InfoHub Logo

سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى،
تايىنشا اۋدانى، تەڭدىك اۋىلى
كمم «تەڭدىك ورتا مەكتەبى» تاريح ءپانى ءمۇعالىمى
جاپەنوۆا گۋلميرا جيكەنوۆنا

5 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق جەرىندەگى قولا ءداۋىرى
ساباقتىڭ ماقساتى: قولا ءداۋىرى، ونىڭ ادامزات تاريحىنداعى ماڭىزى، قولا ءداۋىرىنىڭ مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرى، ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى جونىندە ءتۇسىنۋ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: ترەنينگ «العاشقى ادامدار» (وقۋشىلار دوڭگەلەنىپ تۇرىپ، ءىس - قيمىلداردى ءبىر - بىرىنەن قايتالايدى)

ۇڭگىرگە كىرەمىز،
توپىرلاپ جۇرەمىز.
تاس قاشاپ، وت جاعىپ،
تەرىمدى تەرەمىز.
اڭ اۋلاپ، قۇس اتىپ،
ىنتىماق پەن بىرلىكتە
ورتاق ءومىر سۇرەمىز!
توپقا ءبولۋ: «التىن اسىل تاس» تاستاردى تاڭداي وتىرىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.

 العاشقى ەڭبەك قۇرالدار نەگىزىنەن نەدەن جاسالدى؟
 العاشقى ادامدار ەڭبەك قۇرالىن جاساۋ ءۇشىن قانداي تاستاردى تاڭداپ الدى؟
 تاستاردى قانداي ادىستەرمەن وڭدەدى؟
 تاستان جاسالعان قانداي ەڭبەك قۇرالداردى بىلەسىڭدەر؟

ءۇي تاپسىرماسى: «تاريحي ديكتانت»
............ – ەڭ العاشقى ادامدار تىرشىلىك ەتكەن ءداۋىر. تاس ءداۋىرى عىلىم تىلىندە............... دەپ اتالادى. تاس ءداۋىرى شامامەن ب. ز. ب.............. مىڭجىلدىق اراسىن قامتيدى. قازاقستان جەرىندە العاشقى ادامدار بۇدان
............ جىل بۇرىن پايدا بولعان. العاشقى ادامدار تۇراعى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى........ وزەنىنىڭ جاعالاۋىنان تابىلدى. العاشقى ادامدار ءومىر سۇرگەن تۇراق............ كولىنىڭ جاعاسىنان دا تابىلدى. العاشقى ادامداردىڭ ءومىرى وتە اۋىر ەدى، ولار............ ءومىر ءسۇردى. اڭ اۋلادى،............ جينادى،............. قازىپ جەدى. تاپقاندارىن............. پايدالاندى.
ءبىر باسپانادا تۇرىپ، ۇجىمداسا ەڭبەك ەتىپ، بارلىعىن ورتاق پايدالانعان تۋىستاس ادامدار ۇجىمى......... دەپ اتالدى. رۋدى تاجىريبەلى دە بەدەلدى ادام –........ باسقاردى. ءۇش - ءتورت تۋىستاس رۋ بىرىگىپ........... قۇردى.............. دەگەنىمىز – تۋىستاس، ىنتىماقتاس بىرنەشە رۋلاردىڭ بىرلەستىگى.
(تاس ءداۋىرى، پالەوليت، ب. ز. ب. 600 - 12 مىڭجىلدىق، 1 ميلليونداي، ارىستاندى، بالقاش، بىرلەسىپ، جەمىس، ءشوپتىڭ تامىرىن، ورتاق، رۋ، رۋباسى، رۋ بىرلەستىگىن، تايپا)
باعالاۋ: «باعالاۋ پاراعى»
سلايدتاعى سۋرەتتەردى اڭگىمەلەۋ.

ادامنىڭ جەتىلۋىندە ەڭبەك شەشۋشى ءرول اتقاردى. ادام ەڭبەك ارقىلى جەتىلىپ، ونىڭ قولى، ءسوزى، ميى دامىدى.
1 - تاپسىرما: توپتىق جۇمىس. پوستەر جاساۋ «اندرون مادەنيەتى» مەن «بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتى»

قورعاۋ: تىڭدايتىن ءۇشبۇرىشتار
باعالاۋ: «باعالاۋ پاراعى»
2 - تاپسىرما: جەكە جۇمىس. «كوزە قۇمىرا»
 قولا ءداۋىرىنىڭ باستالۋى.
 قولا ءداۋىرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى
(ءى، ءىى، ءىىى)
 قولا ءداۋىرىنىڭ ادامزات تاريحىنداعى ماڭىزى.
قورعاۋ: «ا مەن ب»
 ءبىرىنشى وقۋشى بەرىلگەن تاپسىرمانى ورىندايدى.
 ەكىنشى وقۋشى بۇل تاپسىرمانى تەكسەرەدى.
 وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە كەڭەس بەرەدى.

باعالاۋ: «باعالاۋ پاراعى»
سەرگىتۋ ءساتى!: «بەلگىسىز باسشى» ءادىسى
ءبىر قاتىسۋشى سىرتقا شىعارىلىپ، سول كەزدە باسقالارى ىشتەرىنەن بىرەۋىن باسشى ەتىپ سايلايدى. باسشىنىڭ مىندەتى سىرتتان كەلگەن وقۋشىعا بىلدىرمەي، ءبىر قيمىل كورسەتۋى كەرەك، قالعاندارى سول قيمىلدى بىردەي قايتالاۋى كەرەك. سىرتتان كەلگەن وقۋشى كىمنىڭ باسقارىپ تۇرعانىن تابۋ كەرەك. ەگەر تاپسا نەمەسە بىرنەشە قيمىل اۋىسقانعا دەيىن تابا الماسا، باسقا وقۋشىمەن اۋىسادى.
ساباقتى بەكىتۋ: «كىم جىلدام؟»
• قولا ءداۋىرى قاي جىلدى قامتيدى؟
• قولا داۋىرىندەگى قولانىڭ الىنۋ قوسىندىسى:
• قولا داۋىرىندەگى ىدىس جاساۋدىڭ ەڭ ءبىر ورىستەگەن ءتۇرى:
• ەۋرازيا دالاسىنداعى قولا ءداۋىرىنىڭ مادەنيەتى:
• ورتالىق قازاقستان جەرىندەگى قولا ءداۋىرىنىڭ ەڭ سوڭعى كەزەڭ مادەنيەتى:
• قولا ءداۋىرى قونىستارىنىڭ كوبىنەسە ورنالاسقان جەرى:
• قازاقستان جەرىندەگى قولا ءداۋىرىن جوسپارلى زەرتتەگەن عالىم:
كەرى بايلانىس: «ببب» كەستە

ءۇي تاپسىرماسى:
 3 تەست سۇراقتارىن قۇرۋ.
 2 جۇقا جانە 2 قالىڭ سۇراقتار دايىنداۋ.
 بايانداما «مارعۇلان الكەي حاقان ۇلى» دارىندى وقۋشىمەن جۇمىس.

تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
سلايدىن جۇكتەۋ