InfoHub Logo

ەگەر ءبىر ادام كىتاپ وقىماسا، بۇل ونىڭ ءوز قاسىرەتى، ال ميلليونداعان ادامدار كىتاپ وقىماسا، تۇتاس ءبىر ۇلتتىڭ قاسىرەتى.

قازىرگى تاڭدا بايقايتىن بولساق  جاستار كىتاپ وقىمايدى دەگەن قاساڭ پىكىردى اعا بۋىننان ءجيى ەستيمىز.وعان نە سەبەپ؟ وسى تۇستا پسيحولوگ ماماندارىنان جانە جولداستارىمنان سۇحبات الدىم. كوپ جاعدايدا كوبىسى اقپاراتتىق تەحنولوگيالارىنىڭ دامۋىن ايتادى.سەبەبى ءقازىر زامان تالابىنا ساي  كەز كەلگەن سالادا اقپارات الۋ قيىنعا سوقپايدى. ءقازىر، ءتىپتى كىتاپتى ينتەرنەتتەن وقۋعا مۇمكىندىك بار. مىسالى،قازاقستاننىڭ اشىق كىتاپحاناسى،ادەبيەت پورتالى سياقتى كوپتەگەن عالامتور كىتاپحاناسى دەسەكتە ارتىق بولمايدى. ال ءقازىر كىتاپتىڭ ولگەنىمە؟ نەمەسە زامان تالابى سونداي ما؟ وسى تۇستا كوپتەگەن سان پىكىر جينادىم.  ءوزىم وقىعان مەكتەپتەگى قازاق ادەبيەتى ءپانى ءمۇعالىمىنىڭ پىكىرىنشە: «كىتاپ-اسىل قازىنا، ءبىلىمنىڭ كاۋسار بۇلاعى! بارلىق تىرشىلىك اتاۋلى دۇنيەنىڭ سۇراق-جاۋاپتارى كىتاپتا ەكەنىنە قازىرگى جاستاردىڭ كوپشىلىگى مويىنۇسىنىپ، جاۋاپكەرشىلىك مىندەتكە جۇگىنگىسى كەلمەيدى. ول دەگەنىڭىز ءوز بەتىنشە ىزدەنۋدەن، زەرتتەۋشىلىكتەن  الشاقتىق بەينەسىن كورسەتۋ دەپ بىلەمىن. "دايىن اسقا-تىك قاسىق" دەگەندەي ءتۇرلى گادجەتتەر ارقىلى ماتەريال كوشىرمەسىن الا سالادى، دايارعا مايار بولىپ، ول دەگەنىڭ ويلاۋ قابىلەتىنىڭ تومەندەۋىنە اكەلىپ سوعادى پسيحولوگيالىق تۇرعىدا! كەمىندە اي سايىن ءبىر جەڭىل-جەلپى شىعارمانى وقىپ ۇيرەنۋگە ادەتتەنگەن ادام-ەڭ باي ادام! كىتاپحانالارداعى كىتاپ قورىندا ىزدەگەننىڭ ءبارى بار، سونى الىپ وقيتىندار قاتارى وكىنىشكە وراي، تىم از! جاھاندىق دامۋ بەلگىسىندەگى ءتۇرلى جەلىمەن بايلانىسامىز دا، وزىندىك شىعارماشىلىق ىزدەرى-سونىڭ كولەڭكەسىندە قالىپ جاتىر! كىتاپپەن دوس بولۋ- ءومىر قاجەتتىلىگى! دەگەن وي پىكىرىن قالدىردى».

راسىندا كىتاپتى وقىماعانان كەيىن كوپتەگەن جاستاردىڭ  ءسوز قورى از، سويلەۋ مانەرى تومەن. ءبىراق بەلسەندى جاس جولداسىمنان سۇحبات العاندا ول مىنانداي پىكىر ءبىلدىردى : «قازىرگى كەزدە كىتاپ وقىمايتىن باستى سەبەپ: ول الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني جاستاردىڭ ۋاقىت ۇنەمدەگىسى كەلەدى، وسى تۇستا كىتاپتى وقيتىن جاستار وتە از. كىتاپ مۇلدەم وقيمايدى دەگەن پىكىردە ايتىپ تۇرعان جوقپىن،ءبىراق كىتاپ وقىسادا قازىرگى كەزدەگى قيال الەمىنە كەتكەن جانردا كوپ وقيدى».

پسيحولوگ ماماندارىنىڭ پىكىرىنشە قازىرگى جاستار بۇرىنعى كەزبەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى دەگەن ويدا، سەبەبى ولاردىڭ ويلاۋ قابىلەتى زامان تالابىنا ساي بولىپ كەلەدى. ءبىراق وسى دۇرىس پا نەمەسە بۇرىس پا وسى تۇستا ءوز پىكىرىمدى ايتقىم كەلەدى. قازىرگى جاستار كىتاپ از وقيدى دەگەن پىكىر كوپ ءبىراق جاستار دەگەن دە ءبىز قانداي كولەمدە الىپ تۇرمىز؟ مىسالعا الاتىن بولساق كوپ جاعدايدا اۋىلدىڭ بالاسىنىڭ ساۋاتى، ويلاۋ قابىلەتى، ءسوز قورى، كۇندەلىكتى قالادا تۇراتىن جاستاردان الدە قايدا كەڭىرەك.

تاعى ايتىپ كەتەتىن ماسەلە ول شەتەلدە، مىسالى قىزىقتى كىتاپتى وقۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە ساتىپ الۋدىڭ قاجەتى جوق، كەرىسىنشە كىتاپحاناعا بارىپ  وقىسا بولادى. ارينە بىزدە كىتاپحانالار بار، دەگەنمەن ونىڭ اۋقىمى تومەن، ال تولەم باعاسى تىم قىمبات . ارينە وسىنداي دۇنيەلەردى سالىستىرىپ وتىراتىن بولساق ينتەرنەتتەن وقىعان ابزال دەگەن وي تۋىندايدى .

وسى تۇستا inform.kz سايتىندا ءوز پىكىرىن قالدىرعان  ۇلمەكەن ساتىم قىزى، پسيحولوگيا عى­­لىمدارىنىڭ كانديداتى، ءبجعم-نىڭ دوسەنتى، قازپۋ-دىڭ ءبىلىم بەرۋ پسيحولوگياسى جانە الەۋمەتتىك كوممۋنيكاسيا كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى: - «بۇگىنگى جاستاردىڭ كىتاپ وقۋعا قۇمارلىعى تومەن ەكەندىگى كۇمان تۋدىرمايدى. جاھاندانۋ زامانىندا بۇقارالىق اقپاراتتار اعىمى تولاسسىز اعىلۋدا. بۇل ماسەلەنى ءبىر جاقتى قاراۋعا بولمايدى. بۇگىنگى جاستاردىڭ پسيحولوگياسى بۇرىنعى­دان مۇلدەم وزگەشە. ەكونوميكانىڭ ۇلكەن قارقىنمەن دامۋى ءار ادامنىڭ ءوزىن-وزى ماتەريالدىق جاعىنان قامتاماسىز ەتۋ قاجەتتىلىگىن تۋدىرادى. ادامنىڭ ماتەريالدىق جاعدايدى ويلاۋى ءبىرىنشى ورىنعا شىعىپ، ونىڭ رۋحاني بايلىقتى يگەرۋگە دەگەن ىنتاسى كەمىدى. اتا-انادا بالاسىن ءىشسىن، جەسىن، مارتەبەسى بيىك بولسا دەپ تاربيەلەيدى. ياعني باتىستىڭ ينديۆيدۋالدى پسيحولوگياسى ءاربىر جاستىڭ بويىنا سىڭەدى. ءقازىر اقپاراتتى تەك كىتاپتان عانا ەمەس، عالامتور كوزدەرىنەن، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىن-اق الۋعا بولادى. بۇگىنگى بالانىڭ قولىندا I Pud، Planshet،I Phone جانە تاعى باسقا ەلەكتروندىق قۇرالدار وتە كوپ. مۇنىڭ ءوزى كىتاپ وقۋ ءۇردىسىن الماستىرا الادى، ءبىراق بۇل بالانىڭ قوعامدا الەۋمەتتەنۋىنە كەرى اسەرىن تيگىزەدى. سوندىقتان ءقازىر ۇجىمداستىرۋدان گورى ينديۆيدۋاليزاسيا پسيحولوگياسى باسىم. بۇل زامان اعىمى جانە ومىرلىك تالاپ، ادام ساناسى قوعامداعى بولىپ جاتقان وزگەرىستەرمەن تىعىز بايلانىستى. تولاسسىز كەلىپ جاتقان اقپاراتتاردىڭ سانا ورىسىنەن ءوتۋى ەكىتالاي. ءبىراق XX عاسىردا جاستار كىتاپتى قولدان-قولعا تيگىزبەي وقىعان بولسا، حXI عاسىر جاستارىنىڭ كلاسسيك جازۋشىلاردىڭ كىتاپتارىنان تاربيەلىك جانە رۋحاني بايلىقتى الۋ جاعى جەتكىلىكسىزدەۋ. دەگەنمەن، قازىرگى جاستاردى كىتاپ وقۋعا باۋلۋ كەرەك دەپ ويلاي­مىن. ول وتباسىندا مەكتەپتە، جو­عارى وقۋ ورىندارىندا ۇردىسكە اينالۋى كەرەك. مادەنيەتتى ادام بولۋى ءۇشىن ءبىر­نەشە ءتىلدى يگەرۋ ءارى رۋحاني بايلىق كىتاپتى ءداستۇرلى وقي الاتىنداي بولۋى كەرەك».

اقىن يوسيف برودسكيي: «ەگەر ءبىر ادام كىتاپ وقىماسا، بۇل ونىڭ ءوز قاسىرەتى، ال ميلليونداعان ادامدار كىتاپ وقىماسا، تۇتاس ءبىر ۇلتتىڭ قاسىرەتى»، — دەگەن ەكەن. ال ءقازىر ءبىز ۇرپاققا تۇككە تۇرمايتىن كىتاپتاردى وقىتساق وندان ءبىز نە ۇتامىز، كەرىسىنشە ۇتىلامىز شەكسپير ايتپاقشى «كىتاپ ماعان تاقتان دا  ارتىق» مەنىڭ ويىمشا كەلەشەكتە جاس ۇرپاقتى تاربيەلەيتىن ول كىتاپ. سوندىقتان كەرەك ەمەس نارسەلەرگە ەرىپ، كىتاپتىڭ ءقادىرىن تۇسىرمەيىك.

---