InfoHub Logo

دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى تاراپىنان پلاستيكالىق ىدىستاردان تۇتىنىلاتىن سۋلاردا گورمون جۇيەسىنە اسەر ەتىپ، بەدەۋلىككە سەبەپ بولاتىن، بالالاردىڭ جەتىلۋىن تەجەيتىن، يممۋنيتەت جۇيەسىن بۇزاتىن جانە قاتەرلى ىسىككە سەبەپ بولاتىن ۋىتتى زاتتار بار ەكەندىگى مالىمدەنگەن بولاتىن. ال كانادا ۇكىمەتى بالاعا ءسۇت بەرەتىن پلاستيكالىق بوتەلكەلەرگە رەسمي تۇردە تىيىم سالدى. كانادانىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى پلاستيكالىق ىدىستاردىڭ قۇرامىنداعى «بيسفەنول ا» قوسپاسىن ۋلى جانە ءقاۋىپتى زاتتار قاتارىنا جاتقىزىپ، «بيسفەنول ا» ىستىققا تاپ بولعاندا كانسەروگەندىك اسەر قالدىراتىندىقتان حالىقتى پلاستيكالىق ىدىستاردى قولدانباۋعا شاقىردى. زەرتتەۋلەر پلاستيككە قاتتىلىق پەن مولدىرلىك قاسيەتىن بەرەتىن «بيسفەنول ا» قوسپاسىنىڭ ءتىپتى انا سۇتىنە دە وتەتىندىگىن كورسەتتى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا «بيسفەنول ا» كۇن استىندا نەمەسە 50 گرادۋسقا تاپ بولعاندا ەرىپ ازىققا ارالاسادى. ازىق ارقىلى دەنەگە سىڭگەن بۇل حيميالىق قوسپا گورموندارعا ۇقساس كەلەتىندىكتەن ءوسۋ گورمونى، ەستروگەن، تەستەستەرون گورموندارىنىڭ ءبولىنۋى ازايادى. بۇل گورمونداردىڭ ازايۋى ايەلدەردە دە، ەركەكتەردە دە بەدەۋلىككە سەبەپ بولادى. سونداي-اق زەرتتەۋلەردە پلاستيك قۇرامىندا بولاتىن «بيسفەنول ا»، «ديوكسين»، «فتالات» قوسپاسىمەن اسەرلەنگەن انا جاتىرىنداعى بالا، جاڭا تۋعان ءسابي جانە جەتكىنشەك بالالاردا جەتىلۋ جانە ءوسۋ ۇردىسىندە كەلەڭسىزدىكتەرگە، ەرتە جىنىستىق جەتىلۋگە، ال ەرەسەكتەردە قاتەرلى ىسىك، پروستاتيت، جۇرەك-قان تامىرى اۋرۋلارى، سەمىزدىك، قانت ديابەتى اۋرۋلارىنا سەبەپ بولاتىندىعى مالىمدەندى.

ازداعان كەڭەس

ماماندار پلاستيكالىق بۇيىمداردى تىرشىلىگىمىزدەن ءبىر جولا شىعارا الماساق، ەڭ بولماعاندا بولىمسىز اسەرلەرىن ازايتۋ ءۇشىن مىنا قاراپايىم كەڭەستەرگە قۇلاق تۇرۋگە شاقىرادى:

♦ پلاستيكالىق ىدىستاردى توڭازىتقىشقا قويماڭىز. ميكروتولقىندى پەشكە، ىدىس جۋاتىن ماشيناعا سالماڭىز.

♦ كولىكتە نەمەسە كۇن استىندا قالىپ قويعان پلاستيكالىق شولمەكتەگى سۋدى تۇتىنباڭىز. 

♦ ۇيدە تۇتىنۋعا الىنعان پلاستيكالىق ىدىستاعى سۋدى دەرەۋ شىنى ىدىسقا اۋىستىرعان ءجون.

♦ اياعى اۋىر ايەلدەردىڭ پلاستيكالىق ىدىستارعا مۇلدەم جولاماعانى ابزال.

♦ سابيگە ءسۇت بەرۋ ءۇشىن شىنى بوتەلكە قولدانىڭىز.

♦ ىستىق شاي نەمەسە كوفە ءۇشىن پلاستيكالىق ستاكان ەمەس، قاعاز ستاكان قولدانعان ءجون.

♦ پلاستيكالىق ىدىستاردى مۇزداتپاۋ كەرەك. مۇزداتقان جاعدايدا پلاستيك قۇرامىنداعى ديوكسين ءبولىنىپ شىعادى. ديوكسين اسىرەسە كەۋدە قاتەرلى ىسىگىنە جول اشاتىندىعى ءمالىم.

♦ اس ۇيدەگى پلاستيكالىق ىدىستاردى بارىنشا شىنى ىدىسقا اۋىستىرىڭىز.

♦ ويىنشىقتاردان مەيلىنشە قورعاسىنسىز بوياۋ قولدانىلعان جانە اعاشتان جاسالعان ويىنشىقتاردى تاڭداعان ءجون.

♦ پلاستيكالىق ىدىستاردىڭ تومەنگى جاعىندا ءۇشبۇرىش ىشىندە، 1-دەن 7-گە دەيىنگى ساندارمەن بەلگىلەنەدى. 3، 6 جانە 7 ساندارىمەن بەلگىلەنگەندەرى اسا زياندى بولىپ كەلەدى. سوندىقتان مۇمكىندىگىنشە 1، 2، 4، 5 ساندارىمەن بەلگىلەنگەن جانە بيسفەنولسىز (BPA free) دەپ تاڭبالانعان پلاستيكتەردى قولدانعان ءجون.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

پلاستيكالىق بوتەلكەدەگى سۋدى ساتىپ الار الدىندا نەنى تەكسەرۋ قاجەت.

پلاستيكالىق ىدىستاردىڭ زيانى

---