وزبەك مادەنيەتى
اقمولا وبلىسى،
ەرەيمەنتاۋ اۋدانى، مالتابار ورتا مەكتەبىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋكاشيەۆا اينۋر جاقيا قىزى
تاقىرىبى: وزبەك مادەنيەتى
ماقساتى: وقۋشىلاردى باسقا ۇلتتىڭ مادەنيەتىن سىيلاي بىلۋگە، قۇرمەتتەي بىلۋگە ۇيرەتۋ؛ ادامگەرشىلىككە باۋلۋ، ەتيكا - ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس اشىق تاربيە ساعاتى
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، شارلار، وزبەك كيىمدەرى، بۇيىمدارى، ۇلتتىق تاعامدارى
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ. امانداسۋ.
حايرلي كۋن! ۋستوزليا
جۇرگىزۋشىلەر:
ءبىزدىڭ وزبەك دياسپوراسىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
ارايلىم:
وزبەكتەر (ءوز. و/zbek، و/zbeklar) – ۇلت، وزبەكستان ەلىنىڭ نەگىزگى حالقى. جالپى سانى 30 - ملن - داي ادام. تمد شەڭبەرىندە سونىڭ ىشىندە تاجىكستاندا، قازاقستاندا، قىرعىزستاندا، تۇرىكمەنستاندا، كوپ تۇرادى. سولتۇستىك اۋعانستاندا، قحر - دا، ت. ب. الىس شەت ەلدەردە دە ءومىر سۇرەدى.
سۇلتان:
2013 جىل 1 - ساۋىردەگى مالىمەت بويىنشا قازاقستاندا 520 مىڭعا تارتا وزبەك تۇرادى. ولاردىڭ باسىم بولىگى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا مەكەندەيدى. (87، 6 پايىز) قازاقستاندا 81 دانا وزبەك مەكتەپتەرى جۇمىس ىستەيدى. وزبەك تىلىندە گازەت، جۋرنالدار شىعارىلادى. قازاقستان حالىقتارى اسسامبلەياسىنىڭ قۇرامىندا وزبەكتەردىڭ ۇلتتىق مادەني ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى.
ارايلىم:
كيىم-كەشەكتەرى: ەرلەر جەيدە، شاپان؛ ايەلدەر سلان ماتادان تىگىلگەن كويلەك، شاپان كيەدى. 19 - ع - ڭ اياعى مەن 20ع - دىڭ باسىندا بەلگە دەيىن كەلەتىن قامزول دا كيگەن. باس كيىم ەرلەردە – تاقيا، ءجۇن قالپاق، ايەلدەردە – ورامال. ءداستۇرلى اياق - كيىمى – تەرى ەتىك، تابانى جۇمساق ءماسى، سىرتىنان گالوش كيەدى.
سۇلتان:
وزبەكتەردىڭ ءداستۇرلى كاسىبى – ەگىنشىلىك، ساۋدا جانە ۇستالىق، ءىرى قالالاردا ساۋدا، ۇستاحانالار، ۇلكەن اۋىلدى جەرلەردە قولونەر. ۇستالىقتىڭ ءار ءتۇرلى (تىگىنشىلىك، زەرگەرلىك، تەرى يلەۋ، سابىن جاساۋ، نان باسۋ، ءتاتتى شىعارۋ ت. ب.) دامىدى.
وزبەكتەردىڭ نەگىزگى تاعامى وسىمدىك، ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرىنەن جاسالادى. سۇيىكتى اسى – پالاۋ. باستى سۋسىنى – شاي، كوبىنە كوك شاي.
ءقازىر وزبەكتەردىڭ 8 - ناۋرىز مەرەكەسى قارسانىندا انالارعا ارنالعان ولەندەرىن تىڭداڭىزدار:
ايدوس:
ونوجونيم
شۋكۋر سەنگا وللوحيم
بولدير مەنينگ حاەتيم
باشيمداگي گۋل توجيم
ۋدير مەنەنگ وناجونيم
الميرا:
ۋيگا بورسام مەني كۋتگان
مەحيرلا باگريگا بوسگان
جيلماي يب يۋزيمدان ۋرگان
رايحون گۋليم ونا جونيم
سىمبات:
دۋنە ارمان دۋنەدۋر
بيلمام، تۋشلي، رۋەدۋر
مەحمانلاري بير بيرين
كۋزلاريني ۋەدير
شوحني حام، گاداني حام
بير يۋيدا كۋر، بير جۋلدا!
بۋ دۋنەنينگ يملاري
حار يۋلدارۋر، حار يۋلدا!
ايدا:
ەتماديم مان
وتام وليس جويگا كەتدي
ويدەن ونام ويگا كەتدي،
مەنينگ كۋنگليم نايگا كەتدي
سۇلتان:
كورىنىس. وزبەك حالقىنىڭ قوناقجايلىلىعى.
ارايلىم:
وزبەك حالقىنا ءتان قاسيەت ولاردىڭ قوناقجايلىلىعى. وزبەك حالقىندا قوناق كۇتۋ بارىنەن دە جوعارى باعالانادى. قوناقتى كۇتپەۋ وتباسىن، تۋىسقانداردى، اۋىلىڭدى ۇياتقا قالدىرۋمەن تەڭ. ءقادىرلى قوناقتى ءۇي يەسى ەسىك الدىنان توسىپ الادى.
تىلەۋبەرگەن ءۇيدىڭ يەسى، جانسۋلۋ كەلىنشەگى. ايبەك، رۋسلان، اقبوتا قوناقتار
تىلەۋبەرگەن: - اسسالومۋ - الاكۋم!
ايبەك: - حايرلي كۋن!
ەرلەر عانا ءبىرى - بىرىمەن قول الىسىپ امانداسادى. قول الىسۋ بارىسىندا ءبىر - ءبىرىنىڭ دەنساۋلىعىن، جاعدايلارىن سۇراسادى. ال ايەل ادامدار ءسال ءيىلىپ، وڭ قولدارىن جۇرەككە قويىپ امانداسادى.
تىلەۋبەرگەن: ياقين ۆا ازيز قۋنوق. ۋتيريب ولينگ!
سوسىن قوناقتاردى ۇيگە كىرگىزىپ داستارحان باسىنا وتىرعىزادى. وتاعاسى قوناقتاردى ءتور جاققا وتىرعىزادى. كەز كەلگەن وتىرىس شاي ىشۋدەن باستالىپ، شاي ىشۋمەن اياقتالادى. العاشىندا ۇستەلگە تاتتىلەر قويىلادى. سوڭىنان وزبەكتەردىڭ ىستىق تاعامى پالاۋ قويىلادى.
قوناقتارعا شاي قۇيادى. ءداستۇر بويىنشا وزبەك حالقى شايدى شامالاپ قانا قۇيادى ەكەن. قوناق نەعۇرلىم سىيلى بولسا، سوعۇرلىم ونىڭ كەسەسىندەگى شايى دا از بولادى ەكەن. بۇل سالت - ءداستۇر بىلاي تۇسىندىرىلەدى: كەلگەن قوناق ءۇي يەسىنەن كوبىرەك شاي سۇراسا، جاقسى ىرىم بولىپ تابىلادى. بۇل ءۇيدى سىيلاۋدىڭ بەلگىسى. ەگەر كەسەنىڭ تۇبىندە كىشكەنە شاي قالىپ قويسا، ونى توگىپ، جاڭا شاي قۇيىپ بەرۋ كەرەك ەكەن.
بي. وزبەكشە
سالت ءداستۇرى. كۋراش (كۇرەس)
وزبەك پالۋاندارىن ورتاعا شاقىرايىق!
پاروديا. «ياللا» توبى. شينۋري
ءان. وزبەك ءانى.
سۇلتان: قۇرمەتتى قوناقتار! بۇگىن ءبىز دايىنداعان وزبەك داستارحانىنان ءدام الىڭىزدار!
كەلىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا كوپ راحمەت!
ەرەيمەنتاۋ اۋدانى، مالتابار ورتا مەكتەبىنىڭ ءمۇعالىمى
مۋكاشيەۆا اينۋر جاقيا قىزى
تاقىرىبى: وزبەك مادەنيەتى
ماقساتى: وقۋشىلاردى باسقا ۇلتتىڭ مادەنيەتىن سىيلاي بىلۋگە، قۇرمەتتەي بىلۋگە ۇيرەتۋ؛ ادامگەرشىلىككە باۋلۋ، ەتيكا - ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس اشىق تاربيە ساعاتى
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، شارلار، وزبەك كيىمدەرى، بۇيىمدارى، ۇلتتىق تاعامدارى
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ. امانداسۋ.
حايرلي كۋن! ۋستوزليا
جۇرگىزۋشىلەر:
ءبىزدىڭ وزبەك دياسپوراسىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
ارايلىم:
وزبەكتەر (ءوز. و/zbek، و/zbeklar) – ۇلت، وزبەكستان ەلىنىڭ نەگىزگى حالقى. جالپى سانى 30 - ملن - داي ادام. تمد شەڭبەرىندە سونىڭ ىشىندە تاجىكستاندا، قازاقستاندا، قىرعىزستاندا، تۇرىكمەنستاندا، كوپ تۇرادى. سولتۇستىك اۋعانستاندا، قحر - دا، ت. ب. الىس شەت ەلدەردە دە ءومىر سۇرەدى.
سۇلتان:
2013 جىل 1 - ساۋىردەگى مالىمەت بويىنشا قازاقستاندا 520 مىڭعا تارتا وزبەك تۇرادى. ولاردىڭ باسىم بولىگى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا مەكەندەيدى. (87، 6 پايىز) قازاقستاندا 81 دانا وزبەك مەكتەپتەرى جۇمىس ىستەيدى. وزبەك تىلىندە گازەت، جۋرنالدار شىعارىلادى. قازاقستان حالىقتارى اسسامبلەياسىنىڭ قۇرامىندا وزبەكتەردىڭ ۇلتتىق مادەني ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى.
ارايلىم:
كيىم-كەشەكتەرى: ەرلەر جەيدە، شاپان؛ ايەلدەر سلان ماتادان تىگىلگەن كويلەك، شاپان كيەدى. 19 - ع - ڭ اياعى مەن 20ع - دىڭ باسىندا بەلگە دەيىن كەلەتىن قامزول دا كيگەن. باس كيىم ەرلەردە – تاقيا، ءجۇن قالپاق، ايەلدەردە – ورامال. ءداستۇرلى اياق - كيىمى – تەرى ەتىك، تابانى جۇمساق ءماسى، سىرتىنان گالوش كيەدى.
سۇلتان:
وزبەكتەردىڭ ءداستۇرلى كاسىبى – ەگىنشىلىك، ساۋدا جانە ۇستالىق، ءىرى قالالاردا ساۋدا، ۇستاحانالار، ۇلكەن اۋىلدى جەرلەردە قولونەر. ۇستالىقتىڭ ءار ءتۇرلى (تىگىنشىلىك، زەرگەرلىك، تەرى يلەۋ، سابىن جاساۋ، نان باسۋ، ءتاتتى شىعارۋ ت. ب.) دامىدى.
وزبەكتەردىڭ نەگىزگى تاعامى وسىمدىك، ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرىنەن جاسالادى. سۇيىكتى اسى – پالاۋ. باستى سۋسىنى – شاي، كوبىنە كوك شاي.
ءقازىر وزبەكتەردىڭ 8 - ناۋرىز مەرەكەسى قارسانىندا انالارعا ارنالعان ولەندەرىن تىڭداڭىزدار:
ايدوس:
ونوجونيم
شۋكۋر سەنگا وللوحيم
بولدير مەنينگ حاەتيم
باشيمداگي گۋل توجيم
ۋدير مەنەنگ وناجونيم
الميرا:
ۋيگا بورسام مەني كۋتگان
مەحيرلا باگريگا بوسگان
جيلماي يب يۋزيمدان ۋرگان
رايحون گۋليم ونا جونيم
سىمبات:
دۋنە ارمان دۋنەدۋر
بيلمام، تۋشلي، رۋەدۋر
مەحمانلاري بير بيرين
كۋزلاريني ۋەدير
شوحني حام، گاداني حام
بير يۋيدا كۋر، بير جۋلدا!
بۋ دۋنەنينگ يملاري
حار يۋلدارۋر، حار يۋلدا!
ايدا:
ەتماديم مان
وتام وليس جويگا كەتدي
ويدەن ونام ويگا كەتدي،
مەنينگ كۋنگليم نايگا كەتدي
سۇلتان:
كورىنىس. وزبەك حالقىنىڭ قوناقجايلىلىعى.
ارايلىم:
وزبەك حالقىنا ءتان قاسيەت ولاردىڭ قوناقجايلىلىعى. وزبەك حالقىندا قوناق كۇتۋ بارىنەن دە جوعارى باعالانادى. قوناقتى كۇتپەۋ وتباسىن، تۋىسقانداردى، اۋىلىڭدى ۇياتقا قالدىرۋمەن تەڭ. ءقادىرلى قوناقتى ءۇي يەسى ەسىك الدىنان توسىپ الادى.
تىلەۋبەرگەن ءۇيدىڭ يەسى، جانسۋلۋ كەلىنشەگى. ايبەك، رۋسلان، اقبوتا قوناقتار
تىلەۋبەرگەن: - اسسالومۋ - الاكۋم!
ايبەك: - حايرلي كۋن!
ەرلەر عانا ءبىرى - بىرىمەن قول الىسىپ امانداسادى. قول الىسۋ بارىسىندا ءبىر - ءبىرىنىڭ دەنساۋلىعىن، جاعدايلارىن سۇراسادى. ال ايەل ادامدار ءسال ءيىلىپ، وڭ قولدارىن جۇرەككە قويىپ امانداسادى.
تىلەۋبەرگەن: ياقين ۆا ازيز قۋنوق. ۋتيريب ولينگ!
سوسىن قوناقتاردى ۇيگە كىرگىزىپ داستارحان باسىنا وتىرعىزادى. وتاعاسى قوناقتاردى ءتور جاققا وتىرعىزادى. كەز كەلگەن وتىرىس شاي ىشۋدەن باستالىپ، شاي ىشۋمەن اياقتالادى. العاشىندا ۇستەلگە تاتتىلەر قويىلادى. سوڭىنان وزبەكتەردىڭ ىستىق تاعامى پالاۋ قويىلادى.
قوناقتارعا شاي قۇيادى. ءداستۇر بويىنشا وزبەك حالقى شايدى شامالاپ قانا قۇيادى ەكەن. قوناق نەعۇرلىم سىيلى بولسا، سوعۇرلىم ونىڭ كەسەسىندەگى شايى دا از بولادى ەكەن. بۇل سالت - ءداستۇر بىلاي تۇسىندىرىلەدى: كەلگەن قوناق ءۇي يەسىنەن كوبىرەك شاي سۇراسا، جاقسى ىرىم بولىپ تابىلادى. بۇل ءۇيدى سىيلاۋدىڭ بەلگىسى. ەگەر كەسەنىڭ تۇبىندە كىشكەنە شاي قالىپ قويسا، ونى توگىپ، جاڭا شاي قۇيىپ بەرۋ كەرەك ەكەن.
بي. وزبەكشە
سالت ءداستۇرى. كۋراش (كۇرەس)
وزبەك پالۋاندارىن ورتاعا شاقىرايىق!
پاروديا. «ياللا» توبى. شينۋري
ءان. وزبەك ءانى.
سۇلتان: قۇرمەتتى قوناقتار! بۇگىن ءبىز دايىنداعان وزبەك داستارحانىنان ءدام الىڭىزدار!
كەلىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا كوپ راحمەت!