InfoHub Logo

تاريحتا «قۇبا قالماق زامانى» دەپ اتانعان شاقتا قالماق پەن قازاقتىڭ ەل شابىسقان داۋلەرىن بىتىستىرۋدە قازىبەك ءۇش رەت بيلىك ايتقان ەكەن.

ونىڭ ءبىرى — ون ءتورت جاستاعى قازىبەك تەلقوڭىر دەيتىن تايعا ءمىنىپ، وزگە بيلەرگە اتقوسشى بوپ بارعاندا ايتقان بيلىگى. بۇل بيلىك جالپىعا بەلگىلى.

ەكىنشى بيلىگىنىڭ تاريحي مىناداي: قازىبەك اتى ايگىلى بي بوپ تۇرعان شاعىندا وزىنە قاراعان ەلىن قالماقتىڭ تىكە شابۋىلىنان اۋلاعىراق قونىسقا ىرگە تەپتىرۋ ءۇشىن سارىارقانىڭ جەرىن شولىپ قايتۋعا كەتەدى. سونى سىرتتان ەستىگەن قالماقتىڭ ءقوڭتاجى دەيتىن حانى دەرەۋ قالىڭ قول اتتاندىرىپ قازىبەككە قاراعان ەلدى شاپتىرىپ الادى. حاننىڭ قولى مالمەن قوسا جۇزگە تارتا ەر بالالاردى دا بايلاپ اكەتەدى. ونىڭ ىشىندە قازىبەكتىڭ ءوز بالاسى قازىمبەت تە كەتەدى. ويتكەنى قازىبەكتىڭ تۇقىمىنان بىرەۋدى قايتسە بايلاپ اكەتۋ جونىندە حاننىڭ تىكەلەي تاپسىرماسى بولعان دەسەدى. سارىارقانى قونىستىققا ۇناتىپ، ەلگە قايتقان قازىبەك ءوزى باسشى بولىپ قالماققا ەكىنشى رەت جول تارتىپتى.

ون ءتورت جاسار بالا كۇننىڭ وزىندە نەلەر تاپقىر سوزدەر ايتىپ بەتىن قايتارىپ تاستاعان قازىبەكتەن جاسقانىپ، ءقوڭتاجى حان ءبىتىم جاساۋعا كونەدى. ءبىراق ەر بالالاردىڭ ىشىنەن وزىنە كەرەگىن الىپ قالۋ ماقساتىمەن ءارتۇرلى قۋلىققا سالادى. سوندا حاننىڭ كوزدەگەنى قازىمبەتتى قايتارماۋ ەكەن. «ءتىرى ەمەس» بالالارعا قۇن تولەۋ نيەتىن بىلدىرەدى.

سوندا قازىبەك تۇرىپ قوڭتاجىگە:

— جۇمىر باستى ەكى اياقتى ادامىمنىڭ ءوزى قايىر. ءتورت اياقتى ايدىندى ءبوزىمنىڭ كوزى ءۇشىن قۇن المايمىن. ولسە، مەن ءبوزىمنىڭ كوزى جوق بولسا، ەكى ەسە قىپ تولەۋىڭە كەلىسەمىن. تال تۇستە تاپاپ الامىن، — دەگەندە، ءقوڭتاجى:

— قازىبەك بي، «ەرىڭ ءۇشىن قۇن الماي، ولىسەمىن!» دەگەنىڭدى ءجون دەلىك. ال «ءبوزىڭنىڭ تولەۋىن ەكى ەسە قىپ الامىن!» دەگەنىڭە جول بولسىن، — دەپتى.

سوندا قازىبەك:

— ءبوزىمنىڭ تولەۋىن ەكى ەسە بولاتىن سەبەبى: (بەلەڭنەن شىعا كەلگەن قالىڭ توپتىڭ ىشىندە ونىڭ جارق ەتكەن ايدىنى قوڭتاجىدەي حاندى دا سەسكەندىرەدى). تولەۋى تولىق بولسا —  ەندىگىارى ەستە جۇرەدى، — دەيدى.

سونىمەن قازىبەك بۇل جولدا شاپقىنشىلىققا تۇسكەن بالالارمەن قوسا مالدىڭ كوزى بارىنىڭ كوزىن، كوزى جوعىنىڭ تولىق تولەۋىن الىپ قايتادى. سول شابىنشىلىققا ءتۇسىپ، قايتا كەلگەن قازىمبەتتىڭ ۇرپاعىنا شانشاردان وربىگەن وزگە رۋلاردىڭ ادامدارى:

— سەندەر قالماقسىڭدار. ءقوڭتاجى قازىبەك بابامنان قايمىعىپ ايىپقا بەرگەن، — دەپ قالجىندايدى. ال قازىمبەتتىڭ ۇرپاعى اتاسىنىڭ شابىنشىلىققا ءتۇسىپ كەتىپ، قايتا كەلگەنىن وزدەرى دە راستايدى.

---