ويىن تەحنولوگياسىن قولدانۋ ارقىلى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
تارباعاتاي اۋدانى، ۇشتوبە اۋىلى
«وكپەتى» ورتا مەكتەبى كمم
يسكاكوۆا رايگۇل شايماردان قىزى
ويىن تەحنولوگياسىن قولدانۋ ارقىلى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
جالپى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ وقىتۋ ۇردىسىندەگى ارەكەتتەرى تىكەلەي ويىنمەن تىعىز بايلانىستى. ءوزىمنىڭ 24 جىلدىق ەڭبەك وتىلىمدە بايقاعانىم: ويىندى ساباقتا ءتيىمدى پايدالانۋ وقۋشىنىڭ وي ءورىسىن شىڭداي وتىرىپ، جاڭا ساباقتى تەز مەڭگەرۋىنە جانە اقپاراتتى بەلسەندى قابىلداۋىنا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەدى. ول ءۇشىن ءمۇعالىمنىڭ شەبەرلىگى دە ۇلكەن رول اتقارادى. ويىندى ساباق كەزەڭدەرىنىڭ قاجەتتى كەزىندە ورىندى پايدالانۋ - پەدوگوگتان ساۋاتتىلىقتى قاجەت ەتەدى. ءمانسىز - ماعىناسىز قولدانۋ ساباق تۇسىنۋگە زيانىن تيگىزەدى. ساباقتاعى قانداي دا ءبىر دۇنيەنى دامىتۋعا پايدالانا ءبىلۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. مەنىڭ وزەكتى تاقىرىبىم: «ويىن تەحنولوگياسىن پايدالانا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قابىلەتىن دامىتۋ»
بۇل وزەكتى تاقىرىپتى الۋداعى ماقسات، مىندەتتەرىم:
1. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىنىڭ دامۋىنا جانە وزدىگىمەن جۇمىس ىستەۋ ارقىلى ءوز ءبىلىمىن قالىپتاستىرۋعا داعدىلاندىرۋ؛
2. بالا تاربيەسىنە اسەر بەرەتىن ويىندار جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ؛
3. ۇلتتىق ويىنداردى دارىپتەۋ؛
4. زەرەكتى، تاپقىر، ويشىل بولۋعا تاربيەلەۋ؛
5. تانىمدىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ؛
ويىن دەگەنىمىز نە؟ ويىن - بالالار ءبىر - بىرىمەن قارىم - قاتىناس جاسايتىن ءوز بەتىنشە ءىس - ارەكەت. ويىن ارقىلى بالانى وقۋ - تاربيە ۇردىسىنە قىزىقتىرۋعا بولادى.
ويىن - بالانىڭ اقىل - ويىن تاربيەلەيتىن قۇرال. بالا كوپ وينايدى، ويىن ارقىلى تاربيە الادى.
ۇلتتىق ويىندار - زامانىندا ءبىرىنشى العا قويىلعان ماقساتقا دايارلاۋ، وتانشىلدىق سەزىمگە باۋلۋ. بۇل وقۋ - تاربيە نەگىزدەرىنىڭ ءبىرى.
ويىن نەنى قالىپتاستىرادى؟
و - ويدى
ي - يكەمدى
ى - ىنتىماقتاستىقتى
ن - ناقتىلىقتى قالىپتاستىرادى
ويىننىڭ قاي - قايسىسى بولسا دا بەلگىلى ماقسات، مىندەتتەردى كوزدەي وتىرىپ ۇيىمداستىرىلادى. سەبەبى، ويىن ويىنشىنىڭ ادامگەرشىلىك، مىنەز - قۇلىق، دەنە قاسيەتتەرىنىڭ دانالىق جاقتارىن، الەۋمەتتىك، قوعامدىق ماسەلەلەردى استارلى دا اشىق قامتيدى.
ويىن قالاي، قاشان پايدا بولعان؟ ويىن تاريحىنىڭ شىعۋى ادامزات تاريحىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە سوناۋ اڭ اۋلاۋ مەن تەرىمشىلىك ۋاقىتىندا قاتار پايدا بولىپ، دامىپ كەلەدى. سودان بىزگە جەتىپ، وينالعان ويىندار اعىلشىن عالىمى ە. مانكەيدىڭ پايىمداۋىنشا 5000 جىلداي بۇرىن وينالسا كەرەك. قازاقتىڭ قوناقجايلىلىعىمەن بىرگە ەنگەن ۇلتتىق ويىندارى دا بالا بولمىسىنا ۇلكەن اسەر ەتەتىنى حاق. «وتىز كۇن ويىن، قىرىق كۇن تويىن» دەگەن ءسوز دە سودان شىقسا كەرەك.
ويىن - بالا تاربيەسىمەن ەگىز. ويتكەنى بالا ويىنسىز وسپەيدى، جان - جاقسىز دامىمايدى. تەك قيمىل، قوزعالىس قانا دەنەنىڭ شىنىعىپ ءوسۋىن، جەتىلۋىن قامتاماسىز ەتە الادى
حالىق ويىندارىن بۇگىنگى پەداگوگيكالىق ءبىلىم تالاپتارىنا ساي ىرىكتەپ، رەتتى قولدانا بىلسەك، وندا ول بالا تاربيەسىنىڭ ساپاسىن كوتەرىپ، تيىمدىلىگىن ارتتىرادى، سىنىپتان تىس تاربيە جۇمىستارىن جانداندىرادى.
عالىمدار، پەداگوگتار ۇلتتىق ويىنداردى زەرتتەپ 5 توپقا
بولگەن.
1. اڭعا بايلانىستى ويىندار
2. مالعا بايلانىستى ويىندار
3. ءتۇرلى زاتتارمەن وينالاتىن ويىندار
4. زەرەكتىلىكتى، ەپتىلىكتى، يكەمدىلىكتى قاجەت ەتەتىن ويىندار
5. سوڭعى كەزدە قالىپتاسقان ويىندار
ويىندار وقۋشىلاردىڭ اقىل - ويىن جەتىلدىرىپ، دۇنيەتانىمىن، رۋحاني دەڭگەيىن كەڭەيتىپ، ولاردىڭ قيمىل - قوزعالىس داعدىلارىن دامىتادى، العان بىلىمدەرىن كۇنبە-كۇن ومىرمەن ۇشتاستىرادى، باسقا دا ادامگەرشىلىك مىنەز - قۇلىقتاردى بويىنا سىڭىرۋگە مۇمكىنشىلىكتەر بەرەدى. سوندىقتان، تاربيە جۇمىسىندا حالىق ويىندارىن ەسكەرۋسىز قالدىرۋعا بولمايدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
تارباعاتاي اۋدانى، ۇشتوبە اۋىلى
«وكپەتى» ورتا مەكتەبى كمم
يسكاكوۆا رايگۇل شايماردان قىزى
ويىن تەحنولوگياسىن قولدانۋ ارقىلى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ساباققا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
جالپى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ وقىتۋ ۇردىسىندەگى ارەكەتتەرى تىكەلەي ويىنمەن تىعىز بايلانىستى. ءوزىمنىڭ 24 جىلدىق ەڭبەك وتىلىمدە بايقاعانىم: ويىندى ساباقتا ءتيىمدى پايدالانۋ وقۋشىنىڭ وي ءورىسىن شىڭداي وتىرىپ، جاڭا ساباقتى تەز مەڭگەرۋىنە جانە اقپاراتتى بەلسەندى قابىلداۋىنا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەدى. ول ءۇشىن ءمۇعالىمنىڭ شەبەرلىگى دە ۇلكەن رول اتقارادى. ويىندى ساباق كەزەڭدەرىنىڭ قاجەتتى كەزىندە ورىندى پايدالانۋ - پەدوگوگتان ساۋاتتىلىقتى قاجەت ەتەدى. ءمانسىز - ماعىناسىز قولدانۋ ساباق تۇسىنۋگە زيانىن تيگىزەدى. ساباقتاعى قانداي دا ءبىر دۇنيەنى دامىتۋعا پايدالانا ءبىلۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. مەنىڭ وزەكتى تاقىرىبىم: «ويىن تەحنولوگياسىن پايدالانا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ تانىمدىق قابىلەتىن دامىتۋ»
بۇل وزەكتى تاقىرىپتى الۋداعى ماقسات، مىندەتتەرىم:
1. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىنىڭ دامۋىنا جانە وزدىگىمەن جۇمىس ىستەۋ ارقىلى ءوز ءبىلىمىن قالىپتاستىرۋعا داعدىلاندىرۋ؛
2. بالا تاربيەسىنە اسەر بەرەتىن ويىندار جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ؛
3. ۇلتتىق ويىنداردى دارىپتەۋ؛
4. زەرەكتى، تاپقىر، ويشىل بولۋعا تاربيەلەۋ؛
5. تانىمدىق قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ؛
ويىن دەگەنىمىز نە؟ ويىن - بالالار ءبىر - بىرىمەن قارىم - قاتىناس جاسايتىن ءوز بەتىنشە ءىس - ارەكەت. ويىن ارقىلى بالانى وقۋ - تاربيە ۇردىسىنە قىزىقتىرۋعا بولادى.
ويىن - بالانىڭ اقىل - ويىن تاربيەلەيتىن قۇرال. بالا كوپ وينايدى، ويىن ارقىلى تاربيە الادى.
ۇلتتىق ويىندار - زامانىندا ءبىرىنشى العا قويىلعان ماقساتقا دايارلاۋ، وتانشىلدىق سەزىمگە باۋلۋ. بۇل وقۋ - تاربيە نەگىزدەرىنىڭ ءبىرى.
ويىن نەنى قالىپتاستىرادى؟
و - ويدى
ي - يكەمدى
ى - ىنتىماقتاستىقتى
ن - ناقتىلىقتى قالىپتاستىرادى
ويىننىڭ قاي - قايسىسى بولسا دا بەلگىلى ماقسات، مىندەتتەردى كوزدەي وتىرىپ ۇيىمداستىرىلادى. سەبەبى، ويىن ويىنشىنىڭ ادامگەرشىلىك، مىنەز - قۇلىق، دەنە قاسيەتتەرىنىڭ دانالىق جاقتارىن، الەۋمەتتىك، قوعامدىق ماسەلەلەردى استارلى دا اشىق قامتيدى.
ويىن قالاي، قاشان پايدا بولعان؟ ويىن تاريحىنىڭ شىعۋى ادامزات تاريحىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە سوناۋ اڭ اۋلاۋ مەن تەرىمشىلىك ۋاقىتىندا قاتار پايدا بولىپ، دامىپ كەلەدى. سودان بىزگە جەتىپ، وينالعان ويىندار اعىلشىن عالىمى ە. مانكەيدىڭ پايىمداۋىنشا 5000 جىلداي بۇرىن وينالسا كەرەك. قازاقتىڭ قوناقجايلىلىعىمەن بىرگە ەنگەن ۇلتتىق ويىندارى دا بالا بولمىسىنا ۇلكەن اسەر ەتەتىنى حاق. «وتىز كۇن ويىن، قىرىق كۇن تويىن» دەگەن ءسوز دە سودان شىقسا كەرەك.
ويىن - بالا تاربيەسىمەن ەگىز. ويتكەنى بالا ويىنسىز وسپەيدى، جان - جاقسىز دامىمايدى. تەك قيمىل، قوزعالىس قانا دەنەنىڭ شىنىعىپ ءوسۋىن، جەتىلۋىن قامتاماسىز ەتە الادى
حالىق ويىندارىن بۇگىنگى پەداگوگيكالىق ءبىلىم تالاپتارىنا ساي ىرىكتەپ، رەتتى قولدانا بىلسەك، وندا ول بالا تاربيەسىنىڭ ساپاسىن كوتەرىپ، تيىمدىلىگىن ارتتىرادى، سىنىپتان تىس تاربيە جۇمىستارىن جانداندىرادى.
عالىمدار، پەداگوگتار ۇلتتىق ويىنداردى زەرتتەپ 5 توپقا
بولگەن.
1. اڭعا بايلانىستى ويىندار
2. مالعا بايلانىستى ويىندار
3. ءتۇرلى زاتتارمەن وينالاتىن ويىندار
4. زەرەكتىلىكتى، ەپتىلىكتى، يكەمدىلىكتى قاجەت ەتەتىن ويىندار
5. سوڭعى كەزدە قالىپتاسقان ويىندار
ويىندار وقۋشىلاردىڭ اقىل - ويىن جەتىلدىرىپ، دۇنيەتانىمىن، رۋحاني دەڭگەيىن كەڭەيتىپ، ولاردىڭ قيمىل - قوزعالىس داعدىلارىن دامىتادى، العان بىلىمدەرىن كۇنبە-كۇن ومىرمەن ۇشتاستىرادى، باسقا دا ادامگەرشىلىك مىنەز - قۇلىقتاردى بويىنا سىڭىرۋگە مۇمكىنشىلىكتەر بەرەدى. سوندىقتان، تاربيە جۇمىسىندا حالىق ويىندارىن ەسكەرۋسىز قالدىرۋعا بولمايدى.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
