InfoHub Logo

ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «قاتىناس»
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: كوركەم ادەبيەت

ماقساتى: بالالاردىڭ قىس مەزگىلى تۋرالى بىلىمدەرىن، تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتىپ، سوزدىك قورىن بايىتۋمەن بىرگە ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ. قىس مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن اجىراتا ءبىلىپ، كورگەندەرى مەن بايقاعاندارىن دۇرىس بايانداۋعا، سۇراققا ناقتى جاۋاپ بەرىپ، سۋرەت مازمۇنىنا ساي اڭگىمە قۇراپ ايتۋعا ۇيرەتۋ. كوز الدارىنا ەلەستەتۋگە، تابيعاتتى ايالاپ ادەمىلىكتى سەزىنە بىلۋگە تاربيەلەۋ. ويلاۋ، كورۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ، وي قوزعاۋ، تاپسىرمالار ورىنداتۋ.
كورنەكىلىكتەرى: تەلەديدار، سۋرەتتەر، اققالا ءمۇسىنى، قاعاز قارلار
سوزدىك قور: سىقىرلاۋىق

- بالالار، بۇگىن كۇن وتە سۋىق سياقتى. سوندىقتان ءبىز ءبىر - بىرىمىزگە الاقانىمىز ارقىلى جىلۋ بەرىپ، جىلى ءسوز ايتىپ امانداسىپ الايىقشى!
ارايلاپ اتقان تاڭعا سالەم!
جىلۋىن شاشقان كۇنگە سالەم!
جايناپ وسكەن بىزگە سالەم!
ءبىلىم بەرىپ تاربيەلەگەن،
اپايلارىم سىزدەرگە سالەم!
- بالالار، دەنەلەرىڭدى بوس ۇستاپ، كوزدەرىڭدى جۇمىپ، مەنى تىڭداپ، ايتقانىمدى كوز الدارىڭا ەلەستەتىپ وتىرىڭدار.
«ورمان اعاشتارىن قالىڭ قار باسقان. ورمانشىنىڭ ءۇيىنىڭ توبەسىنەن بۋداق - بۋداق ءتۇتىن شىعادى. ءۇي يەسى ەسىك الدىن قالىڭ قاردان تازالاپ، قوراداعى مالدارعا ءشوپ، جەم سالىپ ءجۇر. باسقان اياعى قىرت - قىرت ەتەدى».
- ال ەندى كوزدەرىڭدى اشىڭدار. بۇل جىلدىڭ قاي مەزگىلى تۋرالى ايتىلعان؟
بالالار قىس مەزگىلى ەكەنىن، ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى ايتىپ بەرەدى
- بالالار، سەندەر «بالاپان» باعدارلاماسىن كورەسىڭدەر مە؟
- يا، كورەمىز
- وندا كوپتەگەن قىزىقتى باعدارلامالار بولادى، سولاي ەمەس پە؟
- يا، سولاي
- قىزىقتى تاپسىرمالار بەرىلىپ، كوپ نارسە ۇيرەنىپ ءجۇرمىز عوي. بىزگە بۇگىن سول «بالاپان» باعدارلاماسىنان حات كەلىپتى. وندا بىزگە تاپسىرمالار بەرىلىپتى.
1 - تاپسىرما. سۋرەتتەردى ورىن - ورنىنا ورنالاستىر (ماگنيتتى تاقتامەن جۇمىس)
ورنالاستىرعان سۋرەتتەرىمىزگە قارايىقشى جىلدىڭ قاي مەزگىلى بەينەلەنگەن؟
بالالار سۋرەتتەردى ءوز ورىندارىن ورنالاستىرادى، قىس مەزگىلىنىڭ بەينەسى شىعادى، سۋرەتكە قاراپ اڭگىمەلەيدى
2 - تاپسىرما. جۇمباق شەشۋ.
قىستا عانا بولادى
ۇستاساڭ قولىڭ توڭادى.
بالالار جۇمباقتىڭ شەشۋىن تابادى
3 - تاپسىرما. قىس تۋرالى تاقپاق ايتۋ
4 - تاپسىرما. قىس تۋرالى ولەڭ ايتۋ
- جارايسىڭدار، بالالار! سەندەر تاپسىرمانى جاقسى ورىنداپ، سۋرەتتەن ادەمى اڭگىمە قۇرادىڭدار. وسى سۋرەتكە قاراپ مۇنى «سىقىرلاۋىق قىس» دەپ اتار ەدىم. (تاربيەشى دە وسى سۋرەتكە قاراپ اڭگىمەلەپ ايتىپ بەرەدى، «سىقىرلاۋىق» ءسوزىنىڭ ماعىناسىن تۇسىندىرەدى)
- سەندەرگە اڭگىمە ۇنادى ما؟
ەندەشە ورنىمىزدان تۇرىپ، بويىمىزدى سەرگىتىپ الايىق.
«نە ارتىق» ويىنى
ءتورت مەزگىلدىڭ سۋرەتتەرى ارالاستىرىپ ىلىنەدى.
بالالار ارتىق سۋرەتتەردى تاۋىپ، ونىڭ قاي مەزگىلگە ءتان ەكەنىن ايتادى
(ءۇنتاسپادان ىسقىرعان بوراننىڭ داۋسى ەستىلەدى.)
- بالالار، بۇل نەنىڭ داۋسى؟
- بوراننىڭ داۋسى
- ەندى تەرەزەگە قارايىقشى، اينەگىنەن نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
- ادەمى سۋرەتتى كورىپ تۇرمىز
- بۇل سۋرەتتى اياز بىزگە كورسەتپەي سالىپ كەتكەن ەكەن. كۇن قاتتى سۋىق بولعان كەزدە، اياز ءار ءۇيدىڭ تەرەزەسىنە وسىنداي ادەمى سۋرەتتەر سالادى. وسى ورنەكتەردى «اياز ورنەكتەرى» دەيمىز. سەندەر وسىنداي ورنەكتەردى قاعاز بەتىنە سالا الاسىڭدار ما؟
يا، سالا الامىز.
بالالار ورنەكتەردىڭ سۋرەتىن سالادى
- جارايسىڭدار، بالالار! سۋرەتتەرىڭ ماعان قاتتى ۇنادى.
- قىس مەزگىلى سەندەرگە ۇنايدى ما؟
- يا، ۇنايدى
- نەسىمەن قىزىق دەپ ويلايسىڭدار؟
- قىس اققالاسىمەن، اق ۇلپا قارىمەن، اياز اتاسىمەن، سىرعاناپ وينايتىن مۇزىمەن قىزىق.

كۇتىلەتىن ناتيجە:
بالالار قىس مەزگىلى تۋرالى كەڭىنەن ۇعىنىپ، ەرەكشەلىكتەرىن اجىراتا الادى. قىسقى ويىنداردى ايتىپ، سۋرەت بويىنشا اڭگىمەلەيدى.