پريزما كولەمى
ءپان: گەومەتريا كلاسس: 11
ساباقتىڭ تاقىرىبى: پريزما كولەمى
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: پريزما تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، پريزما كولەمىنىڭ فورمۋلاسىن وقىپ ۇيرەنۋ جانە ەسەپتەر شىعارۋدا پريزما كولەمىنىڭ فورمۋلاسىن قولدانا ءبىلۋ
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ويىن ەلەمەنتتەرى ارقىلى ىنتاسىن ارتتىرىپ، پريزماعا بەرىلگەن ەسەپتەردى شىعارۋ قابىلەتتەرىن، لوگيكالىق وي - ءورىسىن دامىتۋ
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: تاقىرىپتى ومىرمەن، شىعۋ تاريحىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ؛
ساباقتىڭ ءتيپى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمە، سۇراق - جاۋاپ، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، ءوزارا وقىتۋ، توپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پريزما مودەلدەرى، سلايدتار، كەسپە قاعازدار
ساباقتىڭ قۇرال - جابدىعى: Power Point باعدارلاماسىندا جاسالعان پرەزەنتاسيا، ينتەراكتيۆتى تاقتا، سىزعىش
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىسى: پوليتەحنيكالىق پاندەرمەن بايلانىس
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سالەمدەسىپ، تۇگەلدەۋ. ساباقتىڭ ماقساتىن ايتىپ ءوتۋ. كلاسس وقۋشىلارىن ەكى توپقا ءبولۋ.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
§12، № 2. ولشەمدەرى 30سم، 30سم، 30سم بولاتىن تىكتورتبۇرىشتى باك سۋمەن تولتىرىلعان. وعان قانشا ليتر سۋ سيادى؟
شەشۋى: V=abc؛ V= 30*30*30=27000(سم3)؛
1دم3 =1ليتر؛ 1دم3 =1000سم3؛
27000 سم3 = 27 دم3؛
27 دم3=27 ليتر جاۋابى: 27ليتر
№3. تابان قابىرعالارى ا جانە b، ال بيىكتىگى H بولاتىن تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمىن تابىندار. ەسەپتەۋدەگى ا=√2، b=3√5، H= √10.
شەشۋى: V =abH؛ V = √2*3√5*√10 = 30؛ جاۋابى: 30
ءىىى. قايتالاۋ سۇراقتارىن قويۋ. سۇراقتار سلايدتاردان كورسەتىلەدى
ءار توپتان 1 وقۋشى تۇرعىزىپ 3 سۇراقتان قويۋ
پريزمانىڭ ءبۇيىر بەتىنىڭ اۋدانىن قانداي فورمۋلامەن تابامىز؟
پريزمانىڭ تولىق بەتىنىڭ اۋدانىن قالاي تابامىز؟
كولبەۋ پريزمانىڭ ءبۇيىر بەتىنىڭ اۋدانىن قانداي فورمۋلامەن تابامىز؟
كولبەۋ پريزمانىڭ تولىق بەتىنىڭ اۋدانىن قالاي تابامىز؟
تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمىنىڭ فورمۋلاسى قانداي؟
كۋبتىڭ كولەمىنىڭ فورمۋلاسى قانداي؟
«فورمۋلانى فيگۋراعا سايكەستەندىرۋ» سايىسى سلايدتاردان كورسەتىلەدى
ءىV. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
تىك پريزمانىڭ كولەمى ونىڭ تابانى مەن بيىكتىگىنىڭ كوبەيتىندىسىنە تەڭ
S تاب - تىك پريزمانىڭ تابانىنىڭ اۋدانى
ن - پريزما بيىكتىگى
الدىمەن ءۇش بۇرىشتى پريزمانى قاراستىرامىز. ونى سۋرەتتە كورسەتىلگەندەي ەتىپ، پاراللەلەپيپەدكە دەيىن تولىقتىرامىز. و نۇكتەسى پاراللەلەپيپەدتىڭ سيممەتريا سەنترى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان تولىقتىرىلعان پريزما باستاپقى پريزمامەن و نۇكتەسىنە قاراعاندا سيممەتريالى، ەندەشە، كولەمى باستاپقى پريزمانىڭ كولەمىنە تەڭ بولادى، سونىمەن، سالىنعان پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمى بەرىلگەن پريزمانىڭ كولەمىنە تەڭ بولدى. سونىمەن، سالىنعان پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمى بەرىلگەن پريزمانىڭ ەكى ەسەلەنگەن كولەمىنە تەڭ.
پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمى تابان اۋدانىن بيىكتىگىنە كوبەيتكەنگە تەڭ. ونىڭ تابان اۋدانى اۆس ءۇشبۇرىشىنىڭ ەكى ەسەلەنگەن اۋدانىنا تەڭ، ال بيىكتىگى باستاپقى پريزمانىڭ بيىكتىگى تەڭ. بۇدان باستاپقى پريزمانىڭ كولەمى تابان اۋدانىڭ بيىكتىگىنە كوبەيتكەنگە تەڭ بولادى دەگەن قورىتىندى شىعارامىز.
كەز كەلگەن تىك پريزما
كولبەۋ پريزمانىڭ كولەمى
S ┴ - ءبۇيىر قىرلارىنا پەرپەنديكۋليار قيما جازىقتىعىنىڭ اۋدانى
L - ءبۇيىر قىرى
V. ەسەپتەر شىعارتۋ
ا) وقۋلىقتان
تىك پاراللەلەپيپەدتىڭ تابان قابىرعاسى 3 جانە 5سم-عا، تابانىنىڭ ءبىر ديوگونالى 4 سم. كىشى ديوگونالى تابان جازىقتىعىمەن 600 بۇرىش جاساسا، پاراللەپيپەدتىڭ ۇلكەن ديوگونالىن تابىڭىز.
ا=3cم، b=5cم، D1=4cم،
D12+D22=2(32+52)
D22=68 - 16=48
D2=
=tg600
BB1=4
AC1= =10
ب) كلاستى ەكى توپقا ءبولىپ، تاپسىرما بەرىلەدى. ءى توپقا تىك پريزمانىڭ كولەمىن، ءىى توپقا كولبەۋ پريزمانىڭ كولەمىن تابۋعا ەسەپ بەرىلەدى.
ەسەپ №1.
ءۇشبۇرىشتى تىك پريزمانىڭ تابانىنىڭ قابىرعالارى 4سم، 5سم، 7سم، ال ءبۇيىر قىرى تابانىنىڭ ۇلكەن بيىكتىگىنە تەڭ. پريزمانىڭ كولەمىن تابىندار.
ەسەپ №2.
كولبەۋ ءۇشبۇرىشتى پريزمانىڭ ءبۇيىر قىرلارىنىڭ ارا قاشىقتىعى 10 سم، 17 سم، 21 سم، ال ءبۇيىر قىرى 18 سم. پريزمانىڭ كولەمىن تابىندار.
شەشۋى: AB=10، BC=17، AC=21،
L - ءبۇيىر قىرى، L=18
p=
S=
V=SABC*L، L - ءبۇيىر قىرى
V=84*18=1512cم3
ۆ) ەكى توپتىڭ ەكى وقۋشىسىنا ورىندارىندا شىعارۋعا كەسپە ەسەپتەرى بەرىلەدى
VI سايىس قورىتىندىسىن شىعارۋ
VII. تاقىرىپتى بەكىتۋ
ءۇىىI. ۇيگە تاپسىرما
ءىح. باعالاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: پريزما كولەمى
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: پريزما تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، پريزما كولەمىنىڭ فورمۋلاسىن وقىپ ۇيرەنۋ جانە ەسەپتەر شىعارۋدا پريزما كولەمىنىڭ فورمۋلاسىن قولدانا ءبىلۋ
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ويىن ەلەمەنتتەرى ارقىلى ىنتاسىن ارتتىرىپ، پريزماعا بەرىلگەن ەسەپتەردى شىعارۋ قابىلەتتەرىن، لوگيكالىق وي - ءورىسىن دامىتۋ
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: تاقىرىپتى ومىرمەن، شىعۋ تاريحىمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ؛
ساباقتىڭ ءتيپى: ءداستۇرلى ساباق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: تۇسىندىرمە، سۇراق - جاۋاپ، دەڭگەيلىك تاپسىرمالار، ءوزارا وقىتۋ، توپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: پريزما مودەلدەرى، سلايدتار، كەسپە قاعازدار
ساباقتىڭ قۇرال - جابدىعى: Power Point باعدارلاماسىندا جاسالعان پرەزەنتاسيا، ينتەراكتيۆتى تاقتا، سىزعىش
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىسى: پوليتەحنيكالىق پاندەرمەن بايلانىس
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
سالەمدەسىپ، تۇگەلدەۋ. ساباقتىڭ ماقساتىن ايتىپ ءوتۋ. كلاسس وقۋشىلارىن ەكى توپقا ءبولۋ.
ءىى ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
§12، № 2. ولشەمدەرى 30سم، 30سم، 30سم بولاتىن تىكتورتبۇرىشتى باك سۋمەن تولتىرىلعان. وعان قانشا ليتر سۋ سيادى؟
شەشۋى: V=abc؛ V= 30*30*30=27000(سم3)؛
1دم3 =1ليتر؛ 1دم3 =1000سم3؛
27000 سم3 = 27 دم3؛
27 دم3=27 ليتر جاۋابى: 27ليتر
№3. تابان قابىرعالارى ا جانە b، ال بيىكتىگى H بولاتىن تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمىن تابىندار. ەسەپتەۋدەگى ا=√2، b=3√5، H= √10.
شەشۋى: V =abH؛ V = √2*3√5*√10 = 30؛ جاۋابى: 30
ءىىى. قايتالاۋ سۇراقتارىن قويۋ. سۇراقتار سلايدتاردان كورسەتىلەدى
ءار توپتان 1 وقۋشى تۇرعىزىپ 3 سۇراقتان قويۋ
پريزمانىڭ ءبۇيىر بەتىنىڭ اۋدانىن قانداي فورمۋلامەن تابامىز؟
پريزمانىڭ تولىق بەتىنىڭ اۋدانىن قالاي تابامىز؟
كولبەۋ پريزمانىڭ ءبۇيىر بەتىنىڭ اۋدانىن قانداي فورمۋلامەن تابامىز؟
كولبەۋ پريزمانىڭ تولىق بەتىنىڭ اۋدانىن قالاي تابامىز؟
تىكبۇرىشتى پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمىنىڭ فورمۋلاسى قانداي؟
كۋبتىڭ كولەمىنىڭ فورمۋلاسى قانداي؟
«فورمۋلانى فيگۋراعا سايكەستەندىرۋ» سايىسى سلايدتاردان كورسەتىلەدى
ءىV. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
تىك پريزمانىڭ كولەمى ونىڭ تابانى مەن بيىكتىگىنىڭ كوبەيتىندىسىنە تەڭ
S تاب - تىك پريزمانىڭ تابانىنىڭ اۋدانى
ن - پريزما بيىكتىگى
الدىمەن ءۇش بۇرىشتى پريزمانى قاراستىرامىز. ونى سۋرەتتە كورسەتىلگەندەي ەتىپ، پاراللەلەپيپەدكە دەيىن تولىقتىرامىز. و نۇكتەسى پاراللەلەپيپەدتىڭ سيممەتريا سەنترى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان تولىقتىرىلعان پريزما باستاپقى پريزمامەن و نۇكتەسىنە قاراعاندا سيممەتريالى، ەندەشە، كولەمى باستاپقى پريزمانىڭ كولەمىنە تەڭ بولادى، سونىمەن، سالىنعان پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمى بەرىلگەن پريزمانىڭ كولەمىنە تەڭ بولدى. سونىمەن، سالىنعان پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمى بەرىلگەن پريزمانىڭ ەكى ەسەلەنگەن كولەمىنە تەڭ.
پاراللەلەپيپەدتىڭ كولەمى تابان اۋدانىن بيىكتىگىنە كوبەيتكەنگە تەڭ. ونىڭ تابان اۋدانى اۆس ءۇشبۇرىشىنىڭ ەكى ەسەلەنگەن اۋدانىنا تەڭ، ال بيىكتىگى باستاپقى پريزمانىڭ بيىكتىگى تەڭ. بۇدان باستاپقى پريزمانىڭ كولەمى تابان اۋدانىڭ بيىكتىگىنە كوبەيتكەنگە تەڭ بولادى دەگەن قورىتىندى شىعارامىز.
كەز كەلگەن تىك پريزما
كولبەۋ پريزمانىڭ كولەمى
S ┴ - ءبۇيىر قىرلارىنا پەرپەنديكۋليار قيما جازىقتىعىنىڭ اۋدانى
L - ءبۇيىر قىرى
V. ەسەپتەر شىعارتۋ
ا) وقۋلىقتان
تىك پاراللەلەپيپەدتىڭ تابان قابىرعاسى 3 جانە 5سم-عا، تابانىنىڭ ءبىر ديوگونالى 4 سم. كىشى ديوگونالى تابان جازىقتىعىمەن 600 بۇرىش جاساسا، پاراللەپيپەدتىڭ ۇلكەن ديوگونالىن تابىڭىز.
ا=3cم، b=5cم، D1=4cم،
D12+D22=2(32+52)
D22=68 - 16=48
D2=
=tg600
BB1=4
AC1= =10
ب) كلاستى ەكى توپقا ءبولىپ، تاپسىرما بەرىلەدى. ءى توپقا تىك پريزمانىڭ كولەمىن، ءىى توپقا كولبەۋ پريزمانىڭ كولەمىن تابۋعا ەسەپ بەرىلەدى.
ەسەپ №1.
ءۇشبۇرىشتى تىك پريزمانىڭ تابانىنىڭ قابىرعالارى 4سم، 5سم، 7سم، ال ءبۇيىر قىرى تابانىنىڭ ۇلكەن بيىكتىگىنە تەڭ. پريزمانىڭ كولەمىن تابىندار.
ەسەپ №2.
كولبەۋ ءۇشبۇرىشتى پريزمانىڭ ءبۇيىر قىرلارىنىڭ ارا قاشىقتىعى 10 سم، 17 سم، 21 سم، ال ءبۇيىر قىرى 18 سم. پريزمانىڭ كولەمىن تابىندار.
شەشۋى: AB=10، BC=17، AC=21،
L - ءبۇيىر قىرى، L=18
p=
S=
V=SABC*L، L - ءبۇيىر قىرى
V=84*18=1512cم3
ۆ) ەكى توپتىڭ ەكى وقۋشىسىنا ورىندارىندا شىعارۋعا كەسپە ەسەپتەرى بەرىلەدى
VI سايىس قورىتىندىسىن شىعارۋ
VII. تاقىرىپتى بەكىتۋ
ءۇىىI. ۇيگە تاپسىرما
ءىح. باعالاۋ
You Might Also Like
