InfoHub Logo

شىعارماشىلىق تاقىرىبى: «قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پاندەرى ساباقتارىندا وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ»
“عىلىمنىڭ اپاتى – ەستەن شىعارۋ جانە عىلىمعا قىزىعۋشىلىعى جوق ادامدارعا ۇيرەتىپ ۋاقىتىڭدى بوسقا وتكىزۋ” / حاديستەن /

تاقىرىبى: قازاقشاڭىز قالاي؟
ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: قازاق ءتىلىنىڭ ءقادىر - قاسيەتىن ءبىلىپ، قازاق ءتىلىنىڭ كوركەمدىگىن سەزىنىپ، ءسوز قۇدىرەتىن ءتۇسىنىپ، ونىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزىن ۇعۋعا ۇيرەتۋ.
2. دامىتۋشىلىق: ءتىل اۋەزدىلىگىن، كوركەمدىگىن، بايلىعىن، شەشەندىگىن كورسەتەتىن ناقىل سوزدەر، ماقال - ماتەلدەر ارقىلى دۇنيەتانىمىن، وي ءورىسىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىك: ءتىل تازالىعىن ساقتاۋ، مادەنيەتتى سويلەۋ، شەشەندىك ونەردى وقۋشى بويىنا سىڭىرە وتىرا، قازاق تىلىنە سۇيىسپەنشىلىگىن قالىپتاستىرۋ، مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن كوتەرۋگە ات سالىسۋعا شاقىرۋ.
كورنەكىلىگى: پلاكاتتار، «انا ءتىلى – رۋحاني دامۋ نەگىزى» كىتاپ كورمەسى، ۇپاي بەرەتىن تاياقشالار، ماداقتاۋ قاعازدارى، Microsoft Pover Point پروگرامماسىندا بەزەندىرىلگەن پرەزەنتاسيا.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءانۇرانى ورىندالادى.
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى:
تاۋەلسىزدىك - بابالاردىڭ ۇرانى،
بەيۋاقىتتا بويعا تاققان تۇمارى.
تاۋەلسىزدىك - تۇنەكتەردە تۇڭشىعىپ،
ىزعار ۇرىپ، جانباي قالعان شىراعى.

تاڭعاجايىپ اتىڭ دا ءدال تابىلدى
تابىلدى دا تالاي جۇرتقا تانىلدى.
قازاق ەلى، كوككە جەتتى كوك تۋىڭ،
سەن – تاۋەلسىز مەملەكەتسىڭ كادىمگى!!!
قۇرمەتتى ۇستازدار بۇگىن ءبىز قازاق ءتىلى اپتالىعىنا ارنالعان
«قازاقشاڭىز قالاي؟» اتتى شارامىزدى اشىق دەپ جاريالايمىز.
بۇل شارادا مۇعالىمدەر سايىسقا تۇسەدى.
شارامىزدىڭ ماقساتى:
قازاق ءتىلىن تەرەڭ مەڭگەرۋگە قۇشتارلىقتارىن وياتۋ،
قازاق ءتىلىنىڭ كەڭ قانات جايۋىنا ۇلەس قوسۋعا، ماقتان تۇتۋعا تاربيەلەۋ.
قازاقستاننىڭ، قازاق ءتىلىنىڭ قۇدىرەتى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ جانە دامىتۋ.
سايىسقا قاتىسۋشىلاردى ساراپتاۋ: ماقالداردىڭ جارتىسى ايتىلادى، قالعانىن قاتىسۋشى تاۋىپ ايتادى.
1. ءتىل تاس جارادى،... (تاس جارماسا، باس جارادى)
2. اڭداماي سويلەگەن،... (اۋىرماي ولەدى )
3. تۇيەدەي بويىڭ بولعانشا،... (تۇيمەدەي ويىڭ بولسىن)
سايىستىڭ جالپى تۋرلارى:
1. «ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى»- قازاق تىلىنە ءتان دىبىستارعا مىسالدار تابۋ، دۇرىس جازۋ - 1سايىس
2. «بەس بارماق - ءبىر ءتىل» - ىم - ەمەۋرىن، قول ارەكەتتەرىن سوزبەن جەتكىزۋ - 2 - سايىس
3. «كىم تاپقىر؟»- جازۋشىلاردىڭ سۋرەتتەرىنە قاراپ اتى - ءجونىن، شىعارمالارىن
ايتۋ - 3 سايىس
4.«كىم جۇيرىك؟» - بولجاۋ، بەرىلگەن اڭگىمەنىڭ سوڭىن جالعاستىرۋ - 4 سايىس
5. «ءسوز تابۋ» بەرىلگەن سوزدەردەن كىم قانشا ءسوز تابادى ەكەن - 5 سايىس
6. «ەسىڭ بولسا، ەستە ساقتا» تىيىم سوزدەردەن وقىپ، ەستە قانشاسى
قالعانىن انىقتاۋ - 6 - سايىس
7.«اسىل ءسوز» - سۇراقتار بەرىلەدى العان ارىپتەرىنەن كەلەتىن جاۋاپ بەرەدى - 7 سايىس.
8. « جاڭىلمايتىن جاق» - جاڭىلتپاشتاردى ايتىپ، ءبىر ارىپتەن تۇراتىن ەڭ ۇزىن
سويلەم قۇراۋ - 8 - سايىس
9. «جۇيرىكتەن جۇيرىك وزار جارىسقاندا» - مانەرلەپ وقۋ 1 مينوتتە قانشا ءسوز وقيدى - 9 - سايىس

قازىلار ورنىقتىرار ادىلدىكتى،
كىمدەردىڭ جاۋاپتارى كامىل شىقتى.
ءبىلىم مەن تاپقىرلىقتىڭ سايىسىندا،
جەڭىسكە جەتەر دەيمىز ناعىز مىقتى،- دەپ ءادىل قازىلار القاسىن سايلايمىز.
3 ءادىل قازىلار القاسى سايلانادى.
توسەلگەن جازۋشى ەمەس مەنىڭ زاتىم
كوركەمدى جۇمىس ەمەس جازعان حاتىم
«سەرگەك وي – ەر سەرىگى» دەيدى قازاق،
سالماقتاپ ەل تانىسىن ەرلەر اتىن – دەپ 1 سايىسىمىزدى باستايمىز:

1. «ءبىلىمدى مىڭدى جىعادى»- قازاق تىلىنە ءتان دىبىستارعا مىسالدار تابۋ،
دۇرىس جازۋ - 1سايىس
دانا حالقىمىزدا مىناداي ءسوز بار:
ءسوز قيسىنىن جۇيەسى بىلەر، ىشەر استى يەسى بىلەر.
ءا، ءو، ءۇ، ۇ، ڭ، ھ، ءى

2. «بەس بارماق - ءبىر ءتىل» - ىم - ەمەۋرىن، قول ارەكەتتەرىن سوزبەن جەتكىزۋ - 2 سايىس
دانا حالقىمىزدا مىناداي ءسوز بار:
كوز – قورقاق، قول - باتىر
1. وتىرىكشى، وتە جاقسى، ەسۋاس
2. مارحابات، تۇسىنبەدىم، اناۋ
3. قوش بول، قالايسىڭ، كورەسىڭ ءالى

3. «كىم تاپقىر؟»- جازۋشىلاردىڭ سۋرەتتەرىنە قاراپ اتى - ءجونىن، شىعارمالارىن
ايتۋ - 3 سايىس
دانا حالقىمىزدا مىناداي ءسوز بار:
ەكپىندى بولساڭ ەلىڭ سىيلايدى، قۇربى - قۇرداس، تەڭىڭ سىيلايدى.

4. «قيالداۋ - كۇنا ەمەس» - بولجاۋ، بەرىلگەن اڭگىمەنىڭ قالعانىن جالعاستىرۋ - 4 سايىس
دانا حالقىمىزدا مىناداي ءسوز بار:
شەشەننىڭ ءتىلى وتكىر، شەبەردىڭ ءبىزى وتكىر.
بىردە قوجاناسىر جولدا كەلە جاتسا، جولدا ءبىر تاۋىقتىڭ جۇمىرتقاسى جاتىر ەكەن. ولجالى بولعانىنا قۋانىپ، جۇمىرتقانى قولىنا الىپ، وتىرا كەتىپ قيالداي باستادى:
ال قوجەكەڭ نەنى قيالدادى، نە ىستەدى؟ ءار ءبىرىمىز ءوز قيالىمىزدى ايتامىز.

5. «ءسوز شەبەرى - شەشەن» بەرىلگەن سوزدەردەن كىم قانشا ءسوز تابادى ەكەن - 5 سايىس
دانا حالقىمىزدا مىناداي ءسوز بار: جاقسى ءسوز – كىلت، كوڭىل قۇلپىن اشاتىن
جارقانات،

6. «ەسىڭ بولسا، ەستە ساقتا» تىيىم سوزدەردەن وقىپ، ەستە قانشاسى قالعانىن انىقتاۋ - 6 - سايىس
دانا حالقىمىزدا مىناداي ءسوز بار: ايۋ كۇشىنە سەنەدى، ادام ەسىنە سەنەدى.
1. ۇمىتىپ كەتپە، ەسىكتى تەپپە!
2. ىزەت تانىتىپ، ادەپتى ساقتا دا، جاتقان كىسىنىڭ ۇستىنەن اتتاما
3. قۇر بەكەرگە ەرمەككە، بوس بەسىكتى تەربەتپە
4. شارشاساڭ ءسال ايالدا، ءبىراق تا جەر تايانبا
5. تارتۋ تارت، تار كەلمەستەي تاقىمىڭا، مىلتىق، پىشاق سىيلاما جاقىنىڭا
6. كەڭەسكە سالاق قاراما، كىر جايما تۇندە دالاعا
7. تورگە شىعىپ تەرىس قاراپ وتىرما
8. ۇلتتىق سالتتان بۇلجىما، جۇما كۇنى كىر جۋما
9. ءوزىم قۋمىن دەمە، كىسى اقىسىن جەمە
10. قاشاندا بولسىن ەستە، ۇلكەننىڭ الدىن كەسپە
7.«اسىل ءسوز» - سۇراقتار بەرىلەدى العان ارىپتەرىنەن كەلەتىن جاۋاپ بەرەدى - 7 سايىس.

دانا حالقىمىزدا مىناداي ءسوز بار:
كوڭىل كوزىن ءسوز اشار، سويلەمەسە كىر باسار.
1. قازاق ءتىلى ءپانى ۇناي ما؟
2. دوسىڭ كىم؟
3. ادەمى ادامنىڭ ارمانى نە؟
4. بۇگىن قانداي كۇن؟
5. سەنىڭ كوزىڭ قانداي؟
6. جىگىتتەر سىرعا تاعا ما؟
7. بالا وقىتاتىن ادام؟
8. بوس ۋاقىتىڭدا نە ىستەيسىڭ؟
9. قانداي تاعامدار ۇنايدى؟
10. جاسىڭ نەشەدە؟
11. ماقال بىلەسىڭ بە؟
12. ەسىمىڭ كىم؟
13. اسپاندا نە بار؟
14. مەكتەپ مۇعالىمدەرى قانداي؟
15. قار قاي كەزدە جاۋادى؟
16. الما ءتاتتى مە؟
17. كىم بولعىڭ كەلەدى؟
18. ادامدار نەدەن قورقادى؟
19. سىنىبىڭدا نەشە وقۋشى بار؟
20. قانداي قالانى بىلەسىڭ؟

8. « جاڭىلمايتىن جاق» - جاڭىلتپاشتاردى ايتىپ، ءبىر ارىپتەن تۇراتىن ەڭ ۇزىن
سويلەم قۇراۋ - 8 - سايىس
دانا حالقىمىزدا مىناداي ءسوز بار:
ءسوزىڭ ءتاتتى بولسىن، اشۋىڭ قاتتى بولسىن.
1. ءشىل پىلگە تاڭدانباپتى، ءپىل شىلگە تاڭدانىپتى.
2. اق شاينەككە اق قاقپاق، كوك شاينەككە كوك قاقپاق.
3. شىن ەڭبەكشى - ورمەكشى، ورمەكشى - شىن ورنەكشى.

9. «جۇيرىكتەن جۇيرىك وزار جارىسقاندا» - مانەرلەپ وقۋ 1 مينوتتە قانشا ءسوز وقيدى - 9 - سايىس
دانا حالقىمىزدا مىناداي ءسوز بار:
جۇزدەن بىرەۋ شەشەن، مىڭنان بىرەۋ كوسەم.
ءماتىن بەرىلەدى، سول ماتىننەن قانشا ءسوز وقىپ ۇلگەرەدى، قاتەسى ەسكەرىلەدى.
قاتىسۋشىلار ءوز كوڭىل سوزدەرىن ايتىپ، تىلەك بىلدىرەدى.
اباي اتامىز ايتقانداي: «بىلىمدىدەن شىققان ءسوز، تالاپتىعا بولسىن كەز» دەپ،
ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز، قاتىسۋشىلاردى ماداقتاۋ.
قورىتىندى:
ءمۇعالىم ءسوزى: ءتىل - قاسيەتتى، قۇدىرەتتى، كيەلى. بۇل قاسيەتتەر بويعا انانىڭ اق سۇتىمەن داريدى. ءتىل وشپەيدى، قانداي قيىندىقتا دا ءتىل ءوز ۇرپاعىنىڭ قانىنا، جانىنا ءوز ۇرىعىن ەگىپ، ومىرشەڭ كۇي كەشە بەرەدى.

تۋعان ءتىلىم – تىرلىگىمنىڭ ايعاعى،
ءتىلىم باردا ايتىلار سىر ويداعى.
وسسە ءتىلىم مەن دە بىرگە وسەمىن،
وشسە ءتىلىم مەن دە بىرگە وشەمىن.
ءا. تاجىبايەۆ.

انا ءتىلىڭ – ارىڭ بۇل،
ۇياتىڭ بوپ تۇر بەتتە.
وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل،
ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە
ق. مىرزا - ءالي

مىنە، وسىنداي ولەڭ شۋماقتارىمەن قازاق ءتىلى اپتالىعىنا ارنالعان «قازاقشاڭىز قالاي؟» اتتى شارامىزدى اياقتايمىز. كەلىپ، كورىپ، باعا بەرىپ، ات سالىسقاندارىڭىزعا كوپ راحمەت!!! ساۋ بولىڭىزدار!!!