InfoHub Logo

قۇقىق-قوعامداعى ادامداردىڭ ءوزارا قاتىناسىن رەتتەپ وتىراتىن مەملەكەت بەلگىلەپ، قورعايتىن نورمالار مەن ەرەجەلەر جيىنتىعى، وسى نورمالاردى زەرتتەيتىن عىلىم. قازىرگى زايىرلى قوعامدا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان مىنا ءبىزدىڭ ءارقايسىسىمىزدىڭ ءوز قۇقىعىمىز بار. زاڭ ونى قورعايدى، ساقتايدى. قوعامنىڭ ءاربىر مۇشەسى ونى قۇرمەتتەۋگە،قاداعالاۋعا ءتيىس. مەنىڭ سول بالا رەتىندە ءوز مۇددەلەرىمدى قورعاۋعا قۇقىعىم بار. ول قانداي قۇقىق؟ 

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بالا قۇقىعى كونۆەنسياسى بويىنشا 18 جاسقا تولماعان ءاربىر ادام بالا بولىپ سانالادى، ياعني جاسوسپىرىمدەر. ولار وسى كونۆەنسيادا كورسەتىلگەن بارلىق قۇقىقتارعا يە. 

ەڭ الدىمەن، ەل ازاماتتىعىن الۋعا، تولىقتاي اتا-انا قامقورلىعىنا بولەنۋگە تولىقتاي قۇقىعىم بار. دارا تۇلعا بولىپ قانا قويماي، قوعامدا ءوز ورنىم، ءوز اتىم بولادى. مەن جايلى جەكە مالىمەتتەر ساقتالۋى جانە قورعالۋى ۇكىمەتپەن باقىلانادى. مەنىڭ ومىرىمە وزگە بىرەۋدىڭ زاڭسىز قول سۇعۋىنان قورعاۋ الۋىم وتە ماڭىزدى. جەكە شەگارانى بۇزۋعا، ابىروي-بەدەلگە نۇقسان كەلتىرۋگە زاڭمەن رۇقسات جوق. بۇل مەنىڭ قوعامدا ادامدىق ورنىمدى قالىپتاستىرۋداعى ماڭىزدى فاكتورلار. 

ال مەنىڭ ءومىر ءسۇرۋ، بوستاندىق جانە دامۋ قۇقىقتارىم-مەنى ودان ءارى ەركىن ازاماتشا بولۋعا جەتەلەي وتىرىپ، ءوز مۇددەلەرىمدى ورىندى پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سەبەبى، مەن ءومىر سۇرەتىن مەملەكەتتە مەنىڭ جاعدايىم جاسالماسا مەندە ءومىر سۇرۋگە ەش قۇقىق بولماس ەدى. مۇنداعى ماڭىزدى ماسەلە دە وسى. مەن ۇكىمەتتەن دەنساۋلىق ساقتاۋ، دامۋ، ءبىلىم الۋىم ءۇشىن جاعداي جاسالۋىن تالاپ ەتۋگە قۇقىلىمىن. بۇل جايلى اقپارات وسى كونۆەنسيانىڭ 27 بابىندا قامتىلعان. 

تاعى ايتا كەتەر بولسام، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بالا قۇقىعى تۋرالى زاڭىنىڭ 4 بابىندا بالانىڭ تەڭ قۇقىقتىلىعى اتاپ وتىلەدى. بۇل دەگەنىمىز، مەن جانە وزگە بالالاردىڭ دەڭگەيىنىڭ ءبىر، ەشقانداي قاناۋعا جول جوق ەكەندىگىن بىلدىرەدى. مىسالى، مەن قانداي ۇلت وكىلىنەن، ناسىلدەن بولمايىن ءوزىمنىڭ مۇددەمە قاتىستى قاجەتتىلىكتەردى الۋعا قۇقىعىم بار. 

مەن جانە تاڭداۋ. مۇنى قالاي تۇسىنەمىز؟ كونۆەنسيانىڭ 13 بابىندا وسى جايلى ءسوز قوزعالعان. ەڭ باستى ەسكەرەتىن نارسە: مەنىڭ كوزقاراستارىم مەن قىزىعۋشىلىعىم، ومىرىمە قاتىستى شەشىمدەر مەن وي ەركىندىگىم. مەن تۇلعا رەتىندە قالىپتاسىپ كەلە جاتقاندىقتان، قوعامدا اقپارات الۋعا، بىلۋگە، ۇمتىلۋعا، ونى تاراتۋعا قۇقىعىم بار.(بۇل باسقا ادامدارعا زيانىن تيگىزبەيتىن جاعدايدا عانا.) ياعني، ءوزىمنىڭ دامۋ ۇدەرىسىم ءۇشىن قاجەتتىلىكتەردى ەركىن الا الامىن. كەز كەلگەن ورتادا پىكىرىمدى بىلدىرۋگە، مەن ءۇشىن ماڭىزدى شەشىمدەردى ءوزىم دارا قابىلداۋعا، ماعان ۇنايتىن نارسەمەن اينالىسۋعا قۇقىعىم بار. ونى ۇلكەندەر مەن وتباسى مۇشەلەرى قولداۋى مىندەتتى. سوندىقتان قوعامدا مەنىڭ قۇقىعىمنىڭ بولۋى جانە ونىڭ قورعالۋىن قاداعالاۋ، ساقتاۋ-ەڭ باستى مۇددەم.

قورىتىندىلاي كەلە، مەملەكەتتىڭ ءبىر بولىگى، قوعام مۇشەسى رەتىندەگى تولىقتاي قۇقىعىمنىڭ بار ەكەنىن ايتقىم كەلەدى. جوعارىدا اتاپ وتكەن 4، 27، 13 باپتاردى، سونىمەن قاتار بالا قۇقىعى تۋرالى كونۆەنسيانى نەگىزگە الا وتىرىپ كامەلەت جاسقا تولماعان بالا قۇقىقتارىنىڭ قانداي ەكەنىنەن ماعلۇمات بەرىپ ءوتتىم. ءوز قۇقىقتارىمنىڭ ءبىرقاتارىن، مۇددەنىڭ ساقتالۋىن سوزگە تيەك ەتە وتىرىپ، ءاربىر ەل ازاماتىنىڭ، ونىڭ ىشىندە بالانىڭ ۇكىمەت الدىنداعى ورنىن بارىنشا داعدىلادىم. وسى جولدا ۇكىمەت بۇل قۇقىقتار تۋرالى كەڭىنەن اقپارات بەرۋى قاجەت. ال بالا ءوز قۇقىعىن تولىق ءبىلۋى جانە ساقتاۋى ابزال.

ۋتەگۋلوۆا گۇلزيرا

---