InfoHub Logo

قىزىل كىتاپ — بۇل قاۋىپ-قاتەر دابىلى. ءتۇردىڭ بۇل كىتاپقا ەنگىزىلۋى، وعان ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ كەرەك ەكەندىگىن بىلدىرەدى، كوبىنە ارنايى قورعاۋ شارالارى قاجەت، ايتپەسە ءتۇردىڭ مۇلدەم جوعالىپ كەتۋى مۇمكىن. قازاقستان ۇكىمەتى 1978 جىلدىڭ قاڭتارىندا قىزىل كىتاپتى قۇرۋ تۋرالى جارعى شىعاردى. مۇك، قىنا، سانىراۋقۇلاقتاردى قوسقاندا قۇرامىندا 300 تۇردەن اسا وسىمدىكتەر بار كىتاپ 1981 جىلى اكەدەميك ب.ا.بىكوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن جارىق كوردى.

قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىندا سيرەك جانە جويىلىپ بارا جاتقان تۇرلەردىڭ تىزىمىنە ەنگىزىلگەن جابايى ومىرتقالىلاردىڭ 87 ءتۇرىنىڭ جانە وسىمدىكتەردىڭ 303 ءتۇرىنىڭ قازىرگى تارالۋى، سانىنىڭ جاي-كۇيى، بيولوگياسى تۋرالى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن.

قىزىل كىتاپقا ەنگىزىلگەن وسىمدىك ەرەكشە قورعاۋعا الىنادى. ولاردى جيناۋعا تىيىم سالىنعان. قىزىل كىتاپقا ەنگىزىلگەن وسىمدىكتەردى زاڭسىز جيناسا نەمەسە زاقىمداسا، ءاربىر داناسىنا 360 تەڭگە ايىپ تولەيدى.

قازاقستاننىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگەن جانۋارلاردىڭ ءبىرى قار بارىسى. بارىس سانى مەن تارالۋى ازايىپ بارا جاتقان، سيرەك كەزدەسەتىن ءتۇر. قازاقستان، تيان-شان، قارجانتاۋ مەن وگەم، تالاس، قىرعىز، ىلە، كۇنگەي، تەرىسكەي، كەتمەن، جوڭعار الاتاۋىنىڭ شەتكi سىلەمدەرى، التىن ەمەل، شولاق، Maنتاي جانە قايقان، سونداي-اق تارباعاتاي، ساۋىر مەن التايدىڭ بيىك جوتالارىندا تارالعان. ولار جالپى تاۋلاردىڭ ءالپى جانە ءسۋبالپى بەلدەۋلەرىندە، قۇزدى، جارتاستى جەرلەردى مەكەندەيدى. قار بارىسىنىڭ قازاقستاندا جالپى سانى 180-200 باسقا جەتەدى دەپ ەسەپتەلەدى. 

قىزىل كىتاپقا ەنگەن جانۋارلار ءوز دەڭگەيىندە قورعالىپ ءجۇر. ءبىراق قىزىل كىتاپقا ەنگەن جانۋارلار مەن وسىمدىكتەرگە زيان كەلتىرمەۋىن جاقسىراق قاداعالاۋ كەرەك. 

---