InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: «قازاقستان ەلىنە سيقىرلى ساياحات»
(تۇراقتى ءسوز تىركەسى) 5 - سىنىپ
ساباقتىڭ بىلىمدىلىك: ءسوز تىركەستەرىنەن العان
بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، تۇراقتى تىركەس سوزدەرمەن تانىستىرۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق: ءوز بەتتەرىنشە سالىستىرۋ، قورىتىندى جاساۋعا ۇيرەتۋ، وقۋشىلاردىڭ داعدى - ماشىعىن، تانىم بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ. وقۋ تەحنيكاسىن جانە ساۋاتتىلىعىن دامىتۋ
ساباقتىڭ تاربيەلىك: تۋعان ەلىنە، جەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، وتانىن ءسۇيىپ قورعاۋعا، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ

كورنەكىلىگى: تىرەك - سىزبا، ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد سۋرەتتتەرى، ەلىمىزدىڭ رامىزدەرى، كارتا
ساباقتىڭ ءادىسى: ويىن، سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: عاجايىپ ساياحات ساباعى.
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭ
ءتىل دامىتۋ
قانىمىزعا سىڭگەن قوناقجاي قالپىمىزبەن قوناقتارمەن سالەمدەسۋ: ۇلكەنگە ءسىز،
كىشىگە دە ءسىز،
سالەم بەردىك سىزدەرگە
قۇرمەتپەن ءبىز.
ءقازىر بىزگە قاي ساباق؟
قازاق ءتىلىم - ءوز ءتىلىم، انا ءتىلىم
اباي، مۇحتار سويلەگەن دانا ءتىلىم.
قاستەرلەيدى ۇل - قىزىڭ ماڭگى سەنى،
بولاشاعىم باقىتىم - دارا ءتىلىم
بۇگىنگى ساباعىمىزدى انۇرانمەن باستايىق
بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىز باسقا ساباقتارعا قاراعاندا وزگەشە، سەبەبى ءبىز بۇگىن اق بوتاقانمەن جانە ونىڭ دوستارى قۇلىنشاق - تۇلپار، بالاپان – بۇركىت، بالا - بارىسپەن قازاقستان ەلىنە ساياحاتقا شىعامىز.
قانە، بالالار ولار كىم ەكەن تانىسايىق
- كوگىلدىر وزەن جاعاسىندا، جاپ - جاسىل كوكوراي شالعىندا اق ىنگەن مەن اق بۋرا ءومىر ءسۇرىپتى. ولاردىڭ كوكتە جۇزگەن بۇلتتاي اپپاق اق بوتاقانى بولىپتى. ول كۇندە تاڭەرتەڭ اناسى بەرگەن ءسۇتتى ىشەدى ەكەن. ول بارلىق بالالار سياقتى قيالداعاندى جاقسى كورەدى ەكەن.

ول ءبىر كۇندەرى ساياحاتقا شىعۋدى ارمانداپتى.
ول گەوگرافيا مەن تاريحتى مەكتەپ كىتاپحاناسىنان ىزدەپ، تاۋىپ وقيتىن بولعان ول ءوزىنىڭ قۇلىنشاق - تۇلپار، بالاپان - بۇركىت جانە بالا - بارىس سياقتى وتە سەنىمدى دوستارىن قاسىنا ارمان قيالىنان ەش قالدىرمايدى ەكەن.
ولاي بولسا وسى اق بوتاقاننىڭ قيالى بويىنشا تاپسىرمالاردى ورىندايمىز.
مىنا ءبىر قۇپيا ساندىقتا نە بار ەكەن ا؟
«ءسات – ساپار، جاس دوستار!»
وتكەن ساباقتى قايتالاۋ، پىسىقتاۋ ءۇشىن اق بوتاقاننىڭ قانداي تاپسىرمالار بار ەكەن بالالار.
تاقتاعا نازار اۋدارايىق، بالالار.

سايكەستەندىرۋ تەستىمەن جۇمىس.
تەرەڭ ادام -------------- انتونيمدەر
ايت، ءجۇز، قارا -------------- تۋرا ماعىنا
ەل، جۇرت، حالىق -------------- ومونيمدەر
ەركەجان، مىرزاجىگىت -------------- سينونيمدەر.
تەرەڭ قۇدىق ----------------------------- تابۋ
باتىر - قورقاق ---------------------------- لەكسيكا
بەلگىلى ءبىر تىلدەگى سوزدەردىڭ جيىنتىعى - اۋىسپالى ماعىنا

جاقسى بالالار وتكەن ساباعىمىزدى قورىتىندىلادىق.
ەندى، بالالار بىزدە تاريحقا كوز جۇگىرتەيىك، اق بوتاقانعا قازاقتىڭ ناعىز باتىر حالىق ەكەنىن ايتايىق. سەبەبى جۇگى ناردا، قازانى تەڭدە بولىپ، كوشىپ - قونىپ ءومىر سۇرگەن اتا - بابالارىمىز ءۇش نارسەنى بويتۇمارداي ساقتاپ قادىرلەگەن.
ول: ەل مەن جەر جانە انا ءتىلىمىز. قانداي حالىق بولماسىن وسى ۇشەۋىنسىز ەگەمەن ەل ەكەنىن دالەلدەي المايدى. ولاي بولسا وتان. ەل مەن جەر، انا ءتىلىمىز تۋرالى ماقال - ماتەل، ولەڭ بىلەمىز بە؟
جاقسى بالالار. ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ باسىنان تالاي قيىنشىلىقتار وتكىزە وتىرىپ عاسىرلار بويى تاۋەلسىزدىككە قاي جىلى قول جەتكىزدىك؟

وقۋشىلار: 1991 جىلى 16 - جەلتوقساندا.
م. وندا بالالار بيىل تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا نەشە جىل تولدى؟
وقۋشىلار: بيىل تاۋەلسىزدىككە 20 - جىل تولدى.
دالا دا دۋمان، قالادا دۋمان جىر بۇگىن،
جاساي بەر، جاسا اسقاردان اسا ءارقاشان
كەۋدەمە اكەپ قوندىرعان باقىت بۇلبۇلىن.
تاۋەلسىز قازاقستانىم!

ءبىز جاقسى بالالار وتكەن ساباعىمىزدى قورىتىندىلادىق. اق بوتاقاننىڭ ءبىرىنشى قۇپياسىن اشايىق.
– بۇل نە دەپ ويلايسىڭدار.
- بۇل قالالار قاي ايماققا جاتادى؟

«جاڭا تاپسىرما قۇپياسى»
جاڭا ساباقتى باستايىق.
قاراشانىڭ جيىرما ءبىرى.
تۇراقتى ءسوز تىركەسى.
ءبىزدىڭ ءوتىپ جاتقان لەكسيكا تاراۋىنىڭ تاعى ءبىر سالاسى – تۇراقتى ءسوز تىركەسى مەن تانىسايىق
جۇرەگى تاس توبەسىنەن شىعۋ.-
يت ارقاسى قياندا -

ەكى نەمەسە بىرنەشە ءسوزدىڭ تىركەسۋى ارقىلى جاسالعانمەن، ءبىر عانا ماعىنانى بىلدىرەتىن تىركەستەر تۇراقتى تىركەستەر نەمەسە فرازەولوگيزمدەر دەپ اتالادى.
1. ءبىر عانا ماعىنانى بىلدىرەدى.
2. سوزدەردىڭ ورنىن اۋىستىرۋعا بولمايدى
3. باسقا تىلگە ەركىن اۋدارۋعا كەلمەيدى.
4. قۇرامىنداعى سوزدەر ءبىر عانا ماعىنانى تۇسىندىرەدى.
مىسالى:
جۇرەگى تاس توبەسىنەن شىعۋ.-
يت ارقاسى قياندا –
توبەسى كوككە جەتتى -
بارماعىن تىستەۋ -
قول ۇشىن بەرۋ -
قوي اۋزىنان ءشوپ الماس -
يت تەرىسىن باسىنا قاپتاۋ -
تايعا تاڭبا باسقانداي -
جۇمعان اۋزىن اشپاۋ -
تىسىنەن شىعارماۋ -

اق بوتاقاننىڭ كەلەسى قۇپيا ساندىعىن اشايىق.
– بۇل نە دەپ ويلايسىڭدار.
- بۇل قالالار قاي ايماققا جاتادى؟

«جول جولمەن تابىسادى، حالىق حالىقپەن تابىسادى»
بۇندا وقۋلىقپەن جۇمىس ەكەن بالالار.
وقۋلىقپەن جۇمىس
113 - جاتتىعۋ
114 - جاتتىعۋ قورقىت اتا تۋرالى اڭگىمە

سەرگىتۋ ءساتى
«قارا جورعا» ءبيى
وسى اق بوتاقاننىڭ قۇپيا سىرىن اشۋعا تاياپ قالدىق.
ەندى جاڭا ساباقتا العان ءبىلىمىمىزدى بەكىتۋ ماقساتىندا بىزگە قۇلىنشاق – تۇلپار تاپسىرما بەرگەلى تۇر - اۋ دەيمىن
ت ت
ۇ ءى........................................ بىلدىرەدى
ر ر
ا ك........................................ بولمايدى
ق ە........................................ كەلمەيدى
ت س
ى
ب ا ل ا م ا تەست
تۇراقتى تىركەستەردىڭ بالاماسى دۇرىس ايقىندالعان با؟
اق ساۋساق - ەڭبەكقور
ءيا جوق
تۇراقتى ءسوز تىركەسى لەكسيكاعا جاتا ما؟
ءيا جوق

تۇراقتى تىركەستەردىڭ بالاماسى دۇرىس ايقىندالعان با؟
كوزدى اشىپ جۇمعانشا - تەز، شاپشاڭ، جىلدام
ءيا جوق

سونىمەن اق بوتاقاننىڭ بارلىق قۇپياسى نە ەكەن؟ بالالار
قازاقستاننىڭ كارتاسى ەكەن. ءبىز قازاقستاننىڭ بەس ايماعىن اق بوتاقان مەن قۇلىنشاق – تۇلپار مەن بالاپان - بۇركىت پەن بالا - بارىسپەن شارلاپ شىقتىق

بالالار وسى اق بوتاقاننىڭ اجەسى بەرگەن قورجىن بار ەدى، سونى قاراۋدى ۇمىتىپ كەتىپپىز
قانە قارايىق نە بار ەكەن ىشىندە.

ءماسساعان، مىناۋ نە بالالار.
بۇل – قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك تۋى.
بۇل - قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ەل تاڭباسى
بۇل - قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك اتا زاڭى
بۇل - قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ءتول تەڭگەسى
بۇل - قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ءانۇرانى

كوك تۋىم كوتەرىلدى باعى جانىپ،
ەلتاڭبام توردە الەمگە تانىلدى انىق
شىرقادىم بار داۋىسپەن ءانۇراندى
ارمانىم اتازاڭىم قابىلدانىپ.

ۇيگە تاپسىرما 117 - جاتتىعۋ
باعالاۋ