قىلقوبىز جاساۋ تەحنولوگياسى
قىلقوبىز جاساۋ تەحنولوگياسى
9 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى قىلقوبىز اسپابىن جاساۋ تەحنولوگياسىنىڭ ادىسىمەن تانىستىرىپ، بۇيىم جاساپ ۇيرەتۋ.
2. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ىسكەرلىككە، تازالىققا، ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە باۋلۋ، دوستىققا تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ، قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ءتيىمدى پايدالانۋ ارقىلى قىلقوبىز جاساۋ تەحنولوگياسىمەن دۇرىس جۇمىس جاساۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: تۇسىندىرمە، پراكتيكالىق، بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق.
ءپانارالىق بايلانىس: فيزيكا، ماتەماتيكا، سىزۋ
ساباققا قولدانىلاتىن ستراتەگيالىق ادىستەر: ينتەراكتيۆتى ادىستەر، ستو تەحنولوگياسىنىڭ ءادىس - تاسىلدەرى
كورنەكىلىگى: سلايدتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، بەينەروليك، سىزبا، پلاكاتتار، سۋرەتتەر
قۇرالدارى: ارا، قاشاۋ، ەگەۋ، ءزىمپارا ت. ب.
پايدالانعان ادەبيەت: «تەحنولوگيا»(ەر بالالارعا ارنالعان وقۋلىق)، ە. ەرميلوۆا، ن. ادامقۇلوۆ، ي. توۆچەنيك، الماتى، «مەكتەپ»
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
2. سىنىپ تازالىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ
II. وتكەن ساباقتى قايتالاۋ. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
دومبىرا جاساۋ تەحنولوگياسى (وقۋشى ءوزى جاساعان بۇيىمىن تانىستىرۋ)
جەكە وقۋشىمەن جۇمىس (زەرتتەۋ جۇمىسى)
III. ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ
سۋرەتپەن جۇمىس (سۇراق جاۋاپ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپتى قالاي مەڭگەرگەنىن انىقتاۋ).
1. دومبىرانىڭ قۇرىلىسىنا تۇسىنىكتەمە بەرىڭدەر، ءاربىر ەلەمەنتتىڭ اتقاراتىن كىزمەتىن جىكتەپ ايتىڭدار.
2. دومبىرا تۇرلەرىنىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
3. ەرتەدە دومبىرانى نەدەن جاساعان؟ (شايىرى از قاراعايدان)
1. دومبىرانىڭ جالپى ۇزىندىعى - 640 مم
2. شاناق بولىگىنىڭ ولشەمى - 340 مم
3. موينىنىڭ ۇزىندىعى - 420 مم
4. الاقانىنىڭ ۇزىندىعى - 60 مم
III. جاڭا ساباققا دايىندىق:
1. ساباقتىڭ تاقىرىبىن تاقتاعا جازۋ.
2. ساباق ماقساتىن ءتۇسىندىرۋ.
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
IV. جاڭا ساباق.
قىلقوبىز جاساۋ تەحنولوگياسى.
قىلقوبىز — قازاقتىڭ شاناعىن تىزەگە سۇيەپ قويىپ، 40 - قا تارتا اتتىڭ ۇزىن قىلى كەرىلگەن ىسقىشىمەن تارتىلاتىن ەكى شەكتى وتە كونە ساز اسپابى. قىلقوبىز اتالۋى دا وسىدان بولار. قوبىز ءۇنىنىڭ تومەندەپ قايتا جوعارىلاپ دىبىس شىعارۋى — شەكتەرىنە ساۋساقتىڭ ۇشىن عانا تيگىزىپ، ءسال عانا باسىپ شەرتىپ، كەرىلگەن قىلدى ىسقىشپەن ۇيكەپ ىسقىلاپ تارتۋ ارقىلى ىسقىشتى اسپاپقا «ءىلىپ قويعانداي» ەتىپ كولدەنەڭ ۇستاپ ىسقىلاپ سۇيكەپ - سۇيكەپ كوسەپ - كوسەپ جىبەرگەندە فلاجولەتتى وبەرتوندى قويۋ - قوشقىل سازدى مۇڭلى بولىپ شىعادى.
بىرەۋلەر ونى قۇس داۋسىنا ۇقساتادى: « — ونىڭ داۋسى اسپاپتىڭ شەگىن اتتىڭ جالىنان كەرىلگەن قىلدان تارتىلعان ەسپە ىسقىشپەن ۇيكەلەگەندە اققۋدىڭ ۇنىنە ۇقساس داۋىس شىعادى» — دەيدى (پ. پاللاس). ەندى بىرەۋلەر قوبىز ءۇنىن ادام داۋسىنا ۇقساتادى (ب. سارىبايەۆ) اششى، زارلى، وكسىكتى ءۇن شىعارادى دەگەن دە پىكىر ايتادى. قوبىزدىڭ 4000 جىلدىق تاريحى بار. قىلقوبىزدى حالقىمىز كيەلى اسپاپ رەتىندە قاستەرلەيدى. قازاق قوبىزدىڭ ءۇنى شىققان جەرگە جىن - شايتان جولامايدى دەپ ىرىمدايدى.
ونىڭ نەگىزى تۇتاس اعاشتان شابىلعان. قوبىزدىڭ ۇلكەندى - كىشىلى ءار الۋان تۇرلەرى بولادى. جاقسى قوبىزداردىڭ كولەمى ۇلكەن بولعان، سونىمەن قاتار شاناق ىشىنە، موينىنا، باسىنا قوبىز ۇنىنە ەرەكشە ءۇن قوسىپ تۇرۋ ءۇشىن مەتالدان جاسالعان ءارتۇرلى سىلدىرماقتار، جەز قوڭىراۋشالار ءىلىنىپ بەزەندىرىلگەن. قارا قوبىزدىڭ شاناعى دوڭگەلەك نە قوس دوڭگەلەك بوپ كەلەدى، بەتى اشىق ەتىپ جاسالادى. شاناقتىڭ تومەنگى جاعىنان ۇزىنشا قوراپشا ويىلىپ، ونىڭ بەتىنە سەركەنىڭ نە تۇيەنىڭ شيكىلەي وڭدەلگەن تەرىلەرى تارتىلادى. ىسقىشى جىڭىشكە يمەك اعاشتان، ەكى ىشەگى ازداپ ەسىلىپ وڭدەلگەن جىلقىنىڭ قۇيرىق قىلىنىڭ بىرنەشە تالشىقتارىنان جاسالادى.
كلاسسيكالىق قوبىز مۋزىكاسىنىڭ اتى اڭىزعا اينالعان ەڭ سوڭعى حاس شەبەرى ءحىح عاسىر ورتاسىندا دۇنيەگە كەلگەن ىقىلاس دۇكەن ۇلى.
قارا قوبىزدىڭ تاماشا ۇلگىلەرىن الماتىداعى ىقىلاس اتىنداعى ساز اسپاپتار مۇراجايىنان تاماشالاۋعا بولادى. XIX عاسىردىڭ سوڭىندا جەتىسۋ وڭىرىنەن تابىلعان بۇل قوبىزدىڭ ەرەكشەلىگى — ونىڭ تىم ۇلكەندىگى. ونىڭ ۇزىندىعى — 96 سم، شاناعىنىڭ ديامەترى — 40 سم. بۇل قوبىزدىڭ اتى — "نار قوبىز". كوپشىلىك اراسىندا كەزدەسەتىن قوبىزدار بۇدان ەكى ەسەگە جۋىق كىشى بولعان.
بۇل كۇندە زەرتتەلىپ، وڭدەلگەن قوبىز تۇرلەرى توعىزدان اسادى. ولاردىڭ جالپى ءپىشىنى سۋرەتتەردە كادەسىيلىق تۇرىندە كورسەتىلگەن. ال 1 - سۋرەتتە بەينەلەنگەن قىل قوبىزدىڭ ناقتىلى جالپى ۇزىندىعى — 670 مم، شاناعىنىڭ ديامەترى 60 مم شاماسىندا، شاناقتىڭ جالپى جالپاقتىعى — 180 مم. ءبۇل سۋرەتتە قوبىزدىڭ ەكى ويشىقتى نۇسقاسى كورسەتىلگەن.
قوبىز نەگىزگى ون بولىكتەن تۇرادى: الاقان، قۇلاقتارى، قىلدارى، موينى، شاناعى، كونتەرى، كىندىك تيەك، باستىرما تيەك، ءتۇپ تيەك، ىلگەك.
قوبىز الاقانىنىڭ ۇزىندىعى — 90 مم، ال جالپاقتىعى 60 — 70 مم - گە دەيىن. موينىنىڭ ۇزىندىعى — 220 مم، ال شاناقتىڭ ۇزىندىعى — 160 مم. ال كونتەرى تارتىلعان قوبىز ءتۇبىنىڭ ۇزىندىعى — 200 مم. ءبۇل ولشەمدەر كۇي ويناۋعا ارنالعان قوبىزعا لايىق. جالعىز وقۋشى ءبۇل قوبىزدى 20 ساعاتتىڭ ىشىندە جاساي الادى.
2 - سۋرەتتە قوبىزدىڭ سىرتقى بەينەسى مەن ولشەم بىرلىكتەرى، ونىڭ ءاربىر كەسىندىلەرىنىڭ قالىڭدىعى كورسەتىلگەن.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ كەزەڭى.
ينتەراكتيۆتى تاقتانىڭ كومەگىمەن قىلقوبىز اسپابى تۋرالى بەينەروليك كورسەتۋ.
قىلقوبىزدىڭ دومبىرادان قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
نە كوردىڭدەر، نە قىزىقتىردى؟
ساراماندىق جۇمىسىنا دايىندالۋ.
اعاشتى قولمەن كەزىندەگى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى
جاراقات الۋ سەبەپتەرى دۇرىس ەمەس سايمانداردى قولدانۋدان نەمەسە قۇرال - سايمانداردى دۇرىس پايدالانا الماۋدان بولۋى مۇمكىن.
جۇمىسقا دەيىن:
1. جۇمىس كيىمىڭدى كيىن (فارتۋك، حالات)
2. جۇمىسقا قاجەتتى قۇرال - سايماندارىڭدى تۇگەلدەپ، مۇقيات تەكسەر.
3. جۇمىس ورنىڭدى، سايماندارىڭدى ەرەجەگە ساي ورنالاستىر. جۇمىس ورنىندا ارتىق ەشقانداي زات قويما.
جۇمىس كەزىڭدە:
1. دايىندامانى ۆەرستاكقا مىقتاپ بەكىت.
2. ءار امالدى وزىنە ءتيىستى سايمانمەن اتقار. سايمانداردىڭ قايرالعان ءارى جارىلماعان بولسىن.
3. نۇسقاۋ كارتا بويىنشا ءار امالداردى وزىنە ءتيىستى قۇرالداردى پايدالانىپ اتقار.
4. جۇمىس ورنىڭدى ءاردايىم تازالاپ وتىر.
5. جۇمىس كەزىڭدە ءار نارسەگە الاڭداما.
6. قۇرال - سايمانىڭ بۇلىنسە مىندەتتى تۇردە اۋىستىرىپ ال.
جۇمىستان كەيىن:
1. جاساپ جاتقان بۇيىمىڭدى، ماتەريالداردى كەزەكشىگە نەمەسە مۇعالىمگە تاپسىر.
2. جۇمىس ورنىڭدى رەتكە كەلتىر. قولمەن سىپىرۋعا، اۋىزبەن ۇرلەۋگە بولمايدى. ۆەرستاكتىڭ قىسقىش قوراپتاردىڭ اراسىن 2 - 5مم ەتىپ قوي.
3. ءوزىڭدى رەتكە كەلتىر.
4. شەبەرحانادان ءمۇعالىمنىڭ رۇقساتىمەن شىق.
ساراماندىق جۇمىس
جەكە
جۇمىس كيىمىن كيۋ: فارتۋك، جەڭقاپ
جۇمىسقا قاجەت ماتەريالدار: اعاش وڭدەۋگە قاجەتتى قۇرالدار
جۇمىستىڭ ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى مۋزىكالىق اسپابى – قىلقوبىز جونىندەگى بىلىمدەرىن بەكىتۋ؛ ءىس جۇزىندە قىلقوبىزدىڭ ماكەتىن جاساۋ ادىستەرىمەن تانىستىرۋ؛ سىزبانى ورىنداۋ كەزىندە سيممەتريانى ساقتاۋعا ۇيرەتۋ؛ داعدىلار مەن شەبەرلىكتەردى دامىتۋ؛ شىعارماشىلىق بەلسەندىلىكتى قالىپتاستىرۋ.
1. قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسى جونىندەگى اعىمداعى نۇسقاما وتكىزۋ جانە بۇيىمدى جاساۋ قانداي رەتتىلىكپەن ورىندالاتىنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. قىلقوبىز اسپابىن تەحنولوگيالىق كارتا بويىنشا دايىنداۋ.
3. الدىن الا قۇراستىرىلعان، تەحنولوگيالىق كارتا بويىنشا قىلقوبىز اسپابىنىڭ كەز كەلگەن ءتۇرىن جاساۋدى ۇسىنۋ.
V. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
«پايىمداۋ سۇراقتارى»ءادىسى: ساباق سوڭىندا ءمۇعالىم وقۋشىلاردى وي - تولعانىس جاساۋعا يتەرمەلەيتىن سۇراقتار قويادى: ساباقتا نە ماڭىزدى بولدى، نە قىزىق بولدى، جاڭادان نە بىلدىڭدەر، نە ۇيرەندىڭدەر ت. س. س. ءبىر سۇراققا بىرنەشە وقۋشى جاۋاپ بەرۋى مۇمكىن.
قىلقوبىز اسپابىنا انىقتاما بەر؟ (قازاق حالقىنىڭ ەكى ىشەكتى كونە مۋزىكالىق اسپابى)
قوبىزدىڭ قانشا ءتۇرى بار؟ ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالىڭدار.
قوبىزدىڭ جالپى ۇزىندىعى؟ (670 مم)
قوبىز نەشە بولىكتەردەن تۇرادى؟(10 )
قوبىزدىڭ شاناعىنىڭ ديامەترى (60 مم)
قوبىز اسپابىن وقۋشى نەشە ساعات ىشىندە جاساپ شىعا الادى؟ (20)
ءحىح عاسىردىڭ سوڭىندا جەتىسۋ وڭىرىنەن تابىلعان قوبىز؟ (نار قوبىز)
Vءى. باعالاۋ
Vءىى. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
«ۇيگە تاپسىرمانى تالداۋ» ءتاسىلى: ءمۇعالىم وقۋشىلارمەن بىرگە ءبىر سۇراقتى تالدايدى: جاڭا ماتەريالدى جاقسى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ءۇي تاپسىرماسى قانداي بولۋى كەرەك؟
قوبىزدىڭ نەگىزگى ولشەمدەرىنەن تىس، الاقاننىڭ، شاناقتىڭ ءپىشىنىن جونە قالىڭدىعىن وزگەرتۋگە بولادى ما؟ قوبىزدى ازىرلەۋدىڭ ءارتۇرلى ادىستەرىن سىزباعا تۇسىرىڭدەر. وسى بەرىلگەن مالىمەتتەرگە ءوز ويلارىڭدى قوسا وتىرىپ، "قازاعىمنىڭ كيەلى قوبىزى" اتتى بايانداما دايىنداڭدار.
قىلقوبىز اسپابىن اجارلاپ شىعۋ، گۋاشپەن ورنەكتى سۋرەت سالۋ نەمەسە قابىرشاقتان ويۋ.
9 سىنىپ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى قىلقوبىز اسپابىن جاساۋ تەحنولوگياسىنىڭ ادىسىمەن تانىستىرىپ، بۇيىم جاساپ ۇيرەتۋ.
2. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ىسكەرلىككە، تازالىققا، ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە باۋلۋ، دوستىققا تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ، قاۋىپسىزدىك ەرەجەسىن ءتيىمدى پايدالانۋ ارقىلى قىلقوبىز جاساۋ تەحنولوگياسىمەن دۇرىس جۇمىس جاساۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: تۇسىندىرمە، پراكتيكالىق، بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق.
ءپانارالىق بايلانىس: فيزيكا، ماتەماتيكا، سىزۋ
ساباققا قولدانىلاتىن ستراتەگيالىق ادىستەر: ينتەراكتيۆتى ادىستەر، ستو تەحنولوگياسىنىڭ ءادىس - تاسىلدەرى
كورنەكىلىگى: سلايدتار، ينتەراكتيۆتى تاقتا، بەينەروليك، سىزبا، پلاكاتتار، سۋرەتتەر
قۇرالدارى: ارا، قاشاۋ، ەگەۋ، ءزىمپارا ت. ب.
پايدالانعان ادەبيەت: «تەحنولوگيا»(ەر بالالارعا ارنالعان وقۋلىق)، ە. ەرميلوۆا، ن. ادامقۇلوۆ، ي. توۆچەنيك، الماتى، «مەكتەپ»
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
2. سىنىپ تازالىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ
II. وتكەن ساباقتى قايتالاۋ. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
دومبىرا جاساۋ تەحنولوگياسى (وقۋشى ءوزى جاساعان بۇيىمىن تانىستىرۋ)
جەكە وقۋشىمەن جۇمىس (زەرتتەۋ جۇمىسى)
III. ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ
سۋرەتپەن جۇمىس (سۇراق جاۋاپ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپتى قالاي مەڭگەرگەنىن انىقتاۋ).
1. دومبىرانىڭ قۇرىلىسىنا تۇسىنىكتەمە بەرىڭدەر، ءاربىر ەلەمەنتتىڭ اتقاراتىن كىزمەتىن جىكتەپ ايتىڭدار.
2. دومبىرا تۇرلەرىنىڭ ايىرماشىلىعى نەدە؟
3. ەرتەدە دومبىرانى نەدەن جاساعان؟ (شايىرى از قاراعايدان)
1. دومبىرانىڭ جالپى ۇزىندىعى - 640 مم
2. شاناق بولىگىنىڭ ولشەمى - 340 مم
3. موينىنىڭ ۇزىندىعى - 420 مم
4. الاقانىنىڭ ۇزىندىعى - 60 مم
III. جاڭا ساباققا دايىندىق:
1. ساباقتىڭ تاقىرىبىن تاقتاعا جازۋ.
2. ساباق ماقساتىن ءتۇسىندىرۋ.
3. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
IV. جاڭا ساباق.
قىلقوبىز جاساۋ تەحنولوگياسى.
قىلقوبىز — قازاقتىڭ شاناعىن تىزەگە سۇيەپ قويىپ، 40 - قا تارتا اتتىڭ ۇزىن قىلى كەرىلگەن ىسقىشىمەن تارتىلاتىن ەكى شەكتى وتە كونە ساز اسپابى. قىلقوبىز اتالۋى دا وسىدان بولار. قوبىز ءۇنىنىڭ تومەندەپ قايتا جوعارىلاپ دىبىس شىعارۋى — شەكتەرىنە ساۋساقتىڭ ۇشىن عانا تيگىزىپ، ءسال عانا باسىپ شەرتىپ، كەرىلگەن قىلدى ىسقىشپەن ۇيكەپ ىسقىلاپ تارتۋ ارقىلى ىسقىشتى اسپاپقا «ءىلىپ قويعانداي» ەتىپ كولدەنەڭ ۇستاپ ىسقىلاپ سۇيكەپ - سۇيكەپ كوسەپ - كوسەپ جىبەرگەندە فلاجولەتتى وبەرتوندى قويۋ - قوشقىل سازدى مۇڭلى بولىپ شىعادى.
بىرەۋلەر ونى قۇس داۋسىنا ۇقساتادى: « — ونىڭ داۋسى اسپاپتىڭ شەگىن اتتىڭ جالىنان كەرىلگەن قىلدان تارتىلعان ەسپە ىسقىشپەن ۇيكەلەگەندە اققۋدىڭ ۇنىنە ۇقساس داۋىس شىعادى» — دەيدى (پ. پاللاس). ەندى بىرەۋلەر قوبىز ءۇنىن ادام داۋسىنا ۇقساتادى (ب. سارىبايەۆ) اششى، زارلى، وكسىكتى ءۇن شىعارادى دەگەن دە پىكىر ايتادى. قوبىزدىڭ 4000 جىلدىق تاريحى بار. قىلقوبىزدى حالقىمىز كيەلى اسپاپ رەتىندە قاستەرلەيدى. قازاق قوبىزدىڭ ءۇنى شىققان جەرگە جىن - شايتان جولامايدى دەپ ىرىمدايدى.
ونىڭ نەگىزى تۇتاس اعاشتان شابىلعان. قوبىزدىڭ ۇلكەندى - كىشىلى ءار الۋان تۇرلەرى بولادى. جاقسى قوبىزداردىڭ كولەمى ۇلكەن بولعان، سونىمەن قاتار شاناق ىشىنە، موينىنا، باسىنا قوبىز ۇنىنە ەرەكشە ءۇن قوسىپ تۇرۋ ءۇشىن مەتالدان جاسالعان ءارتۇرلى سىلدىرماقتار، جەز قوڭىراۋشالار ءىلىنىپ بەزەندىرىلگەن. قارا قوبىزدىڭ شاناعى دوڭگەلەك نە قوس دوڭگەلەك بوپ كەلەدى، بەتى اشىق ەتىپ جاسالادى. شاناقتىڭ تومەنگى جاعىنان ۇزىنشا قوراپشا ويىلىپ، ونىڭ بەتىنە سەركەنىڭ نە تۇيەنىڭ شيكىلەي وڭدەلگەن تەرىلەرى تارتىلادى. ىسقىشى جىڭىشكە يمەك اعاشتان، ەكى ىشەگى ازداپ ەسىلىپ وڭدەلگەن جىلقىنىڭ قۇيرىق قىلىنىڭ بىرنەشە تالشىقتارىنان جاسالادى.
كلاسسيكالىق قوبىز مۋزىكاسىنىڭ اتى اڭىزعا اينالعان ەڭ سوڭعى حاس شەبەرى ءحىح عاسىر ورتاسىندا دۇنيەگە كەلگەن ىقىلاس دۇكەن ۇلى.
قارا قوبىزدىڭ تاماشا ۇلگىلەرىن الماتىداعى ىقىلاس اتىنداعى ساز اسپاپتار مۇراجايىنان تاماشالاۋعا بولادى. XIX عاسىردىڭ سوڭىندا جەتىسۋ وڭىرىنەن تابىلعان بۇل قوبىزدىڭ ەرەكشەلىگى — ونىڭ تىم ۇلكەندىگى. ونىڭ ۇزىندىعى — 96 سم، شاناعىنىڭ ديامەترى — 40 سم. بۇل قوبىزدىڭ اتى — "نار قوبىز". كوپشىلىك اراسىندا كەزدەسەتىن قوبىزدار بۇدان ەكى ەسەگە جۋىق كىشى بولعان.
بۇل كۇندە زەرتتەلىپ، وڭدەلگەن قوبىز تۇرلەرى توعىزدان اسادى. ولاردىڭ جالپى ءپىشىنى سۋرەتتەردە كادەسىيلىق تۇرىندە كورسەتىلگەن. ال 1 - سۋرەتتە بەينەلەنگەن قىل قوبىزدىڭ ناقتىلى جالپى ۇزىندىعى — 670 مم، شاناعىنىڭ ديامەترى 60 مم شاماسىندا، شاناقتىڭ جالپى جالپاقتىعى — 180 مم. ءبۇل سۋرەتتە قوبىزدىڭ ەكى ويشىقتى نۇسقاسى كورسەتىلگەن.
قوبىز نەگىزگى ون بولىكتەن تۇرادى: الاقان، قۇلاقتارى، قىلدارى، موينى، شاناعى، كونتەرى، كىندىك تيەك، باستىرما تيەك، ءتۇپ تيەك، ىلگەك.
قوبىز الاقانىنىڭ ۇزىندىعى — 90 مم، ال جالپاقتىعى 60 — 70 مم - گە دەيىن. موينىنىڭ ۇزىندىعى — 220 مم، ال شاناقتىڭ ۇزىندىعى — 160 مم. ال كونتەرى تارتىلعان قوبىز ءتۇبىنىڭ ۇزىندىعى — 200 مم. ءبۇل ولشەمدەر كۇي ويناۋعا ارنالعان قوبىزعا لايىق. جالعىز وقۋشى ءبۇل قوبىزدى 20 ساعاتتىڭ ىشىندە جاساي الادى.
2 - سۋرەتتە قوبىزدىڭ سىرتقى بەينەسى مەن ولشەم بىرلىكتەرى، ونىڭ ءاربىر كەسىندىلەرىنىڭ قالىڭدىعى كورسەتىلگەن.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ كەزەڭى.
ينتەراكتيۆتى تاقتانىڭ كومەگىمەن قىلقوبىز اسپابى تۋرالى بەينەروليك كورسەتۋ.
قىلقوبىزدىڭ دومبىرادان قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
نە كوردىڭدەر، نە قىزىقتىردى؟
ساراماندىق جۇمىسىنا دايىندالۋ.
اعاشتى قولمەن كەزىندەگى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى
جاراقات الۋ سەبەپتەرى دۇرىس ەمەس سايمانداردى قولدانۋدان نەمەسە قۇرال - سايمانداردى دۇرىس پايدالانا الماۋدان بولۋى مۇمكىن.
جۇمىسقا دەيىن:
1. جۇمىس كيىمىڭدى كيىن (فارتۋك، حالات)
2. جۇمىسقا قاجەتتى قۇرال - سايماندارىڭدى تۇگەلدەپ، مۇقيات تەكسەر.
3. جۇمىس ورنىڭدى، سايماندارىڭدى ەرەجەگە ساي ورنالاستىر. جۇمىس ورنىندا ارتىق ەشقانداي زات قويما.
جۇمىس كەزىڭدە:
1. دايىندامانى ۆەرستاكقا مىقتاپ بەكىت.
2. ءار امالدى وزىنە ءتيىستى سايمانمەن اتقار. سايمانداردىڭ قايرالعان ءارى جارىلماعان بولسىن.
3. نۇسقاۋ كارتا بويىنشا ءار امالداردى وزىنە ءتيىستى قۇرالداردى پايدالانىپ اتقار.
4. جۇمىس ورنىڭدى ءاردايىم تازالاپ وتىر.
5. جۇمىس كەزىڭدە ءار نارسەگە الاڭداما.
6. قۇرال - سايمانىڭ بۇلىنسە مىندەتتى تۇردە اۋىستىرىپ ال.
جۇمىستان كەيىن:
1. جاساپ جاتقان بۇيىمىڭدى، ماتەريالداردى كەزەكشىگە نەمەسە مۇعالىمگە تاپسىر.
2. جۇمىس ورنىڭدى رەتكە كەلتىر. قولمەن سىپىرۋعا، اۋىزبەن ۇرلەۋگە بولمايدى. ۆەرستاكتىڭ قىسقىش قوراپتاردىڭ اراسىن 2 - 5مم ەتىپ قوي.
3. ءوزىڭدى رەتكە كەلتىر.
4. شەبەرحانادان ءمۇعالىمنىڭ رۇقساتىمەن شىق.
ساراماندىق جۇمىس
جەكە
جۇمىس كيىمىن كيۋ: فارتۋك، جەڭقاپ
جۇمىسقا قاجەت ماتەريالدار: اعاش وڭدەۋگە قاجەتتى قۇرالدار
جۇمىستىڭ ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى مۋزىكالىق اسپابى – قىلقوبىز جونىندەگى بىلىمدەرىن بەكىتۋ؛ ءىس جۇزىندە قىلقوبىزدىڭ ماكەتىن جاساۋ ادىستەرىمەن تانىستىرۋ؛ سىزبانى ورىنداۋ كەزىندە سيممەتريانى ساقتاۋعا ۇيرەتۋ؛ داعدىلار مەن شەبەرلىكتەردى دامىتۋ؛ شىعارماشىلىق بەلسەندىلىكتى قالىپتاستىرۋ.
1. قاۋىپسىزدىك تەحنيكاسى جونىندەگى اعىمداعى نۇسقاما وتكىزۋ جانە بۇيىمدى جاساۋ قانداي رەتتىلىكپەن ورىندالاتىنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. قىلقوبىز اسپابىن تەحنولوگيالىق كارتا بويىنشا دايىنداۋ.
3. الدىن الا قۇراستىرىلعان، تەحنولوگيالىق كارتا بويىنشا قىلقوبىز اسپابىنىڭ كەز كەلگەن ءتۇرىن جاساۋدى ۇسىنۋ.
V. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ
«پايىمداۋ سۇراقتارى»ءادىسى: ساباق سوڭىندا ءمۇعالىم وقۋشىلاردى وي - تولعانىس جاساۋعا يتەرمەلەيتىن سۇراقتار قويادى: ساباقتا نە ماڭىزدى بولدى، نە قىزىق بولدى، جاڭادان نە بىلدىڭدەر، نە ۇيرەندىڭدەر ت. س. س. ءبىر سۇراققا بىرنەشە وقۋشى جاۋاپ بەرۋى مۇمكىن.
قىلقوبىز اسپابىنا انىقتاما بەر؟ (قازاق حالقىنىڭ ەكى ىشەكتى كونە مۋزىكالىق اسپابى)
قوبىزدىڭ قانشا ءتۇرى بار؟ ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىنە توقتالىڭدار.
قوبىزدىڭ جالپى ۇزىندىعى؟ (670 مم)
قوبىز نەشە بولىكتەردەن تۇرادى؟(10 )
قوبىزدىڭ شاناعىنىڭ ديامەترى (60 مم)
قوبىز اسپابىن وقۋشى نەشە ساعات ىشىندە جاساپ شىعا الادى؟ (20)
ءحىح عاسىردىڭ سوڭىندا جەتىسۋ وڭىرىنەن تابىلعان قوبىز؟ (نار قوبىز)
Vءى. باعالاۋ
Vءىى. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
«ۇيگە تاپسىرمانى تالداۋ» ءتاسىلى: ءمۇعالىم وقۋشىلارمەن بىرگە ءبىر سۇراقتى تالدايدى: جاڭا ماتەريالدى جاقسى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ءۇي تاپسىرماسى قانداي بولۋى كەرەك؟
قوبىزدىڭ نەگىزگى ولشەمدەرىنەن تىس، الاقاننىڭ، شاناقتىڭ ءپىشىنىن جونە قالىڭدىعىن وزگەرتۋگە بولادى ما؟ قوبىزدى ازىرلەۋدىڭ ءارتۇرلى ادىستەرىن سىزباعا تۇسىرىڭدەر. وسى بەرىلگەن مالىمەتتەرگە ءوز ويلارىڭدى قوسا وتىرىپ، "قازاعىمنىڭ كيەلى قوبىزى" اتتى بايانداما دايىنداڭدار.
قىلقوبىز اسپابىن اجارلاپ شىعۋ، گۋاشپەن ورنەكتى سۋرەت سالۋ نەمەسە قابىرشاقتان ويۋ.
You Might Also Like
-
1. ناۋرىز تۋرالى ولەڭدەر.2. جۇمباق جانە جاڭىلتپاش3. ءماتىن4. انتونيمدەر
