InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: § 15. قولا ءداۋىرىنىڭ قونىستارى
ساباقتىڭ ماقساتى:
• بىلىمدىلىك: قولا ءداۋىرى، ونىڭ ادامزات تاريحىنداعى ماڭىزى، قولا ءداۋىرىنىڭ مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرى، ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى ءبىلىم بەرۋ.
• دامىتۋشىلىق: قولا ءداۋىرىنىڭ ادامزات بالاسىنىڭ باسىنان كەشىرگەن تاريحي كەزەڭدەگى ورنى جونىندە، قولا تۋرالى تۇسىنىكتەرى مەن ونىڭ باسقا مەتالداردان ارتىقشىلىعى پەن ەرەكشەلىگىن اشىپ كورسەتە ءبىلۋ، كارتانىڭ كومەگىمەن قولا ءداۋىرىنىڭ قازاقستان اۋماعىنداعى ايماقتارىن انىقتاي ءبىلۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
• تاربيەلىك: ادامزات دامۋىنداعى ۇلى جەتىستىكتەردىڭ ەڭبەكتىڭ اركاسىندا كەلگەندىگىن ايتا وتىرىپ، وقۋشىلاردى ەڭبەكتى سۇيۋگە، ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ. قازاق جەرىنىڭ تاريحى ادامزات تاريحىنىڭ قۇرامداس بولىگى ەكەنىن ۇعىنۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ءادىسى: بايانداۋ
ءپانارالىق بايلانىس: گەوگرافيا
كورنەكىلىك:
1.«ەجەلگى قازاقستان» كارتاسى.
2. جەرگىلىكتى ولكەتانۋ مۇراجايىنداعى قولا ءداۋىرىنىڭ ەسكەرتكىشتەرى.
3. تاس بەتىنە ءتۇرلى سۋرەتتەر سالىنعان قولا ءداۋىرى ادامدارىنىڭ رۋحاني مادەنيەتى تۋرالى تۇسىنىك بەرەتىن سۋرەتتەرى.

ساباقتىڭ بارىسى I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
II. ءۇي تاپسىرماسى.
ءۇي تاپسىرماسىن پاراگرافتىڭ سوڭىنداعى مىنا سۇراق - تاپسىرمالاردىڭ كومەگىمەن بىرنەشە وقۋشىدان جەكە - جەكە سۇراپ شىعامىن.
1. ەجەلگى تاس داۋىرىندە قورشاعان ورتا، تابيعات قانداي بولدى؟
2. ورتا تاس داۋىرىندە قانداي اڭ اۋلايتىن قۇرالدار شىقتى؟
3. مەزوليت داۋىرىندە قانداي وزگەرىستەر ورىن الدى؟
4. مەزوليت اڭشىلارى قانداي جەتىستىكتەرگە جەتتى؟
5. جاڭا تاس داۋىرىندە قانداي ءىرى جاڭالىقتار بولدى؟

جاڭا تاقىرىپتىڭ جوسپارى:
1. قولا ءداۋىرى.
2. قولا ءداۋىرىنىڭ ەرەكشەلىگى.
3. قولا ءداۋىرى (مىق) مادەنيەتى.
4. ەسكەرتكىشتەرى.
تاس داۋىرىنەن كەيىنگى ءىرى ءداۋىر قولا ءداۋىرى دەپ اتالادى ول ب. ز. ب. II — I مىڭجىلدىقتى قامتيدى. ودان كەيىن كولانىڭ مىستان ايىرماشىلىعىن اشىپ كورسەتەمىن. قولا مىس پەن قالايىنىڭ قوسىندىسى. بۇدان كەيىنگى ۋاقىتتاردا ادامداردىڭ نەگىزگى شارۋاشىلىق قۇرال سايماندارى نەگىزىنەن قولادان جاسالا باستاعانىن، ونى يگەرۋدى ادامدار قالاي ۇيرەنگەنى جونىندە قىزىقتى ەتىپ اڭگىمەلەپ بەرۋگە بولادى. ەۋرازيانىڭ دالالى ايماقتارىندا قولانى يگەرۋ ءىسى ەرەكشە قارقىنمەن دامىدى. قولا داۋىرىندە رۋلىق قاتىناستار ءبىرجولا ىدىراپ، ارنايى شارۋاشىلىقپەن اينالىساتىن تايپالىق بىرلەستىكتەر پايدا بولدى. ودان كەيىن قولا داۋىرىندەگى ەرەكشەلىگىن مىنا كەستە تۇرىندە اشىپ كورسەتەمىن.
قولا ءداۋىرىنىڭ ەرەكشەلىگى
• ءتۇستى مەتالدار مەن التىندى يگەرۋ
• كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىنىڭ پايدا بولۋى
• تەسەلى ەگىنشىلىكتىڭ پايدا بولۋى
اندرون (مىق) مادەنيەتى تاقىرىپشاسىن وقۋشىلارعا كەزەك - كەزەك وقىتامىن، ال قالعان وقۋشىلار ونىڭ مازمۇنىن تۇسىندىرەدى. وقۋشىلاردىڭ اندرون مادەنيەتى تۋرالى تۇسىنىگىن ەسكە جاقسى ساقتاۋى ءۇشىن مىنا تومەندەگى تىرەك سىزبانى پايدالانامىز.
• مىق
• ورتالىق قازاقستان
• بۇعىلى
• اچينسك
اندرون مادەنيەتى
• كەنت اريي، تۋر، قيان
• 150 - جۋشش ءقابىر 30 - عا جۋىق قونىس
• ەگىنشىلىك
• مال شارۋاشىلىعى
قولا ءداۋىرىنىڭ ەسكەرتكىشتەرى قازاقستاننىڭ سولتۇستىك، ورتالىق جانە باتىسىنان تابىلعان. سولاردىڭ نەگىزگىلەرى الەكسەيەۆكا، ۇرالىساي، ءتاستىبۇلاق، تامعالى، پەتروۆقا، بەسباي، العاباس، بەلاسار، بۇعىلى، قاناي، بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتتەرى. وقۋشىلارعا قوسىمشا مالىمەت رەتىندە بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتى تۋرالى اڭگىمەلەپ ايتىپ بەرەمىن.
ا. X. مارگۋلان. بەگازى - داندىبايەۆسكايا كۋلتۋرا قەنترالنوگو كازاحستانا. الما - اتا، 1979؛ عۇلاما تۇلعا، تاعدىر، تاعىلىم(الكەيمارگرلان تۋرالى ەستەلىكماقالالار). پاۆلودار، 2004.
جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرۋدىڭ كەلەسى ساتىسى ساباكتا وتكەن جاڭا سوزدەر بويىنشا جۇمىس: الدىن الا ۇيدەن دايىنداپ جازىپ اكەلگەن تەسەلى ەگىنشىلىك، اندرون مادەنيەتى، پەتروگليفتەر دەگەن سوزدەر جازىلعان پلاكاتتى تاقتاعا ىلەدى. تاقىرىپتى وقۋشىلار قالاي مەڭگەرگەندىگىن تەكسەرۋ ءۇشىن تومەندەگى سۇراقتاردى قويامىن. وقۋشىلار سۇراقتىڭ جاۋابىن جىلدام بەرۋى ءتيىس.
1. قولا ءداۋىرى قاي كەزەڭدى قامتيدى؟
2. قولا قالاي الىنادى؟
3. قولا ءداۋىرىنىڭ ءۇش ەرەكشەلىگىن ايتىپ بەرىڭدەر
4. قولا ءداۋىرىنىڭ ءىرى مادەنيەتى نەلىكتەن اندرون نەمەسە مىق مادەنيەتى دەپ اتالادى؟
5. قولا داۋىرىندە قازاقستان تۇرعىندارىن قالاي اتاعان؟
6. قولا ءداۋىرىنىڭ ەسكەرتكىشتەرى ەڭ كوپ شوعىرلانعان ءوڭىر؟
7. قازاق جەرىن قولا داۋىرىندە مەكەندەگەن تايپالار قان - داي تىلدىك توپقا جاتقان؟
9. قولا داۋىرىندە ەگىنشىلىكتىڭ قانداي ءتۇرى پايدا بولدى؟
10. قولا ءداۋىرىنىڭ ەسكەرتكىشى بەعازى - ءداندىباي مادەنيەتىن اشقان كورنەكتى عالىمدى اتا.

ۇيگە تاپسىرما. 15 - پاراگرافتى وقىپ، سوڭىنداعى سۇراق - تاپسىرمالار بويىنشا دايىندالىپ كەلۋ. قولا ءداۋىرىنىڭ ەڭبەك قۇرالدارىنىڭ سۋرەتىن وزدەرىنىڭ ويىنشا سالىپ كەلىپ، اڭگىمەلەپ ايتىپ بەرۋ.