مەنىڭ وتباسىم
تاقىرىبى: مەنىڭ وتباسىم
ماقساتى: وتباسىنداعى سىيلاستىققا، ادامگەرشىلىككە، يناباتتىلىققا تاربيەلەۋ. ۇلكەندى ۇلگى، كىشىنى ماقتان ەتۋگە، وتباسىنىڭ بىرلىگىن ساقتاپ، اتا - انا الدىنداعى پارىزىن وتەۋگە، ەلىمىزدىڭ جاقسى ازاماتى بولىپ وسۋگە، جانۇيانىڭ ماقتانى بولۋعا تاربيەلەۋ.
ءجۇرۋ بارىسى: ءى. پسيحولوگيالىق دايىندىق
قايىرلى كۇن!
ۇلكەنگە دە، ءسىز
كىشىگە دە ءسىز.
اتا – انانى قۇرمەتتەپ،
باس يەمىز ءبىز!
ءان ۇران:
ارمىسىز، مەيىرىمدى جەر - انا
ءبارىمىز دوس بولايىق!
ءبارىمىز تاتۋ بولايىق!
- ءبىز بۇگىن ءبىر عاجايىپ ءبىر الەمگە ساياحاتقا شىققالى وتىرمىز. ول قانداي الەم بولۋى مۇمكىن؟ ول ءبىر كىشكەنتاي عانا شاعىن مەملەكەت. ال ولاي بولسا، مەملەكەتتىڭ اتى «وتباسى» دەپ اتالادى.
- ول مەملەكەت قانداي بولۋى مۇمكىن؟
جاۋاپتارى: باقىتتى، تاتۋ، ونەرلى، ۇلگىلى...
ءمۇعالىم: - ەندى مىنا اڭگىمەگە قۇلاق سالايىق:
« ساياباقتا بالاسى مەن اكەسى سەرۋەندەپ جۇرەدى. اكەسى بالاسىنان:
- بالام، مىناۋ نەنىڭ داۋسى؟ - دەپ سۇرايدى.
- ول قۇستىڭ داۋسى، - دەپ جاۋاپ بەرەدى.
سالدەن كەيىن اكەسى تاعى سۇرايدى. بالا اۋەلگى جاۋابىن قايتالاپتى. اكەسى سۇراعىن تاعى دا قايتالاعاندا، بالاسى:
- ول - قۇس، قۇس! ءوزىم شارشاپ كەلە جاتىرعاندا، نەگ سۇراي بەرەسىڭ - دەپ بالاسى رەنجىپتى. سوندا اكەسى:
- بالام، كىشكەنە كەزىڭدە اۋىر تىرلىكتەن شارشاپ كەلگەندە سەنىڭ «اناۋ نە مىناۋ نە « دەپ كۇنىنە ءجۇز رەت سۇرايتىن سۇراعىڭا بەتى قايتپاسىن دەپ ۇنەمى جاۋاپ بەرەتىنمىن»
ءمۇعالىم: 1. اكە بالاسىنا نەگە رەنجىدى؟
2. سەن اكەڭە نە دەپ جاۋاپ بەرەر ەدىڭ؟
3. اكەمدى رەنجىتىپ العان جوقپىن با دەگەن وي مازالايدى ما؟
سوندا وتباسىنىڭ ۇيىتقىسى، بەرەكەسى، مەيىر - شاپاعات كوزى - اكە. «اكە - اسقار تاۋ» دەيدى حالقىمىز.
اتا جانە اجە تۋرالى تاقپاق:
ساندۋعاش: اجەمدەي دانادان،
ەرتەككە قانامىن،
شاقىرسا دالادان.
جۇگىرىپ بارامىن.
شاحيسلام: اتام ايتسا «ۇلىم» دەپ
اجەم ايتار «كۇنىم» دەپ،
ەكۋىنەن قايمىعىپ،
ايتادى اكەم «ءىنىم» دەپ.
حور: اناجانىم
ەندىگى كەزەكتى اتا – انا تۋرالى تاقپاققا بەرەمىز:
اسەل: كىم سەندەردى بالالار ۇيەتۇعىن،
قۋانىشىڭا قۋانىپ، قايعىڭا كۇيەتۇعىن.
ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ، كىرپىك قاقپاي،
شەشەڭ بايعۇس دامىلسىز جۇرە تۇعىن.
نۇرداۋلەت: كىم سەندەردى بالالار تەربەتەتىن
ەركەلەتىپ، ويناتىپ سەرگىتەتىن،
جالقاۋ بولساڭ، بالالار، جامان بولساڭ،
قامقور اناڭ كوز جاسىن، كولدەتەتىن.
دينا: كىم سەندەردى ساعىنار شەتكە كەتسەڭ،
عىلىم ىزدەپ، تەز قايتپاي كوپكە كەتسەڭ،
ۇمىتپا، ەڭ كەمىندە جۇلدىز سايىن،
حات جازىپ تۇر توبەسى كوككە جەتسىن.
مەيىربەك: كىم ساعىنار سەندەردى كەلگەنىڭشە،
قۇلىندارىن كوزىمەن كورگەنىنشە.
سەندەر قايتىپ كەلگەندە ادام بولىپ،
ەش ارمانىم بولماس دەر ولە - ولگەنشە.
حور: اجە تۋرالى
وتباسى تۋرالى ماقال – ماتەلدەر.
ءوز ءۇيىم ولەڭ توسەگىم.
ءۇي ىشىنەن جاۋ شىقسا،
تۇرا قاشىپ قۇتىلماسسىڭ.
«ءسىز»- «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز،
اعايىنعا جاراسار.
قازانى باسقانىڭ قايعىسى باسقا.
اتا – بالانىڭ قورعانى.
اتاعا بالانىڭ الالىعى جوق.
بالام – بالام
بالانىڭ بالاسى جانىم.
اتانىڭ كوڭىلى بالادا،
بالانىڭ كوڭىلى دالادا.
بالالى ءۇي بازار،
بالاسىز ءۇي قۋ مازار.
ءمۇعالىم: بالالار ولاي بولسا مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرام. شەشۋىن كىم تەز تابادى ەكەن.
الا تاياق ۇستاعان، جول ءتارتىبىن نۇسقاعان.
ءومىرىڭدى كۇزەتكەن، ىسقىرىعى كۇشتى ەكەن. «پوليتسيا»
ارقان بايلاپ بەلىنە، شىمىرلىقپەن بەكىنە.
ورمەلەيتىن قاي ورەڭ، شىڭنىڭ شىرقاۋ شەگىنە. « الپەنيست»
ونەگە ءتان جاراتقان، كوكىرەگى كەڭ اسپان،
بارشا جۇرتتى قاراتقان، بەينەگەر كىم تىم اسقان. «بەينەگەر»
ول جەتسە اۋىلعا، سامسار جۇلدىز تورابى،
نۇر شاشىپ تۇرادى. «ەلەكتىرشى»
وقۋشىلار شەڭبەر قۇرادى: حور
ورتاعا كەلىپ تۇرايىق،
شەڭبەردى ءبىز قۇرايىق.
كورىسكەنشە كۇن جاقسى،
ساۋ – سالامات بولايىق!
ءبىلۋ كەرەك: اتا، اجە – وتباسى تىرەگى. ولاردى سىيلاۋ كەرەك.
تۇسىنۋگە ءتيىس: اتا اجە اكە انا، ۇل قىز – ءبارىن وتباسى دەيمىز.
ىستەي ءبىلۋ كەرەك: ءبىزدىڭ كىشكەنتاي جۇرەگىمىز ءبارىن جاقسى كورەدى.
ەندى زەيىنىمىزدى بەرى اۋدارىپ، مىنا ءبىر اڭگىمەگە نازار اۋدارايىق:
بىردە كوپ بالالى انا ۇلدارىنا بىلاي دەپتى:
«- بالاپاندارىم، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق جاسىرايىن، سەندەر سونى شەشىڭدەر. سەندەردىڭ ءبارىڭدى توعىز اي بويى اباقتىعا جاۋىپ قويسا، ودان سوڭ اۋزىڭا وكپە تىقسا، ارقاڭدى اعاشقا تاڭىپ قويسا، سول ادامعا نە ىستەر ەدىڭ؟»
بولجاۋ: ءوز ويلارىن ايتادى. تالقىلاۋ جۇمىسى جۇرگىزىلەدى.
تۇڭعىش بالاسى: ونىڭ باسىن بالتامەن شابار ەدىم.
ەكىنشى بالاسى: ونى مەن مىلتىقپەن اتار ەدىم.
ءۇشىنشى بالاسى: ونىڭ مۇرنىن بۇزار ەدىم.
ال كەنجە بالاسى: جوق، انا، مىنا ۇشەۋىنىڭ جاسايتىندارى اقىماقتىڭ ءىسى. ال مەن بولسام، ول ادامدى ايالاپ ولگەنشە الاقانىما سالىپ باعار ەدىم. ول مەنى جاراتۋشى، جارىق دۇنيەگە اكەلۋشى ادام. ءسىز ءبىزدى توعىز اي كوتەردىڭىز، جارىق دۇنيە سىيلادىڭىز. تازا جاتسىن دەپ اعاش بەسىككە بولەدىڭىز. بۇل جۇمباقتىڭ شەشۋى - انا.
انا تۋرالى ماقال - ماتەل ايتۋ.
ءمۇعالىم: «انا - سايا باعىڭ،
اكە - اسقار تاۋىڭ»،- دەيدى حالقىمىز. سوندىقتان دا جانۇيانىڭ ەكى تىرەگى - الپەشتەگەن اە مەن ايالاعان انا. سوندىقتان دا ولاردى قۇرمەتتەۋىمىز كەرەك.
قورىتىندى.
جانۇيانىڭ قۋانىشى - بالا. ال جانۇيانىڭ بايتەرەگى - اتا، اجە، اكە، انا. بالا - ودان ءتالىم - تاربيە، ونەگە الۋشى ۇرپاق.
«جۇرەكتەن جۇرەككە» شەڭبەرى.
شەڭبەرگە تۇرىپ، ءوز وتباسىلارىنىڭ جاقسى قاسيەتتەرى جايلى ايتىپ، شەڭبەر ىشىمەن جۇرەيىك.
وسىنداي ايتىلعان جاقسى تىلەكتەر سەندەردىڭ وتباسىلارىڭا دارىسىن. وتباسىلارىنىڭ شامشىراعى بولىپ جانا بەرىڭدەر.
ماقساتى: وتباسىنداعى سىيلاستىققا، ادامگەرشىلىككە، يناباتتىلىققا تاربيەلەۋ. ۇلكەندى ۇلگى، كىشىنى ماقتان ەتۋگە، وتباسىنىڭ بىرلىگىن ساقتاپ، اتا - انا الدىنداعى پارىزىن وتەۋگە، ەلىمىزدىڭ جاقسى ازاماتى بولىپ وسۋگە، جانۇيانىڭ ماقتانى بولۋعا تاربيەلەۋ.
ءجۇرۋ بارىسى: ءى. پسيحولوگيالىق دايىندىق
قايىرلى كۇن!
ۇلكەنگە دە، ءسىز
كىشىگە دە ءسىز.
اتا – انانى قۇرمەتتەپ،
باس يەمىز ءبىز!
ءان ۇران:
ارمىسىز، مەيىرىمدى جەر - انا
ءبارىمىز دوس بولايىق!
ءبارىمىز تاتۋ بولايىق!
- ءبىز بۇگىن ءبىر عاجايىپ ءبىر الەمگە ساياحاتقا شىققالى وتىرمىز. ول قانداي الەم بولۋى مۇمكىن؟ ول ءبىر كىشكەنتاي عانا شاعىن مەملەكەت. ال ولاي بولسا، مەملەكەتتىڭ اتى «وتباسى» دەپ اتالادى.
- ول مەملەكەت قانداي بولۋى مۇمكىن؟
جاۋاپتارى: باقىتتى، تاتۋ، ونەرلى، ۇلگىلى...
ءمۇعالىم: - ەندى مىنا اڭگىمەگە قۇلاق سالايىق:
« ساياباقتا بالاسى مەن اكەسى سەرۋەندەپ جۇرەدى. اكەسى بالاسىنان:
- بالام، مىناۋ نەنىڭ داۋسى؟ - دەپ سۇرايدى.
- ول قۇستىڭ داۋسى، - دەپ جاۋاپ بەرەدى.
سالدەن كەيىن اكەسى تاعى سۇرايدى. بالا اۋەلگى جاۋابىن قايتالاپتى. اكەسى سۇراعىن تاعى دا قايتالاعاندا، بالاسى:
- ول - قۇس، قۇس! ءوزىم شارشاپ كەلە جاتىرعاندا، نەگ سۇراي بەرەسىڭ - دەپ بالاسى رەنجىپتى. سوندا اكەسى:
- بالام، كىشكەنە كەزىڭدە اۋىر تىرلىكتەن شارشاپ كەلگەندە سەنىڭ «اناۋ نە مىناۋ نە « دەپ كۇنىنە ءجۇز رەت سۇرايتىن سۇراعىڭا بەتى قايتپاسىن دەپ ۇنەمى جاۋاپ بەرەتىنمىن»
ءمۇعالىم: 1. اكە بالاسىنا نەگە رەنجىدى؟
2. سەن اكەڭە نە دەپ جاۋاپ بەرەر ەدىڭ؟
3. اكەمدى رەنجىتىپ العان جوقپىن با دەگەن وي مازالايدى ما؟
سوندا وتباسىنىڭ ۇيىتقىسى، بەرەكەسى، مەيىر - شاپاعات كوزى - اكە. «اكە - اسقار تاۋ» دەيدى حالقىمىز.
اتا جانە اجە تۋرالى تاقپاق:
ساندۋعاش: اجەمدەي دانادان،
ەرتەككە قانامىن،
شاقىرسا دالادان.
جۇگىرىپ بارامىن.
شاحيسلام: اتام ايتسا «ۇلىم» دەپ
اجەم ايتار «كۇنىم» دەپ،
ەكۋىنەن قايمىعىپ،
ايتادى اكەم «ءىنىم» دەپ.
حور: اناجانىم
ەندىگى كەزەكتى اتا – انا تۋرالى تاقپاققا بەرەمىز:
اسەل: كىم سەندەردى بالالار ۇيەتۇعىن،
قۋانىشىڭا قۋانىپ، قايعىڭا كۇيەتۇعىن.
ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ، كىرپىك قاقپاي،
شەشەڭ بايعۇس دامىلسىز جۇرە تۇعىن.
نۇرداۋلەت: كىم سەندەردى بالالار تەربەتەتىن
ەركەلەتىپ، ويناتىپ سەرگىتەتىن،
جالقاۋ بولساڭ، بالالار، جامان بولساڭ،
قامقور اناڭ كوز جاسىن، كولدەتەتىن.
دينا: كىم سەندەردى ساعىنار شەتكە كەتسەڭ،
عىلىم ىزدەپ، تەز قايتپاي كوپكە كەتسەڭ،
ۇمىتپا، ەڭ كەمىندە جۇلدىز سايىن،
حات جازىپ تۇر توبەسى كوككە جەتسىن.
مەيىربەك: كىم ساعىنار سەندەردى كەلگەنىڭشە،
قۇلىندارىن كوزىمەن كورگەنىنشە.
سەندەر قايتىپ كەلگەندە ادام بولىپ،
ەش ارمانىم بولماس دەر ولە - ولگەنشە.
حور: اجە تۋرالى
وتباسى تۋرالى ماقال – ماتەلدەر.
ءوز ءۇيىم ولەڭ توسەگىم.
ءۇي ىشىنەن جاۋ شىقسا،
تۇرا قاشىپ قۇتىلماسسىڭ.
«ءسىز»- «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز،
اعايىنعا جاراسار.
قازانى باسقانىڭ قايعىسى باسقا.
اتا – بالانىڭ قورعانى.
اتاعا بالانىڭ الالىعى جوق.
بالام – بالام
بالانىڭ بالاسى جانىم.
اتانىڭ كوڭىلى بالادا،
بالانىڭ كوڭىلى دالادا.
بالالى ءۇي بازار،
بالاسىز ءۇي قۋ مازار.
ءمۇعالىم: بالالار ولاي بولسا مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرام. شەشۋىن كىم تەز تابادى ەكەن.
الا تاياق ۇستاعان، جول ءتارتىبىن نۇسقاعان.
ءومىرىڭدى كۇزەتكەن، ىسقىرىعى كۇشتى ەكەن. «پوليتسيا»
ارقان بايلاپ بەلىنە، شىمىرلىقپەن بەكىنە.
ورمەلەيتىن قاي ورەڭ، شىڭنىڭ شىرقاۋ شەگىنە. « الپەنيست»
ونەگە ءتان جاراتقان، كوكىرەگى كەڭ اسپان،
بارشا جۇرتتى قاراتقان، بەينەگەر كىم تىم اسقان. «بەينەگەر»
ول جەتسە اۋىلعا، سامسار جۇلدىز تورابى،
نۇر شاشىپ تۇرادى. «ەلەكتىرشى»
وقۋشىلار شەڭبەر قۇرادى: حور
ورتاعا كەلىپ تۇرايىق،
شەڭبەردى ءبىز قۇرايىق.
كورىسكەنشە كۇن جاقسى،
ساۋ – سالامات بولايىق!
ءبىلۋ كەرەك: اتا، اجە – وتباسى تىرەگى. ولاردى سىيلاۋ كەرەك.
تۇسىنۋگە ءتيىس: اتا اجە اكە انا، ۇل قىز – ءبارىن وتباسى دەيمىز.
ىستەي ءبىلۋ كەرەك: ءبىزدىڭ كىشكەنتاي جۇرەگىمىز ءبارىن جاقسى كورەدى.
ەندى زەيىنىمىزدى بەرى اۋدارىپ، مىنا ءبىر اڭگىمەگە نازار اۋدارايىق:
بىردە كوپ بالالى انا ۇلدارىنا بىلاي دەپتى:
«- بالاپاندارىم، مەن سەندەرگە ءبىر جۇمباق جاسىرايىن، سەندەر سونى شەشىڭدەر. سەندەردىڭ ءبارىڭدى توعىز اي بويى اباقتىعا جاۋىپ قويسا، ودان سوڭ اۋزىڭا وكپە تىقسا، ارقاڭدى اعاشقا تاڭىپ قويسا، سول ادامعا نە ىستەر ەدىڭ؟»
بولجاۋ: ءوز ويلارىن ايتادى. تالقىلاۋ جۇمىسى جۇرگىزىلەدى.
تۇڭعىش بالاسى: ونىڭ باسىن بالتامەن شابار ەدىم.
ەكىنشى بالاسى: ونى مەن مىلتىقپەن اتار ەدىم.
ءۇشىنشى بالاسى: ونىڭ مۇرنىن بۇزار ەدىم.
ال كەنجە بالاسى: جوق، انا، مىنا ۇشەۋىنىڭ جاسايتىندارى اقىماقتىڭ ءىسى. ال مەن بولسام، ول ادامدى ايالاپ ولگەنشە الاقانىما سالىپ باعار ەدىم. ول مەنى جاراتۋشى، جارىق دۇنيەگە اكەلۋشى ادام. ءسىز ءبىزدى توعىز اي كوتەردىڭىز، جارىق دۇنيە سىيلادىڭىز. تازا جاتسىن دەپ اعاش بەسىككە بولەدىڭىز. بۇل جۇمباقتىڭ شەشۋى - انا.
انا تۋرالى ماقال - ماتەل ايتۋ.
ءمۇعالىم: «انا - سايا باعىڭ،
اكە - اسقار تاۋىڭ»،- دەيدى حالقىمىز. سوندىقتان دا جانۇيانىڭ ەكى تىرەگى - الپەشتەگەن اە مەن ايالاعان انا. سوندىقتان دا ولاردى قۇرمەتتەۋىمىز كەرەك.
قورىتىندى.
جانۇيانىڭ قۋانىشى - بالا. ال جانۇيانىڭ بايتەرەگى - اتا، اجە، اكە، انا. بالا - ودان ءتالىم - تاربيە، ونەگە الۋشى ۇرپاق.
«جۇرەكتەن جۇرەككە» شەڭبەرى.
شەڭبەرگە تۇرىپ، ءوز وتباسىلارىنىڭ جاقسى قاسيەتتەرى جايلى ايتىپ، شەڭبەر ىشىمەن جۇرەيىك.
وسىنداي ايتىلعان جاقسى تىلەكتەر سەندەردىڭ وتباسىلارىڭا دارىسىن. وتباسىلارىنىڭ شامشىراعى بولىپ جانا بەرىڭدەر.
You Might Also Like
