InfoHub Logo

قۇرمانعازى وتىز ورىس ءولتىرىپ، حان ونى «قۇرمانعازى جۇرگەن جەرىندە ۇستالسىن» دەپ بۇيرىق بەرگەن ەكەن. قۇرمانعازىنىڭ رۋى قىزىلقۇرت ەكەن. سودان قۇرمانعازى قاشىپ ءجۇرىپ ءبىر كۇنى تورەمۇرات باتىردىڭ ۇيىنە كەلىپ، وعان قىزمەتكە جۇرگىسى كەلەتىنىن ايتقان. تورەمۇرات جۇرۋگە ۇلىقسات ەتكەن. سوندا قىزمەت ىستەپ جۇرە بەرەدى. ونىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيدى. تورەمۇراتتىڭ جولداسى اڭعارعىش ادام ەكەن، قۇرمانعازىنىڭ تەگىن جۇرىسپەن جۇرمەگەن ادام ەكەنىن ءبىلىپ ءبىر كۇنى تولەمۇراتقا:

— باتىر، وسى قاراڭنان (قۇرمانعازى ارىق، ۇزىن قارا كىسى ەكەن) قورقام، تەگىن ادام ەمەس، وسىنىڭ وڭايىن سۇراپ، ۇلىقسات بەرگەنىڭ ماقۇل، ويتكەنى ءبىر كەسىرى تيەر، — دەيدى. تولەمۇرات ءبىر كۇنى قۇرمانعازىنى شاقىرىپ الىپ:

— ال، شىراعىم، سەن قايدان جۇرگەن كىسىسىڭ، ءجونىڭدى ايتشى؟ — دەگەندە: — مەنىڭ اتىم قۇرمانعازى. وتىز ورىستى ءولتىرىپ، قىلمىستى بولىپ قاشىپ ءجۇرمىن. حان «ۇستالسىن» دەگەن ەدى، سوعان قاشىپ ءجۇرمىن. سىزگە پانالاپ كەلدىم، — دەيدى.

— ول ايتقانىڭ دۇرىس. مەن سەنى قولىمنان كەلگەنشە پانالاتامىن، ءبىراق حانعا كۇشىم جەتپەيدى. ءالىم دەگەن رۋدا ەكى باتىر بار. ... سول ەكەۋى وسى كۇنگە دەيىن حانعا دۇرىس باعىنعان جوق. حان دا ولارعا باتا المايدى. سول ەكى باتىرعا بار، سولار پانالار، — دەيدى.

قۇرمانعازى كۇرەڭ اتىنا ءمىنىپ، سول ەكى باتىرعا كەلىپ: «سىزدەرگە قىزمەتكە جۇرەيىن دەپ ەدىم»، — دەيدى. باتىرلار كەلىسىپ جىلقى باعۋعا جۇمىسقا الادى. قۇرمانعازىعا «ارىق قارا» دەپ ات قويادى. ءسويتىپ جۇرگەندە كىشى جۇزدە ءبىر توي بولىپ، سوعان ساۋىن ايتادى. سوعان ەكى باتىر ەكى كوك مويناق ات جاراتادى. جانە قۇرمانعازىعا:

— ارىق قارا، مىنا كۇرەڭ اتىڭنىڭ مۇشەسى ءتاۋىر ەكەن، بايگىگە قوسپايسىڭ با؟ — دەيدى. سوندا قۇرمانعازى:

— قوسسام قوسارمىن، — دەيدى دە جۇرە بەرەدى. ايتىلعان ۋاقىتىندا توي بولادى. ەكى باتىر جاراتقان ەكى اتىن الىپ بارادى. حان دا جۇيرىك ەكى-ۇش اتىن جاراتىپ اكەلگەن ەكەن قۇرمانعازى دا كۇرەڭ اتىن الىپ كەلەدى. اتتاردى بايگىگە دە جىبەرگەندە قۇرمانعازىعا:

— ە، ارىق قارا، اتىڭدى بايگىگە قوساسىڭ با؟ — دەيدى ازىلدەپ.

— قوسامىن، — دەيدى.

— ە، قالاي قوسپاقشىسىڭ، جاراتقان جوقسىڭ عوي، تەرىن العان جوقسىڭ. توق ات شابا ما؟

— وي، تەرىن اۋىرلاعان ات بولا ما؟ — دەيدى دە، كۇرەڭنىڭ ۇستىنە قىرىق جاستاعى ءبىر ادامدى مىنگىزىپ، اتتىڭ سىرىن ايتىپ، بايگىگە جىبەرەدى. بايگى ون كوشتىك جەردەن بولادى. كۇرەڭ ات بايگىنىڭ الدىندا جالعىز، ۇستىندەگى كىسى باسىن تارتا الماي وكپەسى قىسىلىپ، ارەڭ كەلەدى. كۇرەڭ ات ءبىرىنشى باس بايگىنى الادى. ەندى بالۋان كۇرەسى بولعاندا حان «تۇيە بالۋان» دەگەن، دەنەسى ادامعا بىتپەگەن ءبىر زور ادامدى شىعارادى. باي ەكى باتىرعا:

— ال، باتىرلار، بالۋانىڭدى شىعارىڭ، — دەيدى. باتىردىڭ بالۋاندارىنان ءبىرى دە شىقپايدى. ءسويتىپ تۇرعاندا ءبىر باتىر قۇرمانعازىعا:

— قالاي، ارىق قارا، كۇرەسىپ كورەسىڭ بە مىنا بالۋانمەن؟ —  دەيدى. قۇرمانعازى:

— جارايدى، — دەپ ورتاعا قاراي شىعىپ، شەشىنبەستەن ۇستىندەگى كۇپىسىمەن جۇرە بەرەدى. باتىرلار:

— توقتا، قايدا باراسىڭ؟ شەشىنسەيشى، — دەيدى. قۇرمانعازى:

— ەي، كيىمىن اۋىرلاعان بالۋان بالۋان بولا ما؟ — دەيدى دە كۇرەسەدى. كۇرەستە حاننىڭ تۇيە بالۋانىن جىعادى. سول ۋاقىتتا ەكى باتىر قۋانىپ «ارىق قارانى» قۇشاقتاپ:

— ءاي، سەن قۇرمانعازى ەمەسسىڭ بە؟ — دەگەندە:

— اي، اعايلار، مەنى ءولتىردىڭىز عوي، مىنا حان مەنى ۇستاپ الادى عوي، — دەيدى. سوندا ەكى باتىر:

— جوق، شىراعىم، ەندى ەكەۋىمىزدىڭ بىرەۋىمىز ولمەي سەنى ۇستاپ بەرمەيمىز، — دەگەنشە بولمايدى، حاننىڭ اسكەرلەرى قورشاپ الادى. ەكى باتىر ۇرىسىپ الدىرتپاي كەتەدى. ارتىنان ەكى باتىرعا كىسى سالادى. «قۇرمانعازىنى بىزگە ۇرىسسىز بەر، ەگەر ۇستاپ بەرمەسەڭ، ۇرىس بولادى» دەپ كەلگەن كىسىنى كەيىن قايتارادى.

— بەرەتىن كىسىمىز جوق، ۇرىسسا ۇرىسقانشا، توبەلەسسە توبەلەسكەنشە تۇرامىز، — دەيدى. ارتىنان ەكى مىڭعا جۋىق اسكەرىمەن ەكى باتىر ۇرىسىپ، تاعى جەڭەدى. ءبىراق ءبىرى اۋىر جارالانىپ قايتادى. سودان كەيىن قالعان ءبىر باتىر قۇرمانعازىعا:

— ال، شىراق، ەكەۋىمىزدىڭ بىرەۋىمىز ولمەي ۇستاپ بەرمەيمىن دەپ ەدىم، الدە دە ءوزىم ولمەي سەنى ۇستاپ بەرمەيمىن. ءبىراق، ەندى سەن باسقا جەرگە كەتكەنىڭ ءتاۋىر بولار ەدى. جالعىز كۇشىم جەتپەس، — دەيدى. قۇرمانعازى «ماقۇل» دەپ كۇرەڭ اتىنا ءمىنىپ قاشقىندىق جولمەن كەتە بارادى. ءسويتىپ، جۇرگەندە كوپتەگەن جىلدار وتكەسىن، قۇرمانعازىنى ۇستاپ تۇرمەگە سالادى. ارتىنان شەشەسى ىزدەپ بارعاندا، اۋىز-اۋىز جولىقتىرمايدى. سوندا جاتىپ «قايران شەشەم» دەگەن كۇيدى شىعارادى.

---