قىستاپ قالاتىن قۇستار جانە جىل قۇستارى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: «تانىم»
ءبولىمى: ەكولوگيا نەگىزدەرى
تاقىرىبى: قىستاپ قالاتىن قۇستار جانە جىل قۇستارى
ماقساتى: قىستاپ قالاتىن جانە جىل قۇستارى تۋرالى جالپى تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
قۇستاردىڭ جىلى جاققا ۇشىپ كەتۋ سەبەپتەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. قۇستارعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ. قۇستاردى قورعاۋعا جانە قامقور بولۋعا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلى: سوزدىك قورلارىن بايىتۋ جاڭا سوزدەردى كۇندەلىكتى ومىردە قولدانا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ، وي - ورىستەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى وتانىن، جەرىن، تابيعاتىن، قۇستاردى سۇيۋگە تاربيەلەۋ. مەيىرىمدى بولۋعا، قايىرىمدىلىققا باۋلۋ.
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق – جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ، قايتالاتۋ، جاتتاتۋ.
قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار مەن جابدىقتار: قىستاپ قالاتىن جانە جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستاردىڭ، بالاپانداردىڭ سۋرەتتەرى، قاتىرما قاعازدان جاسالعان سۇلباسى، قۇستار تۋرالى بەينە سلايد، ءۇنتاسپا. پاكەتتەن جاسالعان جەمساۋىت، قۇستارعا سەبۋگە ارنالعان ءارتۇرلى داندەر.
سوزدىك جۇمىس: وتىرىقشى، قۇستار، بالاپان، جىل قۇستارى، تورعاي، كوگەرشىن، ۇيا، قامقورلىق.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: جىل قۇستارى - پەرەلەتنىە پتيسى، وتىرىقشى - وسەدلىي.
ۇيىمداستىرۋ وقۋ ءىس - اركەتى.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشى.
شاتتىق شەڭبەر.
جاقسىلىق جاسا دوسىڭا،
بىرگە ويناعان جاسىڭنان.
قينالعان كەزدە ءارقاشان
تابىلسا بولدى قاسىنان.
بولعىڭ كەلسە جاقسى ادام،
جاقسىلىق جاسا ءارقاشان.
جاعىمدى كۇيگە كەلۋ، ول ءۇشىن تەرەڭ دەم الىپ، ونى شىعارامىز.
قۇستار تۋرالى جۇمباقتار:
ەكى ايىر قۇيرىعى،
قياڭ مۇرت قاناتى،
ۇشقىرلاردىڭ جۇيرىگى. (قارلىعاش)
ۇزاق تەكتەس قۇس،
شىركەي جەپ
اۋىل ماڭىنان
ۇزاپ كەتپەس قۇس. (قاراتورعاي)
توقىلداتىپ، مازانى اپ،
اعاشتاردى تازالاپ،
ورمانداردى ەمدەيدى،
زيانكەستى جازالاپ. (توقىلداق)
ۇيىمداستىرۋشىلىق ىزدەنۋ.
بالالارعا جىل قۇستارى مەن قىستاپ قالاتىن قۇستار بەينەلەنگەن سۋرەتتەردى قاراۋدى ۇسىنۋ.
سۋرەتتەر بويىنشا سۇراقتار قويىلعان سوڭ، بالالار وزدەرىنە تانىس قۇستاردى اتايدى.
- ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- اۋلادان قانداي قۇستاردى كوردىڭدەر؟
- تورعاي، شىمشىق، كوگەرشىن، ۇزاق، توقىلداق، قارعا.
- قىستا جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستار قالاي اتالادى؟
- جىل قۇستارى.
- جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستار قىسقا وزىنە ازىق جيناي الامايدى جانە قىسقا ازىق تاۋىپ جەۋگە بەيىمدەلمەگەن.
- قىستاپ قالاتاتىن قۇستاردى قالاي اتايدى؟
- وتىرىقشى قۇستار.
ولاردىڭ جىلى جاققا ۇشىپ كەتپەيتىن سەبەبى ولار سۋىقتان قورىقپايدى. ازىق تاۋىپ جەي الادى. اعاشتىڭ قابىعىنىڭ استىنا قۋىستارعا جاسىرىنىپ قالعان جاندىكتەردى جەيدى.
ديداكتيكالىق ويىن: «عاجايىپ قورجىن» ويىنىن وينايمىز. قورجىندا تاقىرىپقا بايلانىستى ءارتۇرلى سۋرەتتەر بار. ءار بالا ءبىر سۋرەتتەن الادى. ءبارىمىز بىرگە اتايىقشى.
جاڭا سوزدەر: قۇستار – پتيسى، بالاپاندار - پتەنيسى، جىل قۇستارى - پەرەلەتنىە پتيسى، تورعاي – ۆوروبەي، كوگەرشىن - گولۋبى، ۇيا - گنەزدو، قامقورلىق – زابوتا.
جاڭا سوزدەردى قايتالاتۋ.
پسيحورەلاكساسيا. بالالار كوزدەرىن جۇمىپ، ءار ءتۇرلى قۇستاردىڭ سايراعان ۇندەرىن تىڭدايدى. قۇستاردىڭ كەرەمەت ۇندەرىن تىڭداپ وتىرعان كەزدە، قولىندا روگاتكاسى بار بالا كىرىپ كەلەدى.
- سەن كىمسىڭ؟ اتىڭ كىم؟ قولىڭداعى نە؟
- بۇل روگاتكا، قۇس اتايىن دەپ ەدىم.
- بالالار قۇس اتۋعا بولا ما؟
- جوق بولمايدى، ولار ءبىزدىڭ دوسىمىز.
- ال، بالالار ءبىز قانداي اقىل - كەڭەس بەرە الامىز؟
ءارى قاراي بالالاردىڭ تاقىرىپقا ساي تاقپاقتارى تىڭدالالدى.
- دۇرىس، ال ءبىز قانداي تىيىم سوزدەردى بىلەمىز؟
- قۇس ۇياسىن بۇزۋعا بولمايدى.
- اعاشتى سىندىرۋعا بولمايدى.
- قۇسقا تاس لاقتىرۋعا بولمايدى.
دۇرىس بالالار، سەن ءبىزدىڭ بالالارمەن دوس بول، مۇنداي جامان ادەتتەن اۋلاق بول.
سەرگىتۋ ءساتى:
قامقورشى بوپ جۇرەمىز،
تابيعاتقا قۇستارعا.
ايالايمىز ولاردى،
جاقسى كورىپ ءبارىمىز.
قىستا قۇستار ءۇشىن وتە قيىن. اسىرەسە قالىڭ قار جاۋىپ، بوران سوققاندا. قۇستار قىس كەزىندە ادامدار تۇراتىن جەرگە جاقىنداي تۇسەدى. ادامدار بىزگە ازىق بەرەدى، كومەكتەسەدى دەپ ويلايدى.
- ولارعا نە بەرەر ەدىڭدەر؟ ولار نە جەيدى؟
- قاربىزدىڭ، اسقاباقتىڭ، ءدانى ءارتۇرلى ءداندى داقىلدار.
قۇستارعا نە ءۇشىن كومەكتەسەمىز؟ ولاردىڭ بىزگە قانداي پايداسى بار؟
قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز. ولار اعاشتاردى قۇرت قۇمىرسقادان قورعايدى.
داپتەرمەن جۇمىس.
جەكە جۇمىس جۇرگىزۋ.
رەفلەكسيالىق تۇزەتۋ. قۇستارعا جەمدى قالاي بەرەمىز؟
بىزدە دايىن جەمساۋىت بار. سەرۋەن كەزىندە وزدەرى دايىنداعان جەمساۋىتقا جەمدەرىن سالىپ بەرەدى. قۇستاردىڭ قالاي قورەكتەنەتىنىن باقىلايدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. قايتالايدى: جاڭا سوزدەردى.
2. تۇسىنەدى: قۇستاردىڭ جىلى جاققا ۇشىپ كەتۋ سەبەپتەرىن، قىستاپ قالاتىن قۇستاردىڭ قالاي قورەكتەنەتىنىن.
3. قولدانادى: قۇستارعا قامقور بولۋدى.
№100 «توعجان» بوبەكجاي-باقشاسى
جوعارعى ساناتتى تاربيەشى
ساۋلە مەرگەنباي قىزى تۋرلىبەكوۆا
ءبولىمى: ەكولوگيا نەگىزدەرى
تاقىرىبى: قىستاپ قالاتىن قۇستار جانە جىل قۇستارى
ماقساتى: قىستاپ قالاتىن جانە جىل قۇستارى تۋرالى جالپى تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
قۇستاردىڭ جىلى جاققا ۇشىپ كەتۋ سەبەپتەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. قۇستارعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ. قۇستاردى قورعاۋعا جانە قامقور بولۋعا ۇيرەتۋ.
دامىتۋشىلى: سوزدىك قورلارىن بايىتۋ جاڭا سوزدەردى كۇندەلىكتى ومىردە قولدانا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ، وي - ورىستەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى وتانىن، جەرىن، تابيعاتىن، قۇستاردى سۇيۋگە تاربيەلەۋ. مەيىرىمدى بولۋعا، قايىرىمدىلىققا باۋلۋ.
ءادىس - تاسىلدەر: سۇراق – جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، اڭگىمەلەۋ، قايتالاتۋ، جاتتاتۋ.
قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار مەن جابدىقتار: قىستاپ قالاتىن جانە جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستاردىڭ، بالاپانداردىڭ سۋرەتتەرى، قاتىرما قاعازدان جاسالعان سۇلباسى، قۇستار تۋرالى بەينە سلايد، ءۇنتاسپا. پاكەتتەن جاسالعان جەمساۋىت، قۇستارعا سەبۋگە ارنالعان ءارتۇرلى داندەر.
سوزدىك جۇمىس: وتىرىقشى، قۇستار، بالاپان، جىل قۇستارى، تورعاي، كوگەرشىن، ۇيا، قامقورلىق.
بيلينگۆالدى كومپونەنت: جىل قۇستارى - پەرەلەتنىە پتيسى، وتىرىقشى - وسەدلىي.
ۇيىمداستىرۋ وقۋ ءىس - اركەتى.
موتيۆاسيالىق قوزعاۋشى.
شاتتىق شەڭبەر.
جاقسىلىق جاسا دوسىڭا،
بىرگە ويناعان جاسىڭنان.
قينالعان كەزدە ءارقاشان
تابىلسا بولدى قاسىنان.
بولعىڭ كەلسە جاقسى ادام،
جاقسىلىق جاسا ءارقاشان.
جاعىمدى كۇيگە كەلۋ، ول ءۇشىن تەرەڭ دەم الىپ، ونى شىعارامىز.
قۇستار تۋرالى جۇمباقتار:
ەكى ايىر قۇيرىعى،
قياڭ مۇرت قاناتى،
ۇشقىرلاردىڭ جۇيرىگى. (قارلىعاش)
ۇزاق تەكتەس قۇس،
شىركەي جەپ
اۋىل ماڭىنان
ۇزاپ كەتپەس قۇس. (قاراتورعاي)
توقىلداتىپ، مازانى اپ،
اعاشتاردى تازالاپ،
ورمانداردى ەمدەيدى،
زيانكەستى جازالاپ. (توقىلداق)
ۇيىمداستىرۋشىلىق ىزدەنۋ.
بالالارعا جىل قۇستارى مەن قىستاپ قالاتىن قۇستار بەينەلەنگەن سۋرەتتەردى قاراۋدى ۇسىنۋ.
سۋرەتتەر بويىنشا سۇراقتار قويىلعان سوڭ، بالالار وزدەرىنە تانىس قۇستاردى اتايدى.
- ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- اۋلادان قانداي قۇستاردى كوردىڭدەر؟
- تورعاي، شىمشىق، كوگەرشىن، ۇزاق، توقىلداق، قارعا.
- قىستا جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستار قالاي اتالادى؟
- جىل قۇستارى.
- جىلى جاققا ۇشىپ كەتەتىن قۇستار قىسقا وزىنە ازىق جيناي الامايدى جانە قىسقا ازىق تاۋىپ جەۋگە بەيىمدەلمەگەن.
- قىستاپ قالاتاتىن قۇستاردى قالاي اتايدى؟
- وتىرىقشى قۇستار.
ولاردىڭ جىلى جاققا ۇشىپ كەتپەيتىن سەبەبى ولار سۋىقتان قورىقپايدى. ازىق تاۋىپ جەي الادى. اعاشتىڭ قابىعىنىڭ استىنا قۋىستارعا جاسىرىنىپ قالعان جاندىكتەردى جەيدى.
ديداكتيكالىق ويىن: «عاجايىپ قورجىن» ويىنىن وينايمىز. قورجىندا تاقىرىپقا بايلانىستى ءارتۇرلى سۋرەتتەر بار. ءار بالا ءبىر سۋرەتتەن الادى. ءبارىمىز بىرگە اتايىقشى.
جاڭا سوزدەر: قۇستار – پتيسى، بالاپاندار - پتەنيسى، جىل قۇستارى - پەرەلەتنىە پتيسى، تورعاي – ۆوروبەي، كوگەرشىن - گولۋبى، ۇيا - گنەزدو، قامقورلىق – زابوتا.
جاڭا سوزدەردى قايتالاتۋ.
پسيحورەلاكساسيا. بالالار كوزدەرىن جۇمىپ، ءار ءتۇرلى قۇستاردىڭ سايراعان ۇندەرىن تىڭدايدى. قۇستاردىڭ كەرەمەت ۇندەرىن تىڭداپ وتىرعان كەزدە، قولىندا روگاتكاسى بار بالا كىرىپ كەلەدى.
- سەن كىمسىڭ؟ اتىڭ كىم؟ قولىڭداعى نە؟
- بۇل روگاتكا، قۇس اتايىن دەپ ەدىم.
- بالالار قۇس اتۋعا بولا ما؟
- جوق بولمايدى، ولار ءبىزدىڭ دوسىمىز.
- ال، بالالار ءبىز قانداي اقىل - كەڭەس بەرە الامىز؟
ءارى قاراي بالالاردىڭ تاقىرىپقا ساي تاقپاقتارى تىڭدالالدى.
- دۇرىس، ال ءبىز قانداي تىيىم سوزدەردى بىلەمىز؟
- قۇس ۇياسىن بۇزۋعا بولمايدى.
- اعاشتى سىندىرۋعا بولمايدى.
- قۇسقا تاس لاقتىرۋعا بولمايدى.
دۇرىس بالالار، سەن ءبىزدىڭ بالالارمەن دوس بول، مۇنداي جامان ادەتتەن اۋلاق بول.
سەرگىتۋ ءساتى:
قامقورشى بوپ جۇرەمىز،
تابيعاتقا قۇستارعا.
ايالايمىز ولاردى،
جاقسى كورىپ ءبارىمىز.
قىستا قۇستار ءۇشىن وتە قيىن. اسىرەسە قالىڭ قار جاۋىپ، بوران سوققاندا. قۇستار قىس كەزىندە ادامدار تۇراتىن جەرگە جاقىنداي تۇسەدى. ادامدار بىزگە ازىق بەرەدى، كومەكتەسەدى دەپ ويلايدى.
- ولارعا نە بەرەر ەدىڭدەر؟ ولار نە جەيدى؟
- قاربىزدىڭ، اسقاباقتىڭ، ءدانى ءارتۇرلى ءداندى داقىلدار.
قۇستارعا نە ءۇشىن كومەكتەسەمىز؟ ولاردىڭ بىزگە قانداي پايداسى بار؟
قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز. ولار اعاشتاردى قۇرت قۇمىرسقادان قورعايدى.
داپتەرمەن جۇمىس.
جەكە جۇمىس جۇرگىزۋ.
رەفلەكسيالىق تۇزەتۋ. قۇستارعا جەمدى قالاي بەرەمىز؟
بىزدە دايىن جەمساۋىت بار. سەرۋەن كەزىندە وزدەرى دايىنداعان جەمساۋىتقا جەمدەرىن سالىپ بەرەدى. قۇستاردىڭ قالاي قورەكتەنەتىنىن باقىلايدى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. قايتالايدى: جاڭا سوزدەردى.
2. تۇسىنەدى: قۇستاردىڭ جىلى جاققا ۇشىپ كەتۋ سەبەپتەرىن، قىستاپ قالاتىن قۇستاردىڭ قالاي قورەكتەنەتىنىن.
3. قولدانادى: قۇستارعا قامقور بولۋدى.
№100 «توعجان» بوبەكجاي-باقشاسى
جوعارعى ساناتتى تاربيەشى
ساۋلە مەرگەنباي قىزى تۋرلىبەكوۆا
You Might Also Like
