InfoHub Logo

كۇندەلىكتى ساباق جوسپارى، ادەبيەت 5 سىنىپ.
تاقىرىپتار:
31. اباي قۇنانباي ۇلى «قىس»
32. م. جۇمابايەۆ «قىسقى جولدا»
33. جامبىل جابايەۆ «وتەگەن باتىر»
34. س. سەيفۋللين «اقساق كيىك»
35. ءى. جانسۇگىروۆ «كۇي»

№7 ساباق ۇلگىسى:

1. ءپان اتى: ادەبيەت
2. سىنىبى: 5
3. كۇنى، ايى، جىلى: 23 جەلتوقسان
4. توقسان: ءىى
5. ءمۇعالىم: ر. قالماتايەۆا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانباي ۇلى. «قىس»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاقتىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى ادەبي ءبىلىم بەرۋ، « قىس» ولەڭىنىڭ مازمۇنىن، تىلدىك ەرەكشەلىكتەرىن مەڭگەرتۋ.
2. تاربيەلىك: وقۋشىلارعا ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
3. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىقپەن جۇمىس ىستەۋىنە ىقپال ەتۋ، ويلاۋ شەبەرلىگىن، سويلەۋ مادەنيەتىن جەتىلدىرۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: سۇراق - جاۋاپ، مانەرلەپ وقۋ، اڭگىمەلەۋ، ءتۇسىندىرۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «اباي» ەنسيكلوپەدياسى، اقىن پورترەتى، قىستى بەينەلەيتىن سۋرەتتەر، تىرەك سىزبالار.
ءپانارالىق بايلانىس: ءتىل، تاريح، بەينەلەۋ ونەرى، ساز ونەرى.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: 1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ.

ءىV جاڭا ساباققا دايىندىق
1. ساباق تاقىرىبىن تاقتاعا جازۋ
2. ساباق ماقساتىن ءتۇسىندىرۋ

V. جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ:
1. وقۋشىلاردىڭ نازارىن تاقتاداعى تىرەك – سىزباعا اۋدارۋ.
2. اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى مالىمەت بەرۋ.
ۇلى جازۋشى م. اۋەزوۆ اباي شىعارماشىلىعىن العاش زەرتتەپ جۇرگەن كەزىندە - اق، بىلاي دەگەن ەكەن: «ابايدىڭ ىستەپ كەتكەن قىزمەتى - ادەبيەتىمىزگە اسىل ىرگەتاس. بۇل اسىل ىرگەنىڭ ۇستىنە سالىناتىن ىلگەرى قازاق ادەبيەتىنىڭ دۇكەنى كورىكتى، كورنەكتى، ناقىستى ورنەكتى بولۋىنا لايىقتى. قۋانامىز! نانامىز! مارقۇم اتامىز قازاق حالقىنا حالىقتىعىن جوعالتپايتىن وشپەس بەلگى ورناتتى».
اباي (يبراھيم) قۇنانبايەۆ 1845 جىلى شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى (بۇرىنعى سەمەي وبلىسىنداعى) شىڭعىس تاۋىندا دۇنيەگە كەلگەن.
ابايدىڭ اكەسى تىلگە شەشەن، اقىلعا باي، ءادىل ەل باسقارىپ، جۇرتىنا جاقسىلىق جاساعان ادام بولىپتى. سول كەزدىڭ وزىندە جول بەينەتىن تارتىپ، قاجىلىق جولىنا تارتىپ، مەككەگە بارعان. وندا قاجىلىققا بارعان قازاقتار ءۇشىن قوناق ءۇي سالدىرعان. مەككەدەن كەلگەن سوڭ، ەل باسقارۋدى قويىپ، قارقارالىدا مەشىت سالدىرىپ، مۇسىلمانشىلىق جولىن ۇستاعان. ابايدىڭ «ارعى اتاسى قاجى ەد» اتتى ولەڭىندەگى اكەسى قۇنانباي تۋرالى ايتىلعان ءسوزىن وقىپ كورەلىك.
ارعى اتاسى قاجى ەدى،
بەيىستەن تاتقان ءشارباتتى.
جارىقتىقتىڭ ونەرى
ايتۋعا ءتىلدى تەربەتتى
ادالدىق، اقىل جاسىنان
قوزعاپتى، تىنىشتىق بەرمەپتى.
مال تۇگىل، جانعا مىرزا ەدى
ءار قيىنعا سەرمەپتى.
مۇڭدى، شەرلى، جوق - جىتىك
اڭساپ الدىن كەرنەپتى
ءبارىنىڭ كوڭىلىن تىندىرىپ،
بىرەۋىن الا كورمەپتى.
ءادىل، مىرزا، ەر بولىپ
الەمگە جايعان ورنەكتى.
تاۋبەسىن ەسكە ءتۇسىرىپ،
تەنتەكتى تىيىپ، جەرلەپتى.
قازاقتىڭ ۇلى قامالاپ،
ىزدەگەن ءجۇزىن كورمەك - ءتى.
اقىلىنان اپ قايتقان
ولگەنشە بولار ەرمەك - ءتى.
ول سىپاتتى قازاقتان
دۇنيەگە ەشكىم كەلمەپتى.
ولمەيتىن اتاق قالدىرىپ،
دۇنيەگە كوڭىلىن بولمەپتى.
قۇنانباي قاجى تۋرالى ابايدان ارتىق ەشكىم ايتا الماس. ءبىزدىڭ بىلەتىنىمىز: ابايدىڭ اقىلدى اكەدەن العان ءتالىمى، تاربيەسىنىڭ كوپ بولعاندىعى.
اباي ولەڭدى بالا كەزىنەن - اق ءسۇيدى. اجەسى زەرە مەن اناسى ۇلجاننان كوپتەگەن اڭگىمەلەردى، ەستەلىكتەردى، ەرتەگى، جىرلاردى تىڭداپ ءوستى.
وقۋ دەگەندە، اباي نە بارى ءۇش جىل مۇسىلمانشا، ءۇش اي ورىسشا وقىدى.
ابايدىڭ تابيعات ليريكاسى:
ابايدىڭ تابيعات ليريكاسى – اقىندىق شەبەرلىكپەن جازىلعان سۇلۋ، سىرلى جىرلار. جىل مەزگىلدەرىن سيپاتتايتىن ولەڭدەرىندە وقۋشىنىڭ كوز الدىنا ءتۇرلى – ءتۇرلى تابيعات كورىنىستەرى كەلەدى: جايقالعان بايشەشەك، «كوگوراي شالعىن» مەن كۇركىرەگەن وزەنى بار، تامىلجىپ تۇرعان شىبىنسىز جازدا سوندا، اقتۇتەك بورانى مەن ۇسكىرىك ايازى بار، قىلىشىن سۇيرەگەن قىتىمىر قىس تا سوندا، اسپانىن بۇلت تورلاپ، گ ۇلى سولعان، سارعىش دالاسىن شاڭ باسقان، سۇرعىلت كۇز دە سوندا. تابيعات تۋرالى ءار ولەڭىندە اقىن اۋەلى تابيعات كورىنىستەرىن سۋرەتتەيدى، ىزىنشە سول كورىنىسكە بولەنگەن قازاق اۋىلىنىڭ تىرشىلىك كاسىبىنە، شارۋا جايىنا كوشەدى. «جاز» ولەڭىندە كۇركىرەپ جاتقان وزەننىڭ كوگوراي شالعىن جاعاسىنا كوشىپ بارىپ، قونىپ جاتقان اۋىل، اق بىلەگىن سىبانىپ، ءۇي تىككەن قىز - كەلىنشەكتەر سۋرەتتەلسە، «قىس» ولەڭىندە شيدەم مەن تون قاباتتاپ كيىپ، ورانىپ السا دا، دولى بورانعا «بەت قاراۋعا شىداماي، سىرت اينالىپ» مۇز جاستانعان جىلقىشىلار، بەت – اۋىزىن ۇسىك شالعان جاس بالالار، سۋىق ءوتىپ، تيتىعى قۇرىعان جىلقىلار، اينالادا جورتىپ جۇرگەن اش قاسقىرلار كوز الدىمىزعا كەلەدى.

Vءى. تۇسىنىك تەكسەرۋ:
سۋرەتپەن جۇمىس: سەندەر قىس بەينەسىن كوز الدىلارىڭا قالاي ەلەستەتەسىڭدەر؟ اباي اتامىز قىستى قالاي سۋرەتتەگەن ەكەن؟
تۇسىنىكسىز سوزدەرمەن جۇمىس ىستەۋ.
ۇشپا – شاشىراندى بۇلت. شيدەم – قويدىڭ جاباعىسىنان سىرتىن قاپتاپ تىككەن تون.
قوندىباي، قاناي – كەدەي اۋىلدىڭ اتتارى.

Vءىى جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
1. ولەڭدى قانداي بولىمدەرگە بولۋگە بولادى؟
(«قىستىڭ سيپاتى»، « قىسقى اۋىل»)
2. وقۋشىلارعا ءار ءبولىمدى جەكە – جەكە وقىتۋ.
3. ساتىلاي كەشەندى تالداۋ ارقىلى ولەڭنىڭ تەوريالىق مازمۇنىنا كوڭىل ءبولۋ.

4. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ: نە بىلدىك؟ نە ۇيرەندىك؟ نە بىلگىڭ كەلەدى؟
5. وقۋشىلارعا ادەبيەت تەورياسىنان ءبىلىم بەرۋ.

Vءىىى ساباقتى قورىتۋ:
1. باعالاۋ:
2. ءۇي تاپسىرماسىن بەرۋ:
1. اباي «قىس» ولەڭىن جاتتاۋ، ولەڭ سوڭىنداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ.



تولىق نۇسقاسىن قاراۋ