InfoHub Logo

ارىزقويلاردىڭ سوڭعى بۋىنى دومالاق ارىز جازۋشىلار اۋزى ەندى اققا ءتيىپ، قالامدارى قاتايا باستاعان تۇستا «دومالاق ارىز قارالماسىن» - دەگەن پارمەن شىعىپ، قيانعا بەت العان تۇستا قىلتاسىنان قيىپ تۇسكەندەي ەدى. دومالاق ارىزشىلاردىڭ يىندەرىنە سۋ كەتىپ، ەڭسەلەرى ەزىلگەن تۇستا ماسكۇنەمدەر مەن الكوگوليكتەرگە قارسى كۇرەس ءورىس العان.

جۇمىس ۋاقىتىن جۇمىسقا پايدالانباي، كوشە كەزىپ، دۇكەن ارالاپ كەتەتىندەردىڭ «سىرا» بوشكەلەرىنىڭ ماڭايىنا گۇلگە قونعان اراداي گۋىلدەسىپ، دۇرىلدەسىپ جاتقانداردى قاتاڭ تارتىپكە شاقىرعان. مۇنىڭ پىشاعى سول تۇستا ماي ۇستىندە ەدى. تالايدى تاعىنان توڭكەرىپ، قارا نانسىز قالدىرعان. بۇدان جۇرت جازعىش (ارىزقوي) دەپ سەسكەنەتىن.

بارماعى بالعا مالىنعان جەمقور باسشى، پاراقورلار قاۋىپتەنگەنى، ءتىپتى قورىققانى ءجون - اق بولسىن دەپ ويلايتىن. وندايدا بۇل جالپى ءىشىپ - جەۋدە، ۇرلىق - قارلىقتا، پارا - سارا الۋعا مۇمكىندىگى جوق سورلىلاردىڭ وزىنەن ايبىنعانىن كورگەندە، «اپام تويعا بارسا، مەن دە بارامىننىڭ كەرى عوي» - دەپ ويلاپ ميىعىنان كۇلەتىن.

ءسويتىپ جۇرگەندە كۇنى كەشە كەلمەستىڭ كەمەسىنە ءمىنىپ، ال «قايىر حوش» دەۋگە دە جاراماي، ءىزىم قايىم جوق بولعان كەڭسە ۇكىمەتى وزىمەن قاتار قاز تۇرىپ قولعا قاعاز - قارىنداش الدىرىپ، تالايدى ەسىنەن تاندىرىپ، تالايدى كۇيدىرىپ جاندىرعان ارىزقوي، پالەقۇمارلاردى دا قۇردىمعا تارتىپ كەتكەندەي ەدى.

 ۋ، جەگەن قاسقىرداي بولىپ ارىزقوي اتاۋلى قانشا كۇيىنىپ كۇڭكىلدەسە دە، ارىزدى قاراپ تەكسەرمەك تۇگىل قۇلاق تۇرەتىن ءتىرى جان قالماعان. ءسويتىپ جۇرگەندە «ولمەگەنگە ءولى بالىق» - دەگەن دەيىن «سەنىم تەلەفونى» پايدا بولدى. وپىراي، ءا؟ «ورنىندا بار وڭالار» - دەگەن، زايىرى، وسى ما ەكەن؟

 ايتپەسە ەل ورنىندا، جەر ورنىندا تەسپەي سوراتىن سۇلىك تەكتەس جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جەبىر جەمقورلار، ارانداي اۋزىن اشىپ وتىرعان پاراقورلار دا ايدىڭ ارعى بەتىنە ءوتىپ كەتكەننەن امان. ولار دا وسىندا باياعى قيال - عاجايىپ ەرتەگىلەرىندەگى ءابجىلان، ايداھار، كولتاۋسارلار سياقتى كوزدەرىنە كورىنىپ، تىرناقتارىنا ىلىنگەندەردى ءىشىپ - جەپ جالماپ جۇتىپ جاتىر. ولاردىڭ كەڭەستىك كەزەڭدەگى ارىپتەستەرىنىڭ ارەكەتى جاس بالانىڭ اياق استى جىلاپ ۋانعانىنداي - اق بولار.

ويباي، بەتىم - اۋ! سوۆحوزدىڭ بىرەر مالىن ءوز پايداسىنا جاراتقاندى دا، 30 - مىڭ، 50 - مىڭ ءرۋبلدى قاعا بەرىستە قالتاسىنا سالا قويعانداردى دا، ونى دا قويشى، وقۋ ورىندارىندا بەيشارا ستۋدەنتتەردەن بەس - ون رۋبل پارا العانداردىڭ دا ۇستىنەن ارىز ءتۇسىرىپ، ىندەرىنە سۋ قۇيمادىق پا؟

ال ءقازىر... ول وسى تۇستا ءوزىن - ءوزى ۇستاي الماي كەمسەڭدەپ جىلاپ جىبەرگەن. جۇزدەگەن ميلليونداردى شىپ-شىرعاسىن شىعارماي، قالتاسىنا، قاپشىعىنا سالماي، شەت ەلدەرگە اۋدارىپ جىبەرىپ، ارتىنان وزدەرى اتتاناتىن وبىرلارعا: «ءاي، مۇنىڭ قالاي؟» – دەپ جاق اشپايتىن، ونىڭ ەسەسىنە ايتقانداردىڭ اۋزىن قارىپ، كورگەندەردىڭ كوزىن شىعارۋعا بەيىل جاندار كوپ سياقتى كورىنەتىن. ەندى مىنە «سەنىم تەلەفونى» سايلاۋ زاڭىن بۇزۋشىلاردى اشەكەرەلەۋگە ارنالعان ەكەن.

بۇل دا ءبىر بىلىقتىڭ بىلقىلداپ، شىلىقتىڭ شىلقىلداپ، جەڭ ۇشىنان جالعاسۋ سىندى جالماۋىزدىڭ جالپاڭداپ، پارا - سارانىڭ قالتادان قۇيىلىپ تۇرعان جەرى عوي. ءبىز دە... ول ۇزاق ويلاندى. اقىر سونىڭدا، سايتانداي وي ەسىنە تۇسە كەتكەنى.

كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ءتىرى كەزىندە مۇنىڭ ءبىر دومالاق ارىزىنىڭ قۇربانى بولىپ كەتكەنى بار ەدى. سول ەسىندە ەكەن. تاياۋدا وسى قالادا تويدا كەزدەسكەندە: – وۋ، ءسىز دە وسىندا ەكەنسىز عوي! اۋىلدا دومالاق ارىز جازاتىن دا ەشكىم قالمادى عوي ەندى، – دەپ جۇزىنە مىسقىلداي قاراعان. سۇراستىرا كەلسە، بۇل يت وسىنداعى مەكەمەلەردىڭ بىرىندە باستىق، سونىمەن قاتار ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسى ءتوراعالارىنىڭ ءبىرى ەكەن.  

سول ءسات ول بۇعان سەنىم تەلەفونىنا ايتاتىن ارىزىنىڭ باس كەيىپكەرلىگىنە سۇرانىپ تۇرعانداي كورىنگەن. بۇدان ارتىق كەيىپكەردى جەر - كوكتى شارلاسا دا، تاپپايسىڭ دەپ ويلاعان ول دەرەۋ گازەتتە كورسەتىلگەن سەنىم تەلەفونىنىڭ ءنومىرىن تەرە باستادى. ول باسقاراتىن سايلاۋ ۋچاسكەسىندە بىرنەشە سايلاۋشىنىڭ سايلاۋشىلار تىزىمىنە ىلىكپەي قالعانىن ايتقان. سودان سوڭ سايلاۋشىلاردىڭ تىزىمىنە ىلىگىپ كەتكەن مارقۇمداردىڭ اتىن تىزبەلەگەن. وسىنى ايتقان: «سايلاۋشى جاكەنوۆ قۋدالاۋعا ۇشىرادى، ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى سايران سارىمساق ۇلى سارباسوۆ قايدا قاراپ وتىر ەكەن؟» – دەگەن ساۋال تاستاعان.

بىرەر كۇننەن كەيىن «قازاقستان» - تەلەارناسىنا وبلىستىق، اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى ءسوز الىپ: «قاراتومار قالاسىندا ونداي سايلاۋ ۋچاسكەسى اتىمەن جوق، ال مارقۇم بولدى دەگەن سايلاۋشى مىنە، ەندى سوعان ءسوز بەرەيىك.

–ءتىرى ادامدى «مارقۇم بولدى دەۋ» بارىپ تۇرعان ۇياتسىزدىق دەي كەلىپ، قوڭىراۋ يەسىنىڭ، ياعني مۇنىڭ ءتالىمى مەن تاربيەسىنەن تۇك تاستامادى. وپىر - اۋ، سوندا «سەنىم تەلەفونى» - دەگەنى... مەن سورلى ولگەنىم ءتىرىلىپ، وشكەنىم جانعاڭداي قۋانىپ جۇرسەم... جۇرەگى سىزداپ، «سەنگەن قويىم سەن بولساڭ...» دەي بەرىپ، وكىنىشتەن وكىرىپ جىلاپ قويا بەرگەن. ونى ۋاتار جان جوق ەدى.            

سۇلەيمەن بايازيتوۆ

---