سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 15 ساعات بۇرىن)
وقۋشىنى ءوز بەتىمەن كىتاپ وقۋعا ۇيرەتۋ، ونى قالىپتاستىرۋ
تاقىرىبى: وقۋشىنى ءوز بەتىمەن كىتاپ وقۋعا ۇيرەتۋ، ونى قالىپتاستىرۋ

كىتاپ وقۋ - ادامزات ويلاپ تاپقان ەڭ عاجايىپ قۇبىلىستاردىڭ ءبىرى. رۋحاني جان دۇنيەگە دەمەۋ بەرىپ، ادامنىڭ ادامي قاسيەتىن ارتتىراتىن دا وسى كىتاپ. تاربيەمىزدىڭ باستاۋى ەرتەگى، جىر، داستاندارىمىز دا بۇگىنگى ۇرپاققا كىتاپ بولىپ جەتتى. ۇلى ابايدىڭ :
پايدا ويلاما، ار ويلا،
تالاپ قىل، تەرەڭ بىلۋگە.
ارتىق ءبىلىم كىتاپتا،
ەرىنبەي وقىپ كورۋگە، دەگەن سوزىنەن – اق كوپ نارسە اڭعارۋعا بولادى.سوندىقتان كىتاپ وقۋ ءار ادام ءۇشىن قاجەت،كىتاپ كوبىرەك العىر ويلاۋعا باۋلىپ،البىرت سەزىمدى تەجەۋگە،ىشكى بارلىق ويلاۋ جانە سەزىنۋ قابىلەتىمىزدى قالىپتاستىراتىن سەزىم ءتارىزدى مي گيمناستيكاسى بولىپ تابىلادى.
كىتاپ - ول دوس، جۇباتۋشى، باسشى،ءبىزدىڭ تۇسىنىكسىز جانە بەلگىسىز بولىپ قالعان ويىمىز بەن سەزىمىمىزدى قالىپتاستىرۋعا كومەكشى؛ كىتاپ ءوزىنىڭ مازمۇنىمەن ءنار تاتقىزىپ،رۋحاني قولداۋ بەرەدى.

كىتاپپەن شىنداپ جۇمىس ىستەي الماۋ بىرەۋلەردىڭ كىتاپقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن مۇقالتسا،ەندى بىرەۋلەردى جۇيەسىز،ويلانباي وقۋعا اكەلىپ سوقتىرادى. ول ءۇشىن وقۋ مادەنيەتتىلىگىن يگەرۋ كەرەك.
وقۋ دەگەنىمىز - بۇل كىتاپ مازمۇنىمەن تانىسىپ، اۆتوردىڭ كىتاپتاعى ويىن ۇعىنۋ،وقۋ - بۇل گرافيكالىق بەلگىلەرمەن بەرىلگەن باسقا بىرەۋدىڭ ويىن مەڭگەرۋ.وقۋ مادەنيەتتىلىگى الدىمەن وقۋعا دەگەن كوزقاراس قالىپتاستىرۋدان، وقىرماننان كىتاپ ارقىلى الەمدى تانىپ جانە وقۋدان وزىنە پايدا ويلاۋعا تىرىسۋىنان باستالادى.باسقاشا ايتقاندا،وقىرمان كىتاپتى جەڭىل ۋاقىت وتكىزۋ ءۇشىن ەمەس،وزدىگىنەن ءبىلىم الىپ، ءوز ەڭبەگىن ۇيىمداستىرۋعا جانە جەتىلدىرۋگە پايدالانعان ءجون.

مەكتەپتەگى وقۋ ءۇردىسى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنان وقۋداعى دەربەستىكتى تالاپ ەتەدى. وسىعان وراي، وقۋ ەڭبەگىنىڭ بارىسىندا ولاردى ەڭ الدىمەن كىتاپپەن جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتۋدەن باستاعان ءجون. كوپتەگەن باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى كىتاپ ءۇشىن وقۋدى ۇناتادى. سوندىقتان دا بالالاردىڭ وقۋى ءۇشىن كىتاپ تاڭداپ الۋىن ۇلكەندەر قاداعالاپ وتىرۋى ءتيىس.
بولاشاققا جاڭا عانا قادام باسقان بالانىڭ وقۋىنا اتا-انا مەن ءمۇعالىم بىرلەسە وتىرىپ باسشىلىق جاساپ، باعىت بەرىپ جىبەرۋ قاجەت.
كىتاپپەن جۇمىس جاساۋ،وقۋشىنىڭ ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋدەگى قاجەتتى جاعداي.بالانىڭ جالپى دامۋى مەكتەپتەگى وقۋ مەن ونىڭ وزدىگىنەن وقۋىنا تىعىز بايلانىستى.
وقۋشىلاردىڭ كىتاپ وقۋعا قۇمارلىقتارىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءمۇعالىم الدىن الا جوسپار قۇرادى.ءمۇعالىم سىنىپ جوعارىلاعان سايىن كۇردەلەندىرە تۇسەدى.بىرتە-بىرتە مانەرلەپ وقۋعا داعدى قالىپتاستىرۋعا بولادى.
مانەرلەپ وقۋ ەكپىندى دۇرىس قويا ءبىلۋ،وقۋ مانەرىن مەڭگەرۋ،تىنىس بەلگىلەرىن ساقتاپ، دۇرىس كىدىرىس جاساۋ،داۋىستى سويلەمدەگى وي مازمۇنىنا ساي باياۋ،جىگەرلى وقۋ نەمەسە تىلەك،سۇراق،كوڭىل-كۇيدى كوتەرىڭكى كۇيدە وقۋ ەسكەرىلەدى.

وقۋشى 2-3-سىنىپتاردا ءمۇعالىمنىڭ باسشىلىعىمەن، كورسەتۋىمەن،نۇسقاۋىمەن كىتاپتى وقۋدىڭ بەلگىلى جۇيەسىمەن، تارتىبىمەن تانىسادى.وقىعان كىتابىنىڭ مازمۇنىن ءبىرشاما ايتىپ بەرۋگە داعدىلانادى. وسىنداي داعدىلاردى مەڭگەرە كەلە ءوز بەتىنشە كىتاپ تاڭداۋعا، وقي ءبىلۋ داعدىسىنا كوشۋگە بىرتە-بىرتە باعىت الادى. ءمۇعالىم ءار وقۋشىنىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى، ءبىلىم كولەمىنە، سونداي-اق نە نارسەنى ۇناتقاندىعىنا قاراي كوركەم ادەبيەتتەردى، قازاق جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىنان قىسقا ۇزىندىلەر، اڭىز – اڭگىمەلەر، سونداي – اق «بالدىرعان»، «اق جەلكەن»، «ۇلان»، گازەت – جۋرنالدارىن تاڭداپ ۇسىنادى.

كىتاپ وقۋدى جۇرگىزۋدىڭ بىرنەشە ءادىس – تاسىلدەرى بار:
ءوز تاڭداۋلارى بويىنشا كىتاپ وقۋ
بىردە كىتاپتى تالقىلاۋ
بىردە بىرىگىپ وقۋ
بىردە بالالاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ ءوزىنىڭ ۇناعان جەرلەرىن وقىتۋ
باستاۋىش مەكتەپ بالاسىنىڭ كىتاپ وقۋعا ىنتاسىن، كوڭىلىنىڭ كوزىن اشىپ، قىزىقتىرۋ.
1. مەكتەپ كىتاپحاناسى وقۋشىلاردى كەرەكتى شىعارمالارمەن قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىس. الايدا كەرەكتى كىتاپتار مەكتەپ كىتاپحاناسىندا تابىلا بەرمەيدى. وسىنى ەسكەرىپ مۇعالىمدەر سىنىپتا «كىتاپحانا بۇرىشىن» ۇيىمداستىرادى. وسى ۇيىمداستىرىلعان «كىتاپحانا بۇرىشى» ارقىلى ەڭ ۇزدىك وقىرمان اتاعىن جاريالاپ، ماداقتاۋ.

1. وقىمىستى قويان
2. قازاق حالىق ەرتەگىلەرى
3. ءشول ەرتەگىسى
4. قويشى باي
5. ءايبات ەرتەگىلەر
6. كەرىكتىڭ قۇپياسى
7. سۋ ەرتەگىسى
8. اجەمنىڭ ەرتەگىلەرى
9. ارلان كۇشىك

2. كىتاپ وقۋعا قىزىقتىرا ءتۇسۋ ماقساتىندا وقىلعان ەرتەگىلەر مازمۇنىنا ءتۇرلى ءتۇستى بوياۋمەن سۋرەتتەر سالىپ ەرتەڭگىلىكتەر وتكىزۋ ءتيىمدى. مۇنداي ەرەڭگىلىكتەردى وقۋشىلاردىڭ توقسان بويى وقىعاندارىنا ەسەپ بەرۋ رەتىندە ءاربىر توقسان اياعىندا وتكىزۋگە دە بولادى. ىلىنگەن سۋرەتتەرگە قاراپ، ونىڭ قاي ەرتەگىگە قاتىستى ەكەنىن ايتىپ، كىتاپتاعى سۋرەتتەرىنە ءمان بەرۋدىڭ ماڭىزى زور ەكەنىن ەستەن شىعارماۋ كەرەك. باستاۋىش سىنىپ جاسىنداعى بالالار ءۇشىن كىتاپتاعى سۋرەتتەردىڭ تاربيەلىك ءمانى زور. ولار بالانىڭ وقىعاندارىن تۇسىنۋىنە، ەستە ساقتاۋىنا كومەكتەسەدى.
قاي ەرتەگىگە قاتىستى...
3. ءوز قالاۋىمەن وقىلعان كىتاپتاردى داپتەرگە ءتىزىپ جازىپ وتىرعان دۇرىس نەمەسە مىناداي كەستە تولتىرۋعا بولادى.
داپتەر بەتى:
تاقىرىبى:
اۆتورى:
شىعارمانىڭ
كەيىپكەرى
ماسەلەلەرى
قىسقاشا
مازمۇنى پىكىر

4. بىرلەسە وتىرىپ كىتاپ وقۋ، وقىعانى تۋرالى وي ءبولىسۋ
3 توپقا ءبولىپ بالالاردى بىرلەسە وتىرىپ توپپەن جۇمىس ىستەۋگە باۋلۋ، جۇمىس ۇستىندەگى ەركىندىك، تەك سويلەۋشىنى تىڭداۋعا عانا ەمەس، ويلاۋعا جەتەلەۋ، ءوز ويىن جەتكىزۋگە باۋلۋ.
توپپەن جۇمىس ىستەۋدە قاسىنداعى دوستارىنىڭ پىكىرىن سىيلاي بىلەدى.

1.توپتاعى 4 بالا كەزەك-كەزەك وقۋ، تىڭداۋ
2. تالقىلاۋ.
ناتيجەسىندە: بالا شاپشاڭ وقۋعا داعدىلانادى. شاپشاڭ وقۋعا داعدىلانعاندا عانا وقۋشى تومەندەگىدەي جەتىستىكتەرگە جەتەدى.
مانەرلەپ وقۋدى مەڭگەرەدى.
وقىعاندى كوز الدىنا ەلەستەتە الۋ قابىلەتى ارتادى.
ءار ءتۇرلى سەزىمدەرگە بەرىلەدى. قيالداۋ قابىلەتى داميدى.
وزىندىك جۇمىستار مەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋلاردا ەمىن – ەركىن جۇمىس جاسايدى.
قورىتا كەلە قازىرگى ءححى عاسىر كومپيۋتەر مەن تەحنيكانىڭ دامىعان زامانىندا، دابىل قاعاتىنداي ماسەلەلەردىڭ ءبىرى:

- بالدىرعاندار كىتاپ وقۋدىڭ ورنىنا كۇندىز-تۇنى كومپيۋتەرگە تەلمىرىپ ءوسىپ جاتىر.
- بالالاردىڭ كوركەم ادەبيەتكە قىزىعۋشىلىقتارىنىڭ جوقتىعى.
- كوركەم ادەبيەتتى قويعاندا قازاق تىلىندەگى كىتاپتار، گازەت – جۋرنالداردى وقىمايتىندىعى.
- سوعان بايلانىستى سويلەۋ مادەنيەتىنىڭ تومەندىگى.
بۇل پروبلەمالاردىڭ شەشىمىنە كىتاپ وقۋدىڭ بىرنەشە ءادىس تاسىلدەرىن دۇرىس جولعا قويا ءبىلۋ.
ءوز ۇلتىنىڭ كوركەم ءتىلىنىڭ كاۋسارىنان قانىپ ىشكەن ۇل مەن قىز شىن مانىندە ەلىنىڭ تولىققاندى مادەنيەتتى ازاماتى بولاتىنىن ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون.
«وقۋشى كوركەم ادەبيەتتى نەگە وقىمايدى؟» - دەپ ساۋال تاستاپ، شارق ۇرىپ جۇرگەن ارىپتەستەرىمە ايتارىم – بالا وقيدى، تەك «قالاۋىن تاۋىپ، قار جاعۋ» ءوز قولىمىزدا.

ءار سۇراققا جاۋابى
ويلاۋ جۇيەسى جۇيرىك
جۇيەلى، ناقتى بولادى
اقىل وي ەڭبەگى قالىپتاسادى
وقۋشى ساۋاتتانادى
كىتاپ وقۋ قاجەت
ءسوز قورى ۇلعايادى
شەشەندىك قابىلەتى ارتادى

وعان ۋاقىت جوق
وقىعىن كەلگەن جاعدايدا
كىتاپ دۇكەنىنە، كىتاپحاناعا
بارۋدىڭ قاجەتى جوق
كىتاپ وقۋ قاجەت
ەمەس
ينتەرنەت تۇر عوي جۇكتە دە
وقي بەر
بوس ۋاقىتىڭ كوپ بولادى

وقۋشىنى ءوز بەتىمەن كىتاپ وقۋعا ۇيرەتۋدە وقۋشى ساۋاتتانادى، ءسوز قورى ۇلعايادى، ويىن ەركىن جەتكىزە الادى. سويلەگەندە مادەني، ادەبي تىلدە كوپتەگەن سوزدەردىڭ بالاماسىن تاۋىپ ايتىپ، ءوز ويى بويىنشا مازمۇنداپ ايتا الادى. كوركەم ادەبيەتتى ۇنەمى وقيتىن وقۋشىلار سۋرەتتەر بويىنشا سويلەگەندە شەشەندىك قابىلەتتەرىن دە كورسەتە بىلەدى ءسوز تاڭداي الادى.
وقۋشىنى ءوز بەتىمەن كىتاپ وقۋعا ۇيرەتۋ، ونى قالىپتاستىرۋ وقۋشىنى ومىرگە دايىنداۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما