- 05 ناۋ. 2024 02:44
- 197
ش. ايتماتوۆ «ەرتە كەلگەن تىرنالار» (كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى توپتاماسى)
كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، ادەبيەت 5 سىنىپ
تاقىرىپتار:
56. ش. ايتماتوۆ «ەرتە كەلگەن تىرنالار»
57. ش. ايتماتوۆ «ەرتە كەلگەن تىرنالار» سۇلتانمۇراتقا مىنەزدەمە
58. ك. احمەتوۆا «قازاعىم مەنىڭ»
59. ي. بايزاقوۆ «جازعى كەش»
60. مازمۇنداما «اكەمنىڭ اڭگىمەسى»
1. ءپان اتى: ادەبيەت
2. سىنىبى: 5
3. كۇنى، ايى، جىلى:
4. توقسان: ءىV
5. ءمۇعالىم:
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ش. ايتماتوۆ «ەرتە كەلگەن تىرنالار»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى ادەبي ءبىلىم بەرۋ، «ەرتە كەلگەن تىرنالار» حيكاياتىن مەڭگەرتۋ.
2. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە، قايىرىمدىلىققا باۋلۋ، ەلجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ادەبي دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ، اۋىزشا جانە جازباشا ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، مانەرلەپ وقۋ..
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ پورترەتى، شىعارمالارى.
ءپانارالىق بايلانىس: ءتىل، ادەبيەت تاريحى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. «روبينزون كرۋزو» روماننان ءۇزىندىنى مازمۇنداۋ.
V. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
شىڭعىس ايتماتوۆ 1928 جىلى 12 جەلتوقساندا قىرعىز جەرىندەگى شەكەر اۋلىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى تورەقۇل وتە پاراساتتى، پايىمدى ادام بولعان ەكەن. تورەقۇل ەل باسقارۋ قىزمەتىندە بولىپ، 1937 - 1938 جىلدارداعى «حالىق جاۋى» دەگەن جازىقسىز جالانىڭ قۇربانى بولادى. كىشكەنتاي شىڭعىس باۋىرلارىمەن بىرگە كوپ قيىندىق كورىپ وسەدى.
ش. ايتماتوۆتىڭ شىن ماماندىعى – تابيعات سىيلاعان جازۋشىلىق ونەر: ول وسى ونەرىن شىڭداۋ ءۇشىن، جەتىلدىرۋ ءۇشىن، م. گوركيي اتىنداعى ادەبيەت ينستيتۋتىندا وقيدى. شىڭعىستىڭ 1956 جىلى جازىلعان «ءجاميليا» حيكاياتى بىردەن جۇرت نازارىن اۋدارىپ، كوپ ۇزاماي ورىس تىلىندە، ءىلى - شالا پاريجدە فرانسۋز تىلىندە جارىق كورىپ، جاس سۋرەتكەردىڭ ەسىمىن الەمگە پاش ەتتى.
قازاق، قىرعىز - ەجەلدەن قانداس، باۋىرلاس ەلدەر. بۇرىنعى كەزدە حالىق اقىندارى ەكى اۋىلدا كەزەك - كەزەك ءان شىرقاپ، اقىندار قازاق - قىرعىز بوپ ايتىسىپ جۇرسە، قازاقتىڭ ارداقتى ۇلى شوقان ءۋاليحانوۆ – «ماناستىڭ» ەۋروپالىق ورەدەگى تۇڭعىش زەرتتەۋشىسى. بۇل ءداستۇر بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جالعاسىن تاۋىپ وتىر. «ماناستىڭ» زەرتتەۋشىسى مۇحتار اۋەزوۆ شىڭعىستىڭ ۇستازى بولدى. جاقسى ءداستۇر جالعاسى دەگەن – وسى.
بۇل كۇندە ش. ايتماتوۆتىڭ ەسىمى دۇنيە جۇزىنە ءماشھۇر. شىڭعىس – ەڭ كوپ اۋدارىلعان قالامگەردىڭ ءبىرى. جازۋشى بەينەلەگەن كەيىپكەرلەر، تەك قىرعىز حالقىنىڭ پەرزەنتتەرى ەمەس، الەم حالىقتارىنا ءتان مىنەزبەن، ادامزاتتىق بولمىسپەن بىرىگىپ جاتقان بەينەلەر. سوندىقتان دا ونى ەشبىر حالىق جاتسىنبايدى.
جازۋشىنىڭ «بوراندى بەكەت» رومانى ءومىر مەن ءولىمدى، قاسيەت پەن قاسيەتسىزدىكتى، جەر - اناعا ادامداردىڭ قارىم - قاتىناسى، قازىرگى اسكەري پوليگونداعى نايمان – انا بەيىتىنىڭ تاريحىن ايتاتىن – پسيحولوگيالىق رومان.
2. شىعارما ماتىنىمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، ونىڭ مازمۇنىن تالداپ ءتۇسىندىرۋ.
3. ءماتىندى تۇتاس وقىپ شىعۋ.
Vءى. تۇسىنىك تەكسەرۋ:
1. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
• بالالار كوكتەمگى ەگىسكە نەنى قالاي دايىندادى؟
• ول دايىندىقتى كىم تەكسەردى؟
• تەكسەرۋدە قانداي كەمشىلىكتەر بايقالدى؟
• ونىڭ قانداي زاردابى بولۋى مۇمكىن؟
• « قار باسقان جولدىڭ جونىنان تاسپا تىلگەن» العاشقى ءۇش كۇندىك جۇمىستى جازۋشى قالاي سۇيسىنە سۋرەتتەگەن؟
• قار ارالاس جاڭبىر جاۋعاننان كەيىنگى دالاعا ەرتە كەلگەن تىرنالاردى بالالار نەنىڭ بەلگىسىنە جورىدى؟
Vءىى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
• كەيىپتەۋلەردى تابۋ
• تابيعات سۋرەتتەرىن تاۋىپ داپتەرگە جازۋ.
Vءىىى. ساباقتى قورىتۋ.
1. باعالاۋ:
2. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ:
1. ش. ايتماتوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى.
2. «ەرتە كەلگەن تىرنالار» حيكاياتىنىڭ سيۋجەتىن بايانداۋ.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
تاقىرىپتار:
56. ش. ايتماتوۆ «ەرتە كەلگەن تىرنالار»
57. ش. ايتماتوۆ «ەرتە كەلگەن تىرنالار» سۇلتانمۇراتقا مىنەزدەمە
58. ك. احمەتوۆا «قازاعىم مەنىڭ»
59. ي. بايزاقوۆ «جازعى كەش»
60. مازمۇنداما «اكەمنىڭ اڭگىمەسى»
1. ءپان اتى: ادەبيەت
2. سىنىبى: 5
3. كۇنى، ايى، جىلى:
4. توقسان: ءىV
5. ءمۇعالىم:
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ش. ايتماتوۆ «ەرتە كەلگەن تىرنالار»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى ادەبي ءبىلىم بەرۋ، «ەرتە كەلگەن تىرنالار» حيكاياتىن مەڭگەرتۋ.
2. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە، قايىرىمدىلىققا باۋلۋ، ەلجاندىلىققا تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ادەبي دۇنيەتانىمدارىن كەڭەيتۋ، اۋىزشا جانە جازباشا ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، مانەرلەپ وقۋ..
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ پورترەتى، شىعارمالارى.
ءپانارالىق بايلانىس: ءتىل، ادەبيەت تاريحى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. «روبينزون كرۋزو» روماننان ءۇزىندىنى مازمۇنداۋ.
V. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ.
شىڭعىس ايتماتوۆ 1928 جىلى 12 جەلتوقساندا قىرعىز جەرىندەگى شەكەر اۋلىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى تورەقۇل وتە پاراساتتى، پايىمدى ادام بولعان ەكەن. تورەقۇل ەل باسقارۋ قىزمەتىندە بولىپ، 1937 - 1938 جىلدارداعى «حالىق جاۋى» دەگەن جازىقسىز جالانىڭ قۇربانى بولادى. كىشكەنتاي شىڭعىس باۋىرلارىمەن بىرگە كوپ قيىندىق كورىپ وسەدى.
ش. ايتماتوۆتىڭ شىن ماماندىعى – تابيعات سىيلاعان جازۋشىلىق ونەر: ول وسى ونەرىن شىڭداۋ ءۇشىن، جەتىلدىرۋ ءۇشىن، م. گوركيي اتىنداعى ادەبيەت ينستيتۋتىندا وقيدى. شىڭعىستىڭ 1956 جىلى جازىلعان «ءجاميليا» حيكاياتى بىردەن جۇرت نازارىن اۋدارىپ، كوپ ۇزاماي ورىس تىلىندە، ءىلى - شالا پاريجدە فرانسۋز تىلىندە جارىق كورىپ، جاس سۋرەتكەردىڭ ەسىمىن الەمگە پاش ەتتى.
قازاق، قىرعىز - ەجەلدەن قانداس، باۋىرلاس ەلدەر. بۇرىنعى كەزدە حالىق اقىندارى ەكى اۋىلدا كەزەك - كەزەك ءان شىرقاپ، اقىندار قازاق - قىرعىز بوپ ايتىسىپ جۇرسە، قازاقتىڭ ارداقتى ۇلى شوقان ءۋاليحانوۆ – «ماناستىڭ» ەۋروپالىق ورەدەگى تۇڭعىش زەرتتەۋشىسى. بۇل ءداستۇر بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جالعاسىن تاۋىپ وتىر. «ماناستىڭ» زەرتتەۋشىسى مۇحتار اۋەزوۆ شىڭعىستىڭ ۇستازى بولدى. جاقسى ءداستۇر جالعاسى دەگەن – وسى.
بۇل كۇندە ش. ايتماتوۆتىڭ ەسىمى دۇنيە جۇزىنە ءماشھۇر. شىڭعىس – ەڭ كوپ اۋدارىلعان قالامگەردىڭ ءبىرى. جازۋشى بەينەلەگەن كەيىپكەرلەر، تەك قىرعىز حالقىنىڭ پەرزەنتتەرى ەمەس، الەم حالىقتارىنا ءتان مىنەزبەن، ادامزاتتىق بولمىسپەن بىرىگىپ جاتقان بەينەلەر. سوندىقتان دا ونى ەشبىر حالىق جاتسىنبايدى.
جازۋشىنىڭ «بوراندى بەكەت» رومانى ءومىر مەن ءولىمدى، قاسيەت پەن قاسيەتسىزدىكتى، جەر - اناعا ادامداردىڭ قارىم - قاتىناسى، قازىرگى اسكەري پوليگونداعى نايمان – انا بەيىتىنىڭ تاريحىن ايتاتىن – پسيحولوگيالىق رومان.
2. شىعارما ماتىنىمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، ونىڭ مازمۇنىن تالداپ ءتۇسىندىرۋ.
3. ءماتىندى تۇتاس وقىپ شىعۋ.
Vءى. تۇسىنىك تەكسەرۋ:
1. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.
• بالالار كوكتەمگى ەگىسكە نەنى قالاي دايىندادى؟
• ول دايىندىقتى كىم تەكسەردى؟
• تەكسەرۋدە قانداي كەمشىلىكتەر بايقالدى؟
• ونىڭ قانداي زاردابى بولۋى مۇمكىن؟
• « قار باسقان جولدىڭ جونىنان تاسپا تىلگەن» العاشقى ءۇش كۇندىك جۇمىستى جازۋشى قالاي سۇيسىنە سۋرەتتەگەن؟
• قار ارالاس جاڭبىر جاۋعاننان كەيىنگى دالاعا ەرتە كەلگەن تىرنالاردى بالالار نەنىڭ بەلگىسىنە جورىدى؟
Vءىى. جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
• كەيىپتەۋلەردى تابۋ
• تابيعات سۋرەتتەرىن تاۋىپ داپتەرگە جازۋ.
Vءىىى. ساباقتى قورىتۋ.
1. باعالاۋ:
2. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ:
1. ش. ايتماتوۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى.
2. «ەرتە كەلگەن تىرنالار» حيكاياتىنىڭ سيۋجەتىن بايانداۋ.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ