قوش كەلدىڭ كوكتەم!
قوش كەلدىڭ كوكتەم!
ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: بۇلدىرشىندەردى مۋزىكالىق جانە بي ءىس - ارەكەتىندە ورىنداۋعا تالاپتاندىرۋ. ءان سالۋعا، بيلەۋگە، سپورتقا باۋلۋ مەن باعىت - باعدار كورسەتىپ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن ارتتىرۋ. كوكتەمدەگى تابيعات، قۇستاردىڭ ۇشىپ كەلۋىن، كوكتەمدەگى ءتۇرلى وزگەرىستەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ولەڭ، ماقال - ماتەلدەر ارقىلى تىلدىك قورلارىن دامىتۋ. ءوز ۇلتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: اتا - انا، وقۋشى، ۇستاز، جۇرتشىلىق وكىلدەرىن ىنتىماقتاستاندىرۋ. قازاق حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن، ءتىلىن، ءدىنىن، ادەت - عۇرپىن ساقتاۋعا، قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
قۇرمەتتى ۇستازدار، بۇلدىرشىندەر!
وسى بۇگىنگى جينالىپ وتىرعانىمىز "قوش كەلدىڭ كوكتەم"اتتى مەرەكەلىك كەشكە قوش كەلىپسىزدەر! ەندى، مىنە وسى قۋانىشتى كۇن، كوكتەم مەرەكەسى قۇتتى بولسىن! ءار شاڭىراققا بەرەكە، بىرلىك، مارتەبە اكەلسىن! – دەپ ساباعىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
جۇمباق
بۇلتتى ايداپ جەلدەتكەن،
نوسەرلەتىپ سەلدەتكەن.
جاڭبىرلاتىپ وينايتىن
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟ (كوكتەم)
كوكتەم — جىل مەزگىلىنىڭ ادەمى ءبىر كەزەڭى. ناۋرىز ايىندا كۇن ۇزارىپ، ءتۇن قىسقارادى. كۇن كوزىنىڭ شۋاعى مولايادى. قار ەرىپ، جىراشىقتاردان سۋ اعا باستايدى. جەر بەتىنىڭ جاڭارىپ، جەر كوگەرىپ گۇل شىعادى، جەمىس اعاشتارى گۇلدەيدى، كوكتەمدە مال كوككە جايىلا باستايدى، ياعني بارلىق تىرشىلىك جاڭارادى. ديحاندار كوكتەمگى ەگىس جۇمىسىنا كىرىسەدى. كوكتەم – وتە كوڭىلدى مەزگىل.
كوكتەم كەلدى تابيعاتتى وياتىپ،
كۇن كۇركىرى، نوسەرىمەن تويا ءتۇپ.
اعاشتاردىڭ تامىرىنا قان ءجۇردى،
جاپىراعىن جاسىل تۇسكە بوياتىپ.
شاقىرادى كوكتەم ءانى
كوپتەن كۇتكەن ناۋرىز تويى ارايلى،
نۇرعا بولەپ مىنە جاتىر ماڭايدى!
مال بىتكەننىڭ بال تاتىعان ۋىزى،
قۋات بولىپ قانىمىزعا تارايدى.
ءتورت تۇلىك مال حالقىمىزدىڭ سۇيەرى،
كوڭىلىمنىڭ كۇمبىرلەگەن كۇيى ەدى.
قوشاقانىم ءانى حور
بالالاردىڭ كوكتەم تۋرالى قانداي تاقپاقتار بىلەسىزدەر.
كوكتەم تۋرالى تاقپاقتار
- كوكتەم مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
ناۋرىز ايىنىڭ قانداي مەرەكەلەرىن بىلەسىزدەر؟
1 ناۋرىز ەلباسىنىڭ جارلىعىمەن العىس ايتۋ كۇنى بولىپ بەكىتىلدى.
كورىنىس: باتا بەرۋ. العىس ايتۋ
8 ناۋرىز – «انالار» مەرەكەسى
- بالالار، دۇنيەگە كەلگەن جاس نارەستە ەڭ العاش ءسوزدى، ەڭ العاش ءاندى اناسىنان ەستيدى، اناسىنان ۇيرەنەدى. سوندىقتان بولار ەڭ العاشقى ولاردىڭ ءسوزى – «ماما!». دۇنيەدە اناسىز ادام بولمايدى. مىنا وتىرعان سەندەر دە، سەندەردىڭ اتا - انالارىڭ دا، مەن دە انادان تۋىپ، انانىڭ كوكىرەگىنەن ءنار العان جاندارمىز. ءار انا، ءار اكە بالاسىنىڭ جاقسى وقىعانىن، ءومىرىنىڭ جاقسى، ەش مۇقتاجسىز بولۋىن تىلەيدى جانە سول ءۇشىن ەڭبەك ەتىپ كۇرەسەدى.
8 ناۋرىز كۇنى انالار، قىزدار، اجەلەرىمىزدىڭ مەرەكەسى.
انا تۋرالى تاقپاقتار (بالالاردىڭ تاقپاقتارىن تىڭداۋ)
«انا» دەيمىز ءبارىمىز دە اڭقىلداپ،
«انا» دەيدى جاس ءسابي دە جارقىلداپ.
«انا» دەگەن – بايتەرەگى ءومىردىڭ،
«انا» دەگەن التىن قازىق، التىن ب ا ق!
ءان «اق مامام» ورىندايتىن: دينارا، ىرىسبەك، يبراحيم،
كوكتەمنىڭ العاشقى گۇلدەرى جاۋقازىن، قىزعالداق، بايشەشەك
گۇلدەر تۋرالى تاقپاقتار بىلەسىزدەر مە بالالار؟
گۇلدەر تۋرالى تاقپاقتار
14 ناۋرىز - كورىسۋ مەيرامى. كورىسۋ كۇنىندە حالىق قىستان امان - ەسەن شىققانىنا قۋانىپ، ءبىر - بىرىمەن قول الىسادى. كورىسۋ مەرەكەسىن اسىعا كۇتىپ وتىرعان ءاربىر وتباسى الدىن الا دايىندالىپ قويعان داستارحانىن جايادى. مىندەتتى تۇردە باۋىرساق ءپىسىرىپ، داستارحانعا ءتاتتى - پاتتىسىمەن قوسىپ ءۇيىپ قويادى. وتباسىنىڭ كىشىلەرى ۇلكەندەرىنە قوس قولىن بەرىپ، كورىسىپ شىعادى. ءبىر – بىرىنە «ءبىر جاسىڭمەن!» دەيدى. ول «ءبىر جاسقا ەسەيۋىڭمەن! وسى جىلعا امان - ەسەن جەتۋىڭمەن!» دەگەندى بىلدىرەدى. سودان كەيىن ءار وتباسى كورشىلەرىمەن كورىسەدى. جاسى كىشى وتباسى مۇشەلەرى جاسى ۇلكەن جانۇيالارعا كىرىپ، كورىسىپ شىعادى. مىندەتتى تۇردە ءار ادام ءۇش ءۇيدىڭ ەسىگىن اشۋ كەرەك، ياعني تۇسكە دەيىن ءۇش ۇيگە كىرىپ، كورىسىپ ۇلگەرۋى كەرەك.
21 - 22 ناۋرىزدا كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى. ناۋرىز دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى «ناۋ» — جاڭا، «رۋز» — كۋن دەگەن سوزدەردەن الىنىپ، جاڭا جىل دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ادامدار ناۋرىزعا دايىندالادى. ولار ءۇي، ارىق، اۋلا، كوشەنى تازالايدى. اعاش، گۇل ەگەدى. ۇيلەرىندە داستارحان جايادى. ءان شىرقاپ، بي بيلەپ، ويىن ۇيىمداستىرادى.
ناۋرىز — باقىتتىڭ باستاماسى، ۇلىلىقتىڭ ۇيىتقىسى، جاقسىنىڭ جارشىسى، ىنتىماقتىڭ بەلگىسى، ومىرگە نۇر سىيلاعان، سەزىمگە گۇل سىيلاعان حالىق قاستەرلەيتىن كۇن. ناۋرىز تويىندا قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى قويىلادى: ناۋرىز كوجە، قازى - قارتا، تارى - تالقان، ەت، قۋىرداق، باۋىرساق، قۇرت، ماي، ىرىمشىك ت. ب.
ۇلتتىق ويىن: «تەڭگە الۋ»، «قىز قۋۋ»، ارقان تارتۋ «حان تالاپاي» ت. ب ويىندار وينايدى.
— ال، بالالار، ەندەشە «ارقان تارتىس» ويىنىن ويناپ، كۇشىمىزدى سىناپ كورەلىك! ەكى كومانداعا ءبولىنىپ ارقاندى تارتاسىڭدار. كىمنىڭ كومانداسى وسى ارقاندى ءبىرىنشى بولىپ وزىنە قاراي تارتادى، سول كوماندا جەڭىمپاز بولىپ ەسەپتەلەدى. 1، 2، 3! باستايمىز! (بالالار ارقان تارتىسادى)
— ءبىزدىڭ كىشكەنتاي بۇلدىرشىندەرىمىزدىڭ ناۋرىز مەيرامىنا دايىنداعان تاقپاقتارىن تىڭداڭىزدار.
ناۋرىز تۋرالى تاقپاقتار
راحمەت! وتىرامىز!
جارقىراپ تۇر كۇنىمىز،
جايقالسىن جاس گۇلىمىز.
باقتا بۇلبۇل سايراسىن.
ءساندى كوكتەم نۇرىمەن
كوڭىل گۇلدەي جايناسىن!— دەي كەلە بۇگىنگى ساباعىمىزدى اياقتايمىز.
كورىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا راحمەت!
ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: بۇلدىرشىندەردى مۋزىكالىق جانە بي ءىس - ارەكەتىندە ورىنداۋعا تالاپتاندىرۋ. ءان سالۋعا، بيلەۋگە، سپورتقا باۋلۋ مەن باعىت - باعدار كورسەتىپ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن ارتتىرۋ. كوكتەمدەگى تابيعات، قۇستاردىڭ ۇشىپ كەلۋىن، كوكتەمدەگى ءتۇرلى وزگەرىستەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: ولەڭ، ماقال - ماتەلدەر ارقىلى تىلدىك قورلارىن دامىتۋ. ءوز ۇلتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: اتا - انا، وقۋشى، ۇستاز، جۇرتشىلىق وكىلدەرىن ىنتىماقتاستاندىرۋ. قازاق حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن، ءتىلىن، ءدىنىن، ادەت - عۇرپىن ساقتاۋعا، قاستەرلەۋگە تاربيەلەۋ.
قۇرمەتتى ۇستازدار، بۇلدىرشىندەر!
وسى بۇگىنگى جينالىپ وتىرعانىمىز "قوش كەلدىڭ كوكتەم"اتتى مەرەكەلىك كەشكە قوش كەلىپسىزدەر! ەندى، مىنە وسى قۋانىشتى كۇن، كوكتەم مەرەكەسى قۇتتى بولسىن! ءار شاڭىراققا بەرەكە، بىرلىك، مارتەبە اكەلسىن! – دەپ ساباعىمىزدى باستاۋعا رۇقسات ەتىڭىزدەر.
جۇمباق
بۇلتتى ايداپ جەلدەتكەن،
نوسەرلەتىپ سەلدەتكەن.
جاڭبىرلاتىپ وينايتىن
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟ (كوكتەم)
كوكتەم — جىل مەزگىلىنىڭ ادەمى ءبىر كەزەڭى. ناۋرىز ايىندا كۇن ۇزارىپ، ءتۇن قىسقارادى. كۇن كوزىنىڭ شۋاعى مولايادى. قار ەرىپ، جىراشىقتاردان سۋ اعا باستايدى. جەر بەتىنىڭ جاڭارىپ، جەر كوگەرىپ گۇل شىعادى، جەمىس اعاشتارى گۇلدەيدى، كوكتەمدە مال كوككە جايىلا باستايدى، ياعني بارلىق تىرشىلىك جاڭارادى. ديحاندار كوكتەمگى ەگىس جۇمىسىنا كىرىسەدى. كوكتەم – وتە كوڭىلدى مەزگىل.
كوكتەم كەلدى تابيعاتتى وياتىپ،
كۇن كۇركىرى، نوسەرىمەن تويا ءتۇپ.
اعاشتاردىڭ تامىرىنا قان ءجۇردى،
جاپىراعىن جاسىل تۇسكە بوياتىپ.
شاقىرادى كوكتەم ءانى
كوپتەن كۇتكەن ناۋرىز تويى ارايلى،
نۇرعا بولەپ مىنە جاتىر ماڭايدى!
مال بىتكەننىڭ بال تاتىعان ۋىزى،
قۋات بولىپ قانىمىزعا تارايدى.
ءتورت تۇلىك مال حالقىمىزدىڭ سۇيەرى،
كوڭىلىمنىڭ كۇمبىرلەگەن كۇيى ەدى.
قوشاقانىم ءانى حور
بالالاردىڭ كوكتەم تۋرالى قانداي تاقپاقتار بىلەسىزدەر.
كوكتەم تۋرالى تاقپاقتار
- كوكتەم مەزگىلىندە نەشە اي بار؟
ناۋرىز ايىنىڭ قانداي مەرەكەلەرىن بىلەسىزدەر؟
1 ناۋرىز ەلباسىنىڭ جارلىعىمەن العىس ايتۋ كۇنى بولىپ بەكىتىلدى.
كورىنىس: باتا بەرۋ. العىس ايتۋ
8 ناۋرىز – «انالار» مەرەكەسى
- بالالار، دۇنيەگە كەلگەن جاس نارەستە ەڭ العاش ءسوزدى، ەڭ العاش ءاندى اناسىنان ەستيدى، اناسىنان ۇيرەنەدى. سوندىقتان بولار ەڭ العاشقى ولاردىڭ ءسوزى – «ماما!». دۇنيەدە اناسىز ادام بولمايدى. مىنا وتىرعان سەندەر دە، سەندەردىڭ اتا - انالارىڭ دا، مەن دە انادان تۋىپ، انانىڭ كوكىرەگىنەن ءنار العان جاندارمىز. ءار انا، ءار اكە بالاسىنىڭ جاقسى وقىعانىن، ءومىرىنىڭ جاقسى، ەش مۇقتاجسىز بولۋىن تىلەيدى جانە سول ءۇشىن ەڭبەك ەتىپ كۇرەسەدى.
8 ناۋرىز كۇنى انالار، قىزدار، اجەلەرىمىزدىڭ مەرەكەسى.
انا تۋرالى تاقپاقتار (بالالاردىڭ تاقپاقتارىن تىڭداۋ)
«انا» دەيمىز ءبارىمىز دە اڭقىلداپ،
«انا» دەيدى جاس ءسابي دە جارقىلداپ.
«انا» دەگەن – بايتەرەگى ءومىردىڭ،
«انا» دەگەن التىن قازىق، التىن ب ا ق!
ءان «اق مامام» ورىندايتىن: دينارا، ىرىسبەك، يبراحيم،
كوكتەمنىڭ العاشقى گۇلدەرى جاۋقازىن، قىزعالداق، بايشەشەك
گۇلدەر تۋرالى تاقپاقتار بىلەسىزدەر مە بالالار؟
گۇلدەر تۋرالى تاقپاقتار
14 ناۋرىز - كورىسۋ مەيرامى. كورىسۋ كۇنىندە حالىق قىستان امان - ەسەن شىققانىنا قۋانىپ، ءبىر - بىرىمەن قول الىسادى. كورىسۋ مەرەكەسىن اسىعا كۇتىپ وتىرعان ءاربىر وتباسى الدىن الا دايىندالىپ قويعان داستارحانىن جايادى. مىندەتتى تۇردە باۋىرساق ءپىسىرىپ، داستارحانعا ءتاتتى - پاتتىسىمەن قوسىپ ءۇيىپ قويادى. وتباسىنىڭ كىشىلەرى ۇلكەندەرىنە قوس قولىن بەرىپ، كورىسىپ شىعادى. ءبىر – بىرىنە «ءبىر جاسىڭمەن!» دەيدى. ول «ءبىر جاسقا ەسەيۋىڭمەن! وسى جىلعا امان - ەسەن جەتۋىڭمەن!» دەگەندى بىلدىرەدى. سودان كەيىن ءار وتباسى كورشىلەرىمەن كورىسەدى. جاسى كىشى وتباسى مۇشەلەرى جاسى ۇلكەن جانۇيالارعا كىرىپ، كورىسىپ شىعادى. مىندەتتى تۇردە ءار ادام ءۇش ءۇيدىڭ ەسىگىن اشۋ كەرەك، ياعني تۇسكە دەيىن ءۇش ۇيگە كىرىپ، كورىسىپ ۇلگەرۋى كەرەك.
21 - 22 ناۋرىزدا كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى. ناۋرىز دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى «ناۋ» — جاڭا، «رۋز» — كۋن دەگەن سوزدەردەن الىنىپ، جاڭا جىل دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى. ادامدار ناۋرىزعا دايىندالادى. ولار ءۇي، ارىق، اۋلا، كوشەنى تازالايدى. اعاش، گۇل ەگەدى. ۇيلەرىندە داستارحان جايادى. ءان شىرقاپ، بي بيلەپ، ويىن ۇيىمداستىرادى.
ناۋرىز — باقىتتىڭ باستاماسى، ۇلىلىقتىڭ ۇيىتقىسى، جاقسىنىڭ جارشىسى، ىنتىماقتىڭ بەلگىسى، ومىرگە نۇر سىيلاعان، سەزىمگە گۇل سىيلاعان حالىق قاستەرلەيتىن كۇن. ناۋرىز تويىندا قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامدارى قويىلادى: ناۋرىز كوجە، قازى - قارتا، تارى - تالقان، ەت، قۋىرداق، باۋىرساق، قۇرت، ماي، ىرىمشىك ت. ب.
ۇلتتىق ويىن: «تەڭگە الۋ»، «قىز قۋۋ»، ارقان تارتۋ «حان تالاپاي» ت. ب ويىندار وينايدى.
— ال، بالالار، ەندەشە «ارقان تارتىس» ويىنىن ويناپ، كۇشىمىزدى سىناپ كورەلىك! ەكى كومانداعا ءبولىنىپ ارقاندى تارتاسىڭدار. كىمنىڭ كومانداسى وسى ارقاندى ءبىرىنشى بولىپ وزىنە قاراي تارتادى، سول كوماندا جەڭىمپاز بولىپ ەسەپتەلەدى. 1، 2، 3! باستايمىز! (بالالار ارقان تارتىسادى)
— ءبىزدىڭ كىشكەنتاي بۇلدىرشىندەرىمىزدىڭ ناۋرىز مەيرامىنا دايىنداعان تاقپاقتارىن تىڭداڭىزدار.
ناۋرىز تۋرالى تاقپاقتار
راحمەت! وتىرامىز!
جارقىراپ تۇر كۇنىمىز،
جايقالسىن جاس گۇلىمىز.
باقتا بۇلبۇل سايراسىن.
ءساندى كوكتەم نۇرىمەن
كوڭىل گۇلدەي جايناسىن!— دەي كەلە بۇگىنگى ساباعىمىزدى اياقتايمىز.
كورىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا راحمەت!
You Might Also Like
