وسىمدىكتەر دۇنيەسى ادام قامقورلىعىنا مۇقتاج
دۇنيەتانۋ 3 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «وسىمدىكتەر دۇنيەسى ادام قامقورلىعىنا مۇقتاج».
ساباقتىڭ ماقساتى: وسىمدىكتەرگە قامقورلىق جاساۋ، قورعاۋ جايلى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەرەڭدەتۋ، نىعايتۋ، قورىتىندى جاساۋ.
دامىتۋشىلىق: پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن، شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ارقىلى اقىل - ويىن دامىتۋ
تاربيەلىك: تابيعاتتى قۇرمەتتەۋگە، ايالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ، ەڭبەككە، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قازاقستاننىڭ كارتاسى، قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنىڭ سۋرەتى، پلاكات، سەمانتيكالىق كارتا، گۇلدەر، كارتوچكالار
ساباقتىڭ ءتۇرى: تانىم ساباق
ءپانارالىق بايلانىس: ءوزىن - ءوزى تانۋ ءپانى.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ، ءوزىمدى تانىستىرۋ، تۇگەندەۋ؛
ءا) ساباققا دايارلىعىن تەكسەرۋ؛
ب) اۋا رايى كەستەسى، قورىتىندى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق:
تابيعات ءبىزدىڭ انامىز،
تابيعاتقا بالامىز.
تابيعاتتى قورعايتىن،
ءبىز ادەپتى بالامىز.
جەر بايلىعى كوپ ەكەن،
مەڭگەرۋدى قالايدى.
وسىنىڭ ءبارىن مەڭگەرتەر،
دۇنيەتانۋ ساباعى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
8 وقۋشىعا تاراتپا تاراتۋ، 2 - 3 وقۋشىدان اۋىزشا ساباق سۇراۋ.
№1.
اتى - ءجونى: ________________________________
1. وسىمدىك توپتارىن انىقتا.
- ۇقساستىعى:
- ايىرماشىلىعىن تاپ.
جاۋابى:
2. وسىمدىك ءوسۋ ءۇشىن نە قاجەت؟
جاۋابى:
№2.
اتى - ءجونى: ________________________________
1. وسىمدىكتەر قانشا جىل تىرشىلىك ەتەدى؟
جاۋابى:
2. وسىمدىكتىڭ تىرشىلىك ورتاسىن اتا.
جاۋابى:
№3.
اتى - ءجونى: __________________________________
1. تىرشىلىك ەتۋ مەرزىمىنە بايلانىستى انىقتاما بەر، مىسال كەلتىر.
ءبىرجىلدىق –
ەكىجىلدىق –
كوپجىلدىق –
2. سۋىققا ءتوزىمدى وسىمدىكتەر سيپاتتاما بەر.
جاۋابى:
جاۋاپتارى:
№1.
1) وسىمدىك توپتارى
↓
اعاشتار، بۇتالار، شوپتەر، سۋ وسىمدىكتەرى
ۇقساستىعى: وسىمدىك توبى؛
ايىرماشىلىعى: ساباعى – جۋان، جىڭىشكە، قاتتى، جۇمساق، بىرەۋ، كوپ؛ جاپىراعى – جالپاق، قىلقاندى. گۇلدەرى ءتۇرلى ءتۇستى بولىپ كەلەدى.
2) وسىمدىك ءوسۋ ءۇشىن اۋا، جىلۋ، ىلعال، جارىق، قورەك قاجەت.
№2.
1) بەلگىلى ءبىر ۋاقىت مولشەرىندە تىرشىلىك ەتەدى. وسىمدىكتەر ءبىر جىلدىق، ەكى جىلدىق، كوپ جىلدىق بولىپ بولىنەدى.(ءار توپتاعى وسىمدىكتەردى اتاۋ)
2) وسىمدىكتەر دالادا، تاۋدا، شالعىندا، سۋدا وسەدى.
№3.
1)
2) بيداي، س ۇلى، ارپا سياقتى وسىمدىكتەر سۋىققا ءتوزىمدى بولادى. ولاردىڭ تۇقىمدارىن توپىراققا ەرتە كوكتەمدە سەبەدى. كوكونىس وسىمدىكتەرىنەن سارىمساق، ءسابىز، پياز، شالقان دا سۋىققا ءتوزىمدى كەلەدى.
ءىىى. جاڭا ساباق
(رەبۋس ارقىلى اشۋ)
بۇگىن ساباقتا ءبىز ادامنىڭ تابيعاتقا ءىس - ارەكەتىمەن تانىسامىز.
ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: «وسىمدىكتەر دۇنيەسى ادام قامقورلىعىنا مۇقتاج». داپتەرىمىزدى اشىپ، بۇگىنگى كۇن مەن تاقىرىپتى جازايىق.
وسىمدىك - تىرشىلىك تىرەگى. وسىمدىكتەر جىلىنا اۋا قاباتىنا 400 ملن. توننا وتتەگىن ءبولىپ شىعارادى. جىلىنا ءبىر ادام تىنىس الۋ ءۇشىن 173 مىڭ ليتر وتتەگىن قابىلدايتىنى انىقتالعان. وسىمدىكتەر اۋادا اۋرۋ تۋدىراتىن باكتەريالاردى جوياتىن ەرەكشە زات ءبولىپ شىعارادى.
سونىمەن بىرگە جانۋارلار ءۇشىن قورەك، باسپانا. ال ادام تاعام، ءۇي، جيھاز، اۋىرعاندا ەم رەتىندە پايدالانادى.
ادامنىڭ ءتۇرلى ءىس - ارەكەتتەرى وسىمدىككە اسەر ەتەدى. تىكەلەي اسەرى - ورماندى كەسۋ. كەشەندى اسەرى - اۋىلشارۋاشىلىق زيانكەستەرىمەن كۇرەسۋ ءۇشىن ەگىستىكتەردى، باۋ - باقشانى، ەگىستىكتەردى جويادى. ويلانباي ىستەلەتىن ىس-ارەكەتتەرى - شارۋاشىلىق سالاسىندا، دەمالىس كەزدەرىندە بايقاماي ءورت شىعىپ، وسىمدىكتەرگە زاردابىن تيگىزەدى. كەيىنگى جىلدارى رەسپۋبليكامىزدىڭ ورمان قورى اۋماعىندا 2257 ورمان ءورتى ورىن الدى. بۇل ءورتتىڭ 70%- زى وتتى دۇرىس پايدالانباۋدىڭ سالدارىنان بولعان.
وسىمدىكتەر الەمىن ساقتاۋ، شارۋاشىلىق ماقسات ءۇشىن كەسىلگەن اعاشتاردىڭ ورنىنا جاس تال وتىرعىزۋ، كوشەلەردى، ءۇي ماڭىن كوگالداندىرۋ سياقتى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر.
ەرەكشە قورعاۋدى قاجەت ەتەتىن وسىمدىكتەر قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا تىركەلەدى. قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگەن وسىمدىكتەردىڭ سۋرەتىن كورسەتۋ.
اقجاپىراق (سۋرەت)
تاۋشىمىلدىق (سۋرەت)
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «وسىمدىكتەر دۇنيەسى ادام قامقورلىعىنا مۇقتاج».
ساباقتىڭ ماقساتى: وسىمدىكتەرگە قامقورلىق جاساۋ، قورعاۋ جايلى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن تەرەڭدەتۋ، نىعايتۋ، قورىتىندى جاساۋ.
دامىتۋشىلىق: پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، وي - ءورىسىن، ءتىل بايلىعىن، شىعارماشىلىق تاپسىرمالار ارقىلى اقىل - ويىن دامىتۋ
تاربيەلىك: تابيعاتتى قۇرمەتتەۋگە، ايالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ، ەڭبەككە، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قازاقستاننىڭ كارتاسى، قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنىڭ سۋرەتى، پلاكات، سەمانتيكالىق كارتا، گۇلدەر، كارتوچكالار
ساباقتىڭ ءتۇرى: تانىم ساباق
ءپانارالىق بايلانىس: ءوزىن - ءوزى تانۋ ءپانى.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ، ءوزىمدى تانىستىرۋ، تۇگەندەۋ؛
ءا) ساباققا دايارلىعىن تەكسەرۋ؛
ب) اۋا رايى كەستەسى، قورىتىندى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق:
تابيعات ءبىزدىڭ انامىز،
تابيعاتقا بالامىز.
تابيعاتتى قورعايتىن،
ءبىز ادەپتى بالامىز.
جەر بايلىعى كوپ ەكەن،
مەڭگەرۋدى قالايدى.
وسىنىڭ ءبارىن مەڭگەرتەر،
دۇنيەتانۋ ساباعى.
II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
8 وقۋشىعا تاراتپا تاراتۋ، 2 - 3 وقۋشىدان اۋىزشا ساباق سۇراۋ.
№1.
اتى - ءجونى: ________________________________
1. وسىمدىك توپتارىن انىقتا.
- ۇقساستىعى:
- ايىرماشىلىعىن تاپ.
جاۋابى:
2. وسىمدىك ءوسۋ ءۇشىن نە قاجەت؟
جاۋابى:
№2.
اتى - ءجونى: ________________________________
1. وسىمدىكتەر قانشا جىل تىرشىلىك ەتەدى؟
جاۋابى:
2. وسىمدىكتىڭ تىرشىلىك ورتاسىن اتا.
جاۋابى:
№3.
اتى - ءجونى: __________________________________
1. تىرشىلىك ەتۋ مەرزىمىنە بايلانىستى انىقتاما بەر، مىسال كەلتىر.
ءبىرجىلدىق –
ەكىجىلدىق –
كوپجىلدىق –
2. سۋىققا ءتوزىمدى وسىمدىكتەر سيپاتتاما بەر.
جاۋابى:
جاۋاپتارى:
№1.
1) وسىمدىك توپتارى
↓
اعاشتار، بۇتالار، شوپتەر، سۋ وسىمدىكتەرى
ۇقساستىعى: وسىمدىك توبى؛
ايىرماشىلىعى: ساباعى – جۋان، جىڭىشكە، قاتتى، جۇمساق، بىرەۋ، كوپ؛ جاپىراعى – جالپاق، قىلقاندى. گۇلدەرى ءتۇرلى ءتۇستى بولىپ كەلەدى.
2) وسىمدىك ءوسۋ ءۇشىن اۋا، جىلۋ، ىلعال، جارىق، قورەك قاجەت.
№2.
1) بەلگىلى ءبىر ۋاقىت مولشەرىندە تىرشىلىك ەتەدى. وسىمدىكتەر ءبىر جىلدىق، ەكى جىلدىق، كوپ جىلدىق بولىپ بولىنەدى.(ءار توپتاعى وسىمدىكتەردى اتاۋ)
2) وسىمدىكتەر دالادا، تاۋدا، شالعىندا، سۋدا وسەدى.
№3.
1)
2) بيداي، س ۇلى، ارپا سياقتى وسىمدىكتەر سۋىققا ءتوزىمدى بولادى. ولاردىڭ تۇقىمدارىن توپىراققا ەرتە كوكتەمدە سەبەدى. كوكونىس وسىمدىكتەرىنەن سارىمساق، ءسابىز، پياز، شالقان دا سۋىققا ءتوزىمدى كەلەدى.
ءىىى. جاڭا ساباق
(رەبۋس ارقىلى اشۋ)
بۇگىن ساباقتا ءبىز ادامنىڭ تابيعاتقا ءىس - ارەكەتىمەن تانىسامىز.
ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى: «وسىمدىكتەر دۇنيەسى ادام قامقورلىعىنا مۇقتاج». داپتەرىمىزدى اشىپ، بۇگىنگى كۇن مەن تاقىرىپتى جازايىق.
وسىمدىك - تىرشىلىك تىرەگى. وسىمدىكتەر جىلىنا اۋا قاباتىنا 400 ملن. توننا وتتەگىن ءبولىپ شىعارادى. جىلىنا ءبىر ادام تىنىس الۋ ءۇشىن 173 مىڭ ليتر وتتەگىن قابىلدايتىنى انىقتالعان. وسىمدىكتەر اۋادا اۋرۋ تۋدىراتىن باكتەريالاردى جوياتىن ەرەكشە زات ءبولىپ شىعارادى.
سونىمەن بىرگە جانۋارلار ءۇشىن قورەك، باسپانا. ال ادام تاعام، ءۇي، جيھاز، اۋىرعاندا ەم رەتىندە پايدالانادى.
ادامنىڭ ءتۇرلى ءىس - ارەكەتتەرى وسىمدىككە اسەر ەتەدى. تىكەلەي اسەرى - ورماندى كەسۋ. كەشەندى اسەرى - اۋىلشارۋاشىلىق زيانكەستەرىمەن كۇرەسۋ ءۇشىن ەگىستىكتەردى، باۋ - باقشانى، ەگىستىكتەردى جويادى. ويلانباي ىستەلەتىن ىس-ارەكەتتەرى - شارۋاشىلىق سالاسىندا، دەمالىس كەزدەرىندە بايقاماي ءورت شىعىپ، وسىمدىكتەرگە زاردابىن تيگىزەدى. كەيىنگى جىلدارى رەسپۋبليكامىزدىڭ ورمان قورى اۋماعىندا 2257 ورمان ءورتى ورىن الدى. بۇل ءورتتىڭ 70%- زى وتتى دۇرىس پايدالانباۋدىڭ سالدارىنان بولعان.
وسىمدىكتەر الەمىن ساقتاۋ، شارۋاشىلىق ماقسات ءۇشىن كەسىلگەن اعاشتاردىڭ ورنىنا جاس تال وتىرعىزۋ، كوشەلەردى، ءۇي ماڭىن كوگالداندىرۋ سياقتى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر.
ەرەكشە قورعاۋدى قاجەت ەتەتىن وسىمدىكتەر قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا تىركەلەدى. قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگەن وسىمدىكتەردىڭ سۋرەتىن كورسەتۋ.
اقجاپىراق (سۋرەت)
تاۋشىمىلدىق (سۋرەت)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.