قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق اسپاپتارى
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمى تۋرلىبەكوۆا س.ك.
ءبىزدىڭ ومىرىمىزدەگى مۋزىكا: قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق اسپاپتارى
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
ساباق قامتيتىن وقۋ ماقساتتارى
و2 ستيلدىك ەرەكشەلىكتى انىقتاۋ
ج4 گرامماتيكالىق نورمالار
ساباق ماقساتى ءسوز تاپتارىنىڭ تۇرلەنۋى، ءسوز تىركەسىنىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى مەن تاسىلدەرىن اجىراتادى.
تەلەديدار جانە وزگە دە اقپارات كوزدەرىنەن الىنعان مالىمەتتەردىڭ ءستيلىن انىقتايدى، باسقا مالىمەتتەرمەن سالىستىرادى.
تىلدىك ماقساتتار: قاجەت تەرميندەردى مەڭگەرەدى.
الدىڭعى تاقىرىپ: قازاقتىڭ اتاقتى انشىلەرى
جوسپار
قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
قازاق اندەرىنەن پوپۋرري تىڭداپ، ءان اتاۋلارىن تابادى.
ەكى توپقا بولەمىن.
قۇندىلىقتارىمىز جايىندا ەستەرىنە ءتۇسىرۋ ماقساتىندا سۇراقتار قويامىن.
جەتىستىك كريتەرييىن بەرىپ، ساباقتىڭ ماقساتىمەن تانىستىرامىن.
«ويلانىڭىز، جۇپتا اقىلداسىڭىز، توپتا تالقىلاڭىزدار!»
ۇلتتىق اسپاپتار تۋرالى نە بىلەسىز؟
ماعىنانى تانۋ كەزەڭى.
بەينەباياندى كورەدى. «ۇلتتىق اسپاپتار»
تاپسىرما:
1. سۋرەتتەردى دۇرىس جاۋابىمەن سايكەستەندىرىڭىزدەر.
2. «اداسقان سوزدەر»
ارتىستەر/كورسەتتى /ونەر.
كونسەرتىنە/ كورەرمەندەر/جاس/ريزا بولدى/ ونەرپازداردىڭ.
اشتى/ۇلتتىق/كونسەرتتى/وركەسترى/اسپاپتار.
ءبىلدىم/ ساباقتا/ اسپاپتار/ ۇلتتىق تۋرالى/مەن/بۇل.
3. بەينەبايانعا قاتىستى ەكى سىنىپتاسىڭىزدان سۇحبات الىڭىز.
جالعاستىرىپ جازىڭىز.
وزگە ەلدەرگە باراتىن بولساڭىز، ونداعى ادامدار سىزدەن ۇلتتىق اسپاپتاردىڭ، بىرەۋىن سيپاتتاپ بەرۋىڭىزدى وتىنسە، ءسىز قالاي جاۋاپ بەرەر ەدىڭىز....
جەتىستىك كريتەرييى:
1. تىڭدالىمداعى مالىمەتتى تۇسىنەدى.
2. ۇلتتىق اسپاپتىڭ بىرەۋىنە سيپاتتاما بەرەدى.
2 - ساباق.
وي قوزعاۋ.
(جۇمباقتار جاسىرۋ)
تارتىلعان ەكى ارقانى ۇزىن بويعا،
سويلەۋگە سونداي شەبەر تاپساڭ ويلا.
ءار جەردە ارشىندالعان بالداعى بار،
وينايدى ون بارماعىڭ بىلسە قايلا. (دومبىرا)
سوزىلعان ءۇنى،
سۇيكىمدى ءتىلى.
ۇرلەسەڭ وينايتىن،
اسپاپتىڭ ءبىرى. (سىبىزعى)
جەتى شەكتەن جەتى ءتۇرلى ءۇن شىعار،
اۋەزىنەن جەتى تاراۋ مۇڭ شىعار.
ويناپ كەتسەڭ، ءتۇرلى - ءتۇرلى جىر شىعار،
بۇل قانداي اسپاپ؟ (جەتىگەن)
وقىلىم
دومبىرا تۋرالى اڭىز
ەرتەدە ءبىر اڭشى جىگىت بولىپتى. سول اڭشى جىگىت بيىك تاۋدىڭ قياسىن، قالىڭ قاراعايدىڭ اراسىن تۇراق ەتكەن بۇعى - مارالدى اۋلاپ، كاسىپ ەتسە كەرەك. بىردە جولى بولىپ، بيىك تاۋدىڭ قياسىنان تەڭبىل مارال اتىپ الادى دا، مارالدى ەتەككە ءتۇسىرۋ ءۇشىن ىشەك – قارىنىن الىپ تاستايدى. سودان ارادا ايلار وتكەندە، اڭشى جىگىت اڭ اتۋعا ۇرىمتال جەر ەدى عوي دەپ، باياعى تەڭبىل مارالدى اتقان جەرگە سوقسا، قۇلاعىنا ءبىر ىزىڭداعان داۋىس ەستىلەدى دەيدى. بارلاپ قاراسا، وتكەندە اتقان مارالدىڭ ىشەك - قارىنىن قارعا - قۇزعىن ءىلىپ ۇشقان بولۋ كەرەك، قاراعايدىڭ بۇتاعىنا قوس ءتىن بولىپ كەرىلىپ قالعانىن كورەدى. ىزىڭداعان دىبىستىڭ سول ىشەكتەن شىعىپ تۇرعانىن اڭعارادى. قاراعايدىڭ بۇتاقتارىنا كەرىلە كەپكەن ىشەكتى ءسال عانا جەل تەربەسە ىزىڭداپ، جانعا جايلى دىبىس شىعارادى. ونىڭ ءوزى بىردە ۋىلدەپ، بىردە سارناپ، ەندى بىردە سىڭسىپ جىلاعانداي بولىپ، اڭشى جىگىتتى الۋان ءتۇرلى كۇيگە بولەيدى. سول جەردە اڭشى جىگىت «قوي مىنا قوس ىشەككە ءتىل بىتەيىن دەپ تۇر ەكەن، ءبىر امال جاسايىن» - دەپ، ىشەكتى ۇيگە الىپ كەلەدى دە، ءبىر اسپاپ جاساپ، سوعان قوس ىشەكتى تاعادى. سودان تارتىپ كورسە، شىنىندا دا قوس ىشەككە ءتىل بىتكەندەي سۇڭقىلداپ قويا بەرەدى. بۇل ءۇن اڭشى جىگىتتىڭ عانا جانىن جادىراتىپ قويمايدى، تىڭداعان جاننىڭ ءبارىن ۇيىتادى. وسىلايشا دومبىرا كوپتىڭ ءسۇيىپ تىڭدايتىن اسپابىنا اينالادى.
جەتىگەن تۋرالى اڭىز. ەرتە كەزدە اۋىلدا ءبىر قاريا تۇرادى. ونىڭ جەتى ۇلى بولىپتى. ءبىر جىلى قاتتى جۇت بولىپ، ادامدار تاماقسىز قالادى، ءسويتىپ قاريانىڭ ۇيىنە قايعى ورنايدى. اشتىقتان ۇلكەن ۇلى قانيا ولگەننەن كەيىن قاريا كەپكەن اعاشتىڭ بولىگىن الىپ، وعان ىشەك سالىپ، تيەك قويىپ، «قاراعىم» كۇيىن ورىندايدى، ءتورالىم دەگەن ەكىنشى ۇلى ولگەننەن كەيىن ەكىنشى ىشەك تارتىپ، «قانات سىنار» دەگەن كۇي شىعارادى، ءۇشىنشى ۇلى جانكەلدىگە ول «قۇمارىم» كۇيىن، ءتورتىنشى ۇلى بەكەنگە «وت سونەر»، بەسىنشى ۇلى حاۋاسقا «باقىت كوشتى»، جۇلزارعا «كۇن تۇتىلۋى» اتتى كۇي شىعارادى. ەڭ كىشى ۇلى قياستان ايرىلعان قاريا جەتىنشى ىشەكتى تارتىپ، «جەتى بالامنان ايرىلىپ قۇسا بولدىم» اتتى كۇي ورىندايدى. اسپاپتان قايعىعا تولى كوپ دىبىستى الا وتىرىپ، ورىنداۋشى ءارتۇرلى اۋەن ارقىلى ءوزىنىڭ بالالارىنىڭ بەينەلەرىن كورسەتەدى. بۇل شىعارىلعان اۋەندەر ودان ءارى دامىتىلىپ، اسپاپتى ورىنداۋداعى كۇي - پەسا تۇرىندە بىزگە «جەتىگەننىڭ جەتەۋى» دەگەن جالپى اتپەن جەتكەن. «جەتىگەن» دەگەن اتاۋ ەكى سوزدەن تۇرادى: جەتى جانە ءان» - «جەتىگەن» دەگەن ۇعىمدى بەرەدى.
تاپسىرما: 1. ءماتىندى توپتا بىرگە وقيمىز. 10 مين.
2. دجيگسو ءتاسىلى بويىنشا ءبىر - بىرىنە تۇسىندىرەدى.
3. ءار توپ ءماتىن مازمۇنىنا 3 سۇراق دايىندايدى.
4. ماتىننەن ءسوز تاپتارىنىڭ تۇرلەنۋىنە 2 مىسال كەلتىرەدى.
جەتىستىك كريتەرييى بويىنشا باعالانادى.
1. ماتىندەگى اقپاراتتى تۇسىنەدى.
2. ءماتىننىڭ مازمۇنىنا سۇراق قويا الادى.
قاراقات پوپۋرري ( جەتىگەن اسپابىمەن)
كەرى بايلانىس. مەن ءۇشىن بولعان جاڭالىق...
ءبىزدىڭ ومىرىمىزدەگى مۋزىكا: قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق اسپاپتارى
قازاق ءتىلى 7 سىنىپ
ساباق قامتيتىن وقۋ ماقساتتارى
و2 ستيلدىك ەرەكشەلىكتى انىقتاۋ
ج4 گرامماتيكالىق نورمالار
ساباق ماقساتى ءسوز تاپتارىنىڭ تۇرلەنۋى، ءسوز تىركەسىنىڭ بايلانىسۋ تۇرلەرى مەن تاسىلدەرىن اجىراتادى.
تەلەديدار جانە وزگە دە اقپارات كوزدەرىنەن الىنعان مالىمەتتەردىڭ ءستيلىن انىقتايدى، باسقا مالىمەتتەرمەن سالىستىرادى.
تىلدىك ماقساتتار: قاجەت تەرميندەردى مەڭگەرەدى.
الدىڭعى تاقىرىپ: قازاقتىڭ اتاقتى انشىلەرى
جوسپار
قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ.
قازاق اندەرىنەن پوپۋرري تىڭداپ، ءان اتاۋلارىن تابادى.
ەكى توپقا بولەمىن.
قۇندىلىقتارىمىز جايىندا ەستەرىنە ءتۇسىرۋ ماقساتىندا سۇراقتار قويامىن.
جەتىستىك كريتەرييىن بەرىپ، ساباقتىڭ ماقساتىمەن تانىستىرامىن.
«ويلانىڭىز، جۇپتا اقىلداسىڭىز، توپتا تالقىلاڭىزدار!»
ۇلتتىق اسپاپتار تۋرالى نە بىلەسىز؟
ماعىنانى تانۋ كەزەڭى.
بەينەباياندى كورەدى. «ۇلتتىق اسپاپتار»
تاپسىرما:
1. سۋرەتتەردى دۇرىس جاۋابىمەن سايكەستەندىرىڭىزدەر.
2. «اداسقان سوزدەر»
ارتىستەر/كورسەتتى /ونەر.
كونسەرتىنە/ كورەرمەندەر/جاس/ريزا بولدى/ ونەرپازداردىڭ.
اشتى/ۇلتتىق/كونسەرتتى/وركەسترى/اسپاپتار.
ءبىلدىم/ ساباقتا/ اسپاپتار/ ۇلتتىق تۋرالى/مەن/بۇل.
3. بەينەبايانعا قاتىستى ەكى سىنىپتاسىڭىزدان سۇحبات الىڭىز.
جالعاستىرىپ جازىڭىز.
وزگە ەلدەرگە باراتىن بولساڭىز، ونداعى ادامدار سىزدەن ۇلتتىق اسپاپتاردىڭ، بىرەۋىن سيپاتتاپ بەرۋىڭىزدى وتىنسە، ءسىز قالاي جاۋاپ بەرەر ەدىڭىز....
جەتىستىك كريتەرييى:
1. تىڭدالىمداعى مالىمەتتى تۇسىنەدى.
2. ۇلتتىق اسپاپتىڭ بىرەۋىنە سيپاتتاما بەرەدى.
2 - ساباق.
وي قوزعاۋ.
(جۇمباقتار جاسىرۋ)
تارتىلعان ەكى ارقانى ۇزىن بويعا،
سويلەۋگە سونداي شەبەر تاپساڭ ويلا.
ءار جەردە ارشىندالعان بالداعى بار،
وينايدى ون بارماعىڭ بىلسە قايلا. (دومبىرا)
سوزىلعان ءۇنى،
سۇيكىمدى ءتىلى.
ۇرلەسەڭ وينايتىن،
اسپاپتىڭ ءبىرى. (سىبىزعى)
جەتى شەكتەن جەتى ءتۇرلى ءۇن شىعار،
اۋەزىنەن جەتى تاراۋ مۇڭ شىعار.
ويناپ كەتسەڭ، ءتۇرلى - ءتۇرلى جىر شىعار،
بۇل قانداي اسپاپ؟ (جەتىگەن)
وقىلىم
دومبىرا تۋرالى اڭىز
ەرتەدە ءبىر اڭشى جىگىت بولىپتى. سول اڭشى جىگىت بيىك تاۋدىڭ قياسىن، قالىڭ قاراعايدىڭ اراسىن تۇراق ەتكەن بۇعى - مارالدى اۋلاپ، كاسىپ ەتسە كەرەك. بىردە جولى بولىپ، بيىك تاۋدىڭ قياسىنان تەڭبىل مارال اتىپ الادى دا، مارالدى ەتەككە ءتۇسىرۋ ءۇشىن ىشەك – قارىنىن الىپ تاستايدى. سودان ارادا ايلار وتكەندە، اڭشى جىگىت اڭ اتۋعا ۇرىمتال جەر ەدى عوي دەپ، باياعى تەڭبىل مارالدى اتقان جەرگە سوقسا، قۇلاعىنا ءبىر ىزىڭداعان داۋىس ەستىلەدى دەيدى. بارلاپ قاراسا، وتكەندە اتقان مارالدىڭ ىشەك - قارىنىن قارعا - قۇزعىن ءىلىپ ۇشقان بولۋ كەرەك، قاراعايدىڭ بۇتاعىنا قوس ءتىن بولىپ كەرىلىپ قالعانىن كورەدى. ىزىڭداعان دىبىستىڭ سول ىشەكتەن شىعىپ تۇرعانىن اڭعارادى. قاراعايدىڭ بۇتاقتارىنا كەرىلە كەپكەن ىشەكتى ءسال عانا جەل تەربەسە ىزىڭداپ، جانعا جايلى دىبىس شىعارادى. ونىڭ ءوزى بىردە ۋىلدەپ، بىردە سارناپ، ەندى بىردە سىڭسىپ جىلاعانداي بولىپ، اڭشى جىگىتتى الۋان ءتۇرلى كۇيگە بولەيدى. سول جەردە اڭشى جىگىت «قوي مىنا قوس ىشەككە ءتىل بىتەيىن دەپ تۇر ەكەن، ءبىر امال جاسايىن» - دەپ، ىشەكتى ۇيگە الىپ كەلەدى دە، ءبىر اسپاپ جاساپ، سوعان قوس ىشەكتى تاعادى. سودان تارتىپ كورسە، شىنىندا دا قوس ىشەككە ءتىل بىتكەندەي سۇڭقىلداپ قويا بەرەدى. بۇل ءۇن اڭشى جىگىتتىڭ عانا جانىن جادىراتىپ قويمايدى، تىڭداعان جاننىڭ ءبارىن ۇيىتادى. وسىلايشا دومبىرا كوپتىڭ ءسۇيىپ تىڭدايتىن اسپابىنا اينالادى.
جەتىگەن تۋرالى اڭىز. ەرتە كەزدە اۋىلدا ءبىر قاريا تۇرادى. ونىڭ جەتى ۇلى بولىپتى. ءبىر جىلى قاتتى جۇت بولىپ، ادامدار تاماقسىز قالادى، ءسويتىپ قاريانىڭ ۇيىنە قايعى ورنايدى. اشتىقتان ۇلكەن ۇلى قانيا ولگەننەن كەيىن قاريا كەپكەن اعاشتىڭ بولىگىن الىپ، وعان ىشەك سالىپ، تيەك قويىپ، «قاراعىم» كۇيىن ورىندايدى، ءتورالىم دەگەن ەكىنشى ۇلى ولگەننەن كەيىن ەكىنشى ىشەك تارتىپ، «قانات سىنار» دەگەن كۇي شىعارادى، ءۇشىنشى ۇلى جانكەلدىگە ول «قۇمارىم» كۇيىن، ءتورتىنشى ۇلى بەكەنگە «وت سونەر»، بەسىنشى ۇلى حاۋاسقا «باقىت كوشتى»، جۇلزارعا «كۇن تۇتىلۋى» اتتى كۇي شىعارادى. ەڭ كىشى ۇلى قياستان ايرىلعان قاريا جەتىنشى ىشەكتى تارتىپ، «جەتى بالامنان ايرىلىپ قۇسا بولدىم» اتتى كۇي ورىندايدى. اسپاپتان قايعىعا تولى كوپ دىبىستى الا وتىرىپ، ورىنداۋشى ءارتۇرلى اۋەن ارقىلى ءوزىنىڭ بالالارىنىڭ بەينەلەرىن كورسەتەدى. بۇل شىعارىلعان اۋەندەر ودان ءارى دامىتىلىپ، اسپاپتى ورىنداۋداعى كۇي - پەسا تۇرىندە بىزگە «جەتىگەننىڭ جەتەۋى» دەگەن جالپى اتپەن جەتكەن. «جەتىگەن» دەگەن اتاۋ ەكى سوزدەن تۇرادى: جەتى جانە ءان» - «جەتىگەن» دەگەن ۇعىمدى بەرەدى.
تاپسىرما: 1. ءماتىندى توپتا بىرگە وقيمىز. 10 مين.
2. دجيگسو ءتاسىلى بويىنشا ءبىر - بىرىنە تۇسىندىرەدى.
3. ءار توپ ءماتىن مازمۇنىنا 3 سۇراق دايىندايدى.
4. ماتىننەن ءسوز تاپتارىنىڭ تۇرلەنۋىنە 2 مىسال كەلتىرەدى.
جەتىستىك كريتەرييى بويىنشا باعالانادى.
1. ماتىندەگى اقپاراتتى تۇسىنەدى.
2. ءماتىننىڭ مازمۇنىنا سۇراق قويا الادى.
قاراقات پوپۋرري ( جەتىگەن اسپابىمەن)
كەرى بايلانىس. مەن ءۇشىن بولعان جاڭالىق...
You Might Also Like
