قوس تىگىستى جەڭدى قۇراستىرۋ ەسەبى مەن سىزباسى
جەڭدى قۇراستىرۋ ءۇشىن كەرەكتى ولشەمدەر: وپ، درۋك، وزاپ
كەرەكتى قوسىمشالار: پوپ، پوزاپ
الدىن - الا ەسەبى
ۆوك = و1و2 = وو1 – وو2 = 18 – 2، 5 = 15، 5
وو2 - ولشەمگە بايلانىستى.
88 ءولش. – 92ءولش. = 2، 5 سم
96 ءولش. - 104 ءولش. = 2 سم
108 ءولش.– 120 ءولش.= 1، 5 سم
120 ءولش. = 1 سم
3) جەڭنىڭ ەنىن انىقتايمىز:
سۋرەت 1
شرۋك. راسچ =
شرۋك. فاكت = = = 18، 1
وتىرۋدى انىقتاۋ ءۇشىن ەكى فورمۋلانى قولدانامىز.
پپوس. راس = دپر · ن = 45·0، 1 = 4، 5؛
پپوس. فاك = دوك - دپر.
ماتانىڭ ءتۇرى
ن
1. پالتولىق
ا) جۇمساق
ب) ورتاشا
2. كوستيۋمدىك
3. كويلەكتىك
0، 15 - 0، 16
0، 12 - 0، 14
0، 07 - 0، 08
0، 06 - 0، 07
شرۋك. راسچ = = 17، 6
شرۋك. راسچ مەن شرۋك. جەل (فاكت) نۇكتەلەرىن سايكەستەندىرەمىز، ەگەر ولار ءارتۇرلى بولسا، شرۋك. فاكت ەسەپتى الامىز.
ءبىر تىگىستى، ەكى تىگىستى، ءۇش تىگىستى جەڭدى ەسەپتەۋ جانە قۇراستىرۋ.
جەڭنىڭ سىزباسىن قۇراستىرۋ ءۇشىن ەكى پەرپەنديكۋليارلى سىزىق جۇرگىزەمىز، ول و1 نۇكتەسى بولىپ تابىلادى. (سۋرەت 2)
و1 نۇكتەسىنەن جوعارى قاراي ءتۇپ بيىكتىگىن جۇرگىزەمىز: ↑و1و2 = ۆوك = 15، 5 ← و1رل = → و1رپ = شرۋك. جەل /2 = 18، 1/2 = 9، 1
رل جانە رپ نۇكتەلەرىنەن جوعارى قاراي پەرپەنديكۋليار سىزىق جۇرگىزەمىز، قيىلىسقان نۇكتەلەر و3 جانە و4 نۇكتەلەر بولىپ تابىلادى. و3 رپ نۇكتەلەرىنەن تومەن قاراي جالعاستىرىپ جەڭنىڭ ۇزىندىعىن تابامىز.
↓ و3 م = درۋك – (1÷1، 5) = 60 – 1 = 59
شىنتاق سىزىعى
↓ و3ل = و3م/2 + 3 = 59/2 + 3 = 32، 5
م جانە ل نۇكتەلەرىنەن گوريزونتال سىزىق جۇرگىزەمىز.
الدىڭعى تىگىس بويىنشا قيعاش سىزىق
←لل1 = 1 – 1، 5 سم؛ رپ، ل1، م نۇكتەلەرىن قوسامىز.
جەڭ ەتەگىنىڭ ەنى:
←مم1 = ش رۋك. ۆنيز/2 = 30/2 = 15
↓م1م2 = 1، 5 – 2، 5 سم.
جەڭنىڭ ەتەگىن م جانە م2 نۇكتەلەرىمەن قوسامىز.
رل جانە م2 نۇكتەلەردى ءتۇزۋ سىزىقپەن قوسىپ،
شىنتاق سىزىقپەن قيىلىسقان جەرىن ل2 نۇكتەسى دەپ بەلگىلەيمىز.
← ل2ل3 = 0، 5 – 1، 5 سم
رل؛ ل3 جانە م2 نۇكتەلەردى ءتۇزۋ سىزىقپەن قوسامىز.
رپ؛ ل1؛ م – الدىڭعى اۋدارىلىم
رل؛ ل3 جانە م2 - شىنتاق اۋدارىلىمى سۋرەت 2
ءتۇپتى قۇراستىرۋ
↑رپ 1 = گ4پ6 (سىزبادان) = 7، 0
↑رپر3 = گ1پ3 (سىزبادان) = 9، 5
←ر3ر3' = → ر3ر3" = 0، 5
←1 - 1"= → 1 - 1"= 0، 5
←و3و5 = و2و3/2 – 2 = 9، 1/2 – 2 = 2، 5
←و2و6 = و2و4/2 = 9، 1/2 = 4، 5
1' پەن و5 جانە ر3' پەن و6 ءتۇزۋ سىزىقپەن قوسامىز.
و5 2 = 2 ÷ 2، 5 سم؛
و6 3 = 1 ÷ 2 سم.
1'؛ 2؛ و2؛ 3؛ ر3' نۇكتەلەرىن دوعالعان سىزىقپەن قوسامىز.
تومەنگى ءتۇپتى قۇراستىرۋ
← 1 - 1" = 1 - 1"؛
→ ر3ر3" = ر33 ر3"؛
← رnگ2 = 0، 5 گ1گ4 (سىزبادان) + (1 - 1') = 7 + 0، 5 = 7، 5؛
رn8' = گ42 (سىزبادان) + (1 - 1') = 2، 8 + 0، 5 = 3، 3؛ سۋرەت 3
ر3" جانە گ2 نۇكتەلەرىن ءتۇزۋ سىزىقتارمەن قوسامىز.
ر3"4 = ر3"گ2/2 = 4 - 5 = 1÷2 سم
1"؛ 8؛ گ2؛ 5؛ ر3" نۇكتەلەرىن دوعالانعان سىزىقپەن قوسامىز.
ءبىر تىگىستى جەڭدى قۇراستىرۋ
ر'؛ ل'؛ م' جەڭنىڭ تومەنگى جاعىنان ورتاسىندا نەمەسە 1 ÷ 2 سم - گە الدىڭعى اۋدارىلىمعا جىلجىتامىز.
← رپ ر' = رپرل/2 – (0÷2 سم)؛
← ل1ل'= ل1ل3/2 – (0÷2 سم)؛
← مم' = مم2/2 – (0÷2 سم).
الدىڭعى جانە شىنتاق اۋدارىلىمىنداعى جەڭنىڭ تومەنگى بولىكتىڭ جايماسى
→ رپ ر1 = رپ ر'؛ ← رپ ر2 = رپ ر'؛
→ ل1ل11= ل1ل'؛ ← ل3 ل4 = ل3ل'؛
→ مم3 = مم'؛ ← م2م4 = م2م'.
↓م3م31 = م1م2؛
ءتۇپتىڭ تومەنگى بولىگىنىڭ جايماسى
ر پ 8' = ر پ 8 ┴ 6 - 7 = 4 – 5 = 1 ÷ 2 سم.
ر1؛ ل11؛ م31 - الدىڭعى اۋدارىلىمنىڭ سىزىعى
ر2؛ ل4؛ م4 – شىنتاق اۋدارىلىمىنىڭ سىزىعى
بۇكپەنىڭ ەنى ↓ل4ل41 = 2 سم؛
بۇكپەنىڭ ۇزىندىعى ل4ل3 = ل41 ل3.
ءتۇزۋ ءپىشىن جەڭدە ر1 جانە ر2 نۇكتەلەرى الدىڭعى جانە شىنتاق سىزىقتارىنىڭ شىڭدارى بولادى.
ر1؛ رپ؛ رل جانە ر2 ۆەرتيكال سىزىقتار تۇسىرەمىز.
ەكى تىگىستى جەڭدى قۇراستىرۋ
← رپ ر5 = ل1ل5 = مم5 = 3 - 4 سم؛
ر5؛ ل5 جانە م5 دوعامەن قوسامىز.
ءتۇپتىڭ تومەنگى بولىگىمەن قيىلىسقان نۇكتە ر51 جانە ەتەكپەن م51 نۇكتەلەرى بولىپ تابىلادى.
ر51؛ ل5؛ م51 – جەڭنىڭ تومەنگى بولىگىنىڭ الدىڭعى تىگىسى
→ رپ ر1 = رپ ر5؛
→ ل1ل11 = ل1ل5؛
→ مم3 = مم5.
ر1؛ ل11 جانە م3 نۇكتەلەرىن قوسامىز.
↑ ر1 ر11 = ر5 ر51؛
↓ م3م31 = م5م51.
ر11؛ ل11 جانە م31 – جەڭنىڭ ۇستىڭگى بولىگىنىڭ الدىڭعى تىگىسى
ر پ 8' = ر پ 8؛ ┴ 6 - 7 = 4 – 5 = 1 ÷ 2 سم؛ ر پ 8' = ر پ 8 = 3، 3.
شىنتاق اۋدارىلىمىنىڭ ەنى → رل ر4 = 4 سم؛
ۇستىڭگى جاعىندا جەڭنىڭ پىشىنىنە قاراي 1÷6 سم بولادى.
اۋدارىلىمنىڭ ەنى → م2م4 = 0... 2 سم
م4 جانە ر4 نۇكتلەرىن ءتۇزۋ سىزىقپەن قوسامىز، شىنتاق سىزىعىمەن قيىلىسقان جەرىن ل4 نۇكتەسىمەن بەلگىلەيمىز.
جەڭنىڭ تومەنگى بولىگىنىڭ شىنتاق تىگىسىنىڭ نۇكتەسى ←ل4ل41 = ل2ل3 = 1.... 1، 5 سم.
م4؛ ل41؛ ر4 نۇكتەلەرىن قيعاش سىزىقپەن قوسىپ، جوعارى قاراي جالعاستىرامىز، وسى سىزىقتىڭ قيىلىسىن ر41 دەپ بەلگىلەيمىز.
شىنتاق تىگىسپەن ءتۇپتىڭ تومەنگى بولىگىمەن قيىلىسقان نۇكتەسى ر41 بولىپ تابىلادى.
ر41؛ ل41؛ م4 – جەڭنىڭ تومەنگى بولىگىنىڭ شىنتاق تىگىسى.
ۇستىڭگى بولىكتىڭ شىنتاق تىگىسىنىڭ قۇراستىرىلۋى
← رل ر2 = رل ر4
← ل3ل42 = ل3ل41
← م2م41 = م2م4
ر2؛ ل42؛ م41 دوعالدانعان سىزىقپەن قوسامىز.
↑ر2ر21 = ر4ر41
ر3' ر21 – دوعالانعان سىزىقپەن قوسامىز.
ر21؛ ل42؛ م41 – جەڭنىڭ ۇستىڭگى بولىگىنىڭ شىنتاق تىگىسى.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى.
1. « ايەلدەر جانە بالالار كيىمدەرىن دايىنداۋ تەحنولوگياسى». ق. قۋچاربايەۆا.
ت. امرەيەۆا، گ. چمەكەيەۆا. استانا: فوليانت 2010ج
2. «كيىمدى كونسترۋكسيالاۋ جانە تىگۋ تەحنولوگياسى» ا. اسانوۆا، گ. تاستانبەكوۆا استانا: فوليانت 2008
3. بۇيىمنىڭ تۇيىندىك وڭدەلۋى ت. سۋلەيمەنوۆا. استانا: فوليانت 2009
4. «ۇلتتىق كيىمدەردى جوبالاۋ جانە تىگۋ تەحنولوگياسى» س. اسانوۆا. استانا2008ج.
5. كيىمدى مودەلدەۋ جانە كوركەمدىك بەزەندىرۋ گ. ءا. تاكىشيەۆا، ب. ە. اسانوۆا استانا: فوليانت 2008
6. «تىگىن ماماندىعى» ب. حاميدوللا، ق. جولامانوۆا. استانا: فوليانت 2009
7. «تىگىن بۇيىمىنىڭ تەحنولوگياسى» - ل. كۋاتبەكوۆا، ءۇ. كەلەسوۆا. استانا - 2010ج.
ۇيگە تاپسىرما: تاپسىرمانى كونسپەكت جاساپ سۋرەتكە ءتۇسىرىپ جىبەرۋ.
كەرەكتى قوسىمشالار: پوپ، پوزاپ
الدىن - الا ەسەبى
- 1. قولتىق ويىندىنىڭ سىزبادان ۇزىندىعىن ولشەيمىز:
- 2. ءتۇپ بيىكتىگىن تابامىز: ۆوك = و1و2
ۆوك = و1و2 = وو1 – وو2 = 18 – 2، 5 = 15، 5
وو2 - ولشەمگە بايلانىستى.
88 ءولش. – 92ءولش. = 2، 5 سم
96 ءولش. - 104 ءولش. = 2 سم
108 ءولش.– 120 ءولش.= 1، 5 سم
120 ءولش. = 1 سم
3) جەڭنىڭ ەنىن انىقتايمىز:
سۋرەت 1
شرۋك. راسچ =
شرۋك. فاكت = = = 18، 1
وتىرۋدى انىقتاۋ ءۇشىن ەكى فورمۋلانى قولدانامىز.
پپوس. راس = دپر · ن = 45·0، 1 = 4، 5؛
پپوس. فاك = دوك - دپر.
ماتانىڭ ءتۇرى
ن
1. پالتولىق
ا) جۇمساق
ب) ورتاشا
2. كوستيۋمدىك
3. كويلەكتىك
0، 15 - 0، 16
0، 12 - 0، 14
0، 07 - 0، 08
0، 06 - 0، 07
شرۋك. راسچ = = 17، 6
شرۋك. راسچ مەن شرۋك. جەل (فاكت) نۇكتەلەرىن سايكەستەندىرەمىز، ەگەر ولار ءارتۇرلى بولسا، شرۋك. فاكت ەسەپتى الامىز.
ءبىر تىگىستى، ەكى تىگىستى، ءۇش تىگىستى جەڭدى ەسەپتەۋ جانە قۇراستىرۋ.
جەڭنىڭ سىزباسىن قۇراستىرۋ ءۇشىن ەكى پەرپەنديكۋليارلى سىزىق جۇرگىزەمىز، ول و1 نۇكتەسى بولىپ تابىلادى. (سۋرەت 2)
و1 نۇكتەسىنەن جوعارى قاراي ءتۇپ بيىكتىگىن جۇرگىزەمىز: ↑و1و2 = ۆوك = 15، 5 ← و1رل = → و1رپ = شرۋك. جەل /2 = 18، 1/2 = 9، 1
رل جانە رپ نۇكتەلەرىنەن جوعارى قاراي پەرپەنديكۋليار سىزىق جۇرگىزەمىز، قيىلىسقان نۇكتەلەر و3 جانە و4 نۇكتەلەر بولىپ تابىلادى. و3 رپ نۇكتەلەرىنەن تومەن قاراي جالعاستىرىپ جەڭنىڭ ۇزىندىعىن تابامىز.
↓ و3 م = درۋك – (1÷1، 5) = 60 – 1 = 59
شىنتاق سىزىعى
↓ و3ل = و3م/2 + 3 = 59/2 + 3 = 32، 5
م جانە ل نۇكتەلەرىنەن گوريزونتال سىزىق جۇرگىزەمىز.
الدىڭعى تىگىس بويىنشا قيعاش سىزىق
←لل1 = 1 – 1، 5 سم؛ رپ، ل1، م نۇكتەلەرىن قوسامىز.
جەڭ ەتەگىنىڭ ەنى:
←مم1 = ش رۋك. ۆنيز/2 = 30/2 = 15
↓م1م2 = 1، 5 – 2، 5 سم.
جەڭنىڭ ەتەگىن م جانە م2 نۇكتەلەرىمەن قوسامىز.
رل جانە م2 نۇكتەلەردى ءتۇزۋ سىزىقپەن قوسىپ،
شىنتاق سىزىقپەن قيىلىسقان جەرىن ل2 نۇكتەسى دەپ بەلگىلەيمىز.
← ل2ل3 = 0، 5 – 1، 5 سم
رل؛ ل3 جانە م2 نۇكتەلەردى ءتۇزۋ سىزىقپەن قوسامىز.
رپ؛ ل1؛ م – الدىڭعى اۋدارىلىم
رل؛ ل3 جانە م2 - شىنتاق اۋدارىلىمى سۋرەت 2
ءتۇپتى قۇراستىرۋ
↑رپ 1 = گ4پ6 (سىزبادان) = 7، 0
↑رپر3 = گ1پ3 (سىزبادان) = 9، 5
←ر3ر3' = → ر3ر3" = 0، 5
←1 - 1"= → 1 - 1"= 0، 5
←و3و5 = و2و3/2 – 2 = 9، 1/2 – 2 = 2، 5
←و2و6 = و2و4/2 = 9، 1/2 = 4، 5
1' پەن و5 جانە ر3' پەن و6 ءتۇزۋ سىزىقپەن قوسامىز.
و5 2 = 2 ÷ 2، 5 سم؛
و6 3 = 1 ÷ 2 سم.
1'؛ 2؛ و2؛ 3؛ ر3' نۇكتەلەرىن دوعالعان سىزىقپەن قوسامىز.
تومەنگى ءتۇپتى قۇراستىرۋ
← 1 - 1" = 1 - 1"؛
→ ر3ر3" = ر33 ر3"؛
← رnگ2 = 0، 5 گ1گ4 (سىزبادان) + (1 - 1') = 7 + 0، 5 = 7، 5؛
رn8' = گ42 (سىزبادان) + (1 - 1') = 2، 8 + 0، 5 = 3، 3؛ سۋرەت 3
ر3" جانە گ2 نۇكتەلەرىن ءتۇزۋ سىزىقتارمەن قوسامىز.
ر3"4 = ر3"گ2/2 = 4 - 5 = 1÷2 سم
1"؛ 8؛ گ2؛ 5؛ ر3" نۇكتەلەرىن دوعالانعان سىزىقپەن قوسامىز.
ءبىر تىگىستى جەڭدى قۇراستىرۋ
ر'؛ ل'؛ م' جەڭنىڭ تومەنگى جاعىنان ورتاسىندا نەمەسە 1 ÷ 2 سم - گە الدىڭعى اۋدارىلىمعا جىلجىتامىز.
← رپ ر' = رپرل/2 – (0÷2 سم)؛
← ل1ل'= ل1ل3/2 – (0÷2 سم)؛
← مم' = مم2/2 – (0÷2 سم).
الدىڭعى جانە شىنتاق اۋدارىلىمىنداعى جەڭنىڭ تومەنگى بولىكتىڭ جايماسى
→ رپ ر1 = رپ ر'؛ ← رپ ر2 = رپ ر'؛
→ ل1ل11= ل1ل'؛ ← ل3 ل4 = ل3ل'؛
→ مم3 = مم'؛ ← م2م4 = م2م'.
↓م3م31 = م1م2؛
ءتۇپتىڭ تومەنگى بولىگىنىڭ جايماسى
ر پ 8' = ر پ 8 ┴ 6 - 7 = 4 – 5 = 1 ÷ 2 سم.
ر1؛ ل11؛ م31 - الدىڭعى اۋدارىلىمنىڭ سىزىعى
ر2؛ ل4؛ م4 – شىنتاق اۋدارىلىمىنىڭ سىزىعى
بۇكپەنىڭ ەنى ↓ل4ل41 = 2 سم؛
بۇكپەنىڭ ۇزىندىعى ل4ل3 = ل41 ل3.
ءتۇزۋ ءپىشىن جەڭدە ر1 جانە ر2 نۇكتەلەرى الدىڭعى جانە شىنتاق سىزىقتارىنىڭ شىڭدارى بولادى.
ر1؛ رپ؛ رل جانە ر2 ۆەرتيكال سىزىقتار تۇسىرەمىز.
ەكى تىگىستى جەڭدى قۇراستىرۋ
← رپ ر5 = ل1ل5 = مم5 = 3 - 4 سم؛
ر5؛ ل5 جانە م5 دوعامەن قوسامىز.
ءتۇپتىڭ تومەنگى بولىگىمەن قيىلىسقان نۇكتە ر51 جانە ەتەكپەن م51 نۇكتەلەرى بولىپ تابىلادى.
ر51؛ ل5؛ م51 – جەڭنىڭ تومەنگى بولىگىنىڭ الدىڭعى تىگىسى
→ رپ ر1 = رپ ر5؛
→ ل1ل11 = ل1ل5؛
→ مم3 = مم5.
ر1؛ ل11 جانە م3 نۇكتەلەرىن قوسامىز.
↑ ر1 ر11 = ر5 ر51؛
↓ م3م31 = م5م51.
ر11؛ ل11 جانە م31 – جەڭنىڭ ۇستىڭگى بولىگىنىڭ الدىڭعى تىگىسى
ر پ 8' = ر پ 8؛ ┴ 6 - 7 = 4 – 5 = 1 ÷ 2 سم؛ ر پ 8' = ر پ 8 = 3، 3.
شىنتاق اۋدارىلىمىنىڭ ەنى → رل ر4 = 4 سم؛
ۇستىڭگى جاعىندا جەڭنىڭ پىشىنىنە قاراي 1÷6 سم بولادى.
اۋدارىلىمنىڭ ەنى → م2م4 = 0... 2 سم
م4 جانە ر4 نۇكتلەرىن ءتۇزۋ سىزىقپەن قوسامىز، شىنتاق سىزىعىمەن قيىلىسقان جەرىن ل4 نۇكتەسىمەن بەلگىلەيمىز.
جەڭنىڭ تومەنگى بولىگىنىڭ شىنتاق تىگىسىنىڭ نۇكتەسى ←ل4ل41 = ل2ل3 = 1.... 1، 5 سم.
م4؛ ل41؛ ر4 نۇكتەلەرىن قيعاش سىزىقپەن قوسىپ، جوعارى قاراي جالعاستىرامىز، وسى سىزىقتىڭ قيىلىسىن ر41 دەپ بەلگىلەيمىز.
شىنتاق تىگىسپەن ءتۇپتىڭ تومەنگى بولىگىمەن قيىلىسقان نۇكتەسى ر41 بولىپ تابىلادى.
ر41؛ ل41؛ م4 – جەڭنىڭ تومەنگى بولىگىنىڭ شىنتاق تىگىسى.
ۇستىڭگى بولىكتىڭ شىنتاق تىگىسىنىڭ قۇراستىرىلۋى
← رل ر2 = رل ر4
← ل3ل42 = ل3ل41
← م2م41 = م2م4
ر2؛ ل42؛ م41 دوعالدانعان سىزىقپەن قوسامىز.
↑ر2ر21 = ر4ر41
ر3' ر21 – دوعالانعان سىزىقپەن قوسامىز.
ر21؛ ل42؛ م41 – جەڭنىڭ ۇستىڭگى بولىگىنىڭ شىنتاق تىگىسى.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى.
1. « ايەلدەر جانە بالالار كيىمدەرىن دايىنداۋ تەحنولوگياسى». ق. قۋچاربايەۆا.
ت. امرەيەۆا، گ. چمەكەيەۆا. استانا: فوليانت 2010ج
2. «كيىمدى كونسترۋكسيالاۋ جانە تىگۋ تەحنولوگياسى» ا. اسانوۆا، گ. تاستانبەكوۆا استانا: فوليانت 2008
3. بۇيىمنىڭ تۇيىندىك وڭدەلۋى ت. سۋلەيمەنوۆا. استانا: فوليانت 2009
4. «ۇلتتىق كيىمدەردى جوبالاۋ جانە تىگۋ تەحنولوگياسى» س. اسانوۆا. استانا2008ج.
5. كيىمدى مودەلدەۋ جانە كوركەمدىك بەزەندىرۋ گ. ءا. تاكىشيەۆا، ب. ە. اسانوۆا استانا: فوليانت 2008
6. «تىگىن ماماندىعى» ب. حاميدوللا، ق. جولامانوۆا. استانا: فوليانت 2009
7. «تىگىن بۇيىمىنىڭ تەحنولوگياسى» - ل. كۋاتبەكوۆا، ءۇ. كەلەسوۆا. استانا - 2010ج.
ۇيگە تاپسىرما: تاپسىرمانى كونسپەكت جاساپ سۋرەتكە ءتۇسىرىپ جىبەرۋ.