قارا قاشقىنباي
ءبىر بالا جاسىنان مال باعىپ، وتىن-سۋ الۋمەن كۇنەلتەدى. جازدا بۇتىنا جارعاق شالبار كيىپ، ىلعي جالاڭاش جۇرەدى ەكەن. دەنەسى كۇنگە كۇيىپ، قاپ-قارا بولىپتى.
سوندىقتان ەل ونى العاش «قارا بالا» دەپ اتاپتى. بالانىڭ ەلدەن ەرەك ءبىر وزگەشەلىگى - وتە قورقاق ەكەن. كۇركىرەگەن كۇننەن دە، قاراڭعى تۇننەن دە، اڭ اتاۋلىنىڭ بارىنەن قورقىپتى. ءتىپتى ءتورت تۇلىك مالدان – تۇيەدەن دە، جىلقىدان دا، سيىردان دا شوشىپتى. تەك جالعىز دوسى قوي ەكەن. سونان قويدى عانا باعىپتى.
بالا بىردەڭەدەن قورىقسا، قوي ىشىنە قويىپ كەتىپ جاسىرىنادى ەكەن. بولماسا بەتى اۋعان جاققا قاشىپتى. ءسويتىپ ەل ونى ەندى «قارا قاشقىنباي» دەپ اتاپ كەتىپتى.
الگى بالا دالادا قوي باعىپ جۇرگەندە كۇن كۇركىرەپ، نوسەر جاۋىپتى. قارا قاشقىنباي قوي ىشىنە كىرىپ كەتەدى. يىرىلگەن قويدىڭ ىشىنە جاسىرىنىپ جاتقاندا، ءبىر قوي ۇستىنە قۇمالاقتاپ جىبەرەدى. قاشقىنباي شوشىپ، ايدالاعا قاراي بەزە جونەلەدى. دەدەكتەپ جۇگىرىپ كەلە جاتسا، ءبىر تىشقان جولىعىپتى.
تىشقان:
— و، قارا قاشقىنباي، قايدان كەلەسىڭ؟ – دەپتى.
— جاۋىرىنىمنان جاۋدىڭ وعى ءتيىپ، سودان قاشىپ كەلەمىن، – دەيدى قاشقىنباي.
— مەن دە ساعان جولداسپىن، – دەپ، وعان تىشقان قوسىلىپتى. ولاردىڭ الدىنان قويان شىعىپتى:
— و، قارا قاشقىنباي، قايدان كەلەسىڭ؟
— جاۋىرىنىمنان جاۋدىڭ وعى ءتيىپ، سودان قاشىپ كەلەمىن، – دەيدى.
— مەن دە ساعان جولداسپىن، – دەيدى قويان.
ۇشەۋى قوسىلىپ جورتىپ كەلەدى. ولاردىڭ الدىنان قارساق، تۇلكى، قاسقىر، ايۋ، جولبارىس، ارىستان قوسىلادى. ءبارى دە قارا قاشقىنبايدىڭ توبىنا ىلەسەدى. ءبىر كەزدە ءبارى اشىعادى. ءبىرىن-بىرى جەۋدىڭ قامىن ويلايدى. ارىستان قاشقىنبايعا بىرەۋىمىزدى جەۋىمىز كەرەك دەگەن ەمەۋىرىن بىلدىرەدى.
قاشقىنباي جىرلاي جونەلەدى:
ارىستان ءبىزدىڭ اتامىز، اتامىزعا كىم ءتيسىن؟!
جولبارىس ءبىزدىڭ جاكەمىز، جاكەمىزگە كىم ءتيسىن؟!
ايۋ ءبىزدىڭ اپامىز، اپامىزعا كىم ءتيسىن؟!
قاسقىر ءبىزدىڭ قابان بي، قابان بيگە كىم ءتيسىن؟!
تۇلكى ءبىزدىڭ تۇمەن بي، تۇمەن بيگە كىم ءتيسىن؟!
قارساق ءبىزدىڭ قارىنداس، قارىنداسقا كىم ءتيسىن؟!
قويان ءبىزدىڭ قويىنداس، قويىنداسقا كىم ءتيسىن؟!
تىشقان ءبىزدىڭ نەمىز؟ تۋ-تالاقاي قىپ جەڭىز...
باس سالىپ، ءبارى تىشقاندى ءتۇتىپ جەپ الادى. ءبىرازدان كەيىن تاعى اشىعادى.
— ال، قارا قاشقىنباي، جىرلا، – دەيدى ارىستان. قاشقىنباي جىرلاي جونەلەدى:
ارىستان ءبىزدىڭ اتامىز، اتامىزعا كىم ءتيسىن؟!
جولبارىس ءبىزدىڭ جاكەمىز، جاكەمىزگە كىم ءتيسىن؟!
ايۋ ءبىزدىڭ اپامىز، اپامىزعا كىم ءتيسىن؟!
قاسقىر ءبىزدىڭ قابان بي، قابان بيگە كىم ءتيسىن؟!
تۇلكى ءبىزدىڭ تۇمەن بي، تۇمەن بيگە كىم ءتيسىن؟!
قارساق ءبىزدىڭ قارىنداس، قارىنداسقا كىم ءتيسىن؟!
قويان ءبىزدىڭ نەمىز؟ تۋ-تالاقاي قىپ جەڭىز ...
ءسويتىپ قوياندى دا جەپ الادى. ءسويتىپ كەزەگىمەن جەي بەرىپ، ەڭ ارتىندا ارىستان مەن قارا قاشقىنباي عانا قالادى.
— ال، قاشقىنباي، جىرلا، – دەيدى ارىستان. قاشقىنباي جىرلاي جونەلەدى:
ارىستان ءبىزدىڭ اتامىز، اتامىزعا كىم ءتيسىن؟!
قاشقىنباي ءبىزدىڭ نەمىز؟ تۋ-تالاقاي قىپ جەڭىز... – دەيدى دە قاشقىنباي:
— ءبىراق، ارىستان اتامىز، مەنىڭ سىزگە ءوتىنىشىم بار!
— ايت، قانداي ءوتىنىش؟
– مىنا ءبىر تەسىك تاستىڭ ار جاعىندا اتامنىڭ سايى بار ەدى، مەنى سوندا اپارىپ جەڭىز، سۇيەگىم سوندا قالسىن، – دەپ وتىنەدى قاشقىنباي. ارىستان كونەدى. قارا قاشقىنباي زىپ ەتىپ تەسىك تاستىڭ ار جاعىنا وتە شىعادى. ارتىنان ارىستان وتپەكشى بولادى. ءبىراق تەسىككە ورتان بەلىنەن كەپتەلىپ، نە ءارى، نە بەرى شىعا الماي قالادى. قاشقىنباي ارىستاننىڭ الدىن دا، ارتىن دا تاسپەن بەكىتىپ، تۇنشىقتىرىپ كەتەدى.
قارا قاشقىنباي اڭ اتاۋلىنىڭ ءبارىن ايلامەن جەڭىپ، ەلگە قايتادى.
مۇنى حالىق ەستيدى. «قارا قاشقىنباي باتىر بولىپ كەتىپتى»، – دەگەن حابار تارايدى.
سودان بىلاي قورقاق قاشقىنباي باتىر قاشقىنباي اتانىپ كەتىپتى.
You Might Also Like
-
ەرتەدە ءبىر باي بولىپتى. بايدىڭ اۋرۋ ايەلى جانە ءۇش قىزى بار ەكەن. ءبىر كۇنى ايەلى ناۋقاسىنان ايىقپاستان قايتىس بولادى. ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن باي ۇيىنە باسقا ايەل الىپ كەلەدى. بۇل ايەل قاتىگەز ادام بول...
-
— ادام دەنەسى جۇگىرگەن كەزدە وتىرعان كەزدەگىدەن 7 ەسە ارتىق ەنەرگيا جۇمسايدى.
