قول جۇمىستارى، تىگىستەرىنىڭ تۇرلەرى
اقتوبە وبلىسى، مۇعالجار اۋدانى،
قاندىاعاش قالاسى، №4 ورتا مەكتەبىنىڭ
تەحنولوگيا جانە سىزۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قول جۇمىستارى، تىگىستەرىنىڭ تۇرلەرى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك ماقساتى: قول تىگىستەرىنىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ، ۇيرەتۋ، تىگىستىڭ تۇرلەرىن تىگۋگە جاتتىقتىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق ماقساتى: تىگىس تۇرلەرىن تۇرمىستا قولدانا بىلۋگە، ءتيىمدى پايدالانۋعا ۇيرەتۋ.
ب) تاربيەلىك ماقساتى: ۇقىپتىلىققا، ىسكەرلىككە، شىدامدىلىققا باۋلۋ.
ءىىى. ەڭبەك نىسانى: تۇسىندىرمە، ساراماندىق وقىتۋ،
ءىۇ. ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ءۇ. ساباقتىڭ كورنەكىلىگى، كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: بۇكتەمە، وقۋلىق، ينە، قايشى، ءجىپ، ماتا، ولشەۋىش تاسپا
ءۇى. ءپانارالىق بايلانىس: سىزۋ، بەينەلەۋ، ماتەماتيكا، ادەبيەت
ءۇىى. ساباقتىڭ مازمۇنى مەن ءوتۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
توپتاستىرۋ (قول جۇمىسىندا قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار)
ا) ءبىزدى، ويماقتى نە ءۇشىن قولدانامىز؟
ءا) ينە نە ءۇشىن قاجەت جانە ونىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
ب) قايشى نەدەن جاسالادى جانە ونىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
ۆ) ولشەۋىش لەنتا، بور نە ءۇشىن قاجەت؟
3. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
كيىم بولىكتەرىن بىرىكتىرۋ جانە قيىندىلارىن وڭدەۋ ءۇشىن جىپپەن تىگۋ، جەلىمدەۋ، بالقىتىپ بىرىكتىرۋ ادىستەرى قولدانىلادى.
تىگىس ورىندالۋىنا بايلانىستى قول تىگىس جانە ماشينا تىگىستەرى بولىپ بولىنەدى. قولمەن تىگىلگەن تىگىستەر تۇراقتى، ۋاقىتشا، جاي جانە كۇردەلى بولىپ بولىنەدى. بۇيىمداردى قولمەن تىگۋ كەزىندە تىگىستىڭ بەس ءتۇرى پايدالانىلادى: ءتۇزۋ، قيعاش، ايقاستالعان، تورلامالى، قايىپ تىگۋ.
ءتۇزۋ تىگىستەر قۇرىلىمىنا بايلانىستى ەڭ جاي تىگىس، ولار بوس، تەز سوگىلەتىن تىگىس بولىپ سانالادى. ءتۇزۋ تىگىستەرگە ءتۇزۋ كوكتەۋ تىگىس جانە كوشىرمە تىگىس جاتادى. ءتۇزۋ كوكتەۋ تىگىستەر بۇيىمداردىڭ بولىكتەرىن ۋاقىتشا قوسۋ ءۇشىن، ماشينامەن تىگۋ الدىندا قولدانىلادى.
. ءتۇزۋ تىگىستەردى تىگۋ ءۇشىن ينەنى قيعاشتاي ۇستاپ ماتانى ۇستىنەن استىنا جانشيدى، ءسال الدىعا قوزعاپ ينەنى ماتانىڭ ۇستىنە قايتا شىعارۋ كەرەك. كوكتەپ تىككەندە ينەنى تىگىلەتىن بۇيىمنىڭ بەتىنە كەزەك - كەزەك وتكىزەدى سوندا تىگىستىڭ جىپتەرى ەكى بەتتە دە ۇزىك - ۇزىك بولىپ كورىنىپ تۇرادى.
كوشىرمە تىگىس سىزىقتاردى ءبىر جاقتان ەكىنشى جاققا كوشىرۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ۇلگىنىڭ ءاربىر بولىگىنىڭ كونتۋر سىزىقتارى بويىمەن، ەنىن 0، 5 - 0، 7 سم ەتىپ ىلمەكتەپ شىعادى، سودان كەيىن بولىكتى اجىراتىپ، ولاردىڭ اراسىنداعى ءجىپتى قايشىمەن ابايلاپ قيادى.
قيعاش تىگىستەرگە قيعاش كوكتەۋ، شەتىن الا تىگۋ، بۇگىپ جاپسىرۋ تىگىستەرى جاتادى. شەتىن الا تىگۋ. قولمەن تىككەندە ءجىپتى تارتپاي، ماتانىڭ شەتىن ينەمەن شانشىپ سولدان وڭعا قاراي تىگەدى. ءجىپتى بوس تاستاي، ءجيى تىگۋ كەرەك. بۇگىپ جاپسىرۋ. ماتانى ىشىنە قاراي قايىرىپ، شەتىن ءسال بۇگەدى، ينە ۇستىڭگى ماتانىڭ ءبىر جىبىنەن ءوتىپ، ودان اري قاراي قايىرمانىڭ ىشىنەن وتكىزىلەدى. ينەنى ءجيى، اراسىنا 2 - 3 مم قالدىرا شانشۋ كەرەك.
كيىم تىگۋدە كويلەك پەن بەلدەمشەنىڭ ەتەگى، شالباردىڭ بالاعى، جاعانىڭ قيىندىسى ايقاستالعان تىگىسپەن جاپسىرىلادى. بۇل جەردە كوبىنە تىگىنشىلەر بۇيىم تىگىسىن جاتقىزۋ ماقساتىندا، ياعني قىرىن شىعارۋ ماقساتىندا قولدانادى. ايقاس تىگۋدە ينەمەن تىگىلەتىن كەستەنىڭ ەڭ كوپ تاراعان ءتۇرى. ايقاستالعان تىگىس سولدان وڭعا قاراي تىگىلەدى. ينەنى ماتانىڭ ىشكى جاعىنىڭ 2 - 3 جىبىنەن وتكىزەدى، ونى وزىنە قاراي قايىرىپ تاستاپ، ينەنى ماتانىڭ وڭ جاق بەتى بويىنشا قيعاشىنان، وڭ جاقتاعى ءبىرىنشى قاتارعا تىك تۇيرەيدى. ودان سوڭ ءبىر جاقتاعى تىگىس ەكىنشى جاقتاعى ەكى قابات تىگىسىنىڭ ورتاسىنا ءتۇسۋ ءۇشىن ماتا ءجىبىنىڭ جوعارىداعىداي مولشەرىن (2 - 3 ءجىپ) تۇيرەپ الادى، تىگىس ارالىقتارى 0، 5 - 0، 7 سم.
تورلامالى تىگىس – كۇردەلى تىگىس بولىپ سانالادى. نەگىزىنەن تورلاۋعا جانە سەتىنەگىش ماتانىڭ جيەگىن تىگۋگە قولدانىلادى. تىگىس وڭنان سولعا قاراي تىگىلەدى.
قايىپ تىگۋ ءارى بەرىكتىك، ءارى ادەمىلىك ءۇشىن قولدانادى. بۇل تىگىستىڭ بەت جاعى كادىمگى تىگىن ماشيناسىنىڭ تىگىسى ءتارىزدى ءتىزىلىپ تۇسەدى. ەگەر ماشينامەن تىگۋ مۇمكىن بولماسا قايىپ تىگۋ ءادىسى قولدانىلادى.
قولمەن ءىس تىگۋشىنىڭ نەگىزگى قۇرالارى: ينە، قايشى، ۇلگى، ويماق.
4. ساراماندىق جۇمىس تەحنولوگياسى
قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى.
تەحنولوگيا ءپانى ەپتىلىكتى، يكەمدىلىكتى، شەبەرلىكتى قاجەت ەتەدى. ءار ءىستى باستار الدىندا حالىق ماتەلىن ەستە ۇستاعان ءجون. «تالاپپەن باستاپ، تالعاممەن اياقتا» وسى ماقالدا ۇلكەن ءمان - ماعىنا بار.
ءۇىىى. بەكىتۋ سۇراقتارى:
1. تىگىس ورىندالۋىنا بايلانىستى نەشەگە بولىنەدى؟
2. قول تىگىسىنىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
3. قاي تىگىس كەستەدە كوپ قولدانىلادى؟
4. قايىپ تىگۋ نە ءۇشىن قولدانىلادى؟
ءىح. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
قاندىاعاش قالاسى، №4 ورتا مەكتەبىنىڭ
تەحنولوگيا جانە سىزۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قول جۇمىستارى، تىگىستەرىنىڭ تۇرلەرى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك ماقساتى: قول تىگىستەرىنىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ، ۇيرەتۋ، تىگىستىڭ تۇرلەرىن تىگۋگە جاتتىقتىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق ماقساتى: تىگىس تۇرلەرىن تۇرمىستا قولدانا بىلۋگە، ءتيىمدى پايدالانۋعا ۇيرەتۋ.
ب) تاربيەلىك ماقساتى: ۇقىپتىلىققا، ىسكەرلىككە، شىدامدىلىققا باۋلۋ.
ءىىى. ەڭبەك نىسانى: تۇسىندىرمە، ساراماندىق وقىتۋ،
ءىۇ. ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ءۇ. ساباقتىڭ كورنەكىلىگى، كەرەكتى قۇرال - جابدىقتار: بۇكتەمە، وقۋلىق، ينە، قايشى، ءجىپ، ماتا، ولشەۋىش تاسپا
ءۇى. ءپانارالىق بايلانىس: سىزۋ، بەينەلەۋ، ماتەماتيكا، ادەبيەت
ءۇىى. ساباقتىڭ مازمۇنى مەن ءوتۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
توپتاستىرۋ (قول جۇمىسىندا قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار)
ا) ءبىزدى، ويماقتى نە ءۇشىن قولدانامىز؟
ءا) ينە نە ءۇشىن قاجەت جانە ونىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
ب) قايشى نەدەن جاسالادى جانە ونىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
ۆ) ولشەۋىش لەنتا، بور نە ءۇشىن قاجەت؟
3. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
كيىم بولىكتەرىن بىرىكتىرۋ جانە قيىندىلارىن وڭدەۋ ءۇشىن جىپپەن تىگۋ، جەلىمدەۋ، بالقىتىپ بىرىكتىرۋ ادىستەرى قولدانىلادى.
تىگىس ورىندالۋىنا بايلانىستى قول تىگىس جانە ماشينا تىگىستەرى بولىپ بولىنەدى. قولمەن تىگىلگەن تىگىستەر تۇراقتى، ۋاقىتشا، جاي جانە كۇردەلى بولىپ بولىنەدى. بۇيىمداردى قولمەن تىگۋ كەزىندە تىگىستىڭ بەس ءتۇرى پايدالانىلادى: ءتۇزۋ، قيعاش، ايقاستالعان، تورلامالى، قايىپ تىگۋ.
ءتۇزۋ تىگىستەر قۇرىلىمىنا بايلانىستى ەڭ جاي تىگىس، ولار بوس، تەز سوگىلەتىن تىگىس بولىپ سانالادى. ءتۇزۋ تىگىستەرگە ءتۇزۋ كوكتەۋ تىگىس جانە كوشىرمە تىگىس جاتادى. ءتۇزۋ كوكتەۋ تىگىستەر بۇيىمداردىڭ بولىكتەرىن ۋاقىتشا قوسۋ ءۇشىن، ماشينامەن تىگۋ الدىندا قولدانىلادى.
. ءتۇزۋ تىگىستەردى تىگۋ ءۇشىن ينەنى قيعاشتاي ۇستاپ ماتانى ۇستىنەن استىنا جانشيدى، ءسال الدىعا قوزعاپ ينەنى ماتانىڭ ۇستىنە قايتا شىعارۋ كەرەك. كوكتەپ تىككەندە ينەنى تىگىلەتىن بۇيىمنىڭ بەتىنە كەزەك - كەزەك وتكىزەدى سوندا تىگىستىڭ جىپتەرى ەكى بەتتە دە ۇزىك - ۇزىك بولىپ كورىنىپ تۇرادى.
كوشىرمە تىگىس سىزىقتاردى ءبىر جاقتان ەكىنشى جاققا كوشىرۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ۇلگىنىڭ ءاربىر بولىگىنىڭ كونتۋر سىزىقتارى بويىمەن، ەنىن 0، 5 - 0، 7 سم ەتىپ ىلمەكتەپ شىعادى، سودان كەيىن بولىكتى اجىراتىپ، ولاردىڭ اراسىنداعى ءجىپتى قايشىمەن ابايلاپ قيادى.
قيعاش تىگىستەرگە قيعاش كوكتەۋ، شەتىن الا تىگۋ، بۇگىپ جاپسىرۋ تىگىستەرى جاتادى. شەتىن الا تىگۋ. قولمەن تىككەندە ءجىپتى تارتپاي، ماتانىڭ شەتىن ينەمەن شانشىپ سولدان وڭعا قاراي تىگەدى. ءجىپتى بوس تاستاي، ءجيى تىگۋ كەرەك. بۇگىپ جاپسىرۋ. ماتانى ىشىنە قاراي قايىرىپ، شەتىن ءسال بۇگەدى، ينە ۇستىڭگى ماتانىڭ ءبىر جىبىنەن ءوتىپ، ودان اري قاراي قايىرمانىڭ ىشىنەن وتكىزىلەدى. ينەنى ءجيى، اراسىنا 2 - 3 مم قالدىرا شانشۋ كەرەك.
كيىم تىگۋدە كويلەك پەن بەلدەمشەنىڭ ەتەگى، شالباردىڭ بالاعى، جاعانىڭ قيىندىسى ايقاستالعان تىگىسپەن جاپسىرىلادى. بۇل جەردە كوبىنە تىگىنشىلەر بۇيىم تىگىسىن جاتقىزۋ ماقساتىندا، ياعني قىرىن شىعارۋ ماقساتىندا قولدانادى. ايقاس تىگۋدە ينەمەن تىگىلەتىن كەستەنىڭ ەڭ كوپ تاراعان ءتۇرى. ايقاستالعان تىگىس سولدان وڭعا قاراي تىگىلەدى. ينەنى ماتانىڭ ىشكى جاعىنىڭ 2 - 3 جىبىنەن وتكىزەدى، ونى وزىنە قاراي قايىرىپ تاستاپ، ينەنى ماتانىڭ وڭ جاق بەتى بويىنشا قيعاشىنان، وڭ جاقتاعى ءبىرىنشى قاتارعا تىك تۇيرەيدى. ودان سوڭ ءبىر جاقتاعى تىگىس ەكىنشى جاقتاعى ەكى قابات تىگىسىنىڭ ورتاسىنا ءتۇسۋ ءۇشىن ماتا ءجىبىنىڭ جوعارىداعىداي مولشەرىن (2 - 3 ءجىپ) تۇيرەپ الادى، تىگىس ارالىقتارى 0، 5 - 0، 7 سم.
تورلامالى تىگىس – كۇردەلى تىگىس بولىپ سانالادى. نەگىزىنەن تورلاۋعا جانە سەتىنەگىش ماتانىڭ جيەگىن تىگۋگە قولدانىلادى. تىگىس وڭنان سولعا قاراي تىگىلەدى.
قايىپ تىگۋ ءارى بەرىكتىك، ءارى ادەمىلىك ءۇشىن قولدانادى. بۇل تىگىستىڭ بەت جاعى كادىمگى تىگىن ماشيناسىنىڭ تىگىسى ءتارىزدى ءتىزىلىپ تۇسەدى. ەگەر ماشينامەن تىگۋ مۇمكىن بولماسا قايىپ تىگۋ ءادىسى قولدانىلادى.
قولمەن ءىس تىگۋشىنىڭ نەگىزگى قۇرالارى: ينە، قايشى، ۇلگى، ويماق.
4. ساراماندىق جۇمىس تەحنولوگياسى
قاۋىپسىزدىك ەرەجەسى.
تەحنولوگيا ءپانى ەپتىلىكتى، يكەمدىلىكتى، شەبەرلىكتى قاجەت ەتەدى. ءار ءىستى باستار الدىندا حالىق ماتەلىن ەستە ۇستاعان ءجون. «تالاپپەن باستاپ، تالعاممەن اياقتا» وسى ماقالدا ۇلكەن ءمان - ماعىنا بار.
ءۇىىى. بەكىتۋ سۇراقتارى:
1. تىگىس ورىندالۋىنا بايلانىستى نەشەگە بولىنەدى؟
2. قول تىگىسىنىڭ نەشە ءتۇرى بار؟
3. قاي تىگىس كەستەدە كوپ قولدانىلادى؟
4. قايىپ تىگۋ نە ءۇشىن قولدانىلادى؟
ءىح. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
You Might Also Like
