- 05 ناۋ. 2024 00:25
- 210
قىس مەزگىلىندەگى ىزدەر
قىس مەزگىلىندەگى ىزدەر
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) وقۋشىلارعا قىس مەزگىلىندەگى قۇبىلىستار تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ب) قورشاعان ورتانىڭ تىلسىم سىرلارىن قىزىقتىرۋ، تابيعاتتى سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ
ۆ) كوز الدىنا ەلەستەتە ءبىلۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
كورنەكىلىگى: جانۋارلار، قۇستار سۋرەتى، سىزبا، ءسوزجۇمباق، ويۋ - ورنەكتەر.
ءادىسى: ساباق ۇعىمىن بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، توپتارعا ءبولۋ.
ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ.
سىنىپتاعى وقۋشىلار الدىن الا توپتارعا بولىنگەن. توپتارعا جەكە سۇراقتار بەرىلەدى.
1 - توپ. قىس مەزگىلىنىڭ ايلارىن اتا.
2 - توپ. قىس تۋرالى قانداي ولەڭ، تاقپاق بىلەسىڭ؟
3 - توپ. قانداي جانۋارلاردى بىلەسىڭ؟
«تۋعان اۋىل» ءسوزجۇمباعىن شەشۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق.
1. قازاق ەلىن، جەرىن بۇكىل دۇنيە جۇزىنە تانىتقان قانداي سۋرەتشى؟ (ءا. قاستەيەۆ.)
2. قاي جىلى، قاي جەردە دۇنيەگە كەلدى؟(تالدىقورعان وبىلىسى، جاركەنت اۋدانى، شەجىن اۋىلى 1904 جىلى، 1 قاڭتار.)
3. بەينەلەۋ ونەرىنىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەمىز؟
4. ولاي بولسا بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «ساندىك ونەرى»، سونىڭ ىشىندە «قىس مەزگىلىندەگى قارداعى ورنەكتەر» دەپ اتالادى.
- قىستا تۇنىمەن جاۋعان قار بەتىنە كوز سالساق، ونداعى جانۋارلار مەن قۇستاردىڭ ىزدەرىن كورە الامىز. قازاق حالقى جانۋارلار الەمىنە ەرەكشە كوڭىل بولگەن. سوندىقتان دا بولار، حالقىمىز ءاربىر
جانۋاردىڭ دەنە بىتىمىنە، جەكە ەرەكشەلىگىنە ۇقساتىپ ورنەك قۇراستىرعان. قازاق حالقىنىڭ قول -
ونەرى ەرتە كەزدەن پايدا بولا باستاعان. مۇنى كيىز ءۇيدىڭ ىشكى كورىنىستەرىنەن تولىق كورۋگە
بولادى. ول ساندىقتا، سىرماقتا، كورپەشەدە، كيىز تەكەمەتتەردە كەزدەسەدى.
ولاي بولسا، ورنەكتىڭ سىرىن تىڭداپ كورەلىك. «ويۋحان مەن جويۋحان» اڭىزى.
- ءبىز قار بەتىنە تۇسكەن ىزدەردى كوز الدىمىزعا ەلەستەتىپ، ورنەك قۇراستىرايىق. سۋرەتپەن جۇمىس
جۇرگىزۋ. ونىڭ جەكە ەلەمەنتتەرىن جان - جانۋارلاردىڭ قاي دەنە بىتىمىنە ۇقسايتىندىعىن سۇراۋ.
ءىV. ۇجىمدىق جۇمىس.
1 - دەڭگەي. «قوشقار ءمۇيىز» ويۋى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن توپتاستىرۋ.
2 - دەڭگەي. «قوشقار ءمۇيىز» ويۋى بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ.
3 - دەڭگەي. «قوشقار ءمۇيىز» ويۋىنىڭ تولىق ءتۇرى بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ.
V. سەرگىتۋ ءساتى.
«ناتيۋرمورت» ءسوزجۇمباعى.
Vءى. شىعارماشىلىق جۇمىس.
1 - دەڭگەي. جان - جانۋارلاردىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى شاعىن اڭگىمە.
2 - دەڭگەي. جان - جانۋارلار، تابيعات، تابيعات مەزگىلدەرى تۋرالى ماقال - ماتەل، تىيىم سوزدەر جازۋ.
3 - دەڭگەي. ويۋ - ورنەكتەردىڭ قازاق تۇرمىسىنداعى ماڭىزى تۋرالى اڭگىمە.
Vءىى. قورىتۋ.
تابيعات تۋرالى سۋرەتتەردى كورسەتە وتىرىپ، ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
- ادامنىڭ تابيعاتسىز كۇنى جوق،
مۇنى ايتۋعا تابيعاتتىڭ ءتىلى جوق،- دەپ اقىندار جىرلاعانداي، ءبىزدىڭ تابيعاتتان ۇيرەنەرىمىز ءالى
كوپ، سوندىقتان تابيعاتتى ايالايىق. ونداعى اڭ - قۇستاردى، جان - جانۋارلاردى، وسىمدىكتى ايالاپ، ونىڭ جوعالماۋىنا سەپتىگىمىزدى تيگىزەيىك.
Vءىىى. باعالاۋ.
ءىX. ۇيگە تاپسىرما. جانۋارلار، قۇستار تەكتەس ورنەككە قاتىستى وزدەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) وقۋشىلارعا قىس مەزگىلىندەگى قۇبىلىستار تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ب) قورشاعان ورتانىڭ تىلسىم سىرلارىن قىزىقتىرۋ، تابيعاتتى سۇيە بىلۋگە تاربيەلەۋ
ۆ) كوز الدىنا ەلەستەتە ءبىلۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
كورنەكىلىگى: جانۋارلار، قۇستار سۋرەتى، سىزبا، ءسوزجۇمباق، ويۋ - ورنەكتەر.
ءادىسى: ساباق ۇعىمىن بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، توپتارعا ءبولۋ.
ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
ءىى. وتكەن ساباقتى پىسىقتاۋ.
سىنىپتاعى وقۋشىلار الدىن الا توپتارعا بولىنگەن. توپتارعا جەكە سۇراقتار بەرىلەدى.
1 - توپ. قىس مەزگىلىنىڭ ايلارىن اتا.
2 - توپ. قىس تۋرالى قانداي ولەڭ، تاقپاق بىلەسىڭ؟
3 - توپ. قانداي جانۋارلاردى بىلەسىڭ؟
«تۋعان اۋىل» ءسوزجۇمباعىن شەشۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق.
1. قازاق ەلىن، جەرىن بۇكىل دۇنيە جۇزىنە تانىتقان قانداي سۋرەتشى؟ (ءا. قاستەيەۆ.)
2. قاي جىلى، قاي جەردە دۇنيەگە كەلدى؟(تالدىقورعان وبىلىسى، جاركەنت اۋدانى، شەجىن اۋىلى 1904 جىلى، 1 قاڭتار.)
3. بەينەلەۋ ونەرىنىڭ قانداي تۇرلەرىن بىلەمىز؟
4. ولاي بولسا بۇگىنگى جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «ساندىك ونەرى»، سونىڭ ىشىندە «قىس مەزگىلىندەگى قارداعى ورنەكتەر» دەپ اتالادى.
- قىستا تۇنىمەن جاۋعان قار بەتىنە كوز سالساق، ونداعى جانۋارلار مەن قۇستاردىڭ ىزدەرىن كورە الامىز. قازاق حالقى جانۋارلار الەمىنە ەرەكشە كوڭىل بولگەن. سوندىقتان دا بولار، حالقىمىز ءاربىر
جانۋاردىڭ دەنە بىتىمىنە، جەكە ەرەكشەلىگىنە ۇقساتىپ ورنەك قۇراستىرعان. قازاق حالقىنىڭ قول -
ونەرى ەرتە كەزدەن پايدا بولا باستاعان. مۇنى كيىز ءۇيدىڭ ىشكى كورىنىستەرىنەن تولىق كورۋگە
بولادى. ول ساندىقتا، سىرماقتا، كورپەشەدە، كيىز تەكەمەتتەردە كەزدەسەدى.
ولاي بولسا، ورنەكتىڭ سىرىن تىڭداپ كورەلىك. «ويۋحان مەن جويۋحان» اڭىزى.
- ءبىز قار بەتىنە تۇسكەن ىزدەردى كوز الدىمىزعا ەلەستەتىپ، ورنەك قۇراستىرايىق. سۋرەتپەن جۇمىس
جۇرگىزۋ. ونىڭ جەكە ەلەمەنتتەرىن جان - جانۋارلاردىڭ قاي دەنە بىتىمىنە ۇقسايتىندىعىن سۇراۋ.
ءىV. ۇجىمدىق جۇمىس.
1 - دەڭگەي. «قوشقار ءمۇيىز» ويۋى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن توپتاستىرۋ.
2 - دەڭگەي. «قوشقار ءمۇيىز» ويۋى بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ.
3 - دەڭگەي. «قوشقار ءمۇيىز» ويۋىنىڭ تولىق ءتۇرى بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ.
V. سەرگىتۋ ءساتى.
«ناتيۋرمورت» ءسوزجۇمباعى.
Vءى. شىعارماشىلىق جۇمىس.
1 - دەڭگەي. جان - جانۋارلاردىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى شاعىن اڭگىمە.
2 - دەڭگەي. جان - جانۋارلار، تابيعات، تابيعات مەزگىلدەرى تۋرالى ماقال - ماتەل، تىيىم سوزدەر جازۋ.
3 - دەڭگەي. ويۋ - ورنەكتەردىڭ قازاق تۇرمىسىنداعى ماڭىزى تۋرالى اڭگىمە.
Vءىى. قورىتۋ.
تابيعات تۋرالى سۋرەتتەردى كورسەتە وتىرىپ، ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
- ادامنىڭ تابيعاتسىز كۇنى جوق،
مۇنى ايتۋعا تابيعاتتىڭ ءتىلى جوق،- دەپ اقىندار جىرلاعانداي، ءبىزدىڭ تابيعاتتان ۇيرەنەرىمىز ءالى
كوپ، سوندىقتان تابيعاتتى ايالايىق. ونداعى اڭ - قۇستاردى، جان - جانۋارلاردى، وسىمدىكتى ايالاپ، ونىڭ جوعالماۋىنا سەپتىگىمىزدى تيگىزەيىك.
Vءىىى. باعالاۋ.
ءىX. ۇيگە تاپسىرما. جانۋارلار، قۇستار تەكتەس ورنەككە قاتىستى وزدەرى