قازاقتىڭ حالىق اسپاپتارى وركەسترى
مۋزىكا ساباعىنان ساباق جوسپارى 6 كلاسس
ساباق تاقىرىبى: قازاقتىڭ حالىق اسپاپتارى وركەسترى
ساباقتىڭ ماقساتى؛ رۋحاني وي - ءورىستى حالىق مۋزىكاسى مەن كۇردەلى مۋزىكالىق شىعارمالاردى تانىستىرۋ، بۇرىنعى العان ءبىلىم، بىلىك، داعدىلارىن دامىتۋ. ءبىلىم بەرۋ مىندەتتەرى؛ مۋزىكا ونەرى ارقىلى حالىق مۋزىكاسىنا قۇرمەت پەن سۇيىسپەنشىلىكتى، مۋزىكالىق كوركەمدىك تالعامدى دامىتۋ.
تاربيەلىك مىندەتتەرى؛ ادامگەرشىلىككە، ەڭبەكقورلىققا، ەستەتيكالىق تالعامىن ارتتىرۋعا، پاتريوتتىق سەزىمگە، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋگە، ءوزىن - ءوزى تانۋعا ت. ب. تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق مىندەتتەرى؛ وقۋلىقتىڭ ماتىنىمەن بەرىلگەن جوسپار بويىنشا ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە، ماتەريالدار ارقىلى ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيىن كوتەرىپ، وقۋشىنىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، حالىق اسپاپتار وركەسترىن قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ديسپۋت ساباق.
كورنەكىلىگى؛ حالىق اسپاپتارى وركەسترىنىڭ كوركەم سۋرەتتەرى.
ءپان ارالىق بايلانىس؛ بەينەلەۋ ونەرى، تاريح.
قولدانىلاتىن ادەبيەتتەر؛ «مۋزىكا الەمىندە» جۋرنالى.
ۇيگە تاپسىرما: حالىق اسپاپتار وركەسترى.
ساباقتىڭ بارىسى: «وركەستر» اتاۋى مادەنيەتى ەرتەدەگى عاسىرلاردان باستاۋ العان گرەك ەلىنەن شىققان. گرەك حالقىندا ەجەلدەن - اق تەاتردا سپەكتاكل كورسەتكەن كەزدە ساحنا الدىنداعى كىشكەنە الاڭشاعا ءبىر توپ انشىلەر ورنالاسىپ حور ايتادى ەكەن. ونى اۋەلدە «وركەستر» دەپ اتاپتى. حVءى عاسىردا وپەرا جانرىنىڭ تۋۋىمەن بايلانىستى بۇرىنعى حور تۇراتىن ساحنا مەن كورەرمەندەر ارالىعىنداعى بوس جەرگە ەندى وپەرادا مۋزىكا وينايتىن مۋزىكانتتار ورنالاساتىن بولعان. ولاردى دا سول «وركەستر» اتاۋىمەن اتاعان.
كەلە - كەلە وپەرادا وينايتىن وركەسترلەردەن باسقا دا ءوز الدىنا دەربەس جەكە ۇجىم بولىپ قۇرىلعان وركەسترلەر دۇنيەگە كەلدى. قازىرگى كەزدە وركەستر ۇعىمىنىڭ اياسى كەڭ، ونى ءبىز كومپوزيتورلاردىڭ اسا اۋقىمدى، كۇردەلى شىعارمالارىن ساحنا تورىنەن قۇيقىلجىتا ورىندايتىن، ساۋاتتارى جوعارى كاسىبي مۋزىكانتتاردان قۇرىلعان ۇلكەن شىعارماشىلىق ۇجىم دەپ تانيمىز. وركەسترلەر ءوزىنىڭ قۇرامىنداعى اسپاپتارعا نەمەسە ورىندايتىن شىعارمالارىنىڭ قۇرىلىمى مەن جانرلىق ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى سيمفونيالىق وركەستر، ۇرمەلى اسپاپتار وركەسترى، ەسترادالىق وركەستر، كامەرالىق وركەستر، حالىق اسپاپتارى وركەسترى بولىپ بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى.
1934 جىلى حالىق دارىندارىنىڭ كەزەكتى بۇكىلحالىقتىق سلەتىندە تەحنيكۋم جانىنان بۇرىنىراقتا قۇرىلعان (11 - 17 ادامى بار) شاعىن انسامبلدەردىڭ ونەر كورسەتۋى. ونەر بايقاۋىنىڭ ناتيجەلەرىن قورىتىندىلاۋ بارىسىندا وسى انسامبل نەگىزىندە اسا دارىندى قوبىزشىلار، دومبىراشى، قوبىزشى، سىبىزعىشىلاردىڭ باسىن بىرىكتىرىپ قازاقتىڭ حالىق اسپاپتار وركەسترىن قۇرۋدى احمەت جۇبانوۆقا جۇكتەلدى. وركەستردىڭ قۇرمانعازى اتىنداعى اكادەميالىق وركەسترگە ۇلاسۋى. باسىندا كازاتكوم اتىنداعى وركەستر اتانىپتى. العاشقى وركەستر مۋزىكانتتارى؛ د. نۇرپەيىسوۆا، و. قابيعوجين، ت. س. س. وركەستر ءوزىنىڭ العاشقى قادامىنان باستاپ، شىنايى كاسىبي شىعارماشىلىق ىزدەنىستەردى جاڭاشىلدىقپەن يگەرۋگە ۇلكەن ۇمتىلىستار جاسادى.
سونىڭ ناتيجەسىندە ۋاقىت وتكەن سايىن بيىككە كوتەرىلىپ، ورلەي ءوسۋ ۇستىندە بولدى. وركەستردىڭ العاش قاز تۇرىپ، تىڭنان جول سالعان كەزدەرىنەن باستاپ، بيىك بەلەستەرگە كوتەرىلۋىنە 20 جىلعا جۋىق ونىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى جانە باس ديريجەرى بولعان بەلگىلى كومپوزيتور، ۇستاز - پروفەسسور، عالىم - اكادەميك احمەت جۇبانوۆ ولشەۋسىز مول ۇلەس قوستى. ول حالقىمىزدىڭ جانە حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارىن وركەستر رەپەرتۋارىنا ەنگىزۋ، ءار ءتۇرلى ورىنداۋشىلاردان جيناقتالعان تۋىندىلاردى سۇرىپتاپ، ءبىر جۇيەگە كەلتىرىپ، نوتاعا ءتۇسىرۋ، وركەسترگە لايىقتاپ وڭدەۋ، ارتيستەردىڭ ساۋاتىن اشىپ، جازبا كاسىبي ماماندىققا باۋلۋ سياقتى سان سالالى جۇمىستاردى اتقاردى.
وركەستردى احمەت جۇبانوۆتان ءتالىم العان، وركەستردى ۇزاق جىلدار بويى باسقارعان كسرو حالىق ءارتيسى، پروفەسسور شامعون قاجىعالييەۆتىڭ دە وركەستر تاريحىنداعى ورنى ەرەكشە. ودان كەيىنگى ديريجەرلەر، وركەستردىڭ شەت ەلدەرگە شىعۋى، وركەسترگە رەپەرتۋار جازعاندا يمپروۆيزاسيا، راپسوديا، سكەرسو ادىستەرىن پايدالانۋ تۋرالى ماعلۇماتتار بەرى، ەرەجەلەرىمەن تانىستىرۋ.
يمپروۆيزاسيا – قولما - قول، سۋىرىپ سالما ادىسپەن مۋزىكا شىعارۋ
راپسوديا - حالىق اۋەنىنە ەركىن فورمادا جازىلاتىن اسپاپتىق شىعارما
سكەرسو – حVءىى عاسىردا يتالياندىق اسپاپتى مۋزىكادا پايدا بولعان ويناقى، جەڭىل، ءازىل - قالجىڭ مۋزىكاسى. ل. بەتحوۆەن سيمفونيانىڭ، كۆارتەتتىڭ، سوناتانىڭ ءبىر بولىمىنە سكەرسو ەنگىزدى.
احمەت جۇبانوۆتىڭ ءومىربايانىنا توقتالىپ، شىعارمالارىنا تالداۋ جاسايمىز.
ساباق تاقىرىبى: قازاقتىڭ حالىق اسپاپتارى وركەسترى
ساباقتىڭ ماقساتى؛ رۋحاني وي - ءورىستى حالىق مۋزىكاسى مەن كۇردەلى مۋزىكالىق شىعارمالاردى تانىستىرۋ، بۇرىنعى العان ءبىلىم، بىلىك، داعدىلارىن دامىتۋ. ءبىلىم بەرۋ مىندەتتەرى؛ مۋزىكا ونەرى ارقىلى حالىق مۋزىكاسىنا قۇرمەت پەن سۇيىسپەنشىلىكتى، مۋزىكالىق كوركەمدىك تالعامدى دامىتۋ.
تاربيەلىك مىندەتتەرى؛ ادامگەرشىلىككە، ەڭبەكقورلىققا، ەستەتيكالىق تالعامىن ارتتىرۋعا، پاتريوتتىق سەزىمگە، دۇنيەتانىمىن كەڭەيتۋگە، ءوزىن - ءوزى تانۋعا ت. ب. تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق مىندەتتەرى؛ وقۋلىقتىڭ ماتىنىمەن بەرىلگەن جوسپار بويىنشا ءوز بەتىنشە ىزدەنۋگە، ماتەريالدار ارقىلى ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيىن كوتەرىپ، وقۋشىنىڭ پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، حالىق اسپاپتار وركەسترىن قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ديسپۋت ساباق.
كورنەكىلىگى؛ حالىق اسپاپتارى وركەسترىنىڭ كوركەم سۋرەتتەرى.
ءپان ارالىق بايلانىس؛ بەينەلەۋ ونەرى، تاريح.
قولدانىلاتىن ادەبيەتتەر؛ «مۋزىكا الەمىندە» جۋرنالى.
ۇيگە تاپسىرما: حالىق اسپاپتار وركەسترى.
ساباقتىڭ بارىسى: «وركەستر» اتاۋى مادەنيەتى ەرتەدەگى عاسىرلاردان باستاۋ العان گرەك ەلىنەن شىققان. گرەك حالقىندا ەجەلدەن - اق تەاتردا سپەكتاكل كورسەتكەن كەزدە ساحنا الدىنداعى كىشكەنە الاڭشاعا ءبىر توپ انشىلەر ورنالاسىپ حور ايتادى ەكەن. ونى اۋەلدە «وركەستر» دەپ اتاپتى. حVءى عاسىردا وپەرا جانرىنىڭ تۋۋىمەن بايلانىستى بۇرىنعى حور تۇراتىن ساحنا مەن كورەرمەندەر ارالىعىنداعى بوس جەرگە ەندى وپەرادا مۋزىكا وينايتىن مۋزىكانتتار ورنالاساتىن بولعان. ولاردى دا سول «وركەستر» اتاۋىمەن اتاعان.
كەلە - كەلە وپەرادا وينايتىن وركەسترلەردەن باسقا دا ءوز الدىنا دەربەس جەكە ۇجىم بولىپ قۇرىلعان وركەسترلەر دۇنيەگە كەلدى. قازىرگى كەزدە وركەستر ۇعىمىنىڭ اياسى كەڭ، ونى ءبىز كومپوزيتورلاردىڭ اسا اۋقىمدى، كۇردەلى شىعارمالارىن ساحنا تورىنەن قۇيقىلجىتا ورىندايتىن، ساۋاتتارى جوعارى كاسىبي مۋزىكانتتاردان قۇرىلعان ۇلكەن شىعارماشىلىق ۇجىم دەپ تانيمىز. وركەسترلەر ءوزىنىڭ قۇرامىنداعى اسپاپتارعا نەمەسە ورىندايتىن شىعارمالارىنىڭ قۇرىلىمى مەن جانرلىق ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى سيمفونيالىق وركەستر، ۇرمەلى اسپاپتار وركەسترى، ەسترادالىق وركەستر، كامەرالىق وركەستر، حالىق اسپاپتارى وركەسترى بولىپ بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى.
1934 جىلى حالىق دارىندارىنىڭ كەزەكتى بۇكىلحالىقتىق سلەتىندە تەحنيكۋم جانىنان بۇرىنىراقتا قۇرىلعان (11 - 17 ادامى بار) شاعىن انسامبلدەردىڭ ونەر كورسەتۋى. ونەر بايقاۋىنىڭ ناتيجەلەرىن قورىتىندىلاۋ بارىسىندا وسى انسامبل نەگىزىندە اسا دارىندى قوبىزشىلار، دومبىراشى، قوبىزشى، سىبىزعىشىلاردىڭ باسىن بىرىكتىرىپ قازاقتىڭ حالىق اسپاپتار وركەسترىن قۇرۋدى احمەت جۇبانوۆقا جۇكتەلدى. وركەستردىڭ قۇرمانعازى اتىنداعى اكادەميالىق وركەسترگە ۇلاسۋى. باسىندا كازاتكوم اتىنداعى وركەستر اتانىپتى. العاشقى وركەستر مۋزىكانتتارى؛ د. نۇرپەيىسوۆا، و. قابيعوجين، ت. س. س. وركەستر ءوزىنىڭ العاشقى قادامىنان باستاپ، شىنايى كاسىبي شىعارماشىلىق ىزدەنىستەردى جاڭاشىلدىقپەن يگەرۋگە ۇلكەن ۇمتىلىستار جاسادى.
سونىڭ ناتيجەسىندە ۋاقىت وتكەن سايىن بيىككە كوتەرىلىپ، ورلەي ءوسۋ ۇستىندە بولدى. وركەستردىڭ العاش قاز تۇرىپ، تىڭنان جول سالعان كەزدەرىنەن باستاپ، بيىك بەلەستەرگە كوتەرىلۋىنە 20 جىلعا جۋىق ونىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى جانە باس ديريجەرى بولعان بەلگىلى كومپوزيتور، ۇستاز - پروفەسسور، عالىم - اكادەميك احمەت جۇبانوۆ ولشەۋسىز مول ۇلەس قوستى. ول حالقىمىزدىڭ جانە حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارىن وركەستر رەپەرتۋارىنا ەنگىزۋ، ءار ءتۇرلى ورىنداۋشىلاردان جيناقتالعان تۋىندىلاردى سۇرىپتاپ، ءبىر جۇيەگە كەلتىرىپ، نوتاعا ءتۇسىرۋ، وركەسترگە لايىقتاپ وڭدەۋ، ارتيستەردىڭ ساۋاتىن اشىپ، جازبا كاسىبي ماماندىققا باۋلۋ سياقتى سان سالالى جۇمىستاردى اتقاردى.
وركەستردى احمەت جۇبانوۆتان ءتالىم العان، وركەستردى ۇزاق جىلدار بويى باسقارعان كسرو حالىق ءارتيسى، پروفەسسور شامعون قاجىعالييەۆتىڭ دە وركەستر تاريحىنداعى ورنى ەرەكشە. ودان كەيىنگى ديريجەرلەر، وركەستردىڭ شەت ەلدەرگە شىعۋى، وركەسترگە رەپەرتۋار جازعاندا يمپروۆيزاسيا، راپسوديا، سكەرسو ادىستەرىن پايدالانۋ تۋرالى ماعلۇماتتار بەرى، ەرەجەلەرىمەن تانىستىرۋ.
يمپروۆيزاسيا – قولما - قول، سۋىرىپ سالما ادىسپەن مۋزىكا شىعارۋ
راپسوديا - حالىق اۋەنىنە ەركىن فورمادا جازىلاتىن اسپاپتىق شىعارما
سكەرسو – حVءىى عاسىردا يتالياندىق اسپاپتى مۋزىكادا پايدا بولعان ويناقى، جەڭىل، ءازىل - قالجىڭ مۋزىكاسى. ل. بەتحوۆەن سيمفونيانىڭ، كۆارتەتتىڭ، سوناتانىڭ ءبىر بولىمىنە سكەرسو ەنگىزدى.
احمەت جۇبانوۆتىڭ ءومىربايانىنا توقتالىپ، شىعارمالارىنا تالداۋ جاسايمىز.
You Might Also Like
-
PAINT رەداكتورىندا سۋرەت سالۋ كەزەڭدەرى (سلايد تۇرىندە)
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قازاق حالقىنىڭ ونەرى جانە مۋزىكا مادەنيەتى.
