InfoHub Logo

ادام قولىمەن جاسالعان تاعدىر

شىرىلداعان ءۇن بەبەۋ قاعىپ تولاستامادى. «ءومىر» دەپ اتالاتىن جارىق دۇنيەگە «الدەقالاي» كەلگەنىنە شامىرقاندى ما،الدە قارا تاستاي ءزىل تاعدىرىن تۇلا بويى تۇرشىگە سەزىندى مە، قىزىل شاقا نارەستە تىنباي زارلادى. اششى ءۇنى اشىنا شىعىپ، الدەكىمدە كەگى كەتكەندەي جۇدىرىعىن تۇيە شىرەنە ىڭگالادى. تەرەزەنىڭ سىرتىنان تۇنەرگەن قارا ءتۇندى ءتىلىپ وتكىسى كەلگەندەي ايعايعا باستى. جاقىنىنان مەدەت كۇتكەندەي، ارا-تۇرا ىڭىرسىعان ءۇن بەرەدى. اناسى سابيىنە كوز قىرىن دا سالمادى. ءوزىن بوساندىرىپ العان دارىگەر جۇپارگۇلگە ايتقانى ونى ساستىرىپ تاستادى.

— مىنا ازان-قازان داۋىستان ميىم اينالىپ بارادى. الىپ كەتشى ونى.

— ءقازىر انا مەن بالا اجىراتىلمايدى. ءبىر پالاتادا بولادى. — جۇپارگۇل جاس كەلىنشەكتىڭ پەرزەنتحاناداعى جاڭا تارتىپتەن مۇلدە بەيحابارلىعىنا تاڭ قالدى. عالامتور دامىعان قازىرگىدەي زاماندا تيتتەي ءبىر جاڭالىقتى جاسىرىپ ۇستاۋ مۇمكىن ەمەس قوي. ونىڭ ۇستىنە جاس انالار وزدەرىن قىزىقتىراتىن پەرزەنتحاناداعى بارلىق جايتتارعا قۇلاعى ءتۇرۋلى كەلەتىن ەدى. ال «جەدەل جاردەممەن» جەتكىزىلگەن مىنا كەلىنشەك ءبىر ءتۇرلى توسىن. قۇرتاقانداي ءسابيىن يىسكەپ، باۋىرىنا باسۋدىڭ ورنىنا «الىپ كەت» دەپ دولدانادى.

— اجىراتپايدى دەيمىسىڭ؟ اجىراتقاندا قانداي؟ — جۇپارگۇل ساندىراق حالدە جەاتسا دا، قاسىرەتىنەن ۇزدىك-سوزدىق سىر بەرگەن كەلىنشەكتىڭ قاسىنان كەتە الار ەمەس. ءبىراق بۇلايشا تاعات تاۋىپ اڭگىمەلەسۋگە مۇرشا قايدان بولسىن. جۇپارگۇل وزگە دە مىندەتتەرىن اتقارۋعا شىعىپ كەتتى. ايتسە دە جاس انانىڭ وكسىك ءۇنى قۇلاعىنان كەتپەدى.

كۇزدىڭ قارا سۋىعى كۇشىنە ەنگەن ىزعارلى ءتۇن ورتالانعاندا بارىپ، جۇپارگۇل كەلىنشەكتىڭ پالاتاسىنا قايتا كەلدى. كىرە سالا بايقاعانى-ول بالاسىن مۇلدە قوزعاماعان. ءومىرىنىڭ العاشقى ساتىنەن باستاپ باتپان قاسىرەتتى ەنشىلەپ العان بەيباق شاقالاق قارنى اشىپ، ىڭىلداي بەردى. كەلىنشەكتە قيمىل جوق. قۇددى ءبىر تاس ءمۇسىندى جىعىپ، توسەككە سۇلاتا سالعانداي.

— وياۋسىڭ با؟ سۋ بەرەيىن، ءشولىڭدى باس.

— سۋ ەمەس، ۋ بەرشى. قۇتىلايىن مىنا ازاپ دۇنيەدەن. — كەلىنشەكتىڭ بۇ تىرلىكتەن باز كەشە سويلەگەن سوزدەرى دارىگەرگە تىم قاتتى ەستىلدى.

— مەن ءتىرى جانعا تەك جاردەمدەسۋمەن كەلەمىن. كۇيەۋىم ەكەۋمىز دە دارىگەرمىز.

— قانداي جاقسى، كۇيەۋىڭ بار. بالاڭ دا باقىتتى بولار. ال مەن... — كەلىنشەك قىستىعىپ، بۇكىل دەنەسى قالش-قالش ەتىپ جىلاي باستادى.

— انا بولسام، بالامدى باقىتتى ەتەر ەدىم-اۋ. اتتەڭ... — جۇپارگۇل كوكىرەگىن كەرە كۇرسىندى. — قۇداي-اۋ، سەندەي جاس قىزعا سونشا زاپىران قۇستىرعان قانداي قاتىگەز ول؟ تۋعاندارىڭا حابارلاسايىن. كەلسىن، جانىڭدا بولسىن.

— انام ومىردەن وزعان. اكەم ەكىنشى رەت ۇيلەندى. سودان بەرى سالقىن تارتىپ كەتتى. ءارى مەنىڭ مىنا جاعدايىمدى ەستىپ،ءتىپتى جەك كورىپ كەتكەندەي.

— تۋعان اكەسى بالاسىنان بەزىنە مە؟ ۋاقىت وتە كەلە بويى ۇيرەنەر. ءارى سۇيكىمدى جيەنىن كورگەندە ءجىبىپ سالا بەرەر.

— جوق، مەنىڭ شاقىرار جاناشىرىم جوق. اكەم بالا كورسە ءجىبي سالاتىن مەيىرىمدى ەمەس. ول «نامىس» دەپ كەۋدەلەنىپ قالعان.

— ءاتى-جونىڭدى دۇرىس جازدىردىڭ با؟ ورىنگۇل ءىزباسار قىزى دەپ ەدىڭ.

— مەن ەشكىمدى الداپ، سۇرقيالىق جاسامادىم. كەرىسىنشە ءوزىم الدانىپ، ءبىر ءازازىلدىڭ تۇزاعىنا ءتۇستىم. ونىڭ ءار سوزىنە سەنىپ، ۇشپا ماحابباتقا ماس بولىپ جۇرگەنىمدە، ول مەنى ءوزى ايتقانداي «تابيعي قاجەتتىلىك» ءۇشىن پايدالانىپ كەلىپتى. ونىڭ ايەلى، ەكى بىردەي باالسى بار ەكەن. كەش ءبىلدىم. — ورىنگۇل ءوزىنىڭ كەش بىلگەن شىندىعىن كوزىنەن جاسى سىرعاناي ايتىپ اھ ۇردى.

— ءاي، اڭعال ءسىڭلىم-اۋ، ساعان جاردەمدەسكىم كەلىپ-اق تۇر. ءبىراق قالاي كومەكتەسەرىمدى دە بىلمەيمىن. — جۇپارگۇلدىڭ ءسوزىن قالتا تەلەفونىنىڭ شىلدىرى ءۇزىپ جىبەردى.

— جۇپارگۇل ءازىلباي قىزى، شۇعىل جەتكىزىلگەن انا بار. تەزدەتىپ قابىلداۋ بولىمىنە جەتىڭىز.

— ورىنگۇل، مەن جۇمىس اراسىندا كەلەمىن. وعان دەيىن سەن ساباڭا ءتۇسىپ، اس-سۋىڭدى ءىش. تولعاعىڭ دا اۋىر بولدى. جاقسىلاپ دەمال. — كەلىنشەك ۇندەمەدى. الدەنەگە بەكىنگەندەي سۇلق جاتا بەردى.

جۇپارگۇل قابىلداۋ بولىمىنە جىلدام جەتىپ باردى. تولعاق قىسقان ايەلدىڭ جانىندا بىرنەشە جاقىنى ءجۇر. ورىنگۇلدىڭ شىرقىراي جالعىز جەتكەن ايانىشتى كۇيى كوز الدىنان جىلجىپ وتە بەردى. جان قينالعاندا قاسىڭنان جاقىنىڭ تابىلعانى دا ۇلكەن دەمەۋ عوي.بۇل كەلىنشەكتى دە جۇپارگۇل قيىندىققا تاپ قىلماي بوساندىرىپ الدى. ومىرگە ىعگالاپ قىز بالا كەلدى. نازىك ۇنىمەن اناسىن شات قىلدى. جۇپارگۇل ايەلدىڭ تۋىستارىنا قۋانىشتى حاباردى جەتكىزگەنشە اسىقتى. ون جىلداي وسى اۋداندىق پەرزەنتحانادا دارىگەر بولىپ جۇرگەن جۇپارگۇل قانشاما نارەستەنىڭ ومىرگە ءساتتى كەلۋىنە سەپتىگىن تيگىزدى. قانشاما اكەنىڭ قۋانىشتى جۇزدەرىن كورىپ، ءوزى دە سولارمەن بىرگە قۋاندى. ءوزى يە بولا الماي جۇرگەن انا باقىتىن وزگەلەردىڭ ديدارىنان بايقاپ، تەك قىزىعۋمەن كەلەدى. «ءسۇيىنشى» دەپ جايراڭ قاققان بۇعان تالاي جەردە اقشا الا جۇگىرگەندەر بولىپ ەدى، ءالى دە بار ونداي اق كوڭىلدىلەر. قۋانسا قولىنداعى بارىن ۇستاتا سالاتىن قازاق ەمەسپىز بە؟ جۇپارگۇل سۇيىنشىسىنە بەرىلگەن اقشانى دا، «ەرەكشە قارا» دەپ ەسكە سالۋعا تىرىسىپ ۇسىنىلاتىن پارانى دا الىپ كورگەن ەمەس. كۇيەۋى دارحان ەكەۋىىنڭ اتا-انا بولار باقىتتى ءساتىن كۇتۋمەن، سول عاجايىپ كۇنگە تازا جەتۋ جولىندا جۇرگەن ەدى.

— قۇتتىقتايمىن. ءسىز بالانىڭ اكەسى بولارسىز.

— ءيا، اكەسىمىن. تەزىرەك ايتىڭىزشى. دارىگەرى «ۇل تۋادى» دەپ ەدى. ۇلىم جاقسى ما؟ — قاتقان قايىستاي قارا جىگىت اپتىعىپ سويلەپ، ءتىپتى قۇلاق اسا قويار ءتۇرى جوق.

— كەشىرىڭىز. جۇبايىڭىز قىز بوساندى.

— مۇمكىن ەمەس. ۋچاسكەلىك دارىگەرى تەكسەرۋ كەزىندە ۇل دەگەن. — قاپ-قارا جىگىتتىڭ بەت-جۇزىندەگى ماناعى قۋانىش لەبى لەزدە سەيىلىپ، الا كوزى شاتىناي قالدى.

— ايەلىڭىزدىڭ جاعدايى جاقسى. بالا دا ءبىر قالىپتى. ودان باسقا قانداي قۋانىش بولسىن؟ — جۇپارگۇل قىز بالانى بەينەبىر كەرەكسىز زاتتاي كورىپ، زىكىر سالۋعا دايىن تۇرعان جىگىتاعاسىنا اشىق جاقتىرماي قارادى.

— ءتورت قىز تۋدى. بەسىنشىسى ۇل بولادى دەپ سەنىپ ەم. مىنا ومىردەن ۇل كورمەي، ۇلدىڭ اكەسى بولماي وتەم بە؟ — كادىمگىدەي جوقتاۋ سارىنىمەن سوزاقتاعان ەركەكتى بىرگە كەلگەن ۇلكەن ايەل جۇباتا باستادى.

— نە ەكسەڭ، سونى وراسىڭ، — دەدى دە جۇپارگۇل كەزەكشىلىك ورنىنا ورالدى. بىتپەيتىن قاعازداردى تولتىرىپ، ارىپتەسىمەن بىرگە ءبىرتالاي وتىردى. ەكەۋارا سوزدەرى جۇمىس جايىندا عانا. تاجىريبەسىز ارىپتەسىنە قاعازداردىڭ رەتىن ءتۇسىنىدرىپ وتىرسا دا، جۇپارگۇلدىڭ ويىنان بۇگىنگى ەكى جاعداي كەتپەي قويدى. ەكەۋى دە دۇنيەگە بالا كەلگەنىنە نازالى، بازبىرەۋلەردىڭ جازباي-اق جاتتاتقان زاڭىمەن جازالى.بۇرىن قازاق قىز تۋسا، «ءورىسىم كەڭيتىن بودى» دەپ قۋانبايتىن با ەدى؟ ال قازىرگىلەردىڭ ءقايسىبىرى ايەلىنە «قىز تاپساڭ اجىراسامىن» دەپ قوقيلانادى. ال اكەسىز تۋعان ءسابي... دەگەنمەن «جەتىمىن جىلاتپاعان قازاقپىز» دەگەندە كەرەمەتپىز، ءبىراق سول جەتىمدەردى تاستاندى اتاندىرۋعا، تاعدىر تەزىنە سالۋعا شىمىرىكپەيمىز. سوندا بۇرىنعى قازاقتان قازىرگى قازاقتىڭ كەم تۇسكەنى-اۋ! ءاي، قويشى، مىناداي اۋىر ويلارمەن وتىرىپ، ۋاقىت وتپەس. ودان دا پالاتالاردى ءبىر كورىپ قايتسىن. جۇپارگۇل ورنىنان اقىرىن كوتەرىلىپ، كوريدوردى بويلاپ كەلە جاتتى. كەنەت ءوزى دە بايقاماستان ورىنگۇلدىڭ پالاتاسىنىڭ ەسىگىنە كەلىپ تۇرعانىن ءبىر-اق كوردى. بۇل نە؟ جاس قىزعا جانى اشىعانى ما؟ جوق الدە «جەتىمىن جىلاتپايتىن قازاقتىڭ» قايىرىمدىلىعى ما؟ ءوز ويىنا ءوزى مالتىققان جۇپارگۇل پالاتاعا كىردى. ءبارى تىنىشتىقتا ۇيىقتاپ جاتىر. سابيلەر الاڭسىز پىسىلداعان كەزدە جۇپارگۇل دەمىن ىشىنەن الاتىن. ول ءۇشىن تىم قاسيەتتى تىنىشتىق وسى ءبىر بەيكۇنا نارەستەلەردىڭ ۇيقىداعى شاعى بولاتىن.

— دارىگەر، جاقىنداڭىزشى. — ورىنگۇل باسىن جۇلىپ الىپ، تۇنشىعا سىبىرلادى.

— نە ايتايىن دەپ ەدىڭ؟ ءبىر كەرەگىڭ بار ما؟ — جۇپارگۇل ايەلدى تىنىشتاندىرماق بولىپ، جانىنا جەتىپ باردى.

— ءسىزدىڭ ماعان كومەكتەسكىڭىز كەلەدى عوي. سولاي ما؟ — سىر سۋىرتپاقتاماي، وقىستان تۋرا قويىلعان سۇراقتىڭ استارىنان جۇپارگۇل الدەبىر جاعدايدى شامالاپ تۇر.

— ءيا، قولىمنان كەلسە، جاقسىلىعىمدى اياماس ەدىم. مىنا ەش جازىعى جوق بالانى ايايمىن.

— شىنىمەن كومەكتەسكىڭىز كەلسە، وندا مىنا بالانى اسىراپ الىڭىز. مەنىڭ تىم بولماسا كوڭىلىم تىنىش ءجۇرسىن. — بالاسىن ەمەس، الدەبىر زاتىن بوگدە بىرەۋگە ۇستاتا سالاتىن جومارتتاي كەلىنشەك جايىلا ءۇن قاتتى.

— نە ساندىراق بۇل؟بالاڭدى بوتەن بىرەۋگە بوكتەرىپ جىبەرسەڭ، كوڭىلىڭ قالاي تىنىش بولادى؟ بالا ءوزىنىڭ اناسىنىڭ باۋىرىندا ءوسۋى كەەرك. توعىز اي بويى قۇرساعىڭدا كوتەرگەندە، وعان ءبىر رەت تە ەسمىرەنبەدىڭ بە؟ وسىنشاما جاۋىز بولارمىسىڭ؟ — دارىگەر توسىن ۇسىنىستان ەسىنەن تانارداي بولىپ، تۇرەگەلۋگە ىڭعايلاندى.

— مەندە قالسا، اشتان ولەدى. جۇمىسىم جوق. اكەم جۇكتىلىگىمدى بىلگەندە ات قۇيرىعىن كەسكەن.

— بالانىڭ اكەسىنە حابارلاس. شەكەسى تورسىقتاي، دەنى ساۋ ۇلىن كورسە، مۇمكىن مەيىرىمى ويانار. — جۇپارگۇل بالانىڭ تاعدىرى تىگىلگەن ساۋدادان قالاي دا قاشقىسى كەلدى.

— جوق، ول-بارىپ تۇرعان تاس جۇرەك. جۇكتىلىگىمدى بىلگەندە،«ەندى قايتەيىن، اكەڭنىڭ ۇيىنە بارىپ تۋ» دەگەن. ودان ەندى ۇمىتتەنبەيمىن. كومەكتەسىڭىز. بالام تىم بولماسا ءترى قالسىن. مەنىڭ وعان بەرەر بارىم وسى. امان قالسىنشى. وتىنەم سىزدەن. دەنى ساۋ عوي.

— ءيا، دەنى ساۋ. ءبىراق تەگى كىم؟ — جۇپارگۇل شىم-شىتىرىق ويدىڭ شىرماۋىندا قالدى.

— جەتىمدەر ۇيىندە ونى جاقسى كۇندەر كۇتپەيتىنىن بىلەم. ال سىز-ايەلسىز، دارىگەرسىز، اناسىز. ويلانىڭىزشى. — ولەردەگى ءسوزىن ايتقان، ءومىردىڭ ازىن كورپ، كوپ ازابىن تارتىپ ۇلگەرگەن، سودان دا بارلىعىنان كوڭىلى قايتقان بويجەتكەننىڭ بالاسى ءۇشىن جاساعان دارمەنسىز ارەكەتى جۇپارگۇلدى ويلاندىرىپ تاستادى.

ول ەش قۇپيا جاسىرمايتىن اق جارقىن مىنەزىنە باسىپ، كۇيەۋىنە قوڭىراۋ شالدى. دارحان دا ۇزاق ءجون سۇراپ قىستامادى. جۇپارگۇلگە تەز-اق جەتىپ كەلدى. دارحان كەلگەندە، جۇپارگۇل ورىنگۇلدىڭ ۇلىن قۇشاقتاپ وتىر ەدى. ونىڭ بۇل بەكەم وتىرعان ءتۇرىن كورىپ، دارحان العان بەتىنەن قايتپايتىنىن ءىشى سەزدى. قۇپيانى بۇركەمەلەۋگە شەبەر ءتۇن بالاسىندا جۇپارگۇل ۇلىن كەۋدەسىنە باسىپ،قۇشىرلانا يىسكەدى. وسى ءيىستى قانشا جىلدان بەرى كۇتىپ، زارىعىپ كەلگەن ايەل ەكى ءيىنى سولقىلداپ،ءۇنسىز جىلاپ وتىردى.

— دارحان، مەن ساعان قايتسەڭ دە بالانى قابىلدا دەمەيمىن. ءبىراق مەن وسى بالانىڭ اناسى بولۋعا شەشىم قابىلدادىم. اللا الدىندا مەن بۇگىن انا بولدىم. — ايەلىنىڭ نىق سوزىنەن ەشقاشان اينىمايتىنىن بىلەتىن دارحان كەلىستى. ءارى ءسابي سۇيۋگە شولىركەپ جۇرگەن مەزەتى-قىرىقتىڭ قىرقاسى ەدى. ءوز اناسى «تۋمايتىن كەلىننەن قۇتىل» دەگەندە، جۇرەگىنىڭ قالاۋىمەن قوسىلعان جارىن قيىپ كەتە الماعان بولاتىن. بۇگىن سايقىمازاق تاعدىرى تاعى دا الدىنا تاڭداۋ تاستاپتى: نە بالا اسىراپ الۋ، نە بولماسا جۇپارگۇلدەن اجىراسىپ، جاڭا باقىت ىزدەۋ. ءبىراق وسى «جاڭا باقىت ىزدەۋ» ۇعىمى دارحان ءۇشىن ميعا قونىمسىز كورىنەتىن. ول ءوز باقىتىن تەك سۇيىكتى ايەلىنەن عانا كورەتىن.

— جۇپارىم، اجىراسۋ تۋرالى ءسوز قوزعاما دەپ ءوتىنىپ ەدىم عوي. بۇل بالانى اللا بىزگە سىي ەتىپ تۇرعان بولار. قابىل الايىق. قالعانىن زاڭ جولىمەن رەتتەيمىز عوي. — دارحان قىزداي قوسىلعان قوساعىنا ءتونىپ كەلىپ، ونىڭ جاستى كوزىن ءسۇرتتى.وسى ءسات دارحاننىڭ كوز جانارى دا جاسقا تولىپ تۇر ەدى. اي ساۋلەسىنەن ادا، ءتۇپسىز شىڭىراۋداي تاس قاراڭعى ءتۇن بۇل ۇشەۋارا قۇپيانى جۋىپ-شايعىسى كەلگەندەي نوسەرلەتە جونەلدى. تولاسسىز توگىلگەن نوسەر ادامداردىڭ كۇناسىنىڭ ايعاعىنان ءىز قالدىرعىسى كەلمەگەندەي ورشەلەنە قۇيدى. ەرتەڭگى اتار تاڭ ولاردىڭ تاپ-تازا پەرىشتە كۇيلەرىن قايتارىپ بەرە قويار ما؟ بۇنىڭ بارىنەن بەيحابار نارەستە الدە نۇرلى، الدە ويلى-قىرلى ءومىرىن باستاپ كەتتى.

انا جۇرەك نەگە اھ ۇردى؟

— اناڭنىڭ باتاسىن الماستان، ءتىپتى اقىلداسپاي-اق بالا اسىراپ الدىم دەيمىسىڭ؟ سەن ءوزىڭنىڭ قانداي سورعا تاپ كەلگەنىىڭدى ءتىپتى سالماقتاي دا المايسىڭ. سەنى انا بەدەۋ قاتىن قۇرتتى، ءومىرىڭدى كۇل-تالقان ەتتى. سەن ەندى تەك قۇردىمعا كەتە بەرەسىڭ. قۇداي-اۋ، ەندى ءقايتتىم، ۇلىم كوز الدىمدا توزاققا كەتىپ بارادى. و، اللام، جار بولا كور ءوزىڭ ورەسىز ۇلىما! — شەشەسىنىڭ بايبالامىن دارحان ءۇزىپ جىبەردى.

— اپا، ءسىز قۋانار دەپ ۇمىتتەنىپ ەدىم. ونىم بەكەر ەكەن.تىم قۇرىسا قۋانعان راي تانىتساڭ قايتەر ەدى؟

— ويباي-اۋ، مەن ازا تۇتىپ وتىرسام، قالاي كولگىرسىپ قۋانامىن؟ انا جۇپارگۇلىڭ سەنى توزاقتىڭ تۇبىنە تاستايدى. قايداعى ءبىر تەكسىزدى باۋىرىڭا باسقان ەكەنسىڭ. ودان نە قايىر كۇتەسىڭ، ا؟

— اپا، جەتەر ەندى. مەن سىزدەن بالا اسىراۋعا رۇقسات سۇراي كەلمەدىم. جاي حاباردار ەتكىم كەلگەن. ونىڭ دا ارتىق بولعانىن كورىپ تۇرمىن. مەن كەتتىم.

— قايدا كەتەسىڭ؟ قارا شاڭىراقتىڭ يەسى سەن ەمەس پە ەدىڭ؟ جۇپارگۇلىڭنىڭ قاباعى ءبىرجولاتا اشىلسىن دەپ، مەنى قىزىمنىڭ قولىنا قاراتتىڭ. مۇندا جاعدايىم جاقسى-اۋ، ءبىراق ءوزىمدى ءوز ۇيىمدەگىدەي سەزىنە المايمىن. جالعىزسىرايمىن، قۇلىنىم، ءوز وشاعىمدى اڭسايمىن! ال سەنىڭ بالا اسىراپ العانىڭ جاقسىلىق ەمەس، جاقسىلىق ەمەس! — انا شىركىن ازىناپ قويمادى. جالعىز ۇلىنىڭ ءسابي سۇيمەۋى ونىڭ جانىن ايازداي قاريتىن. ال بۇگىن ۇلى كەلىپ، كەلىنى ەكەۋىنىڭ ءبىر تاستاندى ءسابيدى اسىراپ العانىن ايتقاندا، انا كوڭىلىندەگى «نەمەرەلى بولام-اۋ» دەگەن ءۇمىتى شورت كەسىلگەن. سودان دا ول جىلاپ-سىقتاۋدان تىنبادى.

— قاي كۇنام ءۇشىن مەنى وسىلاي ءبىر قىزىل ەتكە زارىقتىرىپ قويدىڭ، قۇدايىم؟ نەگە مەن ەل قاتارلى نەمەرە ءسۇيىپ، ءوز شاڭىراعىمدا قارتايمادىم؟ جارقىن وتاعاسىنىڭ شاڭىراعى كۇيرەدى عوي. بالا اسىراپ السا، ەندى انا جىلان كەلىن ءوزى تۋا المايدى دەگەنى عوي. ءبىلىپ ەدىم، سول الباستىنىڭ العاش كەلگەن كۇننەن باستاپ قانشىرداي قاتقان كەيپىنەن ءبىر سۇمدىقتى بولجاپ ەدىم. قىز-كۇيەۋىمنىڭ قولىنان اقىرەتكە اتتانارمىن! وندا بارعاندا وتاعاسىنا نە بەتىمدى ايتامىن؟!جالعىز ۇلىڭ تۇياقسىز قالدى دەيمىن بە؟! سەن كەلىننىڭ سوڭىنان ءجۇرىپ، ماعان توپىراق تا سالمايتىن ءتۇرىڭ بار. ال، قۇداي، مەن سورلىنى تەزىرەك ال! كورسەتپە بۇدان وزگە مازاعىڭدى!

— اپا، اكە اتانعانىمنىڭ نەسى مازاق؟اكەمنىڭ شاڭىراعىنىڭ ءتۇتىنى ءتۇزۋ ۇششا بەرەدى. وكپە-رەنىشىڭدى قوي دا، ۇيگە قايتشى. جۇپارگۇلدى دە بەكەرگە جازعىرا بەرمە. سەنى ۇيدەن قۋعان كىم بار؟ نەمەرەڭدى كورسەڭ، مەنى بۇگىنگىدەي رەنجىتكەنىڭە ءوزىڭ ۇيالاتىن بولاسىڭ. ول سونداي ءتاتتى، كىپ-كىشكەنتاي.

— ءتايت، كورسەتپە ماعان ول تەكسىزدى! مەنىڭ نەمەرەم جوق. سونى ءبىلىپ قوي. شىق ۇيدەن! — قاديشا كەمپىردىڭ داۋسى كۇيىنە، اششى شىعىپ، شاڭق ەتە قالدى. تورگى بولمەدە الاڭسىز ويناپ جۇرگەن ءۇش جاسار جيەنى قاتتى داۋىستان قورقىپ كەتىپ، جىلاپ قويا بەردى. ازان-قازان بولعان ۇيدەن دارحان اتىپ شىقتى. الدەنەدەن باس ساۋعالاي قاشقانداي ءبىر الاساپىران كۇي.اناسىنىڭ بەتىنە باسا ايتقان شىندىعىن مويىنداۋدان قاشىپ بارا ما؟ الدە انا اۋزىنان ايتىلعان كەسىرلى بولاشاق بولجامىنان قۇتىلعىسى بار ما؟ ايتەۋىر زىتىپ بارادى. كىمگە قاپالى؟ كىمدى ايىپتايدى؟ ءوزى دە بىلمەيدى. ميىندا مىڭ سۇراق قادالعان بويدا، كولىگىنە وتىردى. جۇپارگۇلدى كورۋگە اسىقتى. جانى قىسىلسا دا، جادىراي قۋانسا دا بۇكپەسىز بولىسەر، شىن كەڭەسەر ومىرلىك جارىمەن جۇزدەسۋگە سابىرى قاشتى. جىلدامدىقتى ارتتىرىپ، قۇددى ءبىر جىننان قاشقانداي الاس ۇرىپ ۇيىنە جەتتى.ماشينادان تۇسە سالا، ءسۇرىنىپ بارىپ بويىن قايتا تىكتەپ الدى. تالماۋ كوككە كوز تاستادى. نۇرىن توككەن كۇزگى كۇن وعان قارا داقتى بولىپ كورىندى. كيەلى كۇننىڭ ءوزىن دە داق شالعان با؟ ونى دا الدەكىمدەر عايباتتاپ، كوزىنە شۇقىپ، كوڭىلىنە سىزات سالعان با؟ دارحان كوزىن ۋقالاي، ۇيىنە كىردى.

— جۇپارگۇل، جينال، مىنا جاقتان كەتەمىز. باياعىدا سولاي جاساۋىم كەرەك ەدى. ءالى دە كەش ەمەس. كەتەمىز! — تۇتىككەن كۇيەۋىن كورىپ جۇپارگۇل بايسالدى مىنەزىمەن ونى سوڭىنا دەيىن تىڭدادى.

— اپاممەن رەنجىسىپ قالدىڭ با؟ شىلدەحاناعا كەلمەيمىن دەدى مە؟ — ەنەسىمەن سىرالعى بولىپ كەتكەن كەلىنى ونىڭ نە قىلىق كورسەتكەنىن ىشتەي باجايلاپ تۇر.

— انام وسى جولى ارتىق كەتتى. ماعان تىم اۋىر سوزدەر ايتتى. ۇلىمدى تەكسىزگە، ءوزىمدى توزاققا شىم باتىپ بارا جاتقان شاراسىز بايقۇسقا تەڭەدى. بۇدان ارىعا توزە المايمىن. كەتەمىز بۇل جاقتان!

— دارحان، سابىر ەت. ءوز اناڭنان بەزىنىپ وڭباسسىڭ.ونىڭ ۋايىمىن دا تۇسىنەم. ءوزىنىڭ تۋعان نەمەرەسى بولماعان سوڭ، وڭايلىقپەن وڭ قاباعىن بەرە قويماسى دا انىق. سول مىنەزىن بىلە تۇرىپ، سونشا شۋ كوتەرگگەنىڭ نە؟ بۇل جولعى قىلىعىنا دا شىدايسىڭ. — جۇپارگۇلدىڭ قوڭىر داۋسى دارحاندى اشۋ قۇيىنىنان اراشالاپ الدى.

— اپامنىڭ اشۋ-ىزاسى باسىلعانشا، ءبىز دە بارا بەرمەي بايىز تاۋىپ وتىرا تۇرايىق. سوسىن ارلاندى كوتەرىپ بارعاندا، باتاسىن بەرەر. ارلان اجەسىنىڭ كوز الدىندا ەر جەتەتىن بولادى. دارحان، سول جاقسى كۇنگە سەنەيىكشى. — ەنەسىنىڭ ءسوزىن سويلەپ، وعان شاڭ جۋىتپاي اقتاپ العان ايەلىنىڭ پاراساتىنا سۇيسىنگەن دارحان كوڭىلى جايلانىپ شايعا وتىردى. شاي ىشپەستەن بۇرىن، ءتاتتى ۇيىقتاپ جاتقان ۇلىنىڭ ماڭدايىنان يىسكەدى. وسى ءبىر ومىردەگى ەشبىر ءيىس اتاۋلى تەڭەسە المايتىن عاجاپ سيقىرلى ءيىس دارحاننىڭ باقىتىنىڭ باستاۋىنا اينالعان. ۇلىن ءسۇيىپ، قۇشاعىنا السا بولعانى، بۇل دۇنيە بۇرىنعىدان بەتەر جارقىراپ كەتەدى. دوستىڭ تاباسى دا، دۇشپاننىڭ ءاجۋاسى دا ەلەۋسىز قالادى. قاربالاس جۇمىس قامىنان دا، سۇعاناق ءسوزدىڭ سۋىعىنان دا جانى تەك وسى جەردە تىنىشتىق تاباتىن.

— جۇپارىم، بالا كۇتىمىنە بايلانىستى دەمالىسقا شىققانىڭ وزىڭە جاققان با، قالاي؟ ءوڭىڭ شىرايلانىپ كەتىپتى. — دارحاننىڭ ساباسىنا ءتۇسىپ، ارعىماق اشۋىنىڭ اۋىزدىعىن بايسالدى اقىلىنا ۇستاتقانىن جۇپارگۇل ونىڭ قاعىتپاسىنان-اق اڭدادى.

— كوڭىلىم توق. باۋىرىمدا بالام، جانىمدا جارىم. باسىمدا باسپانام بار. ودان ارتىق جاراتقاننان نە سۇرايىن؟ -ايەلى دە ورايىن تاۋىپ ازىلدەي جىميدى. ول جىميعاندا دارحاننىڭ كوڭىلىنىڭ قايماعىندا كۇللى الەم شۋاعىن شاشقانداي كورىنەتىن العاشقى جىلدارداعى اسەر سول باياعىسىنشا ۇيىپ تۇر ەدى.

— سوندا بار ارمانى ورىندالعان ارۋ بۇدان وزگە ەشتەڭەنى قالاماي ما؟ — دارحان كەلىنشەگىن اشىق ەركەلەتە جايدارىلانا كۇلىمسىرەدى.

— ايتپاقشى، باقىتتى ارۋىڭنىڭ تاعى ءبىر قالاۋى بار. — جۇپارگۇل بىردەن سالماقتى رايعا اۋىستى.

— ول نە قالاۋ،؟تەك ايتساڭ بولعانى، دەمدە ورىندايمىن. — ەركەلەگەن جارىن ودان بەتەر باقىتقا بولەۋگە دايار دارحان ونىڭ تىلەگىن ءقازىر-اق وڭ شەشىمىمەن قاۋىشتىرارداي قۇلشىنىپ وتىر.ءبىراق ايەلى قالجىڭنان شىن اڭگىمەگە اۋىستى.

— اپامنان كەشىرىم سۇراپ، ۇيگە ورالۋىن قامدايىق. وسى ءۇيدىڭ ءسانى دە، ءمانى دە اپام عوي. مەندەگى كوڭىل اپامنىڭ باتاسىن الماي جايلانبايتىن سىڭايلى.

— قۇپ كورەمىن. وندا اراعا بىرەر كۇن سالىپ، اپامنىڭ كوڭىلى جاي ءبىر ساتىندە سالىپ ۇرىپ جەتىپ بارايىق. — دارحان ۇيىنەن كوڭىلدى رايمەن شىعا بەردى.

جول بويى ءوزىنىڭ ومىرلىك جار تاڭداۋدا جاڭىلماعانىنا شۇكىرشىلىك ەتۋمەن بولدى. اناسى مەن بۇنىڭ اراسىنداعى جايسىزدىقتى جۋىپ جىبەرۋگە دايىن تۇرعان اق نيەتتى كەلىنشەگىن جانىنداي جاقسى كورەتىنى دە وسى قاسيەتتەرىنەن عوي. وزگە تۇسىنە الماسا دا، جۇپارگۇلدىڭ بۇنى تۇسىنبەي اداستىرعان كەزى جوق.

جۇمىسىنا كەلىپ جايعاسا بەرگەنى سول ەدى، قاسىنا ورىنباسارى اسان كەلە قالدى. ايەل داۋىستى اسان ءوزىن باستىعىنىڭ كوزى مەن قۇلاعى سانايتىن. نەشە مارتە باستىعىنان ۇرىس ەستىپ، ءسوز تاسۋ مىنەزىنەن تىيىلۋىن تالاپ ەتسە دە، سۇيەكسىڭدى ادەتىن قويار ەمەس. بۇگىن دە ءسويتتى.

— باسەكە، ءسىز جوقتا جوعارىدان حات كەلدى. تازالىق ماماندارى كەلمەك ەكەن.

— ول جاڭالىق ەمەس. اۋرۋحانا ول تەكسەرۋگە ۇنەمى دايىن عوي.

— ودان باسقا ءبىر «ەركىن تاقىرىپ» قاتتى تالقىلاندى. — اسان مۇرنىنىڭ استىنان مىڭگىرلەپ، «ەركىن تاقىرىبىن» كوسىلىپ ايتۋعا ىنتىعىپ تۇرسا دا، دارحاننان جاسقانىپ، تاماعىن كەنەدى. «ەركىن تاقىرىپتىڭ» جەل ءسوز ەكەنىن بىلەتىن دارحان كۇلدى دە قويدى. ون جىلدان بەرى ونى ارتىق سوزدەن اۋلاق جۇرۋگە وڭداسا دا، اسان ءسوزدىڭ قامىن جايلاۋدان جاڭىلماي-اق كەلەدى.

— اۋرۋحانادا ءبارى ءسىزدىڭ اسىراپ العان بالاڭىز تۋرالى ايتىپ ءجۇر. بىرەۋلەر ونى ءسىزدىڭ جاس توقالىڭىز بار، سودان تۋعان دەسەدى. ال ەندى بىرەۋلەرى جاس قىزدى قورقىتىپ، امالسىز بالاسىن تاستاپ كەتۋگە كوندىردى دەيدى. ەلدەن ەستىپ، كوڭىلىڭىز بۇزىلماسىن دەپ، الدىن-الا ەسكەرتكەنىم عوي. جۇرەگىڭىزگە جاقىن الماڭىز، باسەكە! وسەك قوي ول... — اسان ءسوزىن اياقتاي المادى، باس دارىگەردىڭ ءجۇزى اشۋدان كۇرەڭىتىپ بارا جاتتى.

— جاپ اۋزىڭدى! قايداعى توقال؟ قايداعى قىزدى قورقىتۋ؟

— باسەكە، مىنا كەلەر كوميسسيا ءبىر جاعى سول بالانى اسىراپ الۋ قۇجاتتارىڭىزدى دا تەكسەرەدى دەيدى. زاڭدىلىق جاعىنان انىقتايدى دەسەدى. — «دەيدى» مەن «دەسەدى» دارحاننىڭ كوڭىلىنە ەندى عانا ورنىققان اجارى-اقىلىن التى قىر اسىرىپ جىبەردى.

— شىق كابينەتتەن! تازالىق ماماندارى قالاي مەنىڭ بالامنىڭ قۇجاتىن تەرگەيدى ەكەن؟! — دەپ بۋلىقتى باس دارىگەر.

— باسەكە، ونىڭ نەسىنە سونشا جۇيكەڭىزدى جۇقارتاسىز؟ ءوزىڭىز دە بىلەسىز. جۇقارعان جۇيكە قالپىنا كەلمەيدى.مەن بار بولعانى...

— كەت! شىق! قاراڭدى باتىر! — دارحان زور داۋسىمەن ايۋداي اقىرعاندا، اساننىڭ اق حالاتىنىڭ ەتەگى جەلپ ەتىپ تايىپ تۇردى. ءوزى كەتسە دە، دارحاننىڭ جۇرەگىن سىزداتىپ كەتتى.كەشكە دەيىن كىرىس-شىعىس قۇجاتتاردى قۇلىقسىز قاراعان دارحان ۇيىنە جەتكەنشە اسىقتى. ول ءۇشىن ەندى جۇمىس ورنى دا جايلى بولۋدان ادىرا قالدى. تورتكۇل دۇنيەدە جىگىتتىڭ جانىن تەك ءۇيى عانا جىلىتا الاتىن ەدى.

وسەكتىڭ ورتىمەن كەۋدەسىن كۇيدىرىپ بىتكەن كەش تىنىشتىق الار تۇنىنە ۇلاستى. دارحان ايتپاسا دا، ونىڭ كوڭىلىندەگى كىردى جۇپارگۇل بايقاماي قالمادى. كۇيەۋىن «بولعان جايدى ايت» دەپ تە قىسامادى.قوساعىنىڭ ءوزى شەشىلەر ءساتىن كۇتتى.

ال ەرتەڭىنە بوزارىپ اتقان كۇزگى تاڭمەن بىرگە بۇلار دا اق ۇمىتتەرىن ۇلپىلدەتە جولعا شىقتى. الىس ساپار بولماسا دا، كوڭىلدەرىندە «انامىز نە دەر ەكەن» دەگەن قوبالجۋ باسىم ەدى. ەرتەلەتە جەتكەن ۇلى مەن كەلىنىن جانە كىشكەنتاي ارلاندى قارىنداسىنىڭ ءۇيى اشىق-جارقىن قابىلداي قويمادى. قارىنداسى مەن كۇيەۋ بالاسى تۋرا ءبىر جانازادا وتىرعانداي راي بەرمەدى. اناسى مۇلدە تەرىس قاراپ وتىر. كەلدىڭ-اۋ دەگەن جوق. ۇلى كەلمەگەندەي، تەك وزدەرى عانا وتىرعانداي ەلەۋسىز قالدىردى. دارحان وتباسىندا ۇنەمى ىستىق كوڭىلدىڭ، ايالى الاقاننىڭ الپەشتەۋىندە وسكەن ەدى. ەس بىلگەلى اناسىنىڭ تەرىس قاراعانىن كورگەن ەمەس-تىن. بۇل توڭ-تورىس قالىپ ونىڭ جانىنا باتىپ كەتتى. دارحان بىردەن ءسوز باستادى. جۇپارگۇل ارلاندى قۇشاقتاپ، ەنەسىنىڭ قاس-قاباعىن باعىپ وتىر.

— اپا، بۇلايشا بۇرتىڭداۋىڭىزعا نە سەبەپ ەكەنىن جاقسى بىلەم.

— بىلسەڭ نەگە كەلدىڭ؟ قاي بەتىڭمەن كەلدىڭ؟ ماعان قايداعى بەلگىسىز بىرەۋدىڭ بالاسىن «نەمەرەڭ» دەپ تەلۋ ءۇشىن كەلدىڭ بە؟ — اناسى وتكەن جولعىدان دا سۋىق تارتقان ءتارىزدى. قۇداي-اۋ، بۇل ءوزىنىڭ اق اناسى ما، الدە باسقا بىرەۋمەن الماسىپ كەتكەن بە؟ دارحان بۇگىن اناسىن تاني الماي وتىر. جۇپارگۇل ون بەس جىلدان بەرى بىلەتىن ەنەسىن بۇگىن باسقا، قاتال قىرىنان كورىپ، كەلىستەرىنىڭ بەرەكە بەرمەسىن ءىشى سەزدى.

— اپا، نەگە مەنى رەنجىتە بەرەسىڭ؟ قاراشى، جۇپارگۇل جانە ۇلىم ۇشەۋمىز سەنى ءوز ۇيىڭە الىپ كەتۋگە كەلدىك. وتىنەمىز، ءجۇرشى ۇيگە. سەنسىز ول ءۇي قاڭىراپ قالدى عوي. — دارحان اناسىنا جاس بالاداي كوزدەرى جاساۋراي جالىندى. انا ءمىز باقپادى. ەسەسىنە قارىنداسى مارجان جاق اشتى، كوڭىلىندەگى بار زاپىرانىن قۇسا سالدى:

— سەن ءۇيدىڭ جالعىز ۇلى رەتىندە ءوز مىندەتىڭدى اتقارمادىڭ. اناما نەمەرە سۇيگىزبەي، قۋ باسىن قاقشيتىپ، ابدەن جالعىزسىراتتىڭدار. ەندى ول بايقۇس مەنىڭ اياداي ءۇيىمدى پانالاماي ءقايتسىن؟ ال سەن اكەمنەن قالعان كەڭ ساراي مەن مال-مۇلىكتى قايداعى بىرەۋدىڭ بالاسىنا شاشىپ ءجۇرسىڭ!-دارحان قارىنداسىنىڭ وزىنە دەگەن وسىنشاما جەك كورۋشىلىكپەن ايتقان سوزدەرىنەن جۇرەگى تاسقا اينالىپ بارا جاتقانداي تەڭسەلىپ كەتتى. اناسىنىڭ اشۋىن تارقاتۋدىڭ ورنىنا، باۋىرىنداعى قارا جىلانداي بولىپ، باسىن قاقشيتا كوتەرىپ، وسەكتىڭ ءورتىن تۇتاتىپ وتىرعان وسى ەكەن عوي. باسە، ايتپەسە اناسى بۇنى ءدال وسىلاي ەشقاشان جازعىرمايتىن ەدى عوي. ءبىر-اق ساتتە كوپ نارسەنى تۇسىنگەن دارحان كەنەت اتىپ تۇردى.

— ءجۇر، اپا، كەتتىك مىنا ۇيدەن. مىنالار سەنىڭ ماعان دەگەن اشۋىڭدى ءوز پايدالارىنا اسىرىپ ءجۇر. ءوز ۇيىمىزدە وڭاشا وتىرىپ كەڭەسەمىز. اپا، جينال!

— ەشقايدا دا بارمايمىن! مەنىڭ سۇيەگىم وسى ۇيدەن شىعادى. سەن انا ءوزىڭنىڭ قولدان جاساپ العان وتباسىڭدى ال دا جونىڭە كەت! انا شاقالاقتى كورسەتپە! وعان ەشقاشان جىبىمەيمىن! نەمەرەم دەپ قارامايمىن!

جۇپارگۇل كۇيەۋىنىڭ جاسقا تولى جۇزىنە كوزى ءتۇسىپ، ءىشى قان جىلاپ قويا بەردى. ۇلىن باۋىرىنا قىسقان كۇيى، ەنەسىنىڭ الدىنا تىزەرلەپ وتىرا كەتتى.

— اپا، ءوز پەرزەنتىڭىزدى نەگە سونشا قينايسىز؟ اياعىڭىزعا جىعىلايىن. ۇيگە قايتىڭىزشى. ءسىز كەتكەلى بەرى جانىمىزعا تىنىشتىق جوق. اپا، جالىنامىن، ۇلىڭىزدىڭ باقىتى ءۇشىن وعان وڭ قاباق تانىتىڭىزشى! — سولقىلداپ جىلاپ، تىزەرلەپ وتىرعان كەلىنىن قاديشا كەۋدەسىنەن يتەرىپ جىبەردى.

— مەنىڭ سۇڭعىلا ءىشىم ءبىر سۇمدىقتى سەزىپ تۇر. بۇل بالا سەندەرگە سور بولىپ تيەدى. كەت ءوز سورىڭمەن! بالامدى جايىنا قالدىر! وعان بالا تاباتىن ايەلدى ءوزىم اپەرەم!

— اپا، توقتات! ماعان ون سەگىزدەگى قىزدى اپەرسەڭ دە، مەنەن بالا بولمايدى! بەلسىزدىك اۋرۋىمەن اۋىراتىن مىنا مەنمىن! قانشا ەمدەلسەم دە، ناتيجە جوق. جۇپارگۇلدىڭ نە كىناسى بار؟ قورلاما ونى بۇلاي! تۇرەگەل، جۇپارىم! كەتتىك! كوشەمىز! مارجان، انا سارايداي ءۇيدى ساعان تاستايمىن! كوزىڭ ءبىر توياتتاسىن دۇنيە-مۇلىككە! — دارحان ايەلىن قولىنان جۇلقىپ تۇرعىزىپ الدى. جۇپارگۇل ەگىلىپ جىلاپ باۋىرىن جازا الار ەمەس. ون جىلدان بەرى جاسىرىپ كەلگەن، تەك ەكەۋى عانا بىلەتىن قۇپيانى كۇيەۋىنىڭ تابان استىندا جاريا ەتكەنىن قۇپتاماعانىن باس شايقاۋىمەن عانا ءبىلدىردى. ال اناسى نازالانىپ قويار ەمەس.

— وتىرىك! مىنا قاتىن ءوز كىناسىن جاسىرۋ ءۇشىن سەنىڭ اۋزىڭا وسىلاي ءسوز سالىپ تۇر ما؟ بۇل شۇيكەباستان نە تاپتىڭ سونشاما؟ سونىڭ ق ۇلى بولىپ ءجۇرسىڭ! كەتسەڭ كەت! ءوز سورىڭدى ارقالاي كەت!

شەشەسىمەن جۇزدەسۋدەن اۋىر سەزىم قۇشاعىندا شىققان دارحان كوپ ۇزاماي سوناۋ باتىستان الماتىعا قوپارىلا كوشتى. مارجان اكەسىنىڭ بوز ءۇيىن يەمدەنىپ ءماز بولدى. اسان ورىنباسار ميىعىنان كۇلىپ، ءوزى ارمانداعان باس دارىگەر دارەجەسىنە قول جەتكىزدى. دارحانعا مال-مۇلىك تە، اتاق-دارەجە دە كەرەك ەمەس ەدى. وعان قىمباتى-سۇتتەي ۇيىعان، ءومىر سوقپاعىندا ەش اينىمايتىن وتباسى بولاتىن.

تاعدىرمەن تەكەتىرەستە پەندە جەڭە مە؟

— قالالىق «ونەرلى ورەندەر» بايقاۋىنىڭ باس جۇلدە جەڭىمپازى — دارحان ۇلى ارلان! جەڭىمپازدى ورتاعا شاقىرامىز! — ءوز ۇلىنىڭ اتى اتالعاندا، جۇپارگۇلدىڭ جۇرەگى كەۋدەسىنەن شىعىپ كەتەردەي قاتتى سوعا جونەلدى. جۇرت الدىندا ەڭ ونەرلى دەپ تانىلعان ۇلىن ماقتان تۇتىپ، وسى باقىتتى كۇنگە قانشا قيىندىقپەن، ءتىپتى قۇرباندىقپەن جەتكەن كۇيەۋى ەكەۋىنىڭ ەڭبەكتەرى ەش كەتپەگەنىن ءبىلىپ ماسايراي قۋاندى. ءيا، ولاردىڭ اقىلدى، ونەرلى ۇلى بار. كوپشىلىك اراسىنان سىتىلىپ شىعىپ، دارحانعا قۋانىشتى حابارىن جەتكىزدى:

— اكەسى، قۋانا بەر! ۇلىڭ قالا بويىنشا سۋرەت سالۋدان الدىنا قارا جىبەرمەي، وزىپ شىقتى. ءقازىر ماراپاتتاپ، ساحناعا شاقىرىپ جاتىر!

— مەن تاڭدانبايمىن. ۇلىمنىڭ جەڭەتىنىنە سەنگەنمىن. ول ءاربىر قۇبىلىسقا اسقان سەزىمتالدىقپەن قارايدى. سۋرەتشى ءۇشىن بۇل اسا قاجەت قاسيەت ەمەس پە؟! — دارحان قۋانىشتان ۇلى ەكەۋى عانا بىلەتىن تالاي قۇپيالار بارىن بايقاتىپ، ءبىر ماقتانىپ قويدى. جۇپارگۇل اكەلى-بالالى ەكەۋىنىڭ اڭگىمەلەرىنە ارالاسسا، «بۇل — تەك ەركەكتەردىڭ شارۋاسى. ال ايەل ەرلەردىڭ ءسوزىن بولمەي، تەك تىڭداۋ كەرەك،» — دەپ ازىلدەيتىن. انا مەن اكە بالاسىنىڭ جەڭىسىنە مارقايىپ، جانۇيا باقىتىنا بولەنىپ-اق تۇردى.

ارلان وقۋدا ۇزدىك، سپورتتا دا قارا جاياۋ ەمەس. تىم جاقسى كورەتىن ونەرى-قىل قالاممەن ءتۇرلى وقيعالى سۋرەتتەر سالۋ. بۇگىن قالالىق دەڭگەيدەگى بايقاۋدان باس جۇلدە جەڭىپ الدى. ورتا مەكتەپتى بىتىرەتىن ارلان بولاشاق ماماندىعىن دا تاڭداپ قويىپتى: ول ساۋلەتشى بولماق.

ساحنادا سويلەپ تۇرعان ۇلىن كورگەن جۇپارگۇل وتكەن كۇندەردىڭ ەلەسىنەن ارىلىپ، ونىڭ ءار ءسوزىن قالت جىبەرمەي تىڭداۋعا كوشتى:

— مەن وسى جەڭىسىم ءۇشىن الدىمەن اناما، سوسىن اكەمە راحمەت ايتامىن. وسىدان كەيىن ۇستازىم ەڭبەك ءسىڭىردى. اناما العىس ايتاتىن سەبەبىم-سۇلۋلىقتى تانىپ، جۇرەگىمنەن وتكىزىپ، ەلەپ-ەكشەۋدى الدىمەن انام ۇيرەتتى. اكەمە ريزامىن، ول ماعان كوزىم تۇسكەن قۇبىلىستاردان تۇتاس وي ءتۇيىپ، بيىك ويلاۋعا، تالداي بىلۋگە باۋلىدى. ۇستازىمنىڭ ەڭبەگى وز-وزىنەن تۇسىنىكتى. مەن وسىنداي اتا-انام مەن ۇستازدارىم بار بولعاندىقتان باقىتتىمىن! — ۇلىنىڭ ءسوزىنىڭ سوڭىن قىزۋ قول شاپالاقتاۋ مەن قوشەمەت سوزدەر كومىپ كەتتى. اناسى بيىكتە تۇرعان ۇلىنا قاراپ، «شىققان بيىگىڭ ەشقاشان الاسارماسىن» دەپ كۇلىمدەدى...

ءقازىر ارلان — ءتورتىنشى كۋرستىڭ ستۋدەنتى. بولاشاق ساۋلەتشى ارۋ قالا الماتىنىڭ كوركىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان ءتول قولتاڭبالارىن ءقازىردىڭ وزىندە كوپتى مويىنداتىپ ءجۇر. ۇلىنىڭ جولىندا جانى قۇربان اتا-اناسىنىڭ جۇماق جىرى ارلان دەپ باستالاتىن، شاتتىق اندەرى دە ارلان دەپ شىرقالاتىن، جەڭىل مۇڭ بولسا دا «ۇلىم» دەپ ۇلبىرەيتىن، بولاشاققا دەگەن سەنىمدەرى «پەرزەنتىم» دەپ كومكەرىلەتىن.

— اپا، كەشكە مەن ۇيگە قوناق ەرتىپ كەلەمىن. قارسى بولمايسىز با؟

— اپاڭ سەنىڭ ۇسىنىس-تىلەكتەرىڭە قاشان قارسى بولاتىن ەدى، كۇنىم؟ قوناقاسى دايىن بولادى. سەن قام جەمە. — جۇپارگۇل ارلاندى بالا كۇنىندەگىسىندەي ەركەلەتە ماڭدايىنان يىسكەمەك بولىپ ەدى، ول كەيىن شالقايىپ:

— اپا، مەن بالا ەمەسپىن عوي. قىزىمنىڭ كوزىنشە مەنى بۇلاي ەركەلەتىپ ۇياتقا قالدىرىپ جۇرمەڭىز، — دەپ قوناعىنىڭ جايىن ايتىپ سالدى. جۇرت الدىندا ەركەلەۋگە دە ۇيالاتىندى شىعارىپتى، ەر جەتكەننەن بولار.

— ءاي، تەنتەگىم، سەن قىزبەن دوس بولاتىن شاماعا جەتىپ قويدىڭ با؟ شىنىمەن دە ەسەيگەنىڭ بە؟

— جۇپار-اۋ، سەن مەنىڭ اعارعان شاشىما قارا دا، جاسىمىزدى شامالا. مىنا باس تەككە قىراۋلاندى دەيمىسىڭ؟ سەن عانا سىلقىم كۇيىڭدە قالعان. مەن قارتايدىم، ۇلىم ەر جەتتى. — دارحان جۇمىسقا ۇلىمەن بىرگە شىعاتىن داعدىسىمەن جينالىپ ءجۇرىپ، ايەلىنە دەگەن ىستىق كوڭىلىن تاعى ءبىر ۇتىمدى جەردە تانىتىپ قويدى.

— اكە، مەن اپام ەكەۋىڭىزدىڭ سىيلاستىقتارىڭىزعا، تاتۋلىقتارىڭىزعا قىزىعامىن. كەيىن مەنىڭ دە وسىنداي وتباسىم بولسا،شىركىن! — جيىرما ەكىگە اياق باسقان ۇلى كادىمگىدەي ەستيار بولعانىن وتباسى تۋراسىنداعى سوزدەرىنەن انىق اڭعارتتى.

— جۇپار، كەلىن تۇسىرۋگە دايىندالا بەرەمىز بە، قالاي؟

— قۇداي سول كۇنگە جەتكىزسىن. ال كەشىكپەي شىعايىق. مەن كەشكە جۇمىستان ەرتەرەك كەلىپ، داستارحان قامىن جاسايمىن. — ۇشەۋى بىر-بىرىنە ەلپىلدەپ، تىسقا شىقتى. دارحاننىڭ جۇمىس ورنىنان تاياۋدا عانا بۇيىرعان ۇياداي عانا ۇيلەرىندە ولار باقىتتى بولاتىن. الىس اۋىلدا قالعان مال-مۇلكىن داۋلاپ دارحان بارعان ەمەس. قالاعا قونىس اۋدارىپ، تىنىشتىق تاپقانداي ەدى. اناسىمەن اراقاتىناسى ۇزىلگەنىنە كوڭىلىندە قىجىل قالسا دا، ونىڭ تىرلىگىن سىرتىنان باقىلاپ، ءوزى وتباسىندا تىم باقىتتى جۇرەتىن. كەيدە وتە باقىتتى بولۋ دا قورقىنىشتى بولادى دەسەدى...

بولاشاق كەلىندەرىمەن تانىسقان دارحان مەن جۇپارگۇل قوس جاسقا سۇيسىنە قاراپ، وزدەرىنىڭ جاستىق شاقتارىن ەسكە العانداي توقمەيىل كۇيدە وتىر. قىز دا بۇلار ريزا بولاتىنداي-اق تىم ءمولدىر، بيازى. ەسىكتەن كىرگەننەن جۇپارگۇلدى اپالاپ، اس ۇيدە كومەكتەسىپ قىزىنداي بولىپ كەتتى. داستارحان باسىندا تورتەۋى وتىر. ءبارىنىڭ كوڭىلدەرى شات. ءجون سۇراسۋدى الىستان باستايتىن قازاقتىڭ ادەتىمەن دارحان الدىمەن قىزدىڭ ەلىن سۇرادى.

— ءوزىڭ ءتۇپ نەگىزىڭ قاي جاقتان بولاسىڭ؟ الماتىعا كوشىپ كەلدىڭدەر مە؟

— اكە، ءاسيانىڭ اتا-اناسى پاتەر جالداپ، وسى الماتىدا تۇرادى. ءاسيا — ءۇيىنىڭ كەنجەسى. — ارلان عاشىعىنىڭ وتباسى جاعدايىنان تولىق حاباردار ەكەن.

— دارحان، بالالاردى سۇراقپەن باستىرمالاتپاي، تاماق ىشۋلەرىنە مۇرشا بەرسەڭشى. — جۇپارگۇل قىزدىڭ توستاعانداي كوزدەرىنەن يمەنۋ، قىمسىنۋ كولەڭكەسىن بايقاپ قالىپ، كۇيەۋىن توقتاتتى.

— ءاسيا، قاراشى، بۇل — مەنىڭ اكەم. تەرگەۋشى بولىپ جۇمىس ىستەيدى. تەرگەسە انىقتامايتىنى جەتى قات جەردىڭ استىندا عانا قالادى. — ارلاننىڭ سوزىنە كۇلگەن اتا-اناسى ءاسياعا شىن جاي-جاپساردى وزدەرى تۇسىندىرە باستادى.

— قالقام، ءبىز نەگىزى باتىس وڭىردەنبىز. مۇندا ارلان تۋعان سوڭ كوشىپ كەلگەنبىز. ەكەۋمىز دە دارىگەرلەر دەگەن قاۋىمنان بولامىز. — دارحان ۇلىنىڭ ازىلىنە اسىرەسە ءماز بولىپ كۇلىپ الدى.

— ءبىز دە باتىس جاقتانبىز. اكەم سول باتىستىڭ تۋماسى. الماتىلىق بولعانىمىزعا جەتى جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. — ءاسيا دا اقىرىنداپ ءوز جايىن ايتۋعا كوشتى.

— و، جەرلەس ەكەنبىز عوي. قاي اۋداننانسىڭدار سوندا؟ مۇمكىن اكە-شەشەڭدى تانيتىن شىعارمىن. — دارحان شالعايدا قالعان، ءوزى ءۇشىن مۇڭدى ساعىنىشقا اينالعان اۋىلىنا جاقىن جەردى ەستىپ، قاۋقىلداپ قالدى. ءبىراق ەستىگەنى ەسىنەن تاندىردى. سول ءبىر قارا تۇندەگى قۇپيانىڭ اششى ءتۇيىنىن ەندى بالالار تاتاتىن بولدى ما دەپ اكە جانى شىرقىراي بەردى.

سول قۇپياعا بەرىكتەي كورىنگەن قارا تۇندە دارحان ورىنگۇلدەن بالانىڭ اكەسى تۋرالى ەجىكتەپ تۇرىپ سۇراپ، وزىنە جازىپ العان بولاتىن. ورىنگۇل كوكەك اكە تۋرالى بار بىلگەنىن اقتارعان. دارحان قايتالاپ سۇراپ قاتتى شۇقشيعان. ونداعىسى بولاشاقتا سول وتباسىمەن قالاي دا بايلانىستا بولماۋدىڭ ساقتىق شاراسى ەدى. سول ساقتىق شاراسى بۇگىن ءوزىن كەلەمەج ەتىپ الدىن ورادى. و، جاراتقان، تۋعان اناسىن اڭىراتىپ، تۋعاندارىنىڭ ورتاسىنان بەزىپ ساياق شىققاندا تاپقان باقىتى نەگە تۇلدىر بولىپ شىقتى؟ بۇل جولى قۇداي سىناق ەمەس، توزاق زىكىرىن جىبەرىپتى. جىلدار بويى قاتەرلى كومبەدەي بولىپ كەلگەن قۇپياياسى اقىرى ۇلىن ءوزى ىزدەپ تاپتى. نيەتى اق ادامعا قۇدايدىڭ كوزى ءتۇزۋ دەگەن وسى ما؟ تۇزدە دە، ۇيدە دە ادال كەلەدى. جۇپارىن جىلاتپاۋ ءۇشىن كوپ تىرىستى. ەڭ سوڭىندا اينالىپ كەلىپ، سول قاسىرەتكە قايتا شىعا الماستاي بولىپ تۇنشىققانى ما؟! جوق! جوق! بۇل جاي سايكەستىك بولار. دارحان ەڭسەسىن ازەر تۇزەپ:

— كەشىر، قىزىم، وزىممەن قىزمەتتە اششى بولعان ءبىر تانىسىم ەسىمە ءتۇسىپ كەتتى، — دەدى. كۇيەۋىنىڭ داۋسىنداعى ءدىرىلدى جۇپارگۇل سەزىپ، ءبىراق ونىڭ ارعى توركىنىن تولىق تۇسىنە المادى. ال ارلان مەن ءاسيا بۇل قوبالجۋعا اسا ءمان بەرمەدى.

سول كۇنگى كەزدەسۋدەن سوڭ دارحان مەن جۇپارگۇلدەن تىنىشتىق ءبىرجولاتا ىرگەسىن اۋلاق سالدى. قۇدايدان كۇنى-تۇنى تىلەيتىندەرى — الدانوۆ قاناعات ارلاننىڭ شىن اكەسى ەمەس، جاي ءبىر اتتاس بولسا ەكەن. ويتكەنى ۇلكەندەردىڭ كۇناسى ءۇشىن بالالار جاۋاپ بەرمەيدى عوي. ءارى ورىنگۇلدىڭ سيپاتتاۋىندا قاناعات رەڭسىز، تۇرپايى ادام ەدى، ال ءاسيا ونىڭ قىزى دەۋگە قيمايتىنداي تىم اجارلى. قۇداي-اۋ، نە دالباسالاپ كەتتى؟ بالا تەك اكەسىنە تارتىپ تۋۋشى ما ەدى؟

— دارحان-اۋ، وسى جاعدايدس ۋايىمدايمىن دەپ ءومىر سۇرۋدەن قالدىق-اۋ. بۇگىن ءاسيانى ۇي-ىشىمەن قوناققا شاقىرساق قايتەدى؟

— وندا سول قاناعات ەكەنىن قايدان بىلەمىز؟ مەندە سۋرەتى جوق قوي. سەن دە ءجوندى اقىل ايتۋدان قالعانسىڭ با؟

— وندا ارلاننان ءاسيانىڭ قايدا تۇراتىنىن سۇراپ بىلەيىك. سوسىن...

— سوسىن «قاناعات دەگەن سەن بە؟ سەن وسىدان جيىرما ەكى جىل بۇرىن ورىنگۇل دەگەن قىزدى جۇكتى ەتىپ تاستاپ كەتىپ پە ەدىڭ؟!» دەپ سۇرايمىن با؟ اقىلىمنان اداساتىن شىعارمىن. — ەرلى-زايىپتى ەكەۋى وسىلاي جانتالاس حالدە وتىرعاندا، ارلان دا كەشتەتىپ ۇيگە كەلدى. ءوزى وتە كوڭىلدى. داۋسى ساڭقىلداپ، قارا تورى ءوڭى بال — بۇل جانادى.

— اكە، اپا، مەن بۇگىن ادەتتەگىدەن كوبىرەك اقشا جۇمسادىم. رەنجىمەيسىزدەر مە؟ — بۇل — ءبىر جاڭالىق ايتۋدى ارىدان باستايتىن ادەتى. ايتپەسە ونىڭ اقشا جۇمساۋ مولشەرىن اكە-شەشەسى شەكتەمەيتىن. ارلان انشەين قۋلانىپ تۇرماعان ەكەن.

— سەندەر ءاسيانى كەلىندەرىڭ رەتىندە ەلەستەتە الاسىڭدار ما؟ مەن اسيامەن ءسوز بايلاسىپ كەلدىم. ەندى ءسالت-داستۇر مە، جوق وزدەرىڭنىڭ قيالدارىڭدا ءبىر جورالعىلار بار ما، سولاردى ورىنداي بەرسەڭدەر بولادى. مەن تەزىرەك ءاسياعا ۇيلەنگىم كەلەدى! — ۇلدارى ەكەۋىنە كەزەك قاراپ، اڭتارىلىپ قالدى.

— سەندەر قۋانىپ، تۋرا مەن سياقتى ءبىر ورىندا شىر كوبەلەك اينالا ما دەسەم؟ ءتىپتى سەلت ەتپەيسىڭدەر عوي. نەگە؟

— بالام، ۇيلەنۋ جايىن تىم تەزدەتىپ جىبەرگەن جوقسىڭ با؟ وزدەرىڭ ستۋدەنتسىڭدەر...

— اكە، كەدەرگى بولام دەپ ويلاما! ەگەر مەن ۇيلەنگىم كەلسە ۇيلەنەمىن. رۇقسات ەتپەسەڭدەر، اسيامەن بىرگە بولەك كەتىپ قالامىن! — ارلان ەشقاشان اكەسىنە بۇلاي داۋىس كوتەرىپ كورمەگەن. دارحاندى شوشىتقان دا وسى بولدى.ءبىر قىزدى بۇلاردان ارتىق ساناپ، ءوزى شەشىم قابىلداپ ۇيرەنىپتى. ءبىراق دارحان دا ءوز اناسىنا سولاي جاساماپ پا ەدى؟! وتكەن كۇندەردىڭ ساعىمداي ەلەستەرى تاعى دا ءتىرىلىپ كوڭىلىندە جۇيتكىدى.

— ۇلىم، اكەڭە قاتتى سويلەگەندى قايدان شىعاردىڭ؟ — اناسى ارلاندى سابىرعا شاقىرىپ، اڭگىمەنى كيكىلجىڭسىز شەشۋگە تىرىستى.

— اپا، مەن ءاسيانى بارىنەن دە قاتتى جاقسى كورەمىن. ءسىز اكەمدى قالاي سۇيسەڭىز، تاپ سولاي. جوق، ودان دا ارتىق سۇيەمىن. ال اكەم مەنى ءالى كۇنگە دەيىن بالا كورەدى.

— جاقسى، ارلان، ءتۇسىندىم. ءبىز قىزدىڭ وتباسىنا قۇدا ءتۇسىپ بارامىز. ءاسيا وتباسىن ەسكەرتسىن، سوسىن دەرەۋ بارامىز.

— مىنە، مەنىڭ اكەم وسىنداي ويلى،ۇزىن بويلى، پاراساتتى، وتە سەزىمتال جان ەدى عوي. مەن مەكەنجايدى بەرەمىن. قۇدا ءتۇسۋ مە، سىرعا سالۋ ما، ايتەۋىر ءبىر سالتتارىڭدى جاساپ، تويدىڭ قامىن باستايىقشى. ايتپەسە مەن ءاسيانى شىعارىپ سالىپ تۇرىپ ساعىنا باستايىمن. — ماحابباتى مازداعان جاس جىگىت اكە-شەشەسىنىڭ الدەنەگە الاڭداۋلى ەكەنىن بايقاسا دا، ءوز باقىتىتنان باسقانى بىلگىسى دە كەلمەدى.

الماتىنىڭ جازعى كەشى. كۇندىزگى بەت قاراتپايتىن ىستىق قايتقان. كەشكى الماتىنىڭ ءسان-سالتاناتىن بايقاۋعا دارحاننىڭ مۇرشاسى جوق. جۇپارگۇل الدا وزدەرىن نە كۇتىپ تۇرعانىن بىلمەي، الاڭ كوڭىلمەن كەشكى قۇدالىققا دايىندالىپ ءجۇر. دايىندالىپ جۇرگەنى ءبىر ءتۇرلى ەرسى، ءار زاتتى ءبىر ۇستاپ قايتا تاستاي سالادى. اس ۇيگە نەشە رەت كىرىپ-شىققانىنىڭ ەسەبىن بىلمەيدى. ايەلىنىڭ تىپىرلاعان ءجۇرىسى دارحاننىڭ جۇيكەسىنە ءتيدى.

— جۇپار، قولىڭا وسى سوڭعى ىلىنگەنىن كي. قىز كۇنىڭدە مەنى بۇلاي كۇتتىرمەيتىن ەدىڭ. نە دە بولسا تەزدەتىپ بارايىق.

— دارحان، قورقىپ تۇرمىن. ەگەر...

— مەن قورىقپايدى دەيمىسىڭ؟ ءجۇر شىعايىق. تاعدىردىڭ نە تارتۋ توسىپ تۇرعانىن بارا كورەمىز.

ءسويتتى دە ەكەۋى ماشينامەن زۋىلداپ، جەلمەن جارىسقانداي كەتىپ بارا جاتتى. دارحان تەز جەتىپ، ءوزىن قاي كۇننەن بەرى ىشتەن جەگەن وي قۇرتىنان ارىلعىسى كەلدى. جۇپارگۇل قۇدايىنا مىڭ مارتە سىيىنىپ، قاۋىپتەرىنىڭ تەرىسكە شىعۋىنا دۇعا ەتىپ كەلەدى. ارلاننىڭ ايتقان مەكەنجايىن ەداۋىر ىزدەپ ءجۇرىپ تاپتى-اۋ ايتەۋىر. قاناعاتتىڭ ءۇيى دە قۇدا كەلەر دەپ كۇتىپ وتىر ەكەن، ءۇيدىڭ ۇلكەندەرى بۇلاردى سىرتتان كۇتىپ الدى.

— و، دارحان دەگەن قۇدام سەن بولارسىڭ؟ تورلەتىڭدەر.— شيقانداي سارى، ەڭگەزەردەي ءۇي يەسى گۇرىلدەي سويلەپ، قوناقجايلىلىق تانىتتى. جۇپارگۇل ماشينادان تۇسە سالا، ايەلگە عانا ءتان سەزىمتالدىقپەن ونىڭ بۇكىل ءون-بويىن اڭداۋسىز عانا كوزىمەن ءتىنتىپ، ارلانعا ۇقساستىق تاپپادى. الدە بار ۇقساستىقتى كورگىسى كەلمەدى مە...قۋىقتاي عانا جالدامالى پاتەردەگى قۇدالىق جايلى اڭگىمە تىم ۇزاققا سوزىلمادى. توي كۇنىن بەلگىلەۋمەن اياقتالدى.

اڭگىمە ۇستىندە دارحان قاناعاتتان سىر تارتىپ كوردى. ايتكەنمەن جارىتىپ ەشتەڭە بىلە المادى. كۇپتى كوڭىلدەرى سىزداپ قالا بەردى.

ال قۇدالىقتان سوڭ ارلان مەن ءاسيا وزدەرىن تىم ەركىن ۇستاۋعا كوشتى. ءاسيا بۇلاردىڭ ۇيىنە كەز كەلگەن ۋاقىتتا كەلىپ، قونىپ قالۋدى شىعاردى. ارلان كەي تۇندەرى ۇيگە قونبايتىن بولدى. دارحان ۇلىنا بۇل قىلىقتارىنىڭ ورىنسىز ەكەنىن ايتقاندا، ۇلى «ءقازىر سەنىڭ زامانىڭ ەمەس، جاڭا عاسىر» دەپ جاۋاپ بەردى. اقىرى دارحان قاناعات قۇداسىن وڭاشا كەزدەسۋگە شاقىردى. ولاي ەتپەسكە امالى دا قالماپ ەدى.

ەندى، مىنە، مينۋتتاردى اللادان اجال ءامىرىن كۇتكەن پاقىرداي دىرىلدەپ وتكىزۋدە. قۇداسى قۇرعىر دا كەشىگىپ جاتىر. سوزىندە تۇرىپ جالعىز كەلسە جارار ەدى. قۇداي-اۋ، كەلمەي قالا ما؟ ساعاتىنا قارادى، كەشكى بەسكە قاراي ەندى ەڭكەيىپتى. ۋاعدالى ۋاقىت التى ەدى عوي. «ءقازىر نە بولادى؟» دەگەن وي ساناسىن سانعا ءبولدى. جۇپارگۇل دە وڭ جاڭالىق كۇتىپ، قايتا-قايتا قوڭىراۋ شالىپ جاتىر. انە، قۇداسى ءوز قارنىن ءوزى ارەڭ كوتەرىپ، ميمىرتتاپ كەلە جاتىر. دارحان ونىڭ الدىنان شىقتى. ءدامحانادان ءوزى دايىنداعان ورىنعا ەرتىپ اكەلدى. قازاقتىڭ اماندىق-ساۋلىق سۇراسقانىنىڭ ءوزى ءسۇت ءپىسىرىم ۋاقىتتى الادى ەكەن-اۋ. ارعى-بەرگىنىڭ اماندىعىن ءبىلىپ بارىپ، قاناعات شاي سوراپتاۋعا كىرىستى.

— وتكەندە دە ايتتىم، بۇگىن دە قايتالايمىن، ءوزىمىز پاتەر جالداپ، كۇنىمىزدى ارەڭ كورىپ ءجۇرمىز. قىزىما شالقىتىپ ۇزاتۋ تويىن جاساي المايمىن. ءاسيا دا بىلەدى ونىمىزدى. سەندەر قالىڭىن بەرسەڭدەر، ءبىز قىزدى پاتەردەن اقىرىن ۇزاتامىز.

— مەن ءسىزدى مۇلدە باسقا جايت تۋرالى سويلەسۋگە شاقىرىپ ەدىم. — قۇداسىنىڭ ۇزاتۋ توي جايىنداعى ءسوزى دارحاننىڭ قۇلاعىنا جەتپەدى. ءوز سۇراعىن تابان استىنان قويا سالدى. شىدامى تاۋسىلدى. بۇگىن تىنىش ۇيىقتاپ، ايەلىنىڭ كوڭىلىن دەمدەپ، سوسىن اڭىزعا اينالاتىنداي عاجاپ توي جاسايدى. ال مىنا مىلجىڭ قۇداسى ۇساق اڭگىمەمەن ۋاقىتىن ءولتىرىپوتىر.

— وۋ، و نە دەگەنىڭ؟ سەن مەنىمەن توي توڭىرەگىندە كەڭەسەم دەگەن سوڭ كەلدىم عوي. اۆتوبۋستا شارشاپ، جولعا شىعىندانىپ...

— سەن ورىنگۇل دەگەن ايەلدى تانيسىڭ با؟ — وقتاي قادالعان وقىس سۇراقتان قاناعاتتىڭ ءوڭى قاشىپ كەتتى.

— نە؟ قاي ورىنگۇل؟ تانىسا قايتەدى ەكەن؟ ۇلىڭ «اكەم تەرگەۋشى» دەپ ايتىپ ەدى، راس ەكەن عوي.

— قاي ورىنگۇلىڭ نە؟ نەشە ورىنگۇلدى تانيسىڭ؟ قايسىسىن جۇكتى ەتىپ تاستاپ كەتىپ ەدىڭ؟ جيىرما ەكى جىل بۇرىن نە بولىپ ەدى، ەسىڭە ءتۇسىر!

— سەن مەنى تەرگەۋگە شاقىردىڭ با؟ ايەلدەردىڭ قورعاۋشىسى بولىپ جۇمىسقا تۇردىڭ با؟ — قاناعات ءوز سوزىنە ءوزى ءماز بولىپ ىرق-ىرق كۇلدى.

— كۇلكىنىڭ وننى ەمەس ءقازىر. ورىنگۇل دەگەن قىزبەن اۋەيى بولماپ پا ەدىڭ؟ ول كەزدە «ەكى بالاسى بار، كەش ءبىلدىم» دەپ ەدى ورىنگۇل. ءىزباسار دەگەن اكەسى بار بولعان. اۋدان ورتالىعىنداعى قاساپحانادا...

— ەي، ماعان بۇنداي سۇراق قوياتىنداي سەن كىم ەدىڭ؟ بەكەر كەلگەن ەكەنمىن. انا كوزى جۇمىلىپ قالعان ۇلىڭا ايت، مەنىڭ قىزىمدى توڭىرەكتەمەسىن. ءبىتتى، مەن كەتتىم. ەشقانداي قىز دا بەرمەيمىن!

— ال ارلان سەنىڭ ۇلىڭ بولسا قايتەمىز؟ ايت! ورىنگۇل دەگەن تانىسىڭ بولىپ پا ەدى؟! — دارحان مىنا مەس قارىننىڭ ساناسىنا اڭگىمەنىڭ استارى جەتپەگەنىن ءبىلىپ، اشۋدان بۋىنىپ كەتەردەي ءتىس اراسىنان سىزدىقتاتا ءتام ءزارلى سويلەدى.

— نە؟ارلان سەندەردىڭ ۇلدارىڭ ەمەس پە؟ سوندا قالاي؟

— ءبىز ونى اسىراپ العانبىز. اناسىنىڭ اتى — ورىنگۇل. ول قىز بالانىڭ اكەسىنىڭ ءاتى-جونىن... — وركوكىرەكتىكپەن ورنىنان تۇرەگەلگەن قاناعات سىلق ەتىپ وتىرا كەتتى. جيىرما ەكى جىل بۇرىنعى ەستەلىكتەر كوز الدىندا ەسىنەن ايىرا ەلەستەي جونەلدى. اۋدان ورتالىعىنا قاتىناپ جۇمىس ىستەيتىن. ايەلى مەن ەكى بالاسى اۋىلدا قالاتىن. ۇيدەن ءسال جىراق شىقسا، ءوزىن بويداق سەزىنەتىن ەدى. سونداي سالت باس، ساباۋ قامشىلى كەزىندە ورىنگۇلمەن تانىستى. بۇرىن الدانىپ كورمەگەن جاس قىز بۇنىڭ ەلىكتىرۋىنە تەز كوندى. ۇيدە ايەلىن كۇتتىرىپ، تۇزدە تاعى ءبىر ايەلمەن، پاي، شىركىن، كەرەمەت كۇندەر ەدى. ناعىز ەركەك سولاي بولسا كەرەك-تى. بۇرىنعىلار بەس-التى ايەلگە دەيىن الا بەرگەن عوي. ال بۇنىڭ ەكى ايەلگە شاماسى جەتپەي مە؟ جەتكەندە قالاي! وسىلاي ورىنگۇلدى بار وتىرىگىنە سەندىرىپ، ونىمەن قۇمارىن قاندىرىپ جۇرگەندە، جۇكتىلىگىن ەستىدى. ءوزىن «تاجىريبەلى» سانايتىن وجار ەركەك وندايعا مۇمكىندىك بەرمەيتىندەي وزىنە سەنىمدى ەدى. ءبىراق ورىنگۇل «ماحابباتىمىزدىڭ جەمىسىن كوتەرىپ ءجۇرمىن» دەگەندە، كوپە-كورىنەۋ كۇيىپ كەتتى. بۇعان كەرەگى جەمىس پە ەدى؟اندا-ساندا ءبىر «تاتتىسىنەن تامساندىرا تاتقىزسا»، سول دا جەتەتىن ەدى عوي. ال ول اقىماق «جەمىس» دەيدى. اقىرى ءوز وتىرىگىن ءوزى اشۋعا تۋرا كەلدى. ورىنگۇل تۇرعان ورنىندا قالشيعان دا قالعان. بۇل ونىڭ نە كۇي كەشكەنىن اڭداپ جاتپاعان،ايتارىن ايتتى دا قولىن سىلتەپ كەتە بەردى. اراعا ەكى جىل سالىپ ءاسيا دۇنيەگە كەلدى..

— ءاسيا، قىزىم، مۇمكىن ەمەس! جوق-جوق! ورىنگۇلدىڭ ۇلى الدىڭنان شىعۋى مۇمكىن ەمەس! قۇدايدىڭ ولاي كارلەنەتىندەي سەنىڭ نە جازىعىڭ بار؟-قاناعات كەمسەڭدەي، تىسقا ۇمتىلدى.

— ال ءدال بۇلاي قورلاناتىنداي ارلاننىڭ نە ايىبى بار؟ — دارحان وجار سارىنىڭ سوڭىنان ىلەسە شىقتى. تاعدىرمەن تەكەتىرەس كەلۋگە تايسالمايتىن ءور مىنەزدى دارحاننىڭ بۇل جولى ساعى سىندى. ءىشى-باۋىرى سۇپ-سۋىق بولىپ مۇزداپ بارا جاتتى. تەك بۇل مۇزداۋدىڭ سوڭىنان جىلىلىق بولمايتىنىن مويىنداماي، الدەبىر ءالسىز، نەگىزسىز ۇمىتپەن قاناعاتتى قۋىپ جەتتى.

— توقتا، ول ەمەس بولار. باسقا ورىنگۇل بولار. ەسىڭە ءتۇسىر. تاعى قانداي ەرەكشە مالىمەتتەر بىلەتىن ەدىڭ؟

— اللا، مەنى بۇلاي جازالاما. مەن ورىنگۇلگە «اكەڭنىڭ ۇيىنە بارىپ تۋ» دەپ تەكسىزدەنىپ ەدىم. ەندى ءوز قىزىم... جوق! ويلاۋعا دا قورقامىن!— دارحان بۇدان ارعىسىن ەستىمەدى. ەستۋگە قاۋقارى قالمادى. قۇلاعىنا قايران اناسىنىڭ ازىناۋ ءۇنى كەلدى: «سەن ەندى تەك قۇردىمعا شوگەسىڭ. انا بالانى سورىڭا بولا اسىرادىڭ!» «اپا! اناشىم!تىلسىم كۇش ساعان ۇلىڭنىڭ سورى قاينايتىنىن سەزدىرگەن ەكەن عوي! سول كەزدە مەن دە وسى اقىرزاماندى بارلاي السام عوي! اپاتايىم! ۇلىڭدى قۇتقارشى! مەن ءقازىر توزاقتىڭ تۇبىندە تۇرمىن. قۇتقارشى،اناشىم!اق باتاڭدى الماي كەتىپ ەدىم، بۇگىن سونىڭ كورەسىن كوردىم عوي! اقىلدى انام، مەنىڭ قانداي كۇنام بار ەدى؟ ەندى قالاي ءومىر سۇرەمىن؟ ۇلىڭ ءولىپ بارادى، اپا! دەم بەرشى، كەلشى قاسىما! تۇنشىعىپ بارامىن!» ءدامحانا الدىنداعى شاعىن ساياباقتا سىلەيىپ ۇزاق وتىرعان دارحان وسىدان بەس جىل بۇرىن و دۇنيەلىك بولعان اناسىنىڭ رۋحىنان جاردەم كۇتتى. اللا اياماعان پەندەنى ارۋاقتار قورعاي الا ما؟

قۇردىم

اللانىڭ قاھارىنا ۇشىراعان پەندەلەر قىبىرلاپ ءومىر سۇرگەنسىپ ءجۇر. قاناعات بەتى قالىڭدىعىنا باسىپ، ۇيىنە تۇك بولماعانداي بارعان. ءوزىنىڭ جازاسىز قالدىم دەگەن كۇناسىنىڭ ازابىن قىزىنا تاڭىپ بەرگەن ول بۇدان شىعار جول ءاسيانى ارلانمەن كەزدەستىرمەۋ دەپ شەشتى. ال جاستار بۇل شەشىمدى تۇسىنبەي دال بولدى.ارلان اكەسىنەن كومەك سۇرادى. ءبىراق ارلاننىڭ كۇتكەن قولداۋىن اتا-اناسى بەرمەدى، قايتا قاناعاتتى جاقتاپ شىقتى. وتباسىن قۇرۋعا ءالى ەرتە ەكەن،اقىلدارى تولىسپاپتى. ءتىپتى اناسى «ءاسيا كوزقاراسى سۋىق، تارتىمسىز قىز» دەدى. كوز الدارىندا تۇرعان ادەمىلىكتى كورمەي، بۇل اتا-اناسىنا نە بولدى؟ ابدەن قينالعان ارلان ساباققا دا بارماي، اسيامەن جۇزدەسۋدىڭ جولىن ىزدەدى. قالتا تەلەفونىنان دا قاعىلعان ءاسيادان ءقازىر حات-حابار سيرەدى. ودان جىراق جۇرسە، ءومىر گ ۇلى سولىپ بارا جاتقانداي سەزىنەتىن ارلان اقىرى شىداپ تۇرا الماي، قىزدىڭ ۇيىنە ءوزى باردى. ءاسيانى كورە المادى. قاناعات شىعىپ يتكە جەكىرگەندەي ايقايلادى. داۋسىندا بۇعان بەلگىسىز كەك بارداي. ەشقاشان بۇنى قولداۋسىز قالدىرمايتىن اناسى مەن اكەسىنە نە جورىق؟ مىنا تانتىق سارىنىڭ سوزىنە ەرىپ الىپتى وزدەرى. العاشىندا ءبارى كەرەمەت ەدى، ال بۇگىن...

كەرەمەت كۇندەرىن وڭايلىقپەن بەرگىسى كەلمەگەن ارلان ءاسيانى تورۋىلداۋىن قويمادى. وعان دەگەن ساعىنىشى جان تاپتىرمادى. كوپ كۇتتىرگەن ءبىر حات جىلت ەتتى. بەلگىسىز نومىردەن جازىلعان حات قىسقا بولسا دا، زور سەرپىن بەردى. «ءبارىن تاستاپ، ەكەۋمىز بىرگە قاشايىق. ءسابيىم ەكەۋمىز سەنسىز قينالىپ كەتتىك،» — دەپتى ءاسياسى. ۇلكەندەر ەكەۋىنىڭ كەزدەسۋىنە كەدەرگى جاساپ، قانشا سىلتاۋ ايتقانمەن ارلان سۇيىكتىسىنڭ وزىنە دەگەن كوڭىلىنىڭ اينىمايتىنىنا كامىل سەنىمدى بولاتىن. سەنىمى الداماپتى. قۋانسا دا، جالعىز قۋانااتىن بولعان با؟ كىمنەن اقىل سۇراسا ەكەن؟اكەسى مە؟ جوق! ونى سوڭعى كەزدە تۇلەن ءتۇرتىپ ءجۇر. جاقىنداپ قالعان قارتتىق جىلدارىنا مويىنسۇنعىسى كەلمەي مە، تۇنجىراۋدى جيىلەتتى. اناسىنا ايتۋعا بولادى. ءيا، اناسى بەتىن قايتارماس. وسى ويمەن بولمەسىنەن اتىپ شىققان ارلان اس ۇيدە ءۇنسىز وتىرعان جۇپارگۇلدىڭ جانىنا كەلدى.

— اپا، تاعى دا كوڭىلسىز وتىرسىز با؟ نە بولدى وسى سىزدەرگە؟ جاندارىڭىز دەرتتى مە؟ بولسا ول قانداي دەرت؟

— جوق، ەش اۋرۋىمىز جوق. اكەڭنىڭ جۇمىستارىندا ءبىر جايسىزدىقتار ورىن الىپ...

— اپا، مەنى الداما. مەن وتىرىككە سەنەتىن كىشكەنتاي بالا ەمەسپىن. شىنىڭدى ايت! مەن نەگە اسيامەن كەزدەسپەۋىم كەرەك؟ «ول ساعان تەڭ ەمەس» دەپ جاقاۋراتپا! جەتەر ەندى جاسىرىنباق ويناعاندارىڭ! — ارلاننىڭ باقىرىپ-شاقىرعان داۋسىنا قوناق بولمەدەگى اكەسى جەتىپ كەلدى.

— اناڭا قالاي داۋىس كوتەرەسىڭ؟ ونى رەنجىتىپ الۋدان قورىقپايسىڭ با؟

— اكە، ال ەكەۋىڭ مەنى قيناۋدان ءلاززات الاسىڭدار ما؟ مەن ءاسيانى سۇيەمىن. جانە ونىڭ اياعى اۋىر. ءبىز ۇيلەنەمىز. باسى ارتىق ءسوز ايتىپ، بەكەر شارشاماڭدار. مەن سونى ايتايىن دەپ ەدىم. سەندەر ءتىپتى ساۋ ادامشا وتىرىپ ءسوز ۇعۋدان قالىپسىڭدار!ءتۇسىنىپ الىڭدار! مەن ۇيلەنەمىن، مەن اكە بولامىن! — تاعدىرمەن تايتالاستا ەرلى-زايىپتىلار جەڭىلدى. قايتىپ باس كوتەرە الماستاي عارىپكە اينالدى. اللا بەرمەگەن بالانى قولدان جاساپ، باقىت دەگەن الەمدى قيالدان قۇرعان ەكەۋ ەندى ەسسىز كۇيگە ءتۇستى.جازمىش قوس سورلىعا قارسى كەلىپ، ساق-ساق كۇلدى. جازمىش وزىنەن وزار كۇش جوعىن بىلەتىن ەدى. اد پەندەلەر قايدان ءبىلسىن! قۇتىلام دەپ وتكەنىنەن كوز كورمەسكە قاشسا دا، قايتا قۇتىلماستاي بولىپ تۇتىلدى. وتباسىن ساقتاۋ، شاڭىراعىن شايقالتپاۋ ەندى مۇمكۋىن بە؟ سوڭعى امال قانداي بولماق؟ ۇلىن، ءوزن، سۇيىكتى جۇپارىن قالاي دا قورعاشتاپ قالۋعا تىرىسقان دارحان بار داۋسىمەن اتتانعا باستى:

— جوق! جوق! بۇلاي بولمايدى! سەن ءبىزدى الداپ تۇرسىڭ! ساعان ونداي تاربيە بەرمەپ ەدىك.

— جوق، اكە، سەنبەسكە امالىڭ جوق. جاڭا عانا ءاسيا حابارلاما جولدادى. سەنبەسەڭ ءوزىڭ قارا! — دارحان جۇگىرىپ بارىپ، ۇلىنىڭ ۇيالى تەلەفونىنا جارماستى. جۇپارگۇل تالتىرەكتەپ تۇرۋعا شاماسى جەتپەدى. دارحان ءۇڭىلىپ ۇزاق تۇردى. جۇپارگۇل ءوز جۇرەگىنىڭ سوعىسىن ەستي الماي، اۋزى اشىلا بەردى. «ا، قۇداي، بالالاردىڭ قالجىڭى بولسا ەكەن!» كەنەت دارحان بالاشا سولقىلداپ جىلاپ، بۇكتەتىلىپ وتىرا كەتتى. جۇپارگۇل تىنىسىنان ايرىلدى. دۇنيە توقتاپ، تىرلىك قاراڭ قالدى. سوڭعى دەمى شىعاردا قۇدايدى اۋزىنا المادى. قۇداي بار بولسا، ءادىل بولسا،باسقا بىرەۋدىڭ كۇناسى ءۇشىن وزگەلەردى جازاعا تارتپاس ەدى عوي. «جوق. ول جوق،» — دەپ كۇبىرلەگەن جۇپارگۇل جارىقتان قاراڭعىعا ەنە بەردى...

بۇل شىنجىر تۇرىندە شىرمالعان وقيعاداعى العاشقى قۇرباندىعىن اجال اسىعا قاقشىپ الدى. «كەلەسىسىڭ قايسىڭ؟» — دەپ اجال ويناق سالدى. تاعدىر دەگەن تەپەرىش يەسى وعان كەزەكتى ولجاسىن ساناپ بەرىپ جاتتى...

جار قايعىسى دارحاندى ەڭسەسىن تىكتەي الماستاي قىلىپ قان جىلاتىپ كەتتى. شىركىن، ەگەر جۇپارى «اجىراسايىق» دەپ قينالا قيىلعاندا، كەلىسسە بۇل تامۇق وتىنا تىرىدە كۇيمەس ەدى عوي. اناسىن تىڭداعاندا... ءبىراق اتتەڭ-ايمەن ءوزىن جۇباتا المادى. جۇبانىش ىزدەۋدى دە قويدى. كىممەن جۇبانادى؟ جەر بەتىندە بۇعان مەدەت بەرەر كىم قالدى؟ توقتا! ۇلى بار ەمەس پە؟ ونىڭ تاعدىرى قىل ۇستىندە. كوزى جۇمىلعانشا ۇلىنا ومىردەن ورنىن تاۋىپ بەرىپ كەتسە ارمانى بولماس ەدى. بولمەنىڭ قاراڭعى بولعانىن دا بايقاماعان دارحان اس ۇيگە كىردى. كەنەت توسىلىپ قالدى. ءاسيا وتىر. ارلاندى جۇباتىپ وتىر. ارلان ونىڭ يىعىنا باسىن سۇيەپ، قىزداي سىڭسۋدا. ءاسيا عانا وعان جۇبانىش بولاتىنىن دارحان بار جانىمەن، ءوزىنىڭ ومىرىندەگى كۇيلەردەن ءتۇسىندى. ءتۇسىنىدى دە جانى قايتا قىسىلىپ كەتتى. شاراسىز وتىرا بەرمەي، الدەنە تىندىرعىسى كەلدى. ءسويتتى دە ءسوز باستادى. ونىڭ اقىرى نە بولارىن بولجاۋدى دا قويدى. مىنا ەكى جاستىڭ تۇك جازىعى بولماسا دا، شىبىن جاندارى شىرقىراعاندارىن كورگىسى كەلمەدى.

— ارلان، بالام، باسىڭدى كوتەر. ايتارىم بار.

— ا، اكە، ەسىڭدى جيدىڭ با؟ مەن ەندى قالاي ءومىر سۇرەمىن؟ انام مەنىڭ كەسىرىمنەن كوز جۇمدى. مەن انامنىڭ ولىمىنە سەبەپشى بولدىم. — بوزداي جىلاعان ارلان اكەسىنىڭ باۋىرىنا ءوزى كەلىپ تىعىلدى. بالا كەزىنەن وسىلاي ەدى، ءالى سول قالپى. بىردەڭەنى بۇدىرسە، ءبىرىنشى بولىپ ءوزى ايتىپ، اكەسىنىڭ باۋىرىنا تىعىلاتىن. بۇل جولى اكە قۇشاعى ونى قاسىرەتىنەن قورعاي المادى. قانشا تىرىسسا دا، قۇردىمعا باتىپ بارا جاتقان ءومىر كەمەسىن تۇزەي المادى.

— ارلان، اپاڭ سەنىڭ كىناڭنان باقيلىق بولعان جوق. وعان باسقا ءبىر جاعداي تۇرتكى بولدى. جانى نازىك اپاڭ سول شىندىقتى كوتەرە المادى. سەن ءاسيا ەكەۋىڭ باۋىرسىڭدار.— بۇل ءسوزدى قوس جاس ءتۇسىنىپ جارىتپادى. قالاي باۋىر بولسىن؟ ايدالاداعى قايمانا قازاقتار ەمەس پە؟ ەكەۋىنىڭ اراسى ءۇش جاس. قازاق سۇراسا كەلە تۋىس شىعادى دەگەن وسى ما؟! قالشيىپ قالعان قىز بەن جىگىتكە دارحان بار كۇشىن جيناپ شىندىقتى قانىن تامشىلاپىپ باياندادى. ءار ءسوزى قايعى قورعاسىنىنداي تۇڭعيىققا باتىرىپ بارا جاتتى. ۇيىنەن قاشىپ شىققان ءاسيا مىناداي سۇمدىقتى ەستيمىن دەپ كەلمەپ ەدى. ارلاننىڭ مىناداي ماسقارانى ەستىگەنشە ءوزىن انا ولىمىنە ايىپتى ساناپ كۇن كەشكەنى الدەقايدا جاقسى ەدى عوي. تاعدىر ادامدارعا قاشان تاڭداۋ جاساتىپتى؟ ەگەر تاڭداۋعا مۇرشا بەرسە، ارلان دارحان مەن جۇپارگۇلدىڭ عانا ۇلى بولىپ قالار ەدى. سۇرقيا تاعدىر تەزگە سالماقشى ما قوس تەنتەكتى؟ تەزگە سالامىن دەپ ەزىپ جىبەرگەن جوق پا؟ ءدال وسى ساتتە اجال تاعى ءبىر قۇرباندىعىنا تۇزاعىن قۇرىپ، شىدامسىزدانىپ وتىردى.

— جالعان! بۇل سۇمدىقتى اۋزىڭىز قيسايماي، بىزگە قالاي ايتىپ وتىرسىز؟

— اكە، ولاي ەمەس دەشى! ءبىز ەندى نە بولامىز؟ ءسابيىمىزدى قايتەمىز؟ — جاندى قۋىرعان بۇل سۇراقتارعا دارحان جاۋاپ بەرەتىن حالدە ەمەس ەدى. ول ءسوزىن اياقتاپ، تاس مۇسىندەي مەلشيىپ قاتتى دا قالدى. ءاسيا ۇيدەن قۇيىنداي اتىپ شىعىپ، ەتەگى جاسقا تولا، ەبىل-دەبىل بولىپ كوشەگە جۇگىرىپ شىقتى. ەشتەڭەنى كورگەن دە، ەستىگەن دە جوق. شىڭىلداپ ءبىتىپ قالعان قۇلاعى كەنەت اشىلدى. اپىراۋ، ءوزى ۇشىپ كەلە مە، جوق جۇگىرىپ كەلە مە؟ جىلاپ كەلە مە، الدە ساقىلداپ كۇلىپ كەلە مە؟ قىم-قۋىت ءبىر قۇيىن قىزدى وراپ العانداي. ءتۇرلى داۋىستار ەلەستەدى. «ارلان-سەنىڭ اعاڭ! سەندەر باۋىرسىڭدار!» قۇلاعى قايتا تۇنىپ كەتتى. لاقتاي ىرعىعان قىزدىڭ سوڭىنان وعان جەتكەن ارلان ءاسيانى قۇشاعىنا الدى. تاعدىر قامىتىنان قاشقان قىز تۋلاپ، قۇشاعىنان سىتىلىپ شىعىپ، زىمىراپ بارا جاتتى. بالالاردىڭ ىزىمەن ۇيدەن شىققان دارحان جۇگىرىپ كەلە جاتقانىن، نە ءبىر جەردە قيمىلسىز قاتىپ قالعانىن اجىراتا المادى. بار ويى ۇلى مەن قىزدا، دەنەسى يگەرۋسىز قالدى. ارلان دا ارمان بولعان عاشىعىنا جەتىپ، جان دارمەن قولىنان ۇستادى. كولىكتەر جۇيتكىگەن كەڭ كوشەدە ەكەۋدىڭ قالاي امان تۇرعانىن كورگەندەر تاڭ-تاماشا قالدى. ويلاماعان جەردەن قىز بەن جىگىت ايقارا قۇشاقتاسىپ، قارسى باعىتتا زىمىراپ كەلە جاتقان جۇك كولىگىنە ۇمتىلدى. جوعارى جىلدامدىقپەن كەلگەن جۇك كولىگى توقتاپ ۇلگەرمەي، جەردىڭ استىنان شىققانداي جولىن توسقان قوس عاشىقتى جانشىپ وتە شىقتى. ءبىر ساتكە دۇنيە تىنا قالدى. تەك اجال عانا ولجاسىن تۇگەندەپ، قاندى قانجىعاسىن مايلاپ الدى. ۇپايى تۇگەندەلسە دە، اجال تويىمسىزدانىپ قوماعايلاندى. ءبىراق اجالدىڭ جۋان وڭەشىنەن قاناعات جاقىن ارادا وتە قويماس. ءبارىن جاس-كارى دەمەي قىلعىتقان اجال قاناعاتقا كەلگەندە ويلانىپ قالدى. كەيىن ولجالايمىن ول وجاردى دەپ ءتۇپسىز مەكەنىنە قايتىپ كەتتى. ال جارىق دۇنيەدە كەۋدەسىندە جانى بار كۇيدە قالسا دا، دارحان ءتىرى ەمە ەدى. ونىڭ ساناسىن كەك الۋ دەگەن وي جاۋلاپ الدى. «كەك الام» دەپ ءتۇيىلدى ول. كىمنەن؟ «قۇرتام» دەپ ءتىسىن شاقىرلاتتى. كىمدى قۇرتپاق؟ قۇرىماعان نەسى قالدى؟ «ايامايمىن» دەپ اساۋسىدى. ءوزىن ايار جان تاپپاي تۇرعاندا، ءوزى كىمدى اياپ جارىتسىن؟ ءوزى تۋعاندا ماڭدايىنا جازىلىپ قويىلعان تاعدىردان ول ەندى قاشىپ قۇتىلماسىن ءبىلدى. ايتسە دە ەرەگەسىپ، تالكەك تاعدىرىنا قارسى ءبىر اتتادى. ونىڭ ءتانىن ءبىر عانا وي باسقاردى: كەك ال! وسى وي دارحاندى قاناعاتتىڭ ۇيىنە ۇشىرىپ الىپ كەلدى. ءتۇن قاراڭعىسىندا ەسىگىن جۇلىپ الارداي قاققان دارحاندى كورىپ، ءۇي ءىشى تەگىس شوشىنىپ قالدى. ونسىز دا ءاسيا قاشىپ كەتىپ، اپتەر-تاپتەرلەرى شىعىپ جاتقان. قاناعات «قىزدى سەن قاشىردىڭ» دەپ ايەلىن تاياققا جىعىپ سالىپتى. سەلكىلدەي جىلاعان ايەل مەن بالاسىن كورسە دە، جالعىز وي عانا بيلەگەن سانا ويلانىپ جاتپادى.

— ەي، ارسىز نەمە، سەن بالالاردى ءولتىردىڭ. ەندى اجالىڭ مەنەن! — دەپ تىستەنگەن دارحان قاناعاتتىڭ جاعاسىنان الا كەتتى. كەبەجە قارىن وپ-وڭاي يلەكتەلىپ، دارحاننىڭ كەك جۇدىرىعىنىڭ استىندا قالدى.

— ويباي، نە دەيدى؟ ولگەن كىم؟ نەڭ بار بۇل جازعاندا؟ بوسات! — دەپ بەزەكتەگەن انا اكەسىن اراشالاۋعا ۇمتىلعان ۇلىن قورعاي بەردى.

— بالالار ءولدى. سەن ءولتىردىڭ، — دەپ قىرىلدادى دارحان.

— قاتىن، مىناۋ ەسىنەن اداسقان. ونىڭ سوزىنە ءمان بەرمە. تەز پوليسيا شاقىر.!

— جوق، شاقىرمايمىن. الدىمەن نە بولعانىن ايت! ءبارىن ءتۇسىندىر. ءاسياعا نەگە شۇيلىكتىڭ؟

— ءاسيا مەن ارلان جوق. مەن ولاردىڭ كەگىن الۋعا كەلدىم. سوڭعى ءىسىم سەن بولاسىڭ، نايساپ! — دارحان قاناعاتتى تەپكىنىڭ استىنا الدى. ءار تەپكەن سايىن كەگى شيرىعا بەردى.

— مىناۋ ورىنگۇل ءۇشىن. ونى نەگە جۇكتى كۇيىندە ويىنشىقتاي تاستاپ كەتتىڭ؟ جازىعى نە ەدى؟

— ال مىناۋ، ايەلىڭ ءۇشىن. اۋىلدا قالىپ، سەنىڭ مال-جانىڭا يە بولعانى ءۇشىن كوزىنە ءشوپ سالدىڭ با؟

— مىناۋ — دەنەسى ءالى سۋىماعان ارلاننىڭ كەگى ءۇشىن. ءما، ساعان!

— ال مىناۋ ءمولدىر قىز ءاسيا ءۇشىن. سەنىڭ اۋىر كۇناڭنىڭ ازابىن ول نەگە تارتتى؟ ارلانمەن بىرگە جان تاپسىرعان قىزعالداقتاي قىزدىڭ نە جازعانى بار؟

— مەنىڭ جۇپارىم دا سەنىڭ كۇناڭنىڭ ازابىن شەگىپ، سول ازاپقا شىداي الماي ءولىپ كەتتى. ءما، ءول! جالعىز ءوزىڭ قانشا ادامنىڭ ءومىرىن قۇردىمعا جىبەردىڭ؟

— ال ءاسيانىڭ قۇرساعىندا ءولىم قۇشقان ءسابيدىڭ قانداي قىلمىسى بار ەدى؟ سەن نەگە ءتىرى ءجۇرسىڭ؟ مەن ءاسيانىڭ تەگى جايلى بىلگەن كۇنى ولگەنمىن. مەن ولگەنمىن. مەن — ولىكپىن!سەنى اجالدىڭ قولىنا تاپسىرامىن. قاشپا، قانىشەر! قانشا ادامنىڭ قانىن جۇكتەپ، ەندى قالاي ءومىر سۇرمەكسىڭ؟ — ۇمار-جۇمار ارپالىسقان ەكەۋ ەشكىمگە اراشا بەرمەدى. اۋلاداعىلار پوليسيا شاقىرىپ، وزدەرى بار بولعانى تاماشالاۋدان ارىعا اسپادى.دارحان جەر بەتىندەگى سوڭعى ارەكەتىن ورىنداماي كەتپەۋگە بەكىنگەن. قاناعات تا قارسىلاسۋىن قويار ەمەس. بار كۇشىمەن تەپكىلەگەن دارحان كەنەت قاناعاتتىڭ وپ-وڭاي سۇلاپ تۇسكەنىن بايقادى. ساناسىنداعى جالعىز وي ونى ويلانۋدان ادا ەتتى. دارحان سۇلق قۇلاعان مەس قارىننىڭ ۇستىنە قونىپ، اياۋسىز ۇرعىلادى. كەنەت جينالعاندار شۋ ەتە قالدى. سەلەبە پىشاق سىلتەپ، كۇيەۋىن سۇلاتقان ءاسيانىڭ اناسى بولاتىن. كەۋدەسىنەن جانى شىقپاي، ىڭىرسىعان ارسىزدى اكەتۋگە اجال دا اسىقپادى. دارحاننىڭ ويىندا ءبىر عانا كەك ويى اتوي سالىپ تۇردى.

جازعى ءتۇن بۇل كورىنىستەن شىمىرىكپەستەن، اي ءوز اجارىنا ءوزى سۇقتانىپ، بارقىت كوكتە جۇلدىزدار جىمىڭداسىپ تۇردى...

---