قاۋىن مەن قاربىز
ادەبيەتتىك وقۋ (4 - سىنىپ)
تاقىرىبى: قاۋىن مەن قاربىز
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى ەرتەگى مازمۇنىمەن تانىستىرا وتىرىپ، ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن ەركىن ايتۋعا ۇيرەتۋ
دامىتۋشىلىق: ەرتەگىدە كەزدەسەتىن ورالىمدى ءسوز ماعىناسىن ۇعىندىرۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، بايقاعىشتىعىن جەتىلدىرۋ، ساباققا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: جەر - انانىڭ ادامزاتقا سىي ەتكەن بايلىقتارىن باعالاۋعا، دوستىققا، بىرلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى يگەرۋ
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەستەلەر
قاجەتتى قۇرالدار: وقۋلىق، ماركەر
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، تالداۋ، ستو، پروبلەمالىق سۇراقتار
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. پسيحولوگيالىق دايىندىق: وقۋشىلار نازارىن ساباققا اۋدارۋ
بىلەر قازاق بالاسى،
سالەم ءسوزدىڭ اناسى.
الدىمىزدان كەزىككەن،
كوپ ۇستازدى كورەمىز.
بارىنەن دە ىزەتپەن،
بىزدەر سالەم بەرەمىز
2. بۇگىن ءبىز سەندەرمەن توپقا ءبولىنىپ جۇمىس جاسايمىز، ساباق بارىسىندا كوپتەگەن جۇمىستار اتقارامىز
توپتارعا ءبولۋ: توپ باسشىلارىن سايلاۋ
1 - توپ باعبان
2 - توپ قاۋىن
3 - توپ قاربىزعا ءبولۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ «ورمانداعى وقيعا»
كۋبيزم ءادىسى ارقىلى وتكەن ساباقتى بەكىتۋ
1. ەرتەگى اۆتورى كىم؟
2. ەكى اعاشتىڭ ءبىر - بىرىمەن رەنجىسۋىنە نە سەبەپ بولدى؟
3. قايىڭ مەن قارااعاشتىڭ اشۋلانۋىنا توبىلعىنىڭ قانداي سوزدەرى اسەر ەتتى؟
4. توبىلعىنىڭ قىلىعى كوز الدىڭا قانداي ادامدى ەلەستەتتى؟
5. ەرتەگىدە قانداي ماتەل كەزدەستى؟
6. بۇل ەرتەگىدەن ويىڭا نە تۇيەسىڭ؟
4 - تاپسىرماداعى ارىپتەر كەستەسىنەن ەرتەگىدە كەزدەسەتىن اعاش اتتارىن تاپقىزۋ
توبىلعى، قايىڭ، قارااعاش، سەكسەۋىل
ءىىى. جاڭا ساباق
1) ماعىنانى تانۋ.
حالىق اۋىز ادەبيەتى دەگەنىمىز نە؟
حالىق اراسىندا اۋىزشا شىعارىلىپ، ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتكەن شىعارمالار حالىق اۋىز ادەبيەتى دەپ اتالادى.
حالىق اۋىز ادەبيەتى
↓
ەرتەگى
اڭىز
باتىرلار جىرى
بەسىك جىرى
جاڭىلتپاش
ايتىس
سونىڭ ىشىندە ءبىز بۇگىن ەرتەگىمەن تانىسامىز.
كەيبىر ەرتەگىنىڭ شىعارۋشى اۆتورى بەلگىلى بولعاندىقتان، ونى ادەبي ەرتەگى دەپ اتايدى.
اۆتور تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
جولتاي الماشيەۆ - 1957 جىلى جاڭاقورعان اۋدانى بىرلىك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. جازۋشى، عالىم، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى، ۇكىمەتتىك باسىلىمداردىڭ باس رەداكتورى. ونىڭ «ويانعان ولكە»، «ءبىزدىڭ كوماندا»،
«جەتىم جۇلدىزدار»، «كۇلكى مەن جاس»اتتى شىعارمالارى بار.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
جۇمباق شەشەيىك:
ءىشى جۇمساق، سىرتى قاتتى،
دومالانعان الا باس
(قاربىز )
ەتتى - سەكەر، ءسۇتى - ءتاتتى.
ءدامدى شىرىن دايار اس
(قاۋىن)
- ولاي بولسا، بۇگىنگى ءبىزدىڭ وتەتىن ەرتەگىمىز « قاۋىن مەن قاربىز» بولماق.
قاۋىن مەن قاربىزعا تۇسىنىك بەرۋ:
قاۋىن
قاۋىننىڭ وتانى ەگيپەت دەگەن تۇجىرىم جاسالعان. ارابتار قاۋىندى جەرگە تۇسكەن «جۇماقتىڭ جەمىسى» رەتىندە تانىعان. ول كوبىنەسە يتالياندىقتاردىڭ سۇيىكتى تاعامى بولعان. ريم يمپەراتورى كلاۆديي البين تاڭعى اسقا 10 قاۋىندى بىردەن جەگەن ەكەن. قۇرامىندا قانت بار، دارۋمەندەر وتە كوپ. قاۋىن بۇيرەك، اسقازان اۋرۋلارىنا ەم. بەتتەگى بەزەۋلەردى، سەكپىلدى كەتىرۋگە كومەكتەسەدى. ەت قايناپ جاتقاندا قاۋىننىڭ قابىعىن سالسا ەت جۇمساق بولادى.
قاربىز
قاربىزدىڭ وتانى وڭتۇستىك افريكا سانالادى. قاربىزدىڭ قىتايداعى مارتەبەسى وتە جوعارى. سەبەبى، كۇنى بۇگىنگە دەيىن قىتايلىقتار قىركۇيەك ايىندا «قاربىز مەرەكەسىن» اتاپ وتەدى. قۇرامىندا فرۋكتوزا بار، دارۋمەندەر وتە كوپ، ازوتتى زاتتار بار.
قاربىز - قان كوبەيتەدى. بۇيرەك، باۋىردىڭ جۇمىسىن جاقسارتادى. دانىنەن ماي الىنادى. ىشەك قۇرتىن ەمدەپ، قان توقتاتادى.
ۋىن مەن قاربىزعا تۇسىنىكتەمە بەرىپ كەتۋ
سۋرەت بويىنشا جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
2) وقۋلىقپەن جۇمىس -
ءماتىندى ءۇش توپ ءبولىپ وقيدى
1توپ: اتايدىڭ قاۋىندى بالالارعا ءتىلىپ بەرۋى
2 توپ: قاربىزدىڭ وكىنىشى
3 توپ. بالالاردىڭ قاربىزدى تاۋىپ الۋى.
- توپتاعى ءار وقۋشى ءماتىن بولىگىن وزدەرى وقيدى.
3) داپتەرمەن جۇمىس:
سوزدىك جۇمىس
تۇينەك - وسىمدىكتىڭ ءونىپ شىققان جەمىس ءتۇيىنى
ءتۇز تاعىلارى - دالادا تىرشىلىك ەتەتىن جابايى اڭدار
پالەك - قاۋىن
ءىV. ساباقتى بەكىتۋ:
سۇراق - جاۋاپ ارقىلى
- قاربىز بەن قاۋىن قانداي شەشىمگە كەلدى؟
- قاۋىندى كىم تاۋىپ الدى؟
- قارت قاۋىننىڭ ءدانىن نە ىستەدى؟
- قاربىزدىڭ جاعدايى نە بولدى؟
- بۇل ەرتەگىدەن نەنى ءتۇسىندىڭ؟
V. سەرگىتۋ ءساتى ويىن «جەمىستەر، كوكونىستەر»
اعاشتاردا وسەتىن جەمىستەردى اتاسا قولدارىن جوعارى قوتەرۋ، جەردە وسەتىن كوكونىستەردى اتاسا قول شاپالاقتاۋ.
الما، قيار، شيە، قاربىز، ورىك، قىزاناق، قاۋىن
ءۇى. ساباقتى قورىتۋ: پوستەر ارقىلى
1 - توپ. ۆەنن دياگرامماسى قاۋىن قاربىز
2 - توپ. ەرتەگى بويىنشا سۋرەت سالۋ
3 - توپ. سەمانتيكالىق كارتا
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ:
ءۇش توپ تا مازمۇنداۋعا دايىندالۋ.
1 - توپ. «ەگەر مەن قاربىز بولسام....» اڭگىمە جازۋ
2 - توپ. ەرتەگىنى ساحنالاۋ
3 - توپ. ەرتەگى بويىنشا سۋرەت سالۋ
Vءىىى باعالاۋ
قاۋىن مەن قاربىز. جۇكتەۋ
تاقىرىبى: قاۋىن مەن قاربىز
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى ەرتەگى مازمۇنىمەن تانىستىرا وتىرىپ، ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن ەركىن ايتۋعا ۇيرەتۋ
دامىتۋشىلىق: ەرتەگىدە كەزدەسەتىن ورالىمدى ءسوز ماعىناسىن ۇعىندىرۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، بايقاعىشتىعىن جەتىلدىرۋ، ساباققا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: جەر - انانىڭ ادامزاتقا سىي ەتكەن بايلىقتارىن باعالاۋعا، دوستىققا، بىرلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى يگەرۋ
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەستەلەر
قاجەتتى قۇرالدار: وقۋلىق، ماركەر
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، تالداۋ، ستو، پروبلەمالىق سۇراقتار
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. پسيحولوگيالىق دايىندىق: وقۋشىلار نازارىن ساباققا اۋدارۋ
بىلەر قازاق بالاسى،
سالەم ءسوزدىڭ اناسى.
الدىمىزدان كەزىككەن،
كوپ ۇستازدى كورەمىز.
بارىنەن دە ىزەتپەن،
بىزدەر سالەم بەرەمىز
2. بۇگىن ءبىز سەندەرمەن توپقا ءبولىنىپ جۇمىس جاسايمىز، ساباق بارىسىندا كوپتەگەن جۇمىستار اتقارامىز
توپتارعا ءبولۋ: توپ باسشىلارىن سايلاۋ
1 - توپ باعبان
2 - توپ قاۋىن
3 - توپ قاربىزعا ءبولۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ «ورمانداعى وقيعا»
كۋبيزم ءادىسى ارقىلى وتكەن ساباقتى بەكىتۋ
1. ەرتەگى اۆتورى كىم؟
2. ەكى اعاشتىڭ ءبىر - بىرىمەن رەنجىسۋىنە نە سەبەپ بولدى؟
3. قايىڭ مەن قارااعاشتىڭ اشۋلانۋىنا توبىلعىنىڭ قانداي سوزدەرى اسەر ەتتى؟
4. توبىلعىنىڭ قىلىعى كوز الدىڭا قانداي ادامدى ەلەستەتتى؟
5. ەرتەگىدە قانداي ماتەل كەزدەستى؟
6. بۇل ەرتەگىدەن ويىڭا نە تۇيەسىڭ؟
4 - تاپسىرماداعى ارىپتەر كەستەسىنەن ەرتەگىدە كەزدەسەتىن اعاش اتتارىن تاپقىزۋ
توبىلعى، قايىڭ، قارااعاش، سەكسەۋىل
ءىىى. جاڭا ساباق
1) ماعىنانى تانۋ.
حالىق اۋىز ادەبيەتى دەگەنىمىز نە؟
حالىق اراسىندا اۋىزشا شىعارىلىپ، ۇرپاقتان ۇرپاققا جەتكەن شىعارمالار حالىق اۋىز ادەبيەتى دەپ اتالادى.
حالىق اۋىز ادەبيەتى
↓
ەرتەگى
اڭىز
باتىرلار جىرى
بەسىك جىرى
جاڭىلتپاش
ايتىس
سونىڭ ىشىندە ءبىز بۇگىن ەرتەگىمەن تانىسامىز.
كەيبىر ەرتەگىنىڭ شىعارۋشى اۆتورى بەلگىلى بولعاندىقتان، ونى ادەبي ەرتەگى دەپ اتايدى.
اۆتور تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
جولتاي الماشيەۆ - 1957 جىلى جاڭاقورعان اۋدانى بىرلىك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. جازۋشى، عالىم، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى، ۇكىمەتتىك باسىلىمداردىڭ باس رەداكتورى. ونىڭ «ويانعان ولكە»، «ءبىزدىڭ كوماندا»،
«جەتىم جۇلدىزدار»، «كۇلكى مەن جاس»اتتى شىعارمالارى بار.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
جۇمباق شەشەيىك:
ءىشى جۇمساق، سىرتى قاتتى،
دومالانعان الا باس
(قاربىز )
ەتتى - سەكەر، ءسۇتى - ءتاتتى.
ءدامدى شىرىن دايار اس
(قاۋىن)
- ولاي بولسا، بۇگىنگى ءبىزدىڭ وتەتىن ەرتەگىمىز « قاۋىن مەن قاربىز» بولماق.
قاۋىن مەن قاربىزعا تۇسىنىك بەرۋ:
قاۋىن
قاۋىننىڭ وتانى ەگيپەت دەگەن تۇجىرىم جاسالعان. ارابتار قاۋىندى جەرگە تۇسكەن «جۇماقتىڭ جەمىسى» رەتىندە تانىعان. ول كوبىنەسە يتالياندىقتاردىڭ سۇيىكتى تاعامى بولعان. ريم يمپەراتورى كلاۆديي البين تاڭعى اسقا 10 قاۋىندى بىردەن جەگەن ەكەن. قۇرامىندا قانت بار، دارۋمەندەر وتە كوپ. قاۋىن بۇيرەك، اسقازان اۋرۋلارىنا ەم. بەتتەگى بەزەۋلەردى، سەكپىلدى كەتىرۋگە كومەكتەسەدى. ەت قايناپ جاتقاندا قاۋىننىڭ قابىعىن سالسا ەت جۇمساق بولادى.
قاربىز
قاربىزدىڭ وتانى وڭتۇستىك افريكا سانالادى. قاربىزدىڭ قىتايداعى مارتەبەسى وتە جوعارى. سەبەبى، كۇنى بۇگىنگە دەيىن قىتايلىقتار قىركۇيەك ايىندا «قاربىز مەرەكەسىن» اتاپ وتەدى. قۇرامىندا فرۋكتوزا بار، دارۋمەندەر وتە كوپ، ازوتتى زاتتار بار.
قاربىز - قان كوبەيتەدى. بۇيرەك، باۋىردىڭ جۇمىسىن جاقسارتادى. دانىنەن ماي الىنادى. ىشەك قۇرتىن ەمدەپ، قان توقتاتادى.
ۋىن مەن قاربىزعا تۇسىنىكتەمە بەرىپ كەتۋ
سۋرەت بويىنشا جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
2) وقۋلىقپەن جۇمىس -
ءماتىندى ءۇش توپ ءبولىپ وقيدى
1توپ: اتايدىڭ قاۋىندى بالالارعا ءتىلىپ بەرۋى
2 توپ: قاربىزدىڭ وكىنىشى
3 توپ. بالالاردىڭ قاربىزدى تاۋىپ الۋى.
- توپتاعى ءار وقۋشى ءماتىن بولىگىن وزدەرى وقيدى.
3) داپتەرمەن جۇمىس:
سوزدىك جۇمىس
تۇينەك - وسىمدىكتىڭ ءونىپ شىققان جەمىس ءتۇيىنى
ءتۇز تاعىلارى - دالادا تىرشىلىك ەتەتىن جابايى اڭدار
پالەك - قاۋىن
ءىV. ساباقتى بەكىتۋ:
سۇراق - جاۋاپ ارقىلى
- قاربىز بەن قاۋىن قانداي شەشىمگە كەلدى؟
- قاۋىندى كىم تاۋىپ الدى؟
- قارت قاۋىننىڭ ءدانىن نە ىستەدى؟
- قاربىزدىڭ جاعدايى نە بولدى؟
- بۇل ەرتەگىدەن نەنى ءتۇسىندىڭ؟
V. سەرگىتۋ ءساتى ويىن «جەمىستەر، كوكونىستەر»
اعاشتاردا وسەتىن جەمىستەردى اتاسا قولدارىن جوعارى قوتەرۋ، جەردە وسەتىن كوكونىستەردى اتاسا قول شاپالاقتاۋ.
الما، قيار، شيە، قاربىز، ورىك، قىزاناق، قاۋىن
ءۇى. ساباقتى قورىتۋ: پوستەر ارقىلى
1 - توپ. ۆەنن دياگرامماسى قاۋىن قاربىز
2 - توپ. ەرتەگى بويىنشا سۋرەت سالۋ
3 - توپ. سەمانتيكالىق كارتا
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ:
ءۇش توپ تا مازمۇنداۋعا دايىندالۋ.
1 - توپ. «ەگەر مەن قاربىز بولسام....» اڭگىمە جازۋ
2 - توپ. ەرتەگىنى ساحنالاۋ
3 - توپ. ەرتەگى بويىنشا سۋرەت سالۋ
Vءىىى باعالاۋ
قاۋىن مەن قاربىز. جۇكتەۋ
You Might Also Like
