پەداگوگتاردىڭ كاسىبي قۇزىرەتتىلىگى
پەداگوگتاردىڭ كاسىبي قۇزىرەتتىلىگى
«مەن ەرەكشە ويلايمىن، ياعني ءومىر سۇرەمىن دەگەن ءسوز» كلەر سيممونس
كەيدە ءمۇعالىم ءوز تاجىريبەسى جونىندە ايتپاسا، قانشالىقتى پايدالى نارسە ىستەگەنىن سەزىنبەيدى.
ءبىلىم كوتەرۋ، ءبىلىم ارتتىرۋ جۇيەسى ءمۇعالىمنىڭ اركەزدە دە شىعارماشىلىقپەن جىلدام ۇتىمدى ويلاۋ ءبىلۋ قاجەتتىگىن تالاپ ەتەدى. وقۋ مەن وقىتۋ ۇدەرىسى بارىسىندا ءوزىمنىڭ جانە گيمنازيا مۇعالىمدەرىنىڭ كاسىبي دامۋ تراەكتوريالارىنىڭ كەڭەيتۋ ماقساتىندا اتقارىلاتىن جانە جوسپارلانعان جۇمىس مازمۇندارى - ءمۇعالىمنىڭ كوشباسشىلىعىن ارتتىرا وتىرىپ وقۋشىنىڭ تۇلعالىق قابىلەتتەرىن اشۋ مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ.
ۇدايى جاسالىنعان جۇمىستاردىڭ ناتيجەسى - مۇعالىمدەر كاسىبي ءوسۋدىڭ قاجەتتىلىگىن ءتۇسىندى سەبەبى؛ كوۋچينگ پەن تالىمگەرلىك ۇدەرىستەرىنە شىنايى قاتىسادى، ءاربىر سەسسيا سايىن بەلگىلى ءبىر جاڭالىقتى ءوز تاجىريبەلەرىنە قولدانعىلارى كەلەتىنىن جانە ۇتىمدى ءتيىمدى جاقتارىن سارالاي الاتىن بولدى. بۇرىن لەزدە شىعارماشىلىق ساباق بەرۋ تەك جوعارى ساناتتى نەمەسە تاجىريبەلى مۇعالىمدەرگە عانا ءتان داعدى ەدى، ال ءقازىر دەڭگەيلىك وقۋدى مەڭگەرگەن مۇعالىمدەر ءوز ساباقتارىن شەبەر قۇرىلىمداي الىپ، ساپالى وقىتۋعا باعىتتالا باستادى. العاشقى كەزدەردە ءوز تاجىريبەمىزدە ءادىس - تاسىلدەردى ساراپتاماي قولدانۋ، كەز كەلگەن ساباقتى پوستەر قورعاۋمەن ارلەۋ قاجەتتىگى نەمەسە سەرگىتۋ ءساتىن تەك بي – انمەن شەكتەۋ ۇردىسكە اينالعان. ال قازىرگى كەزدە مۇعالىمدەر اقپاراتتى ءوز ساباقتارىنا قولدانۋ اياسىن ياعني باعدارلامالاردىڭ تىڭ نۇسقالارىن قولدانۋعا ماشىقتانا باستادى. ارىپتەستەر اراسىنداعى كاسىبي سۇحباتتار دا وزگەرىستەرگە تولى دەۋگە بولادى. سەبەبى مۇعالىمدەردىڭ سوزدىك قورىندا جاڭا تەرميندەر، ۇعىمدار مەن اتريبۋتتار قالىپتاسا باستادى.
عۇلاما عالىم ءال — فارابي «ادام ماقساتىنا ءوزىن — ءوزى جەتىلدىرۋ ارقىلى جەتەدى جانە ادامنىڭ باسىنا قونعان باقتىڭ تۇراقتى بولۋى جاقسى مىنەز — قۇلىققا بايلانىستى» دەپ وي تۇيگەن ەكەن. عالىمنىڭ بۇل پىكىرى وقۋشى مەن مۇعالىمگە تىكەلەي قاتىستى دەۋگە بولادى. شىنىمەن دە، ءمۇعالىمنىڭ جاقسى مىنەز قۇلقى وقۋشىعا داريدى جانە اسەر ەتەدى. ءمۇعالىم ونى وقىتۋ ۇردىسىندە، قولدانعان ءادىس - تاسىلدەرىنىڭ بارىسىندا جانە ءىس - ارەكەتىنىڭ ناتيجەسىندە بايقاتۋى مۇمكىن. وقۋ بارىسىندا وقۋشى ونى بويىنا سىڭىرەدى. ەگەر وقۋشىدا جاقسى مىنەز — قۇلىق بولسا، ول وندا ءوزىنىڭ وقۋداعى جەتىستىگىن تۇراقتى ۇستاپ تۇرا الادى جانە ءوزىن — ءوزى جەتىلدىرەدى. ياعني، ناتيجەلى وقۋ جاقسى مىنەز — قۇلىققا تىكەلەي بايلانىستى. كورنەكتى عالىمدار ش. ا. اموناشۆيلي، ۆ. ي. زاگۆيازينسكيي ت. ب. پەداگوگيكالىق رەفلەكسيانى جاڭاشا ويلاۋ ستيلىنە جاتقىزادى. ۆ. ا. كان - كاليك، ا. ۆ. مۋرديك، ن. د. حمەل ت. ب. ماماننىڭ پەداگوگيكالىق ارەكەتكە دايىندىعىنىڭ قۇرامىنا دارالىق، شىعارماشىلىق، اۆتورلىق ىزدەنىستەر مەن قاتار جەتىلگەن پەداگوگيكالىق رەفلەكسيانى دا جاتقىزادى. «رەفلەكسيا – ادامنىڭ ءوز ىستەرىنىڭ ءمانىن ءتۇسىنۋ، ولار تۋرالى ويلانۋ بارىسىندا وزىنە ءوزىنىڭ نەنى، قالاي جاساعانى تۋرالى تولىق جانە انىق ەسەپ بەرۋى نەمەسە ءوزى ارەكەت بارىسىندا باسشىلىققا العان ەرەجەلەر مەن كەستەلەردى مويىنداۋى نە جوققا شىعارۋى».
مۇعالىمدەرىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىكتەرىنىڭ ارتتىرۋ باعىتىنداعى جۇمىستار ارقىلى بايقالعان وزگەرىستەر تراەكتورياسى:
1. مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي - ادىستەمەلىك ساۋاتتىلىقتارىنىڭ ارتۋىنا وزىندىك قۇلشىنىستارىنىڭ جوعارىلاۋى؛ اعىلشىن ءتىلىن يگەرۋگە ۇمتىلىس؛
2. رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق بايقاۋلارعا قاتىسۋى ارتتى؛
3. وقۋشىلار اراسىندا لوگيكالىق، ونلاين باعىتىنداعى سايىستارعا بەلسەنە قاتىسۋ كورسەتكىشى جوعارىلادى؛
4. مۇعالىمدەر رەسۋرستىڭ قاجەتتىگى جانە ءبىلىم ساپاسىنا تيگىزەر اسەرىن ساراپتاي الادى؛
5. جەلىلىك قوعامداستىق اياسىنداعى ءىس شارالار مازمۇنىنا قىزىعۋشىلىقپەن قاراۋ، قاتىسۋ ارقىلى وزدەرىنىڭ قۇزىرەتتىلىكتەرىن تانىتۋ قادامدارى قالىپتاسا باستادى، دەگەنمەن دە كەي مۇعالىمدەر اراسىندا سىڭارجاقتىلىق پىكىردىڭ بولۋى كەزدەسەدى؛
6. ءار ءتۇرلى مازمۇنداعى، ويلانۋعا، قولدانۋعا مۇمكىندىگى جوعارى رەسۋرستاردى كوۋچتارمەن تالقىلاي وتىرىپ ۇسىنۋ قالىپتى ۇدەرىسكە اينالا باستالدى
7. مۇعالىمدەر اراسىندا بولىنگەن كوشباسشىلىقتىڭ ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى ساپالى جۇمىستار اتقارىلىپ وڭ ناتيجەلەر بەرۋدە؛
8. ينتەرنەت سايت اشىپ ءوز تاجىريبەلەرىن تاراتۋ، باقىلاۋشى ارىپتەستەردىڭ پىكىرىن الۋ مۇمكىندىگى، قارىم - قاتىناس مۇمكىندىكتەرى ارتۋدا،
8. ادىستەمەلىك تالقىلاۋلار، زەرتتەۋ توپتارىنىڭ جازبالارى مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي دامۋىنا وڭ سەپتىگىن تيگىزگەنى جۇمىستار بارىسىندا كورىنۋدە.
ءوز تاجىريبەڭىزدە ورىن العان وزگەرىس تۋرالى ويلانۋ پايدالى بولۋى مۇمكىن. ءسىز جاڭا ءتاسىلدى جانە ونى پايدالانۋ ادىستەرىن تولىق ۇعىنعانشا دەيىن، قانشاما قاتەلەر مەن سىناقتاردان، تۇسىنبەۋشىلىكتەن، قيىندىقتار مەن قۋانىشتان وتەسىز. بىرتە - بىرتە ءسىزدىڭ وزىڭىزگە دەگەن، ءوز كۇشىڭىزگە دەگەن سەنىمىڭىز ارتا بەرەدى. ۋاقىت وتە كەلە وسى تاجىريبە جانە ونىڭ قاعيداتتارى ءسىزدىڭ بويىڭىزعا دارىپ، ويلاۋ مەن تاجىريبەمەن بايلانىسىپ، ءسىڭىسىپ كەتەدى.
قازىرگى قوعام الدىندا تۇرعان وزەكتى ماسەلە بۇل - ءار جاقتى دامىعان، كوپمادەنيەتتى، شىعارماشىل، الەۋمەتتىك بەيىمدەلگەن تۇلعا قالىپتاستىرۋ. وقۋشى قابىلەتىن جان – جاقتى دامىتىپ، شىعارماشىلىعىن ۇشتاي ءبىلۋ ءۇشىن ۇستاز ءوزى شىعارماشىل تۇلعا بولۋى ءتيىس. ول شىعارماشىل، جاڭاشىل، وزىق ويلى، كاسىبي شەبەر مامان بولۋى قاجەت
ماڭعىستاۋ وبلىسى، جاڭاوزەن قالاسى،
جاڭاوزەن قىزمەت كورسەتۋ جانە قىزمەت كورسەتۋ
جاڭا تەحنولوگيالار كوللەدجىنىڭ تاريح ءپانىنىڭ وقىتۋشىسى:
ۆەنەرا جولمۋحامبەتوۆا جۋماشيەۆنا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
«مەن ەرەكشە ويلايمىن، ياعني ءومىر سۇرەمىن دەگەن ءسوز» كلەر سيممونس
كەيدە ءمۇعالىم ءوز تاجىريبەسى جونىندە ايتپاسا، قانشالىقتى پايدالى نارسە ىستەگەنىن سەزىنبەيدى.
ءبىلىم كوتەرۋ، ءبىلىم ارتتىرۋ جۇيەسى ءمۇعالىمنىڭ اركەزدە دە شىعارماشىلىقپەن جىلدام ۇتىمدى ويلاۋ ءبىلۋ قاجەتتىگىن تالاپ ەتەدى. وقۋ مەن وقىتۋ ۇدەرىسى بارىسىندا ءوزىمنىڭ جانە گيمنازيا مۇعالىمدەرىنىڭ كاسىبي دامۋ تراەكتوريالارىنىڭ كەڭەيتۋ ماقساتىندا اتقارىلاتىن جانە جوسپارلانعان جۇمىس مازمۇندارى - ءمۇعالىمنىڭ كوشباسشىلىعىن ارتتىرا وتىرىپ وقۋشىنىڭ تۇلعالىق قابىلەتتەرىن اشۋ مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ.
ۇدايى جاسالىنعان جۇمىستاردىڭ ناتيجەسى - مۇعالىمدەر كاسىبي ءوسۋدىڭ قاجەتتىلىگىن ءتۇسىندى سەبەبى؛ كوۋچينگ پەن تالىمگەرلىك ۇدەرىستەرىنە شىنايى قاتىسادى، ءاربىر سەسسيا سايىن بەلگىلى ءبىر جاڭالىقتى ءوز تاجىريبەلەرىنە قولدانعىلارى كەلەتىنىن جانە ۇتىمدى ءتيىمدى جاقتارىن سارالاي الاتىن بولدى. بۇرىن لەزدە شىعارماشىلىق ساباق بەرۋ تەك جوعارى ساناتتى نەمەسە تاجىريبەلى مۇعالىمدەرگە عانا ءتان داعدى ەدى، ال ءقازىر دەڭگەيلىك وقۋدى مەڭگەرگەن مۇعالىمدەر ءوز ساباقتارىن شەبەر قۇرىلىمداي الىپ، ساپالى وقىتۋعا باعىتتالا باستادى. العاشقى كەزدەردە ءوز تاجىريبەمىزدە ءادىس - تاسىلدەردى ساراپتاماي قولدانۋ، كەز كەلگەن ساباقتى پوستەر قورعاۋمەن ارلەۋ قاجەتتىگى نەمەسە سەرگىتۋ ءساتىن تەك بي – انمەن شەكتەۋ ۇردىسكە اينالعان. ال قازىرگى كەزدە مۇعالىمدەر اقپاراتتى ءوز ساباقتارىنا قولدانۋ اياسىن ياعني باعدارلامالاردىڭ تىڭ نۇسقالارىن قولدانۋعا ماشىقتانا باستادى. ارىپتەستەر اراسىنداعى كاسىبي سۇحباتتار دا وزگەرىستەرگە تولى دەۋگە بولادى. سەبەبى مۇعالىمدەردىڭ سوزدىك قورىندا جاڭا تەرميندەر، ۇعىمدار مەن اتريبۋتتار قالىپتاسا باستادى.
عۇلاما عالىم ءال — فارابي «ادام ماقساتىنا ءوزىن — ءوزى جەتىلدىرۋ ارقىلى جەتەدى جانە ادامنىڭ باسىنا قونعان باقتىڭ تۇراقتى بولۋى جاقسى مىنەز — قۇلىققا بايلانىستى» دەپ وي تۇيگەن ەكەن. عالىمنىڭ بۇل پىكىرى وقۋشى مەن مۇعالىمگە تىكەلەي قاتىستى دەۋگە بولادى. شىنىمەن دە، ءمۇعالىمنىڭ جاقسى مىنەز قۇلقى وقۋشىعا داريدى جانە اسەر ەتەدى. ءمۇعالىم ونى وقىتۋ ۇردىسىندە، قولدانعان ءادىس - تاسىلدەرىنىڭ بارىسىندا جانە ءىس - ارەكەتىنىڭ ناتيجەسىندە بايقاتۋى مۇمكىن. وقۋ بارىسىندا وقۋشى ونى بويىنا سىڭىرەدى. ەگەر وقۋشىدا جاقسى مىنەز — قۇلىق بولسا، ول وندا ءوزىنىڭ وقۋداعى جەتىستىگىن تۇراقتى ۇستاپ تۇرا الادى جانە ءوزىن — ءوزى جەتىلدىرەدى. ياعني، ناتيجەلى وقۋ جاقسى مىنەز — قۇلىققا تىكەلەي بايلانىستى. كورنەكتى عالىمدار ش. ا. اموناشۆيلي، ۆ. ي. زاگۆيازينسكيي ت. ب. پەداگوگيكالىق رەفلەكسيانى جاڭاشا ويلاۋ ستيلىنە جاتقىزادى. ۆ. ا. كان - كاليك، ا. ۆ. مۋرديك، ن. د. حمەل ت. ب. ماماننىڭ پەداگوگيكالىق ارەكەتكە دايىندىعىنىڭ قۇرامىنا دارالىق، شىعارماشىلىق، اۆتورلىق ىزدەنىستەر مەن قاتار جەتىلگەن پەداگوگيكالىق رەفلەكسيانى دا جاتقىزادى. «رەفلەكسيا – ادامنىڭ ءوز ىستەرىنىڭ ءمانىن ءتۇسىنۋ، ولار تۋرالى ويلانۋ بارىسىندا وزىنە ءوزىنىڭ نەنى، قالاي جاساعانى تۋرالى تولىق جانە انىق ەسەپ بەرۋى نەمەسە ءوزى ارەكەت بارىسىندا باسشىلىققا العان ەرەجەلەر مەن كەستەلەردى مويىنداۋى نە جوققا شىعارۋى».
مۇعالىمدەرىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىكتەرىنىڭ ارتتىرۋ باعىتىنداعى جۇمىستار ارقىلى بايقالعان وزگەرىستەر تراەكتورياسى:
1. مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي - ادىستەمەلىك ساۋاتتىلىقتارىنىڭ ارتۋىنا وزىندىك قۇلشىنىستارىنىڭ جوعارىلاۋى؛ اعىلشىن ءتىلىن يگەرۋگە ۇمتىلىس؛
2. رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق بايقاۋلارعا قاتىسۋى ارتتى؛
3. وقۋشىلار اراسىندا لوگيكالىق، ونلاين باعىتىنداعى سايىستارعا بەلسەنە قاتىسۋ كورسەتكىشى جوعارىلادى؛
4. مۇعالىمدەر رەسۋرستىڭ قاجەتتىگى جانە ءبىلىم ساپاسىنا تيگىزەر اسەرىن ساراپتاي الادى؛
5. جەلىلىك قوعامداستىق اياسىنداعى ءىس شارالار مازمۇنىنا قىزىعۋشىلىقپەن قاراۋ، قاتىسۋ ارقىلى وزدەرىنىڭ قۇزىرەتتىلىكتەرىن تانىتۋ قادامدارى قالىپتاسا باستادى، دەگەنمەن دە كەي مۇعالىمدەر اراسىندا سىڭارجاقتىلىق پىكىردىڭ بولۋى كەزدەسەدى؛
6. ءار ءتۇرلى مازمۇنداعى، ويلانۋعا، قولدانۋعا مۇمكىندىگى جوعارى رەسۋرستاردى كوۋچتارمەن تالقىلاي وتىرىپ ۇسىنۋ قالىپتى ۇدەرىسكە اينالا باستالدى
7. مۇعالىمدەر اراسىندا بولىنگەن كوشباسشىلىقتىڭ ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى ساپالى جۇمىستار اتقارىلىپ وڭ ناتيجەلەر بەرۋدە؛
8. ينتەرنەت سايت اشىپ ءوز تاجىريبەلەرىن تاراتۋ، باقىلاۋشى ارىپتەستەردىڭ پىكىرىن الۋ مۇمكىندىگى، قارىم - قاتىناس مۇمكىندىكتەرى ارتۋدا،
8. ادىستەمەلىك تالقىلاۋلار، زەرتتەۋ توپتارىنىڭ جازبالارى مۇعالىمدەردىڭ كاسىبي دامۋىنا وڭ سەپتىگىن تيگىزگەنى جۇمىستار بارىسىندا كورىنۋدە.
ءوز تاجىريبەڭىزدە ورىن العان وزگەرىس تۋرالى ويلانۋ پايدالى بولۋى مۇمكىن. ءسىز جاڭا ءتاسىلدى جانە ونى پايدالانۋ ادىستەرىن تولىق ۇعىنعانشا دەيىن، قانشاما قاتەلەر مەن سىناقتاردان، تۇسىنبەۋشىلىكتەن، قيىندىقتار مەن قۋانىشتان وتەسىز. بىرتە - بىرتە ءسىزدىڭ وزىڭىزگە دەگەن، ءوز كۇشىڭىزگە دەگەن سەنىمىڭىز ارتا بەرەدى. ۋاقىت وتە كەلە وسى تاجىريبە جانە ونىڭ قاعيداتتارى ءسىزدىڭ بويىڭىزعا دارىپ، ويلاۋ مەن تاجىريبەمەن بايلانىسىپ، ءسىڭىسىپ كەتەدى.
قازىرگى قوعام الدىندا تۇرعان وزەكتى ماسەلە بۇل - ءار جاقتى دامىعان، كوپمادەنيەتتى، شىعارماشىل، الەۋمەتتىك بەيىمدەلگەن تۇلعا قالىپتاستىرۋ. وقۋشى قابىلەتىن جان – جاقتى دامىتىپ، شىعارماشىلىعىن ۇشتاي ءبىلۋ ءۇشىن ۇستاز ءوزى شىعارماشىل تۇلعا بولۋى ءتيىس. ول شىعارماشىل، جاڭاشىل، وزىق ويلى، كاسىبي شەبەر مامان بولۋى قاجەت
ماڭعىستاۋ وبلىسى، جاڭاوزەن قالاسى،
جاڭاوزەن قىزمەت كورسەتۋ جانە قىزمەت كورسەتۋ
جاڭا تەحنولوگيالار كوللەدجىنىڭ تاريح ءپانىنىڭ وقىتۋشىسى:
ۆەنەرا جولمۋحامبەتوۆا جۋماشيەۆنا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
تاقىرىپتار:1. وندىق بولشەكتىڭ وقىلۋى جانە جازىلۋى2. وندىق بولشەكتەردى قوسۋ جانە ازايتۋ
