قۇستار – كوكتەم جارشىسى
قۇستار – كوكتەم جارشىسى
ماقساتى: تابيعاتتى سۇيۋگە باۋلۋ، تابيعاتقا قامقور بولۋعا ۇيرەتۋ.
بالالاردىڭ قۇستار تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، قۇستاردىڭ پايداسىنا توقتالۋ
دامىتۋشىلىق: بالانىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە ۇيرەتۋ. تابيعاتقا دەگەن مەيىرىمىن وياتۋ، ادامگەرشىلىككە باۋلۋ؛ اينالاداعى ءومىردى باقىلاۋ ارقىلى دۇنيەتانىمىن مولايتۋ، وي - ءورىسىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك: قۇستاردى قورعاۋعا، ايالاۋعا، ادەمىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەرى: «قۇستار ءبىزدىڭ دوسىمىز» اتتى بۇرىش، قۇستار تۋرالى بۋكلەتتەر، البوم، پلاكاتتار، قۇستاردىڭ دىبىسى جازىلعان تاسپا، تابيعات تۋرالى سىزبا.
وتكىزۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ، ويىن، ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك ادىستەر.
تاربيەشى:
كۇندەي جادىراپ
ايداي ارايلاپ
جۇلدىزداي جارقىراپ
سۋداي تازا ءمولدىر كوڭىلمەن
بۇگىنگى كۇنىمىزدى باستايمىز.
بالالار:
تابيعات ءبىزدىڭ انامىز
تابيعاتقا بالامىز
ءيىلىپ سالەم بەرەمىز
ءبىز ادەپتى بالامىز
سالەمەتسىزدەر مە، اپايلار.
قوش كەلدىڭىزدەر!
تاربيەشى:
سەندەر قانداي ادەمىسىڭدەر، مەيىرىمدى، اقىلدى بالاسىڭدار!
وسىنداي قايىرىمدى، اقجارقىن بولىپ وسۋىڭىزگە تابيعاتتىڭ تيگىزەر اسەرى مول. تابيعات – انا سەندەرگە مول شاپاعاتىن توگىپ، كوتەرىڭكى كوڭىل – كۇيدى ساقتاي وتىرىپ، بۇگىنگى اشىق وقۋ ءىس – ارەكەتىمىزدى باستايمىز.
تاربيەشى:
بالالار، ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
بالالار: كۇز
تاربيەشى:
جارايسىڭدار، ال كۇز مەزگىلىندە قانداي ەرەكشەلىكتەردى بايقادىڭدار؟
بالالار:
كۇن سۋىتىپ، جاۋىن – شاشىن مول بولادى. جاپىراقتار سارعايىپ، جەرگە تۇسەدى.
تاربيەشى:
دۇرىس بالالار، وتە جاقسى، جارايسىڭدار. مۇنىڭ ءبارى تابيعاتتىڭ قۇبىلىسى ەكەن. ال، بالالار، تابيعات تۋرالى نە بىلەمىز؟ تابيعات دەگەنىمىز نە، قانە، مونيتورعا قاراپ، ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى.
«تابيعات» اتتى سىزبامەن جۇمىس.
تاربيەشى:
ال، ەندى وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار تۋرالى قانشالىقتى بىلەتىنىمىزدى «كىم جىلدام» ويىنىمەن بايقاپ كورەيىك. ( 2 توپقا ءبولىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ. سايىس سوڭىنان ۇپاي ساندارىن انىقتاۋ)
جارايسىڭدار بالالار، سەندەر تابيعات تۋرالى كوپ نارسە بىلەدى ەكەنسىڭدەر.
بالالار، تاقتاداعى ادەمى ءسوزجۇمباقتى كوردىڭدەر مە؟ ءسوزجۇمباقتى دۇرىس شەشسەك بۇگىنگى وقۋ ءىس – ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى شىعادى. ال، قانە، ءسوزجۇمباقتى شەشۋ ءۇشىن جاسىرىلعان جۇمباقتاردىڭ شەشۋىن تابۋعا دايىنبىز با؟ ەندەشە مۇقيات تىڭدايىق.
1. ەكى ايىر قۇيرىعى
قياق مۇرت قاناتى
ۇشقىرلاردىڭ جۇيرىگى. (قارلىعاش)
2. تالدىڭ باسىندا
جەمى بار قاسىندا
ءۇي تۇر سايالى
دوستارعا ايالى. (ۇيا)
3. ءوزى ساق، ءوزى ۇساق
شىقىلىقتاپ تۇرمايدى
قۇيرىعى ۇزىن، ءوزى الا
بۇل قانداي قۇس؟ (ساۋىسقان)
4. توقىلداتىپ مازانى اپ
اعاشتاردى تازالاپ
ورمانداردى ەمدەيدى
زيانكەستى جارالاپ. (توقىلداق)
5. سارى ۇرپەك بالاقان
ەنەسىنە ەرەدى
كوگالدى شوقىپ كوپ
ءدان ىزدەپ تەرەدى. (بالاپان)
6. بيىككە سالعان اعاش ءۇي
سول عوي ونىڭ مەكەنى
جازداي سايران سالىپ اق
قىستا الىسقا كەتەدى. (قاراتورعاي)
جاڭا وقۋ ءىس – ارەكەتى.
بالالار، قاراڭدارشى، ءسوزجۇمباعىمىز شەشىلدى. بالالار، سەندەر ارىپتەردى ۇيرەنۋدى جاڭا باستاپ جاتقاندىقتان سەندەر ءالى وقي المايسىڭدار. سەندەرگە مەن وقىپ بەرەمىن. قىزىل ارىپتەرمەن «قۇستار» دەگەن ءسوز شىقتى. ەندەشە جاڭا وقۋ ءىس – ارەكەتى قۇستارعا بايلانىستى «قۇستار – كوكتەم جارشىسى» دەپ اتالادى.
بالالار، ءتىرى تابيعاتقا جاتاتىن جانۋارلاردىڭ ەڭ كوپ ماڭىزدى توبى – قۇستار بولىپ ەسەپتەلەدى. قۇستاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. قۇستاردىڭ پايداسى مول. ولار تابيعاتتىڭ بايلىعى بولىپ سانالاتىن اعاشتاردى، وسىمدىكتەردى زيانكەس جاندىكتەردەن تازارتادى. قۇستار ءبىر ورنىندا تۇرمايدى. ولار ءبىر جەردەن ەكىنشى جەرگە ۇشىپ – قونىپ جۇرەدى. بارلىق قۇستارعا ورتاق قاسيەت – ولار ۇشادى، قاناتتارى، مامىقتارى، ءبارىنىڭ تۇمسىقتارى بار. ولار جۇمىرتقالايدى، بالاپان باسادى.
قۇستار وتە پايدالى، ولاردىڭ ەتىن، ءجۇنىن، مامىعىن، جۇمىرتقاسىن ادامدار كەرەگىنە پايدالانادى.
قۇستار ۇلكەن ەكى توپقا بولىنەدى.
1. ءۇي قۇستارى
2. دالا قۇستارى
ءۇي قۇستارىنا: قوراز، تاۋىق، ۇيرەك، بالاپان، قاز.
دالا قۇستارىنا: تورعاي، قارلىعاش، اققۋ، ۇكى، توقىلداق.
ال ەندى بالالار، شارشاعان شىعارسىزدار، سەندەرمەن ءبىراز سەرگىپ الايىق،
سەرگىتۋ ءساتى: «ءشوپ – ءشوپ شوجەلەرىم» انىمەن.
قورىتىندى:
- بالالار، سونىمەن ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز نە تۋرالى بولدى؟
- قۇستار قالاي بولىنەدى؟
- قانداي قۇستارمەن تانىستىق؟
- قۇستاردىڭ قانداي پايداسى بار؟
- بالالار، جارايسىڭدار، وتە جاقسى قاتىستىڭىزدار.
تابيعات – ءبىزدىڭ بايلىعىمىز. تابيعاتتىڭ كوركى، ءسانى، ءانى بولعان قۇستاردى قورعايىق. ال قۇستار تابيعات قورعاۋشىسى. سول قۇستارعا قامقور بولا بىلەيىك.
- بالالار، كەلگەن قوناقتارمەن قوشتاسامىز.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: قۇستاردىڭ اتتارىن ءبىلۋ.
مەڭگەرۋ: قۇستاردى ءبىر – بىرىنەن ايىرماشىلىعىن اجىراتا بىلۋگە، سۇراققا تولىق جاۋاپ بەرۋگە ۇيرەتۋ.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، قاراقيا اۋدانى،
مۇنايشى اۋىلى مكقك «بالاۋسا» بالاباقشاسىنىڭ ادىسكەرى
يزجانوۆا مولدير نابيدوللاكىزى
ماقساتى: تابيعاتتى سۇيۋگە باۋلۋ، تابيعاتقا قامقور بولۋعا ۇيرەتۋ.
بالالاردىڭ قۇستار تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ، قۇستاردىڭ پايداسىنا توقتالۋ
دامىتۋشىلىق: بالانىڭ سوزدىك قورىن بايىتۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە ۇيرەتۋ. تابيعاتقا دەگەن مەيىرىمىن وياتۋ، ادامگەرشىلىككە باۋلۋ؛ اينالاداعى ءومىردى باقىلاۋ ارقىلى دۇنيەتانىمىن مولايتۋ، وي - ءورىسىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىك: قۇستاردى قورعاۋعا، ايالاۋعا، ادەمىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەرى: «قۇستار ءبىزدىڭ دوسىمىز» اتتى بۇرىش، قۇستار تۋرالى بۋكلەتتەر، البوم، پلاكاتتار، قۇستاردىڭ دىبىسى جازىلعان تاسپا، تابيعات تۋرالى سىزبا.
وتكىزۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ، ويىن، ءتۇسىندىرۋ، كورنەكىلىك ادىستەر.
تاربيەشى:
كۇندەي جادىراپ
ايداي ارايلاپ
جۇلدىزداي جارقىراپ
سۋداي تازا ءمولدىر كوڭىلمەن
بۇگىنگى كۇنىمىزدى باستايمىز.
بالالار:
تابيعات ءبىزدىڭ انامىز
تابيعاتقا بالامىز
ءيىلىپ سالەم بەرەمىز
ءبىز ادەپتى بالامىز
سالەمەتسىزدەر مە، اپايلار.
قوش كەلدىڭىزدەر!
تاربيەشى:
سەندەر قانداي ادەمىسىڭدەر، مەيىرىمدى، اقىلدى بالاسىڭدار!
وسىنداي قايىرىمدى، اقجارقىن بولىپ وسۋىڭىزگە تابيعاتتىڭ تيگىزەر اسەرى مول. تابيعات – انا سەندەرگە مول شاپاعاتىن توگىپ، كوتەرىڭكى كوڭىل – كۇيدى ساقتاي وتىرىپ، بۇگىنگى اشىق وقۋ ءىس – ارەكەتىمىزدى باستايمىز.
تاربيەشى:
بالالار، ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
بالالار: كۇز
تاربيەشى:
جارايسىڭدار، ال كۇز مەزگىلىندە قانداي ەرەكشەلىكتەردى بايقادىڭدار؟
بالالار:
كۇن سۋىتىپ، جاۋىن – شاشىن مول بولادى. جاپىراقتار سارعايىپ، جەرگە تۇسەدى.
تاربيەشى:
دۇرىس بالالار، وتە جاقسى، جارايسىڭدار. مۇنىڭ ءبارى تابيعاتتىڭ قۇبىلىسى ەكەن. ال، بالالار، تابيعات تۋرالى نە بىلەمىز؟ تابيعات دەگەنىمىز نە، قانە، مونيتورعا قاراپ، ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى.
«تابيعات» اتتى سىزبامەن جۇمىس.
تاربيەشى:
ال، ەندى وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار تۋرالى قانشالىقتى بىلەتىنىمىزدى «كىم جىلدام» ويىنىمەن بايقاپ كورەيىك. ( 2 توپقا ءبولىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ. سايىس سوڭىنان ۇپاي ساندارىن انىقتاۋ)
جارايسىڭدار بالالار، سەندەر تابيعات تۋرالى كوپ نارسە بىلەدى ەكەنسىڭدەر.
بالالار، تاقتاداعى ادەمى ءسوزجۇمباقتى كوردىڭدەر مە؟ ءسوزجۇمباقتى دۇرىس شەشسەك بۇگىنگى وقۋ ءىس – ارەكەتىمىزدىڭ تاقىرىبى شىعادى. ال، قانە، ءسوزجۇمباقتى شەشۋ ءۇشىن جاسىرىلعان جۇمباقتاردىڭ شەشۋىن تابۋعا دايىنبىز با؟ ەندەشە مۇقيات تىڭدايىق.
1. ەكى ايىر قۇيرىعى
قياق مۇرت قاناتى
ۇشقىرلاردىڭ جۇيرىگى. (قارلىعاش)
2. تالدىڭ باسىندا
جەمى بار قاسىندا
ءۇي تۇر سايالى
دوستارعا ايالى. (ۇيا)
3. ءوزى ساق، ءوزى ۇساق
شىقىلىقتاپ تۇرمايدى
قۇيرىعى ۇزىن، ءوزى الا
بۇل قانداي قۇس؟ (ساۋىسقان)
4. توقىلداتىپ مازانى اپ
اعاشتاردى تازالاپ
ورمانداردى ەمدەيدى
زيانكەستى جارالاپ. (توقىلداق)
5. سارى ۇرپەك بالاقان
ەنەسىنە ەرەدى
كوگالدى شوقىپ كوپ
ءدان ىزدەپ تەرەدى. (بالاپان)
6. بيىككە سالعان اعاش ءۇي
سول عوي ونىڭ مەكەنى
جازداي سايران سالىپ اق
قىستا الىسقا كەتەدى. (قاراتورعاي)
جاڭا وقۋ ءىس – ارەكەتى.
بالالار، قاراڭدارشى، ءسوزجۇمباعىمىز شەشىلدى. بالالار، سەندەر ارىپتەردى ۇيرەنۋدى جاڭا باستاپ جاتقاندىقتان سەندەر ءالى وقي المايسىڭدار. سەندەرگە مەن وقىپ بەرەمىن. قىزىل ارىپتەرمەن «قۇستار» دەگەن ءسوز شىقتى. ەندەشە جاڭا وقۋ ءىس – ارەكەتى قۇستارعا بايلانىستى «قۇستار – كوكتەم جارشىسى» دەپ اتالادى.
بالالار، ءتىرى تابيعاتقا جاتاتىن جانۋارلاردىڭ ەڭ كوپ ماڭىزدى توبى – قۇستار بولىپ ەسەپتەلەدى. قۇستاردىڭ تۇرلەرى وتە كوپ. قۇستاردىڭ پايداسى مول. ولار تابيعاتتىڭ بايلىعى بولىپ سانالاتىن اعاشتاردى، وسىمدىكتەردى زيانكەس جاندىكتەردەن تازارتادى. قۇستار ءبىر ورنىندا تۇرمايدى. ولار ءبىر جەردەن ەكىنشى جەرگە ۇشىپ – قونىپ جۇرەدى. بارلىق قۇستارعا ورتاق قاسيەت – ولار ۇشادى، قاناتتارى، مامىقتارى، ءبارىنىڭ تۇمسىقتارى بار. ولار جۇمىرتقالايدى، بالاپان باسادى.
قۇستار وتە پايدالى، ولاردىڭ ەتىن، ءجۇنىن، مامىعىن، جۇمىرتقاسىن ادامدار كەرەگىنە پايدالانادى.
قۇستار ۇلكەن ەكى توپقا بولىنەدى.
1. ءۇي قۇستارى
2. دالا قۇستارى
ءۇي قۇستارىنا: قوراز، تاۋىق، ۇيرەك، بالاپان، قاز.
دالا قۇستارىنا: تورعاي، قارلىعاش، اققۋ، ۇكى، توقىلداق.
ال ەندى بالالار، شارشاعان شىعارسىزدار، سەندەرمەن ءبىراز سەرگىپ الايىق،
سەرگىتۋ ءساتى: «ءشوپ – ءشوپ شوجەلەرىم» انىمەن.
قورىتىندى:
- بالالار، سونىمەن ءبىزدىڭ تاقىرىبىمىز نە تۋرالى بولدى؟
- قۇستار قالاي بولىنەدى؟
- قانداي قۇستارمەن تانىستىق؟
- قۇستاردىڭ قانداي پايداسى بار؟
- بالالار، جارايسىڭدار، وتە جاقسى قاتىستىڭىزدار.
تابيعات – ءبىزدىڭ بايلىعىمىز. تابيعاتتىڭ كوركى، ءسانى، ءانى بولعان قۇستاردى قورعايىق. ال قۇستار تابيعات قورعاۋشىسى. سول قۇستارعا قامقور بولا بىلەيىك.
- بالالار، كەلگەن قوناقتارمەن قوشتاسامىز.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋ كەرەك: قۇستاردىڭ اتتارىن ءبىلۋ.
مەڭگەرۋ: قۇستاردى ءبىر – بىرىنەن ايىرماشىلىعىن اجىراتا بىلۋگە، سۇراققا تولىق جاۋاپ بەرۋگە ۇيرەتۋ.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، قاراقيا اۋدانى،
مۇنايشى اۋىلى مكقك «بالاۋسا» بالاباقشاسىنىڭ ادىسكەرى
يزجانوۆا مولدير نابيدوللاكىزى
You Might Also Like
-
كومىرتەك اتومىنىڭ ەلەكتروندىق قۇرىلىسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى. گيبريدتەنۋ جانە گيبريدتەنگەن وربيتالدار.
-
قۇرمەتتى كوميسسيا مۇشەلەرى جانە جيىنعا قاتىسۋشىلار!
