قازاق ءتىلى پانىندە ويىن تەحنولوگياسىن قولدانۋ
قازاق ءتىلى پانىندە ويىن تەحنولوگياسىن قولدانۋ
قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ مەن ۇيرەتۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدىلىعىن بۇگىنگى تاڭدا ءومىردىڭ ءوزى - اق كورسەتىپ وتىر. ارينە، مەكتەپتەگى وقۋ - تاربيە جۇمىسىنا ءتىلدى ۇيرەتۋدىڭ، ۇيرەنۋدىڭ سان قيلى تاسىلدەرى مەن ادىستەرى قولدانىلىپ جاتسا، سونىڭ بارىنەن قايتكەندە ءتىلدى تەز ءارى ساپالى يگەرەمىز. سونىمەن بىرگە ساباقتا ويىن تۇرلەرىن وتكىزۋ وقۋشىلاردىڭ وي ءورىسىن، تاپقىرلىعىن، جىلدامدىعىن، سوزدىك قورىن مولايتۋعا جانە تاعى باسقا قابىلەتتەرىن دامىتۋ ارقىلى ساباقتى ساپالى تۇردە مەڭگەرتۋگە اكەلەدى.
ويىن – بۇل قوعامدىق ءتاسىلدى مەڭگەرۋ ماقساتىندا، سيتۋاسيالىق جاعدايدا، باعىتتى تۇردە ىسكەرلىگىن كورسەتەتىن، ءوزىن - ءوزى باسقارۋىن جەتىلدىرەتىن ءىس - ارەكەت. ءار ساباقتىڭ الدىنا قويعان مىندەت - ماقساتىنا وراي ونىڭ ىشكى قۇرىلىسى دا بەلگىلى وقۋشىعا ءاردايىم جاڭالىق بىلدىرۋگە، جاڭا ماتەريالدى جەكە ءتۇسىندىرىپ، سانالى تۇردە مەڭگەرتۋگە ونى پىسىقتاپ، بەكىتۋگە باعىتتالۋعا ءتيىس.
جاس جەتكىنشەك ءۇشىن ساباق بارىسىندا كوپ نارسەنى ايتا بەرۋ بالالاردى جالىقتىراتىن جاعداي ەكەنى انىق، وسى ورايدا ويىن ۇلگىلەرىن پايدالانا وتىرىپ ساباقتى جۇرگىزۋ ءمۇعالىم قاۋىمى ءۇشىن وتە ءتيىمدى ءادىس.
ۇلى پەداگوگ ۆ. ا. سۋحومولينسكيي «ويىنسىز، مۋزىكاسىز، ەرتەگىسىز، تۆورچەستۆوسىز، فانتازياسىز تولىق مانىندەگى اقىل - وي تاربيەسى بولمايدى» دەيدى. دەمەك، شاكىرتتىڭ اقىل - ويى، پاراساتتى ۇلتتىق سالت - سانانى ءسىڭىرۋ ارقىلى باي تۇسەدى. ادامنىڭ جان دۇنيەسىنىڭ دامىپ جەتىلۋى، الەۋمەتتىك ومىرگە بەيىمدەلىك تىرشىلىك ەتۋى ءار ءتۇرلى. ءىس - ارەكەتتەرمەن شۇعىلدانۋ بارىسىندا قالىپتاسادى. سونداي ارەكەتتەردىڭ ءبىر سالاسى - ويىن ارەكەتى. بالانىڭ پسيحيكالىق دامۋ ۇردىسىندە ويىن ارەكەتىنىڭ تاعىلىمدىق جانە تاربيەلىك ماڭىزى وسى زامانعى ءتالىم - تاربيەلىك پسيحولوگياسىندا وزەكتى ماسەلە بولىپ سانالادى. ويىن ارەكەتىندە بالانىڭ دەنەسى مەن اقىل - ويى دامىپ، ءوزىن قورشاعان ورتانى تاني بىلەدى.
ويىن مەكتەپ قاتارىنداعى بالالار ءۇشىن دە جات جاعداي ەمەس. جالپى بالا ومىردە ويىن ارقىلى ەسەيدى، ويىن ويناۋ بالا ءومىرىنىڭ ەڭ قىزىقتى كەزەڭى دەۋگە دە بولادى. سوعان ساي بالالاردىڭ ءوز جاس ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى ويىندار لەگىن تاڭداپ الۋعا بولادى.
ساباق ۇستىندە وتكىزەتىن ويىنداردىڭ وتكىزۋ ءتۇرى:
1) جالپى
2) توپتىق
3) جەكەلەي
ساباقتى وتكىزۋ بارىسىندا ويىن بالانىڭ كوڭىلىن ءوسىرىپ، ويىن سەرگىتىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار ونىڭ تانىم تۇسىنىگى ارتادى مەن جانە ءبىر - بىرىمەن ءتىل تابىسىپ، ۇعىنادى. ەپتىلىكتى، تاپقىرلىقتى ۇيرەنەدى. ويىن تۇرلەرىن ساباقتىڭ ءار كەزدەرىندە، تاقىرىبىنا قاراي ءمۇعالىم ءوزى تاڭداپ الىپ، قولدانىلىپ وتىرادى. ويىندى ءار ساباقتا پايدالانۋ مىندەتتى ەمەس. ويىن تۇرلەرى ساباقتى قىزىقتى وتكىزۋگە، وقۋشىلاردىڭ ساباققا ىنتامەن قاتىسۋىنا، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋىنە، وزدىگىنەن قورىتىندى جاساۋىنا جول اشادى.
وسى ورايدا مىسالى مىنا ويىنداردى كورسەتۋگە بولادى.
قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ مەن ۇيرەتۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدىلىعىن بۇگىنگى تاڭدا ءومىردىڭ ءوزى - اق كورسەتىپ وتىر. ارينە، مەكتەپتەگى وقۋ - تاربيە جۇمىسىنا ءتىلدى ۇيرەتۋدىڭ، ۇيرەنۋدىڭ سان قيلى تاسىلدەرى مەن ادىستەرى قولدانىلىپ جاتسا، سونىڭ بارىنەن قايتكەندە ءتىلدى تەز ءارى ساپالى يگەرەمىز. سونىمەن بىرگە ساباقتا ويىن تۇرلەرىن وتكىزۋ وقۋشىلاردىڭ وي ءورىسىن، تاپقىرلىعىن، جىلدامدىعىن، سوزدىك قورىن مولايتۋعا جانە تاعى باسقا قابىلەتتەرىن دامىتۋ ارقىلى ساباقتى ساپالى تۇردە مەڭگەرتۋگە اكەلەدى.
ويىن – بۇل قوعامدىق ءتاسىلدى مەڭگەرۋ ماقساتىندا، سيتۋاسيالىق جاعدايدا، باعىتتى تۇردە ىسكەرلىگىن كورسەتەتىن، ءوزىن - ءوزى باسقارۋىن جەتىلدىرەتىن ءىس - ارەكەت. ءار ساباقتىڭ الدىنا قويعان مىندەت - ماقساتىنا وراي ونىڭ ىشكى قۇرىلىسى دا بەلگىلى وقۋشىعا ءاردايىم جاڭالىق بىلدىرۋگە، جاڭا ماتەريالدى جەكە ءتۇسىندىرىپ، سانالى تۇردە مەڭگەرتۋگە ونى پىسىقتاپ، بەكىتۋگە باعىتتالۋعا ءتيىس.
جاس جەتكىنشەك ءۇشىن ساباق بارىسىندا كوپ نارسەنى ايتا بەرۋ بالالاردى جالىقتىراتىن جاعداي ەكەنى انىق، وسى ورايدا ويىن ۇلگىلەرىن پايدالانا وتىرىپ ساباقتى جۇرگىزۋ ءمۇعالىم قاۋىمى ءۇشىن وتە ءتيىمدى ءادىس.
ۇلى پەداگوگ ۆ. ا. سۋحومولينسكيي «ويىنسىز، مۋزىكاسىز، ەرتەگىسىز، تۆورچەستۆوسىز، فانتازياسىز تولىق مانىندەگى اقىل - وي تاربيەسى بولمايدى» دەيدى. دەمەك، شاكىرتتىڭ اقىل - ويى، پاراساتتى ۇلتتىق سالت - سانانى ءسىڭىرۋ ارقىلى باي تۇسەدى. ادامنىڭ جان دۇنيەسىنىڭ دامىپ جەتىلۋى، الەۋمەتتىك ومىرگە بەيىمدەلىك تىرشىلىك ەتۋى ءار ءتۇرلى. ءىس - ارەكەتتەرمەن شۇعىلدانۋ بارىسىندا قالىپتاسادى. سونداي ارەكەتتەردىڭ ءبىر سالاسى - ويىن ارەكەتى. بالانىڭ پسيحيكالىق دامۋ ۇردىسىندە ويىن ارەكەتىنىڭ تاعىلىمدىق جانە تاربيەلىك ماڭىزى وسى زامانعى ءتالىم - تاربيەلىك پسيحولوگياسىندا وزەكتى ماسەلە بولىپ سانالادى. ويىن ارەكەتىندە بالانىڭ دەنەسى مەن اقىل - ويى دامىپ، ءوزىن قورشاعان ورتانى تاني بىلەدى.
ويىن مەكتەپ قاتارىنداعى بالالار ءۇشىن دە جات جاعداي ەمەس. جالپى بالا ومىردە ويىن ارقىلى ەسەيدى، ويىن ويناۋ بالا ءومىرىنىڭ ەڭ قىزىقتى كەزەڭى دەۋگە دە بولادى. سوعان ساي بالالاردىڭ ءوز جاس ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى ويىندار لەگىن تاڭداپ الۋعا بولادى.
ساباق ۇستىندە وتكىزەتىن ويىنداردىڭ وتكىزۋ ءتۇرى:
1) جالپى
2) توپتىق
3) جەكەلەي
ساباقتى وتكىزۋ بارىسىندا ويىن بالانىڭ كوڭىلىن ءوسىرىپ، ويىن سەرگىتىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار ونىڭ تانىم تۇسىنىگى ارتادى مەن جانە ءبىر - بىرىمەن ءتىل تابىسىپ، ۇعىنادى. ەپتىلىكتى، تاپقىرلىقتى ۇيرەنەدى. ويىن تۇرلەرىن ساباقتىڭ ءار كەزدەرىندە، تاقىرىبىنا قاراي ءمۇعالىم ءوزى تاڭداپ الىپ، قولدانىلىپ وتىرادى. ويىندى ءار ساباقتا پايدالانۋ مىندەتتى ەمەس. ويىن تۇرلەرى ساباقتى قىزىقتى وتكىزۋگە، وقۋشىلاردىڭ ساباققا ىنتامەن قاتىسۋىنا، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋىنە، وزدىگىنەن قورىتىندى جاساۋىنا جول اشادى.
وسى ورايدا مىسالى مىنا ويىنداردى كورسەتۋگە بولادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
«باستاۋىش سىنىپتا وقۋ – تاربيە ءۇردىسى ارقىلى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرگەن جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ» تاقىرىبىنداعى شىعارماشىلىق جۇمىسى
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اس قورىتۋ جۇيەسىن قورىتىندىلاۋ (پرەزەنتاسيا)
