سەيتقۇل وسپانوۆ «شىبىن مەن كوبەلەك» مىسالى
س. وسپانوۆ. «شىبىن مەن كوبەلەك» مىسالى
ادەبيەتتىك وقۋ 4 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك. وقۋشىلاردىڭ س. وسپانوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارى تۋرالى ءبىلىمىن كەڭەيتۋ. شىبىن مەن كوبەلەك اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنى مەن يدەياسىن اشۋ.
جانۋارلار، جانسىز زاتتار ارەكەت ەتەتىن مىسالدىڭ رولىندەگى جاندىكتەر ومىرىنە توقتالۋ. شىبىن مەن كوبەلەكتىڭ پايداسى مەن زيانى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىق. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، سويلەۋ، تىلدىك قورىن دامىتۋ.
تاربيەلىك. تابيعاتتى ايالاۋعا باۋلۋ. جاقسىدان ۇيرەنۋ جانە جاماننان جيرەنۋگە تاربيەلەۋ. ادامگەرشىلىككە، يناباتتىلىققا، بىرلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، ديالوگتىق سۇراق - جاۋاپ، وقۋ داعدىسىن دامىتاتىن ءادىس - تاسىلدەر (مانەرلەپ وقۋ، تىزبەكتەپ وقۋ)، وي تاستاۋ، رافت ءادىسى، ينسەرت ءادىسى.
كورنەكىلىگى: اۆتور پورترەتى، سۋرەتتەر، كەستە.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: سالەمدەسۋ. وقۋشىلاردىڭ ويىن ساباققا بۇرۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ سۇراق - جاۋاپ:
1. ساپار مەن پارتا شىعارمانىڭ قاي تۇرىنە جاتادى؟
2. مىسال دەگەن نە؟
3. ساپار مەن پارتا مىسالى نە جايلى؟
4. پارتا نەگە رەنجىدى؟
5. پارتا ءوز ويىن قالاي ءبىلدىردى؟
6. مونولوگ دەگەن نە؟
7. ساپار ءوز كۇناسىن مويىندادى دەپ ويلايسىڭ با؟
8. مىسالدىڭ تاربيەلىك ءمانى نە دەپ ويلايسىڭ؟
III. جاڭا ساباق 1. اس كورسە - اق جالايدى،
سودان اۋرۋ تارايدى. (شىبىن)
2. كولبەڭ - كولبەڭ ەتەدى،
گۇلدەن ۇشىپ جەتەدى.
گۇل شىرىنىن سورادى،
سوعان ريزا بولادى. (كوبەلەك)
وسپانوۆ سەيىتقۇل 1955 ج 30 ناۋرىزدا قىزىلوردا وبلىسىنىڭ قازالى قالاسىندا دۇنەگە كەلگەن. 1977 ج قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ
جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن ءبىتىردى. جالىن، مەكتەپ باسپالارىندا، پيونەر، زەردە، پاراسات جۋرنالدارىندا، جەتىسۋ گازەتىندە جۇمىس ىستەدى. 1994 - 2003 جج. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ اپپاراتىندا اۋدارما سەكتورىن باسقاردى. قازاقويل ۇلتتىق مۇناي - گاز
كومپانياسىندا قىزمەت ەتتى. بايگە، اششى قاۋىن، ءتاتتى قاۋىن، كۇن كوتەرىلگەن
شاق اتتى جىر جيناقتارىمەن اعاش ات، باقىتتى ءۇي، ەڭ قىزىقتى كۇنقۇلدار كوتەرىلىسى اتتى پروزا كىتاپتارىنىڭ اۆتورى.
نازىك جاندى بۋناق دەنەلىلەر 1 اق كۇن ءومىر سۇرەدى ەكەن. اراسىنداعى ەڭ مىقتىسى، 2 كۇنگە دەيىن شىداسا، رەكورد بولىپ سانالماق.
— الايدا، سول 2 كۇننىڭ ىشىندە، قولىنان كەلگەنشە ءوز جۇمىسىن شەبەر تۇردە اتقارادى. ياعني، مىڭداعان گۇلدەردى توزاڭداندىرىپ، بولاشاق گۇلدەردىڭ تاعدىرىنا تىكەلەي قاتىسى بار ەكەن. ءبىر كۇندە 1000 تۇقىمداي تاستاي الادى. تۇقىمنان قۇرتقا، قۇرتتان قۋىرشاققا اينالادى. سول قۋىرشاقتان كوبەلەك بولىپ شىعۋى دا ءبىر عيبراتتى اڭگىمە:
ەگەردە كوبەلەكتىڭ سول قالىبىنان شىعىپ جاتقانىن كورىپ قالساڭىز، ونىڭ قاتتى قينالىپ جاتقانىنا كۋا بولاسىز. جانىڭىز اشىپ، قۇرت قابىنان شىعىپ جاتقان كوبەلەكتى بوساتىپ جىبەرسەڭىز، وعان تەك جاماندىق جاساعان بولاسىز. كەيىننەن، ومىردە ەش ۇشا الماي قالاتىنىنا سەبەپكەر بولىپ قالۋىڭىز ابدەن مۇمكىن.
— كوبەلەك، سول قۇرت قالىبىنان شىعامىن دەپ تىرىسىپ، قينالعاندا، ءالسىز قاناتىنا كۇش جينايدى ەكەن. سول جينالعان ءالدىڭ ارقاسىندا ءبىر كۇنگى ومىرىندە كوپتەگەن توزاڭداندىرۋ پروسەستەرىن جاسايدى ەكەن. جىبەك كوبەلەكتەن جىبەك ماتا الىنادى.
شىبىننىڭ پايداسى مەن زيانى تۋرالى ايتۋ
شىن مانىندە شىبىن وتە لاس جاندىك ەكەن. زياندىلىعى وتە كوپ، ءبىراق پايداعا اساتىن تۇستارى دا بار. ماسەلەن، سينانتروپتىق شىبىننىڭ مەديسينالىق - سانيتارلىق ءمانى بار. جاز كەزىندە 12 - 14 كۇننىڭ ىشىندە شىبىننىڭ جاڭا ۇرپاعى ءوسىپ - ءونىپ وتىرادى. شەتەلدەردە ونىڭ قۇرتى كوبەيتىلىپ، ءۇي قۇستارىن جەمدەۋگە، بالىق اۋلاۋعا پايدالانىلادى. انگليانىڭ نورتحەمپتون وكرۋگىنىڭ ورتالىعىنا وسى قۇرتتاردى ساپتاتىن اۆتومات قويىلعان كورىنەدى.
- بىزدە دە وسى ماسەلە قولعا الىنا باستادى. ماسەلەن سەمەيدەگى قۇس فابريكاسىندا جەمدى شىبىن - قۇرتتارىمەن بايىتىپ بەرۋ تاجىريبەگە ەنگىزىلگەن.
IV. وقۋلىقپەن جۇمىس: مىسالدى وقۋشىلارعا وقىتۋ.
سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ.
1 - توپ. اڭگىمەنىڭ نەگىزگى كەيىپكەرلەرىن اتا؟
شىبىن مەن كوبەلەك نەگە كەلىسپەي قالدى؟
2 - توپ شىبىن نە دەپ ماقتاندى؟
كوبەلەككە نەگە ءحالىڭ مۇشكىل دەپ ايتتى؟
3 - توپ كوبەلەك وعان نە دەدى؟
قايسىسىنىڭ ايتقانى دۇرىس دەپ ويلايسىڭ؟
جالپى سۇراق
مىسالدا ادامداردىڭ قانداي قىلىعى سىنالادى؟
مىسالدا ادامداردىڭ ماقتانشاقتىق، توعىشارلىق، جالقاۋلىق قاسيەتتەرى سىنالادى.
سوزدىك جۇمىسىن جۇرگىزۋ.
كوز شىرىمىن الۋ - ۇيىقتاۋ
قاۋىز - اشىلايىن دەپ تۇرعان گۇل باسىنىڭ جۇقا قابىعى
جۇقسىز - سۇيكىمسىز، جەك كورىنىشتى
سۇعاناق - ۇرى
ساپالاق - شىبىن قورىعىش قۇرال
شىلعي وتىرىك - مۇلدە وتىرىك
جەكە جۇمىس
1 – توپ. ۇيقاس سوزدەردى پايدالانىپ كوبەلەك تۋرالى 1شۋماق ولەڭ قۇراستىرادى.
.............. كوركىمىن،
.............. جۇرەمىن
.............. استىندا
.............. كەشەمىن.
2 - توپ. شىبىن مەن كوبەلەككە مىنەزدەمە بەرۋ
V. بەكىتۋ سۇراق - جاۋاپ ءادىسى. (ستو تەحنولوگياسى)
1. مىسال نە تۋرالى؟
2. شىبىن مەن كوبەلەك نەگە كەلىسپەي قالدى؟
3. شىبىن نە دەپ ماقتاندى؟
4. كوبەلەك وعان نە دەدى؟
5. قايسىسىنىڭ ايتقانى دۇرىس دەپ ويلايسىڭ؟ نەگە؟
6. سەن شىبىننىڭ ورنىندا بولعاندا نە ىستەر ەدىڭ؟
7. مىسالدا ادامداردىڭ قانداي قىلىعى سىنالادى؟
VI. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ:. مىسالدى وقۋ، تۇسىنىك ايتۋعا داعدىلانۋ.
VII. باعالاۋ وقۋشىنىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى، شوقپارتوعاي اۋىلى،
№3 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بەكجانوۆا ەلۆيرا تۋرەحانوۆنا
ادەبيەتتىك وقۋ 4 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك. وقۋشىلاردىڭ س. وسپانوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارمالارى تۋرالى ءبىلىمىن كەڭەيتۋ. شىبىن مەن كوبەلەك اڭگىمەسىنىڭ مازمۇنى مەن يدەياسىن اشۋ.
جانۋارلار، جانسىز زاتتار ارەكەت ەتەتىن مىسالدىڭ رولىندەگى جاندىكتەر ومىرىنە توقتالۋ. شىبىن مەن كوبەلەكتىڭ پايداسى مەن زيانى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
دامىتۋشىلىق. وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، سويلەۋ، تىلدىك قورىن دامىتۋ.
تاربيەلىك. تابيعاتتى ايالاۋعا باۋلۋ. جاقسىدان ۇيرەنۋ جانە جاماننان جيرەنۋگە تاربيەلەۋ. ادامگەرشىلىككە، يناباتتىلىققا، بىرلىككە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، ديالوگتىق سۇراق - جاۋاپ، وقۋ داعدىسىن دامىتاتىن ءادىس - تاسىلدەر (مانەرلەپ وقۋ، تىزبەكتەپ وقۋ)، وي تاستاۋ، رافت ءادىسى، ينسەرت ءادىسى.
كورنەكىلىگى: اۆتور پورترەتى، سۋرەتتەر، كەستە.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: سالەمدەسۋ. وقۋشىلاردىڭ ويىن ساباققا بۇرۋ.
II. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ سۇراق - جاۋاپ:
1. ساپار مەن پارتا شىعارمانىڭ قاي تۇرىنە جاتادى؟
2. مىسال دەگەن نە؟
3. ساپار مەن پارتا مىسالى نە جايلى؟
4. پارتا نەگە رەنجىدى؟
5. پارتا ءوز ويىن قالاي ءبىلدىردى؟
6. مونولوگ دەگەن نە؟
7. ساپار ءوز كۇناسىن مويىندادى دەپ ويلايسىڭ با؟
8. مىسالدىڭ تاربيەلىك ءمانى نە دەپ ويلايسىڭ؟
III. جاڭا ساباق 1. اس كورسە - اق جالايدى،
سودان اۋرۋ تارايدى. (شىبىن)
2. كولبەڭ - كولبەڭ ەتەدى،
گۇلدەن ۇشىپ جەتەدى.
گۇل شىرىنىن سورادى،
سوعان ريزا بولادى. (كوبەلەك)
وسپانوۆ سەيىتقۇل 1955 ج 30 ناۋرىزدا قىزىلوردا وبلىسىنىڭ قازالى قالاسىندا دۇنەگە كەلگەن. 1977 ج قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ
جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن ءبىتىردى. جالىن، مەكتەپ باسپالارىندا، پيونەر، زەردە، پاراسات جۋرنالدارىندا، جەتىسۋ گازەتىندە جۇمىس ىستەدى. 1994 - 2003 جج. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ اپپاراتىندا اۋدارما سەكتورىن باسقاردى. قازاقويل ۇلتتىق مۇناي - گاز
كومپانياسىندا قىزمەت ەتتى. بايگە، اششى قاۋىن، ءتاتتى قاۋىن، كۇن كوتەرىلگەن
شاق اتتى جىر جيناقتارىمەن اعاش ات، باقىتتى ءۇي، ەڭ قىزىقتى كۇنقۇلدار كوتەرىلىسى اتتى پروزا كىتاپتارىنىڭ اۆتورى.
نازىك جاندى بۋناق دەنەلىلەر 1 اق كۇن ءومىر سۇرەدى ەكەن. اراسىنداعى ەڭ مىقتىسى، 2 كۇنگە دەيىن شىداسا، رەكورد بولىپ سانالماق.
— الايدا، سول 2 كۇننىڭ ىشىندە، قولىنان كەلگەنشە ءوز جۇمىسىن شەبەر تۇردە اتقارادى. ياعني، مىڭداعان گۇلدەردى توزاڭداندىرىپ، بولاشاق گۇلدەردىڭ تاعدىرىنا تىكەلەي قاتىسى بار ەكەن. ءبىر كۇندە 1000 تۇقىمداي تاستاي الادى. تۇقىمنان قۇرتقا، قۇرتتان قۋىرشاققا اينالادى. سول قۋىرشاقتان كوبەلەك بولىپ شىعۋى دا ءبىر عيبراتتى اڭگىمە:
ەگەردە كوبەلەكتىڭ سول قالىبىنان شىعىپ جاتقانىن كورىپ قالساڭىز، ونىڭ قاتتى قينالىپ جاتقانىنا كۋا بولاسىز. جانىڭىز اشىپ، قۇرت قابىنان شىعىپ جاتقان كوبەلەكتى بوساتىپ جىبەرسەڭىز، وعان تەك جاماندىق جاساعان بولاسىز. كەيىننەن، ومىردە ەش ۇشا الماي قالاتىنىنا سەبەپكەر بولىپ قالۋىڭىز ابدەن مۇمكىن.
— كوبەلەك، سول قۇرت قالىبىنان شىعامىن دەپ تىرىسىپ، قينالعاندا، ءالسىز قاناتىنا كۇش جينايدى ەكەن. سول جينالعان ءالدىڭ ارقاسىندا ءبىر كۇنگى ومىرىندە كوپتەگەن توزاڭداندىرۋ پروسەستەرىن جاسايدى ەكەن. جىبەك كوبەلەكتەن جىبەك ماتا الىنادى.
شىبىننىڭ پايداسى مەن زيانى تۋرالى ايتۋ
شىن مانىندە شىبىن وتە لاس جاندىك ەكەن. زياندىلىعى وتە كوپ، ءبىراق پايداعا اساتىن تۇستارى دا بار. ماسەلەن، سينانتروپتىق شىبىننىڭ مەديسينالىق - سانيتارلىق ءمانى بار. جاز كەزىندە 12 - 14 كۇننىڭ ىشىندە شىبىننىڭ جاڭا ۇرپاعى ءوسىپ - ءونىپ وتىرادى. شەتەلدەردە ونىڭ قۇرتى كوبەيتىلىپ، ءۇي قۇستارىن جەمدەۋگە، بالىق اۋلاۋعا پايدالانىلادى. انگليانىڭ نورتحەمپتون وكرۋگىنىڭ ورتالىعىنا وسى قۇرتتاردى ساپتاتىن اۆتومات قويىلعان كورىنەدى.
- بىزدە دە وسى ماسەلە قولعا الىنا باستادى. ماسەلەن سەمەيدەگى قۇس فابريكاسىندا جەمدى شىبىن - قۇرتتارىمەن بايىتىپ بەرۋ تاجىريبەگە ەنگىزىلگەن.
IV. وقۋلىقپەن جۇمىس: مىسالدى وقۋشىلارعا وقىتۋ.
سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ.
1 - توپ. اڭگىمەنىڭ نەگىزگى كەيىپكەرلەرىن اتا؟
شىبىن مەن كوبەلەك نەگە كەلىسپەي قالدى؟
2 - توپ شىبىن نە دەپ ماقتاندى؟
كوبەلەككە نەگە ءحالىڭ مۇشكىل دەپ ايتتى؟
3 - توپ كوبەلەك وعان نە دەدى؟
قايسىسىنىڭ ايتقانى دۇرىس دەپ ويلايسىڭ؟
جالپى سۇراق
مىسالدا ادامداردىڭ قانداي قىلىعى سىنالادى؟
مىسالدا ادامداردىڭ ماقتانشاقتىق، توعىشارلىق، جالقاۋلىق قاسيەتتەرى سىنالادى.
سوزدىك جۇمىسىن جۇرگىزۋ.
كوز شىرىمىن الۋ - ۇيىقتاۋ
قاۋىز - اشىلايىن دەپ تۇرعان گۇل باسىنىڭ جۇقا قابىعى
جۇقسىز - سۇيكىمسىز، جەك كورىنىشتى
سۇعاناق - ۇرى
ساپالاق - شىبىن قورىعىش قۇرال
شىلعي وتىرىك - مۇلدە وتىرىك
جەكە جۇمىس
1 – توپ. ۇيقاس سوزدەردى پايدالانىپ كوبەلەك تۋرالى 1شۋماق ولەڭ قۇراستىرادى.
.............. كوركىمىن،
.............. جۇرەمىن
.............. استىندا
.............. كەشەمىن.
2 - توپ. شىبىن مەن كوبەلەككە مىنەزدەمە بەرۋ
V. بەكىتۋ سۇراق - جاۋاپ ءادىسى. (ستو تەحنولوگياسى)
1. مىسال نە تۋرالى؟
2. شىبىن مەن كوبەلەك نەگە كەلىسپەي قالدى؟
3. شىبىن نە دەپ ماقتاندى؟
4. كوبەلەك وعان نە دەدى؟
5. قايسىسىنىڭ ايتقانى دۇرىس دەپ ويلايسىڭ؟ نەگە؟
6. سەن شىبىننىڭ ورنىندا بولعاندا نە ىستەر ەدىڭ؟
7. مىسالدا ادامداردىڭ قانداي قىلىعى سىنالادى؟
VI. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ:. مىسالدى وقۋ، تۇسىنىك ايتۋعا داعدىلانۋ.
VII. باعالاۋ وقۋشىنىڭ ءبىلىمىن باعالاۋ.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانى، شوقپارتوعاي اۋىلى،
№3 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
بەكجانوۆا ەلۆيرا تۋرەحانوۆنا
You Might Also Like
