وسىمدىككە سۋ جانە توپىراق كەرەك
بقو، شىڭعىرلاۋ اۋدانى، شىڭعىرلاۋ اۋىلى
ل. قىلىشيەۆ اتىنداعى ءشيلى ورتا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى
باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى تۋكەنوۆا الماگۋل ابايەۆنا
دۇنيەتانۋ 2 سىنىپ
تاقىرىبى: وسىمدىككە سۋ جانە توپىراق كەرەك
ماقساتى: وسىمدىك تىرشىلىگىنە قاجەتتى جاعدايلار تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: - وسىمدىكتەر تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرە وتىرىپ،
- ولاردىڭ تىرشىلىگىن تۇسىندىرە الادى؛
- جۇمىستى ءوز بەتىنشە، توپپەن جوسپارلاپ، باعالاي الادى؛
- جۇمىس بارىسىندا جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەدى.
- العان مالىمەتتەردى تالداپ، ءوز بىلىمدەرىن باعالاي الادى؛
- تۇسىنىگىن توپتاپ، جۇزەگە اسىرا الادى.
- وقۋشىنىڭ ءسوزى جۇيەلى، قيسىندى،
- قورىتىندىنى دالەلدەي الادى.
تاپسىرمالار:
جاڭا تاسىلدەر: «بىرگە ويلايمىز»، «ويلان ءارى تالقىلا»، توپتىق، جۇپتىق اڭگىمە، جوعارى جانە تومەن دارەجەلى سۇراقتار.
سىني تۇرعىدان ويلاۋ ءادىسى:
اكت قولدانۋ: ۆيزۋالداندىرۋ، بەلسەندى تاقتامەن تانىستىرىلىم، عالامتور
جەلىسىنەن الىنعان ماتەريالدار.
وقىتۋ فورماسى: جەكە، جۇپتىق، توپتىق، جاپپاي
باعالاۋ: ءفورماتيۆتى باعالاۋ: ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا
«قولپاشتاۋ»، «باسبارماق»
كەرى بايلانىس:
«نىسانا» د. د.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءمۇعالىم ارەكەتى
كىرىسپە:
وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، پسيحولوگيالىق احۋال:
تابيعات كۇلىمسىرەر كۇنىمەنەن
ءان ايتار بۇلبۇل سايراپ تۇنىمەنەن
كوركىنە كوز تويمايدى تابيعاتتىڭ
سۇلۋلىقتى سۇيە ءبىل شىنىمەنەن.
توپ ەرەجەسىن قايتالاۋ.
وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
ءۇي تاپسىرماسى:
«بىرگە ويلايمىز» ءادىسى بويىنشا بەرىلگەن سۇراقتار بويىنشا سايكەستەندىرۋ.
1 – توپ: وسىمدىكتى نەگە ءتىرى اعزا دەپ اتايدى؟
وسىمدىك ءتىرى اعزا: قورەكتەنەدى، وسەدى، قۋرايدى، كوبەيەدى، تىنىس الادى
2 – توپ: وسىمدىكتىڭ قانداي پايداسى بار؟
وسىمدىك: سۋسىن، ەم، اۋا، تاعام، جەمىس، ءدارى، كىتاپ
3 – توپ: جاپىراقتىڭ قىزمەتى قانداي؟
جاپىراق: وسىمدىك بويىنداعى سۋدى بۋلاندىرادى، اۋانى تازارتادى كومىرقىشقىل گازىن سىڭىرەدى، وتتەگىن شىعارادى، قانت، كراحمال جاسالادى، جاپىراق ارقىلى وسىمدىك تىنىس الادى.
بارلىق توپقا: وسىمدىك قالاي كوبەيەدى؟
وسىمدىكتىڭ كوبەيۋى: تۇقىمنان، تامىر، ساباق، جاپىراق، گۇل، جەمىس
تۇساۋكەسەر:
“كۇن كوزىن بۇلت باسپاسىن”
ويىن شارتى: بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى ەكراننان كۇن كوزىن شىعارۋ
- وسىمدىك مۇشەلەرىن اتا؟
- وسىمدىك توپتارىن اتا؟
- تامىر قانداي قىزمەت اتقارادى؟
- ساباق قانداي قىزمەت اتقارادى؟
- تۇقىمنىڭ تۇرلەرىن اتا؟
- جاپىراقتىڭ قىزمەتى قانداي؟
"سەن بىلەسىڭ بە؟"
- وسىمدىك ءوسۋ ءۇشىن نە قاجەت؟
نەگىزگى ءبولىم:
«ميعا شابۋىل» ءادىسى بويىنشا وقۋشىلارعا سۇراقتار.
- توپىراق دەگەن نە؟
- توپىراقتىڭ نەگىزگى قاسيەتتەرىن اتا.
“ماعىنانى تانۋ” كەزەڭى
وسىمدىك – ءتىرى اعزا. ول ۇنەمى ءوسىپ، وزگەرىپ وتىرادى: وسەدى، جاپىراق جايادى، گۇلدەيدى، تۇيىندەيدى، جەمىس بەرەدى. وسىمدىك وزىنە قاجەتتى قورەكتى ءولى تابيعاتتان الادى. سونىڭ ءبىرى –
سۋ. سۋى جەتكىلىكتى وسىمدىك جايقالىپ وسەدى.(سۋرەتپەن جۇمىس)
- سۋ وسىمدىككە نە ارقىلى كەلەدى؟
توپىراق ارقىلى. توپىراقتاعى قورەكتى زاتتار سۋمەن ارالاسىپ ەريدى. وسىمدىكتىڭ تامىرى سۋدى بويىنا ءسىڭىرىپ، كەلەسى مۇشەلەرىنە جىبەرەدى. ءشىرىندىسى كوپ توپىراق وسىمدىك وسۋىنە وتە قولايلى.
- ءشىرىندى قايدان پايدا بولادى؟
جىل سايىن قۋراعان وسىمدىكتەردىڭ جاپىراقتارى سۋمەن ارالاسىپ، ونىڭ قۇرامىن بايىتادى. بارلىق توپىراقتا بىردەي ءشىرىندى كوپ بولا بەرمەيدى. ونداي توپىراقتى قولدان تىڭايتادى.
- تىڭايتۋ ءۇشىن نە كەرەك دەپ ويلايسىڭدار؟
- كوڭ، قۇستىڭ ساڭعىرىعى، شىمتەزەك، قاراشىرىك.(سۋرەتپەن جۇمىس)
«تەرەڭ تانىسايىق» كەزەڭى
وقۋلىقپەن جۇمىس.
- ءماتىندى تىزبەكتەي وقىتۋ.
- ماتىنمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
- وسىمدىكتىڭ وسۋىنە سۋدىڭ، توپىراقتىڭ اسەرى قانداي؟
- ەرىگەن تۇزداردى وسىمدىك قايدان الادى؟
- وسىمدىكتىڭ بويىندا سۋدىڭ بار ەكەنىن قالاي بىلۋگە بولادى؟
قورىتىندى:
“وي تولعانىس” كەزەڭى. (پروبلەمالىق سۇراقتار)
- وسىمدىك تىرشىلىگى ءۇشىن نە قاجەت؟
- وسىمدىكتەر ادام ومىرىنە قانشالىقتى اسەر ەتەدى؟
- ەگەر وسىمدىك بولماسا جەر بەتىندە نە بولار ەدى؟
داپتەرمەن جۇمىس
1 – تاپسىرما:
وسىمدىككە قاجەتتى جاعدايلار
2 – تاپسىرما:
قايسى وسىمدىك سۋدى كوپ قاجەت ەتەدى؟
تەست تاپسىرمالارى:
1. وسىمدىك تىرشىلىگىنە قاجەتتى جاعدايلار:
ۆ) جارىق، اۋا، سۋ، قورەك، جىلۋ
2. وسىمدىك:
ب) تۇقىمنان داميدى
3. توپىراق اراسىنداعى وسىمدىك مۇشەلەرى:
ءا) تامىر
4. وسىمدىككە ساباق نە ءۇشىن كەرەك؟
ا) تامىردان قورەكتىك زاتتاردى باسقا مۇشەلەرگە جەتكىزۋ ءۇشىن
5. قۇرعاق جەمىستەرگە:
ا) بيداي، تۇيەبۇرشاق
«ويلان ءارى تالقىلا» ءادىسى بويىنشا توپتىق جۇمىس.
1 – توپ: توپىراق نەلىكتەن بۇزىلادى؟ (كۇتىم بولماسا، جاڭبىر مەن قاردىڭ مولشەردەن كوپ بولۋىنان)
2 – توپ: توپىراقتى قورعاۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ (تازا ۇستاۋ، قۇنارلاندىراتىن جاعدايلار جاساۋ)
3 – توپ: توپىراقتىڭ قۇرامىنا نەلەر جاتادى؟ (كوڭ، قۇستىڭ ساڭعىرىعى،
شىمتەزەك، قاراشىرىك)
بارلىق توپ: توپىراقتىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟ (قارا، سور)
IV. بەكىتۋ
"وي تۇيىندەۋ" كەزەڭى
«قۇم، تاس، سۋ» ويىنى.
ويىننىڭ شارتى: «قۇم»دەگەندە ءار جەردە وقۋشىلار شاشىراڭقى بولىپ وتىرادى، «تاس» دەگەندە ءوز قولىمەن ءمۇسىن جاساپ قاتىپ قالادى، «سۋ» دەگەندە تولقىن بولىپ قوزعالادى.
V. قورىتىندى.
«دانالىق قورجىنى» ءادىسى ارقىلى سۋ تۋرالى بەرىلگەن ماقال – ماتەلدەردى قۇراستىرىپ، وقۋ، ماعىناسىن اشۋ.
1 – توپ. سۋ – تىرشىلىكتىڭ كوزى
2 – توپ. سۋدىڭ دا سۇراۋى بار
3 – توپ. سۋلى جەر – نۋلى جەر
سونىمەن بۇگىنگى ساباعىمىزدا نەنى بىلدىك؟
* وسىمدىك ءوسۋ ءۇشىن قانداي قاجەتتىلىكتەر بار ەكەن؟
* توپىراقتى تىڭايتۋ ءۇشىن نەلەر كەرەك؟
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ل. قىلىشيەۆ اتىنداعى ءشيلى ورتا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبى
باستاۋىش كلاسس ءمۇعالىمى تۋكەنوۆا الماگۋل ابايەۆنا
دۇنيەتانۋ 2 سىنىپ
تاقىرىبى: وسىمدىككە سۋ جانە توپىراق كەرەك
ماقساتى: وسىمدىك تىرشىلىگىنە قاجەتتى جاعدايلار تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: - وسىمدىكتەر تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرە وتىرىپ،
- ولاردىڭ تىرشىلىگىن تۇسىندىرە الادى؛
- جۇمىستى ءوز بەتىنشە، توپپەن جوسپارلاپ، باعالاي الادى؛
- جۇمىس بارىسىندا جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەدى.
- العان مالىمەتتەردى تالداپ، ءوز بىلىمدەرىن باعالاي الادى؛
- تۇسىنىگىن توپتاپ، جۇزەگە اسىرا الادى.
- وقۋشىنىڭ ءسوزى جۇيەلى، قيسىندى،
- قورىتىندىنى دالەلدەي الادى.
تاپسىرمالار:
جاڭا تاسىلدەر: «بىرگە ويلايمىز»، «ويلان ءارى تالقىلا»، توپتىق، جۇپتىق اڭگىمە، جوعارى جانە تومەن دارەجەلى سۇراقتار.
سىني تۇرعىدان ويلاۋ ءادىسى:
اكت قولدانۋ: ۆيزۋالداندىرۋ، بەلسەندى تاقتامەن تانىستىرىلىم، عالامتور
جەلىسىنەن الىنعان ماتەريالدار.
وقىتۋ فورماسى: جەكە، جۇپتىق، توپتىق، جاپپاي
باعالاۋ: ءفورماتيۆتى باعالاۋ: ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا
«قولپاشتاۋ»، «باسبارماق»
كەرى بايلانىس:
«نىسانا» د. د.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءمۇعالىم ارەكەتى
كىرىسپە:
وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، پسيحولوگيالىق احۋال:
تابيعات كۇلىمسىرەر كۇنىمەنەن
ءان ايتار بۇلبۇل سايراپ تۇنىمەنەن
كوركىنە كوز تويمايدى تابيعاتتىڭ
سۇلۋلىقتى سۇيە ءبىل شىنىمەنەن.
توپ ەرەجەسىن قايتالاۋ.
وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
ءۇي تاپسىرماسى:
«بىرگە ويلايمىز» ءادىسى بويىنشا بەرىلگەن سۇراقتار بويىنشا سايكەستەندىرۋ.
1 – توپ: وسىمدىكتى نەگە ءتىرى اعزا دەپ اتايدى؟
وسىمدىك ءتىرى اعزا: قورەكتەنەدى، وسەدى، قۋرايدى، كوبەيەدى، تىنىس الادى
2 – توپ: وسىمدىكتىڭ قانداي پايداسى بار؟
وسىمدىك: سۋسىن، ەم، اۋا، تاعام، جەمىس، ءدارى، كىتاپ
3 – توپ: جاپىراقتىڭ قىزمەتى قانداي؟
جاپىراق: وسىمدىك بويىنداعى سۋدى بۋلاندىرادى، اۋانى تازارتادى كومىرقىشقىل گازىن سىڭىرەدى، وتتەگىن شىعارادى، قانت، كراحمال جاسالادى، جاپىراق ارقىلى وسىمدىك تىنىس الادى.
بارلىق توپقا: وسىمدىك قالاي كوبەيەدى؟
وسىمدىكتىڭ كوبەيۋى: تۇقىمنان، تامىر، ساباق، جاپىراق، گۇل، جەمىس
تۇساۋكەسەر:
“كۇن كوزىن بۇلت باسپاسىن”
ويىن شارتى: بەرىلگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ ارقىلى ەكراننان كۇن كوزىن شىعارۋ
- وسىمدىك مۇشەلەرىن اتا؟
- وسىمدىك توپتارىن اتا؟
- تامىر قانداي قىزمەت اتقارادى؟
- ساباق قانداي قىزمەت اتقارادى؟
- تۇقىمنىڭ تۇرلەرىن اتا؟
- جاپىراقتىڭ قىزمەتى قانداي؟
"سەن بىلەسىڭ بە؟"
- وسىمدىك ءوسۋ ءۇشىن نە قاجەت؟
نەگىزگى ءبولىم:
«ميعا شابۋىل» ءادىسى بويىنشا وقۋشىلارعا سۇراقتار.
- توپىراق دەگەن نە؟
- توپىراقتىڭ نەگىزگى قاسيەتتەرىن اتا.
“ماعىنانى تانۋ” كەزەڭى
وسىمدىك – ءتىرى اعزا. ول ۇنەمى ءوسىپ، وزگەرىپ وتىرادى: وسەدى، جاپىراق جايادى، گۇلدەيدى، تۇيىندەيدى، جەمىس بەرەدى. وسىمدىك وزىنە قاجەتتى قورەكتى ءولى تابيعاتتان الادى. سونىڭ ءبىرى –
سۋ. سۋى جەتكىلىكتى وسىمدىك جايقالىپ وسەدى.(سۋرەتپەن جۇمىس)
- سۋ وسىمدىككە نە ارقىلى كەلەدى؟
توپىراق ارقىلى. توپىراقتاعى قورەكتى زاتتار سۋمەن ارالاسىپ ەريدى. وسىمدىكتىڭ تامىرى سۋدى بويىنا ءسىڭىرىپ، كەلەسى مۇشەلەرىنە جىبەرەدى. ءشىرىندىسى كوپ توپىراق وسىمدىك وسۋىنە وتە قولايلى.
- ءشىرىندى قايدان پايدا بولادى؟
جىل سايىن قۋراعان وسىمدىكتەردىڭ جاپىراقتارى سۋمەن ارالاسىپ، ونىڭ قۇرامىن بايىتادى. بارلىق توپىراقتا بىردەي ءشىرىندى كوپ بولا بەرمەيدى. ونداي توپىراقتى قولدان تىڭايتادى.
- تىڭايتۋ ءۇشىن نە كەرەك دەپ ويلايسىڭدار؟
- كوڭ، قۇستىڭ ساڭعىرىعى، شىمتەزەك، قاراشىرىك.(سۋرەتپەن جۇمىس)
«تەرەڭ تانىسايىق» كەزەڭى
وقۋلىقپەن جۇمىس.
- ءماتىندى تىزبەكتەي وقىتۋ.
- ماتىنمەن جۇمىس جۇرگىزۋ.
- وسىمدىكتىڭ وسۋىنە سۋدىڭ، توپىراقتىڭ اسەرى قانداي؟
- ەرىگەن تۇزداردى وسىمدىك قايدان الادى؟
- وسىمدىكتىڭ بويىندا سۋدىڭ بار ەكەنىن قالاي بىلۋگە بولادى؟
قورىتىندى:
“وي تولعانىس” كەزەڭى. (پروبلەمالىق سۇراقتار)
- وسىمدىك تىرشىلىگى ءۇشىن نە قاجەت؟
- وسىمدىكتەر ادام ومىرىنە قانشالىقتى اسەر ەتەدى؟
- ەگەر وسىمدىك بولماسا جەر بەتىندە نە بولار ەدى؟
داپتەرمەن جۇمىس
1 – تاپسىرما:
وسىمدىككە قاجەتتى جاعدايلار
2 – تاپسىرما:
قايسى وسىمدىك سۋدى كوپ قاجەت ەتەدى؟
تەست تاپسىرمالارى:
1. وسىمدىك تىرشىلىگىنە قاجەتتى جاعدايلار:
ۆ) جارىق، اۋا، سۋ، قورەك، جىلۋ
2. وسىمدىك:
ب) تۇقىمنان داميدى
3. توپىراق اراسىنداعى وسىمدىك مۇشەلەرى:
ءا) تامىر
4. وسىمدىككە ساباق نە ءۇشىن كەرەك؟
ا) تامىردان قورەكتىك زاتتاردى باسقا مۇشەلەرگە جەتكىزۋ ءۇشىن
5. قۇرعاق جەمىستەرگە:
ا) بيداي، تۇيەبۇرشاق
«ويلان ءارى تالقىلا» ءادىسى بويىنشا توپتىق جۇمىس.
1 – توپ: توپىراق نەلىكتەن بۇزىلادى؟ (كۇتىم بولماسا، جاڭبىر مەن قاردىڭ مولشەردەن كوپ بولۋىنان)
2 – توپ: توپىراقتى قورعاۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ (تازا ۇستاۋ، قۇنارلاندىراتىن جاعدايلار جاساۋ)
3 – توپ: توپىراقتىڭ قۇرامىنا نەلەر جاتادى؟ (كوڭ، قۇستىڭ ساڭعىرىعى،
شىمتەزەك، قاراشىرىك)
بارلىق توپ: توپىراقتىڭ قانداي تۇرلەرى بار؟ (قارا، سور)
IV. بەكىتۋ
"وي تۇيىندەۋ" كەزەڭى
«قۇم، تاس، سۋ» ويىنى.
ويىننىڭ شارتى: «قۇم»دەگەندە ءار جەردە وقۋشىلار شاشىراڭقى بولىپ وتىرادى، «تاس» دەگەندە ءوز قولىمەن ءمۇسىن جاساپ قاتىپ قالادى، «سۋ» دەگەندە تولقىن بولىپ قوزعالادى.
V. قورىتىندى.
«دانالىق قورجىنى» ءادىسى ارقىلى سۋ تۋرالى بەرىلگەن ماقال – ماتەلدەردى قۇراستىرىپ، وقۋ، ماعىناسىن اشۋ.
1 – توپ. سۋ – تىرشىلىكتىڭ كوزى
2 – توپ. سۋدىڭ دا سۇراۋى بار
3 – توپ. سۋلى جەر – نۋلى جەر
سونىمەن بۇگىنگى ساباعىمىزدا نەنى بىلدىك؟
* وسىمدىك ءوسۋ ءۇشىن قانداي قاجەتتىلىكتەر بار ەكەن؟
* توپىراقتى تىڭايتۋ ءۇشىن نەلەر كەرەك؟
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
