InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: قاننىڭ ۇيۋىندا ترومبوسيتتەردىڭ ءرولى.
بىلىمدىلىك ماقساتى: قان قۇرامى، ونىڭ فورمالى ەلەمەنتتەرىنىڭ ماڭىزى تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
تاربيەلىك: سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: قان ۇيۋى تۋرالى قوسىمشا مالىمەتتەر ىزدەنۋگە قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: مەديسينا
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى ا) امانداسۋ
ءا) تۇگەندەۋ
ب) ساباققا دايىندىقتارىن تەكسەرۋ
ۆ) توپقا ءبولۋ.
(توپتار توپ اتاۋلارىن تاڭدايدى، العان اتاۋلارى بويىنشا ۇستەلدەگى توپ بەلگىسى جازىلعان توپتارىنا سايكەسىنشە جيناقتالىپ وتىرادى.)

ءى توپ – ەريتروسيتتەر
ءىI توپ - لەيكوسيتتەر
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
1. قان قۇرامىنا كىرەتىن زاتتار؟ (پلازما، ەريتروسيتتەر، لەيكوسيتتەر، ترومبوسيتتەر)
2. قاننىڭ قىزىل جاسۋشالارىن قالاي اتايمىز؟ (ەريتروسيت)
3. ەريتروسيتتەر قايدا تۇزىلەدى؟ (سۇيەكتىڭ قىزىل كەمىگىندە، كوكباۋىردا)
4. اق قان تۇيىرشىكتەرىن قالاي اتايمىز؟ (لەيكوسيت)
5. فاگوسيتوزدى اشقان كىم؟ (ي. مەچنيكوۆ)
6. لەيكوسيتتەر قايدا بۇزىلادى؟(كوكباۋىردا)
7. لەيكوسيتتەر نە ارقىلى قوزعالادى؟ (جالعاناياقتار)
8. وتتەگىن تاسىمالدايتىن ءنارۋىز؟ (گەموگلوبين)
9. يادروسى جوق قان جاسۋشاسى؟ (ەريتروسيتتەر)
10. قانداعى ءتۇسسىز سۇيىقتىق (پلازما)
11.
ءىىى. سەرگىتۋ ءساتى
IV جاڭا ساباق
1 ءماتىن:
ترومبوسيت — قاننىڭ ۇيۋىن قامتاماسىز ەتەتىن قانجاسۋشاسى.
ترومبوسيت — قۇستان باستاپ تومەنگى ساتىداعى ومىرتقالى جانۋارلار قانىندا بولادى. سۇتقورەكتى جانۋارلار قانىندا ترومبوسيت ورنىندا ءپىشىنى ءارتۇرلى (دوڭگەلەك، سوپاق، ۇرشىق ءتارىزدى ت. ب.) ۇساق دەنەشىكتەر — قان تاباقشالارى بولادى. ترومبوسيت — سۇيەكتىڭ قىزىل كەمىگىندەگى ءىرى جاسۋشالار — مەگاكاريوسيتتەردەن جەتىلەدى. قان تاباقشالارى مەگاكاريوسيتتەر سيتوپلازماسىنىڭ مولشەرى ەكى - ءۇش مكم يادروسىز بولىكشەلەرى.
ولار قاندا توپتاسىپ ورنالاسادى. قان تاباقشالارى جاقسى بويالاتىن ءداندى ورتالىق بولىگى
• گرانۋلومەردەن (حرومومەردەن) جانە بىركەلكى (گوموگەندى)، شەتكى بولىگى — گيالومەردەن تۇرادى.
• پروتەين، ماي، كومىرسۋلار جاتادى.
يادروسىز، ۇساق دەنەشىكتەر (ديامەترى 2 – 5 مكم) – قان تاباقشالارى بولادى. قالىپتى جاعدايدا ەرەسەك ادامنىڭ 1 مم قانىندا 180 – 320 مىڭ ترومبوسيت كەزدەسەدى

2 ءماتىن:
قاننىڭ ۇيۋىنىڭ بەيىمدەلگىش ماڭىزى زور، تامىرلار زاقىمدانعان جاعدايدا ورگانيزمدى قانسىراۋدان ساقتايدى. سونىمەن قاتار، تامىرلاردا اينالاتىن قاننىڭ ۇيىپ قالماۋى دا وتە ماڭىزدى. دەنى ساۋ ادامنىڭ ۇساق تامىرلارى جاراقاتتانعان كەزدە قان كەتۋ 3 – 4 مينۋتتا توقتايدى. بۇل تامىرلاردىڭ تارىلىپ، جاراقات شەتىنە جابىسىپ قالاتىن ترومبوسيتتەردىڭ بىرىگۋىنە بايلانىستى. وسى كەزدە ترومبوسيتتەردىڭ ءبىر بولىگى بۇزىلىپ، ولاردان ترومبوپلاستين فەرمەنتى، سونداي – اق تامىرلاردىڭ تارىلۋى مەن كۇردەلى حيميالىق رەاكسيالار تۋدىراتىن بيولوگيالىق بەلسەندى زاتتار بوساپ شىعادى. ترومبوپلاستين قاتىسىندا كالسيي يوندارى جانە اتموسفەرالىق وتتەك بار بولسا، كۇردەلى فەرمەنتتىك رەاكسيالار ناتيجەسىندە پلازمانىڭ ەرىگىش ءنارۋىزى – فابرينوگەن ەرىمەيتىن فيبرينگە اينالادى. فيبرين جىپشەلەرى جاراقات ورنىندا ەريتروسيتتەر، لەيكوسيتتەر، ترومبوسيتتەر تۇرىپ قالاتىن تىعىز تالشىقتى تور ءتۇزىپ، ۇيىعان قان – ترومب پايدا بولادى. قالىڭ ترومب تامىردى بىتەپ، قان كەتۋ توقتايدى. ترومبوپلاستين، فيبرينوگەن، فيبرين جانە كالسيي يوندارىنان باسقا قاننىڭ ۇيۋىنا بىرنەشە فەرمەنتتەر، ك ءۆيتامينى، مىندەتتى تۇردە وتتەك قاتىسادى.

V. جاڭا ساباقتى پىسىقتاۋ.
I توپ «ەريتروسيتتەر»
1. ءترومبوسيتتىڭ قۇرلىسى مەن قىزمەتى قانداي؟
2. گەموفيليا اۋرۋى قالاي سيپاتتالادى.
3. فيبرينوگەن دەگەن نە؟
4. قاندا ۇيىتاتىن فاكتورلاردىڭ بىرەۋى بولماسا، قانداي جاعداي بولار ەدى؟

II توپ «لەيكوسيتتەر»
1. قان دەنە سالماعىنىڭ نەشە % قۇرايدى؟
2. قان اۋرۋىن زەرتەيتىن عىلىم؟
3. «ك» ءۆيتامينى، مىندەتتى تۇردە.........؟
4. قانى ۇيىمايتىن تۇقىمقۋالايتىن اۋرۋ؟

VI جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
دوللور ويىنى: سۇراقتار

الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانى،
«قاستەك ورتا مەكتەبى مدشو»كمم - ءنىڭ بيولوگيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
وتىنشييەۆا كەۋىرحان كىزايبەكوۆنا
قاننىڭ ۇيۋىندا ترومبوسيتتەردىڭ ءرولى. جۇكتەۋ