InfoHub Logo

ساباق تاقىرىپتارى:
1. وتىرىقشىلار جانە كوشپەلىلەر مادەنيەتى
2. كوشپەلىلەردىڭ ماتەريالدىق مادەنيەتى
3. ساۋلەت جانە ونەر (VI – IX عع.)
4. حالىق اۋىز ادەبيەتى، جازۋ جانە ءدىن
5. Vءى – ءىح عاسىرلارداعى قازاقستان حالىقتارىنىڭ وتىرىقشى جانە كوشپەلى مادەنيەتى بولىمىنە ورتا مەرزىمدى جوپار

تاريح 7 سىنىپ
ساباق نەگىزدەلگەن وقۋ ماقساتى (ماقساتتارى)
وقۋشىلاردى جارتىلاي كوشپەلى مادەنيەتتىڭ جانە قالا مادەنيەتىنىڭ دامۋىمەن، ولاردىڭ ءوزارا بايلانىستارىمەن تانىستىرۋ.
ساباق ماقساتتارى:
بارلىق وقۋشىلار:
• ورتا عاسىرلارداعى حالىقتىڭ ءومىرى مەن تۇرمىسىن مازمۇندايدى؛
• تاريحتاعى نەگىزگى ساياسي وزگەرىستەرگە تالداۋ جاسايدى؛
• ءتۇرلى دەرەكتەردەن تاريحي اقپاراتتاردى ىزدەستىرەدى.
وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى:
• جارتىلاي كوشپەلى جانە وتىرىقشى تۇرعىنداردىڭ مادەني جانە ەكونوميكالىق دامۋ ەرەكشەلىكتەرىن كورسەتەدى؛
• جارتىلاي كوشپەلى جانە وتىرىقشى مادەنيەتتەرىن سالىستىرادى، قورىتىندى جاسايدى.
كەيبىر وقۋشىلار:
• VI – IX عاسىرلاردىڭ تۇرعىندارى كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنان وتىرىقشى شارۋاشىلىققا كوشكەنىن سەبەپتەرىن تۇسىندىرە الادى.
• ورتا عاسىرلار تۇرعىندارىنىڭ مادەنيەتتەگى جەتىستىكتەرىن بىلەدى.
- مادەنيەتتەردى، بەرىلگەن سيپاتتاما ارقىلى، ءبىر – بىرىنەن اجىراتا الادى.

باستالۋى
كىرىسپە (2 مينۋت)

ءبىلۋ (8 مينۋت)
وموجت
ءستوۇ
ءوۇبجوب
سىنىپ وقۋشىلارىنا جاعىمدى احۋال تۋعىزۋ، جۇپتارعا ءبولۋ.
وقۋشىلار: ولارعا تازا ا4 فورماتتى قاعاز بەرىلەدى. ولار قۇشاقتاسىپ سۋرەت سالادى، ونى جۇبىنا سىيلايدى. سۋرەت سالىنعان ماركەر ءتۇسى بويىنشا وقۋشىلار جۇپتاسادى.

ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ: «سۇراقتى قاعىپ ال» ويىنى ارقىلى وتكەن تاراۋدى قايتالاۋ، قورىتىندىلاۋ (VI - IX عع. قازاقستان جەرىندە ءومىر سۇرگەن تايپالاردى «كوشپەلىلەر»، «تۇرىك – تىلدەس تايپالار» دەپ اتاعان).
وقۋشىلار: ءبىر – بىرىنە سۇراق قويادى، جاۋاپ بەرەدى.

جاڭا تاقىرىپقا كىرىسپە: كوشپەلى جانە وتىرىقشى شارۋاشىلىقتى سيپاتتايتىن «سۋرەتتەردى كورسەتۋ». توپتاستىرىپ ماعىناسىن اشۋ.
وقۋشىلار: جۇپتا سۋرەتتەردى توپتاستىرىپ، ماعىناسىن تۇسىندىرەدى.
- ال ەندى، بۇگىنگى ساباقتا ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز نە تۋرالى بولادى؟
وقۋشىلار: ساباق تاقىرىبىن جانە ماقساتىن انىقتايدى.
باعالاۋ: «باس بارماق».

ورتاسى
ءتۇسىنۋ (5 مينۋت)
وموجت
ءستوۇ
ءوۇبجوب
«ميعا شابۋىل»:
1) مادەنيەت دەگەنىمىز قالاي تۇسىنەسىز؟ ونىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
وقۋشىلار: ويلانادى، جاۋاپ بەرەدى، وي بولىسەدى، تالقىلايدى، سالىستىرادى. جەكە – دارا جۇمىس

جۇپتا ءوز تۇسىنگەنىن سالىستىرۋ
توپتا تالقىلاۋ
تاقتاعا سالۋ

تىرەك سحەما (وقۋشىلار ءوزارا تالقىلاعاننان كەيىن تاقتادا)
مادەنيەت
↓
ماتەريالدىق – (باسپانا، كيىم - كەشەك، ىدىس - اياق، قارۋ - جاراق تۇرلەرى، قۇرال - سايمان)
رۋحاني -- (ءدىني نانىم - سەنىمدەر، ادەت - عۇرىپ، سالت - ءداستۇر)

قولدانۋ (14 مينۋت)
وموجت
تجدبو
وجەسوجو
ءستوۇ
ءوۇبجوب
ومواكتپ
VI - IX عع. قازاقستان جەرىندە ءومىر سۇرگەن تايپالاردىڭ مادەنيەتى مەن شارۋاشىلىعىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىسايىق.

«كارۋسەل» ءادىسى:
ءى وقۋشى:
1) جارتىلاي كوشپەلى مادەنيەتتىڭ ەجەلگى عاسىرلار كەزەڭدەرى بويىنشا دامۋىن كورسەتۋ.
2) كوشپەلىلەردىڭ ورتا عاسىرلاردا شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن كورسەتۋ.
ءىى وقۋشى:
1) VI - IX عاسىرلاردا قالا مادەنيەتىنىڭ دامۋ ەرەكشەلىكتەرىن نەدە؟ ونى كەسكىن كارتادا كورسەتىڭىز؟
ءىىى وقۋشى:
1) VI - IX عاسىرلارعا ءتان قالالاردىڭ قۇرىلىس جۇيەسى مەن ەرەكشەلىكتەرىن كورسەتۋ.
ءىV وقۋشى:
1) VI - IX عاسىرلاردا قازاقستان جەرىندە قالا مادەنيەتىنىڭ دامۋىن دالەلدەپ بەرۋ.
2) VI - IX عاسىرلاردىڭ تۇرعىندارى كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنان وتىرىقشى شارۋاشىلىققا كوشۋىنىڭ سەبەپتەرىن قالاي تۇسىندىرەسىز؟
وقۋشىلار: ءوز تاپسىرمالارىن ورىندايدى، جۇمىسىن «كارۋسەل» ءادىسى بويىنشا ءبىر - بىرىنە بارىپ تۇسىندىرەدى.

باعالاۋ: «سمايليكتەر ۇسىنۋ».
- ءار وقۋشى 3 كوڭىل – كۇيدى بىلدىرەتىن سمايليكتەر تاراتىلادى.

تالداۋ (7 مينۋت)
ءستوۇ
وبجق
ءوۇبجوب
• تاپسىرما (جۇپتىق جۇمىس): «وتىرىقشىلار مەن كوشپەلىلەردىڭ ۇقساستىق پەن ايىرماشىلىعى نەدە؟ سالىستىرىپ كورسەتىڭىزدەر. (پوستەر تولتىرادى)

باعالاۋ: «ەكى جۇلدىز – ءبىر ۇسىنىس»
كريتەرييلەر:
1) ايىرماشىلىعى ناقتى كورسەتىلگەن؛
2) ۇقساستىعى ەكى مادەنيەتكە ءتان؛
3) ەستەتيكالىق بەزەندىرۋ.

• شاتاستىرىلعان لوگيكالىق تىركەستەردى تولتىرۋ: (اۋىزشا)
- قولعا مال ۇيرەتۋ تاس عاسىرىنىڭ نەوليت كەزەڭىندە باستالعان؛ (قاتە ورتا (مەزوليت) كەزەڭىندە)
- تەمىر داۋىرىندە كوشپەلى جانە جارتىلاي كوشپەلى مال شارۋاشى - لعى ءورىس الدى؛ (دۇرىس)
- وڭتۇستىك قازاقستاندا وتىرىقشى مادەنيەت ورتالىعى تاراز، تالحير، المالىق، قويلىق قالالارى؛ (قاتە - وتىرار، ياسى، ساۋران، سىعاناق، قۇلان)
- ورتاعاسىرلىق قالالاردىڭ جۇيەسى ەكى بولىكتەن تۇرعان؛ (قاتە – ءۇش بولىكتەن (سيتادەل، شاحريستان، رابات).

جيناقتاۋ (5 مينۋت)
وموجت
• تاپسىرما: «كوشپەلى جانە وتىرىقشى مادەنيەتتەردىڭ ءوزارا اسەرى» - اتتى تاقىرىبىنا ەسسە جازىڭدار.

اياقتالۋى
رەفلەكسيا (2 مينۋت)
ءوۇبجوب (1 مينۋت)
باعالاۋ: «اياقتالماعان سويلەمدەر».
مەن ءوزىمدى ________________________________________ سەزىندىم.
مەن __________________________________________________ ءبىلدىم، _______________________ قىزىقتى بولدى،
_________________________________ بۇگىن مەنىڭ قولىمنان كەلدى.

ۇيگە تاپسىرما (1 مينۋت) § 8، 1 - 3 تاقىرىپشا. كەسكىن كارتانى تولتىرۋ.

پاۆلودار وبلىسى،
ەرتىس اۋدانى، سيەۆەرنىي جوببم
تاريح ءپانى: ايتماكۋشيەۆا بوتاگوز مۋسينوۆنا


كوشپەلىلەردىڭ ماتەريالدىق مادەنيەتى
ساۋلەت جانە ونەر
حالىق اۋىز ادەبيەتى، جازۋ جانە ءدىن
ورتا مەرزىمدى جوپار