- 19 ءشىل. 2022 00:00
- 248
قازاق مەديسيناسىنىڭ اتاسى – مۇحامەدجان قارابايەۆ
ول 1858 جىلى جەلتوقسان ايىندا قوستاناي دالاسىنداعى نيكولاي ۋەزىنىڭ كەڭارال بولىسىنىڭ اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى كەدەي باقتاشى بولسا دا بىلىمگە قۇشتار ۇلىن اۋىلعا كەلگەن تۇڭعىش اعارتۋشى ى. التىنسارينگە تاپسىرىپ، ترويسكى قالاسىنداعى ەرلەر گيمنازياسىنا جىبەرگەن. 1881 جىلى 14 ماۋسىمدا گيمنازيا تاريحىندا تۇڭعىش قازاق بالاسى — م. قارابايەۆ سالتاناتتى تۇردە جالپى ءبىلىم اتتەستاتىن الدى. تۇلەكتەر كەشىندە «وقۋىمدى جالعاستىرىپ، ءوز حالقىمدى ەمدەيتىن دارىگەر بولامىن» دەپ ءسوز سويلەگەن مۇحامەدجانعا كوپشىلىك قاۋىم تانعالىپتى.
1887 جىلى ۋنيۆەرسيتەتتى ءتامامداعان سوڭ تاجىريبە جيناقتاۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن قازان قالاسىنداعى ءىرى كلينيكالاردا، سوسىن ورىنبورعا اۋىسىپ، ودان كەيىن 1888 جىلى ءوز اۋىلىنا ورالدى.
1894 جىلى ول ءوز ەركىمەن ىرعىز ۋەزدىنە اۋىسىپ كەلگەندە بۇل اۋماقتا ىندەت پەن اۋىز سۋ تاپشىلىعى جانە حالىقتىڭ سانيتارلىق گيگيەنا جاعى ناشار ەكەندىگىن كوردى.
م. قارابايەۆ حالقىن سۇيگەن ۇل بولا ءبىلدى. اۋىل اۋىلدى ارالاپ، اتتان تۇسپەي تەراپيەۆت، وتاشى، اكۋشەر، پەدياتور جانە ەپيدەميولوگ قىزمەتتەرىن اتقارىپ ءجۇرىپ ەلدەگى تاراعان جۇقپالى اۋرۋ تۇرلەرىمەن كۇرەستى.
بىلىكتى مامانداردىڭ جەتىسپەۋى سالدارىنان م. قارابايەۆ 40 جىل بويى ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن دارىگەرلىك ەتىپ 1927 جىلى دەنساۋلىعىنا بايلانىستى جەكە زەينەتاقى تاعايىندالىپ قىزمەتتەن كەتتى. وكىنىشكە قاراي بەينەتتىڭ زەينەتىن كورەر شاعىندا 1928 جىلى ومىردەن ءوتتى.
وتكەن عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندا دالانى جايلاعان سۇزەك، تىرىسقاق، مەرەز، الاپەس سەكىلدى ت.ب ىندەتپەن كۇرەستە م. قارابايەۆ، م. شومبالوۆ، س. اسفەندياروۆ، ح. دوسمۇحامەدوۆ، س. شالىمبەكوۆ، ن. يپماعامبەتوۆ، ءا. الدياروۆ، ءا. ايتباقين، ە. قاسابولاتوۆ ەسىمدەرى وتاندىق مەديسينا تاريحىندا ماڭگىگە ساقتالۋى كەرەك.