InfoHub Logo

ەلتاڭبا – مەملەكەتتىڭ باستى رامىزدەرىنىڭ ءبىرى. ەلتاڭبا («گەرب») تەرمينى نەمىستىڭ «erbe» (مۇرا) دەگەن سوزىنەن شىققان. مەملەكەتتىڭ مادەني جانە  تاريحي ءداستۇرىن بەينەلەيتىن سيمۆولدىق ءمانى بار ۇيلەسىمدى پىشىندەر مەن زاتتاردىڭ ميراستىق ەرەكشەلىك بەلگىسىن بىلدىرەدى.

قازىرگى قازاقستان اۋماعىن مەكەندەگەن قولا ءداۋىرىنىڭ كوشپەندىلەرى كەيىن گرافيكالىق ۇعىمى «تاڭبا» دەپ اتالعان ەرەكشە سيمۆول-توتەم ارقىلى وزدەرىن تانىتقانىنا تاريح كۋالىك ەتىپ وتىر. العاش رەت بۇل تەرمين تۇرىك قاعاناتى تۇسىندا قولدانىلا باستاعان.

ەگەمەندى قازاقستاننىڭ ەلتاڭباسى 1992 جىلى رەسمي تۇردە قابىلداندى. ونىڭ اۆتورلارى – بەلگىلى ساۋلەتشىلەر جانداربەك مالىبەكوۆ پەن شوت-امان ءۋاليحانوۆ.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ەلتاڭباسى دوڭگەلەك نىساندى. بۇل – ۇلى دالا كوشپەندىلەرى ايرىقشا قاستەر تۇتقان ءومىر مەن ماڭگىلىكتىڭ سيمۆولى.

مەملەكەتتىك ەلتاڭبانىڭ ورتالىق گەرالديكالىق ەلەمەنتى – كوگىلدىر ءتۇس اياسىنداعى شاڭىراق (كيىز ءۇيدىڭ جوعارعى كۇمبەز ءتارىزدى بولىگى) بەينەسى. شاڭىراقتى اينالا كۇن ساۋلەسى سەكىلدى تاراعان ۋىقتار شانشىلعان. شاڭىراقتىڭ وڭ جاعى مەن سول جاعىنا اڭىزدارداعى قاناتتى پىراقتار بەينەسى ورنالاستىرىلعان. جوعارعى بولىگىندە – كولەمدى بەس بۇرىشتى جۇلدىز، ال تومەنگى بولىگىندە «قازاقستان» دەگەن جازۋ بار. جۇلدىزدىڭ، شاڭىراقتىڭ، ۋىقتاردىڭ، اڭىزدارداعى قاناتتى پىراقتاردىڭ بەينەسى، سونداي-اق  «قازاقستان» دەگەن جازۋ – التىن تۇستەس.

كوك كۇمبەزىن ەسكە سالاتىن جانە ەۋرازيا كوشپەندىلەرىنىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىندە تىرشىلىكتىڭ نەگىزگى باستاۋىنىڭ ءبىرى بوپ سانالاتىن شاڭىراق – كيىز ءۇيدىڭ باستى جۇيە قۇراۋشى بولىگى. رەسپۋبليكانىڭ مەملەكەتتىك ەلتاڭباسىنداعى شاڭىراق بەينەسى – ەلىمىزدى مەكەندەيتىن بارلىق حالىقتاردىڭ ورتاق قونىسىنىڭ، ءبىرتۇتاس وتانىنىڭ سيمۆولى. شاڭىراقتىڭ مىقتىلىعى مەن بەرىكتىگى ونىڭ بارلىق ۋىقتارىنىڭ سەنىمدىلىگىنە بايلانىستىلىعى سەكىلدى، قازاقستاندا باقىتقا جەتۋ ءاربىر ازاماتتىڭ امان-ەسەندىگىنە بايلانىستى.

اڭىزداعى قاناتتى تۇلپارلار مەملەكەتتىك ەلتاڭباداعى وزەكتى گەرالديكالىق ەلەمەنت بولىپ سانالادى. باعزى زامانداعى تۇلپار بەينەسى باتىلدىقتى، سەنىمدىلىكتى جانە ەرىك كۇشىن تانىتادى. پىراقتىڭ قاناتى قازاقستاننىڭ كوپۇلتتى حالقىنىڭ قۋاتتى جانە گۇلدەنگەن مەملەكەت قۇرۋ تۋرالى عاسىرلار بويعى تىلەگىن اڭعارتادى. ولار – شىنايى وي-ارمان مەن ۇدايى جەتىلۋگە جانە جاسامپاز دامۋعا ۇمتىلىستىڭ كورىنىسى. سونىمەن قاتار، ارعىماقتىڭ التىن قاناتتارى التىن ماساقتى ەسكە سالادى، قازاقستاندىقتاردىڭ ەڭبەكسۇيگىشتىگىن جانە ەلىمىزدىڭ ماتەريالدىق يگىلىگىن تانىتادى.

وتكەن عاسىرلاردا ءمۇيىز كوشپەندىلەردىڭ تابىنۋشىلىق عۇرىپتارىندا، سونىمەن قاتار، جاۋىنگەرلىك تۋدىڭ ۇشىنا ورناتۋ ءۇشىن بەلسەندى پايدالانىلعان. كوكتىڭ سىيىن، جەردىڭ يگىلىگىن، جورىقتىڭ جەڭىسىن  ءارتۇرلى جانۋارلاردىڭ ءمۇيىزى ارقىلى بەينەلەۋ كوپتەگەن حالىقتاردىڭ سيمۆولدىق كومپوزيسيالارىندا ەلەۋلى ورىن الدى. سوندىقتان مولشىلىق اكەلەتىن ءمۇيىزى بار قاناتتى تۇلپار سەمانتيكالىق جانە تاريحي ءتۇپ-تامىرى تەرەڭ ماڭىزدى تيپولوگيالىق وبراز بولىپ سانالادى. 

رەسپۋبليكانىڭ مەملەكەتتىك ەلتاڭباسىنداعى تاعى ءبىر دەتال – بەس بۇرىشتى جۇلدىز. بۇل سيمۆولدى ادامزات ەجەلگى زاماننان بەرى پايدالانىپ كەلەدى، ول ادامداردىڭ اقيقات ساۋلەسىنە، بارلىق يگى اڭسارلارعا جانە ماڭگىلىك قۇندىلىقتارعا دەگەن ۇدايى ۇمتىلىسىن بىلدىرەدى. مەملەكەتتىك ەلتاڭبادا جۇلدىزدىڭ بەينەلەنۋى قازاقستاندىقتاردىڭ الەمنىڭ بارلىق حالىقتارىمەن ىنتىماقتاستىق پەن سەرىكتەستىك ورناتۋعا نيەتتى ەل بولۋعا  دەگەن تالپىنىسىن تانىتادى. قازاقستان تۇرعىندارىنىڭ جۇرەگى مەن قۇشاعى بەس قۇرلىقتىڭ وكىلدەرى ءۇشىن قاشاندا اشىق.

ەلتاڭبادا قولدانىلعان نەگىزگى ءتۇس – التىننىڭ ءتۇسى. بۇل – بايلىقتىڭ، ادىلدىكتىڭ جانە كەڭپەيىلدىلىكتىڭ سيمۆولى. سونىمەن قاتار، كوگىلدىر اسپان تۇستەس تۋدىڭ ءتۇسى التىننىڭ تۇسىمەن ۇيلەسىم تاۋىپ، اشىق اسپان، بەيبىتشىلىك جانە باقۋات تىرشىلىك ۇعىمدارىن تانىتىپ تۇر.

---