شاكارىم قۇدايبەردييەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
قازاق ادەبيەتى 8 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شاكارىم قۇدايبەردييەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) وقۋشىلارعا شاكارىم قۇدايبەردييەۆ
تۋرالى تولىق مالىمەت بەرە وتىرا، بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. ومىرلىك جولى مەن شىعارماشىلىق جولىن زەردەلەۋ.
2) وقۋشىلاردىڭ ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ، ءوزىنىڭ ويىن ەركىن جەتكىزۋگە داعدىلاندىرۋ.
3) حالقىمىزدىڭ تاريحىنا، ادەبيەتىنە، ۇلى تۇلعالارعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ. ادالدىققا، ادامدىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: تۇسىندىرمەلى، ءببۇ، قوزعال - توقتا،
5 مينۋتتىك ەسسە، اۆتور ورىندىعى
ستراتەگيالارى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: شاكارىمنىڭ پورترەتى، «قىلقالام
ۇشىنداعى دانىشپان بەينەسى» اتتى
سۋرەتتەر كورمەسى، ەلەكتروندىق وقۋلىق،
مۋلتيمەديالىق تاقتا.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، بەينەلەۋ ونەرى، مۋزىكا.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ (3 مينۋت)
كۇي ورىندالىپ تۇرادى «قىلقالام ۇشىنداعى دانىشپان بەينەسى» اتتى سۋرەتتەر كورمەسىن مۇقيات قاراپ، قانداي ويلار تۋىندادى؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
II. ماعىنانى اجىراتۋ
1. كىرىسپە ءسوز (2 مينۋت)
بيىل ەلىمىز ۇلى دانا، دانىشپان، ابايدىڭ ناعىز شاكىرتى ش. قۇدايبەردييەۆتىڭ 150 جىلدىعىن اتاپ ءوتتى. مىنە، بۇگىنگى ساباعىمىزدى، دا از بولسا وسى ۇلى تويعا قوسقان ۇلەسىمىز دەپ ەسەپتەيىك. بۇل ساباقتا ءبىز اقىننىڭ تولىق ومىرلىك جولىن زەردەلەۋمەن قاتار، ونىڭ شىعارماشىلىعىنا دا توقتالامىز. وسىنداي جۇمىستاردى ەلەكتروندىق وقۋلىق ارقىلى جۇزەگە اسىرامىز. وقۋلىقتىڭ مازمۇنىمەن تانىسىپ وتەيىك.....
بۇگىنگى ساباقتا بۇل تاراۋلاردىڭ بارلىعىنا توقتالمايمىز،
تەك الدىندا ايتىلعانداي ومىرلىك جولى مەن شىعارماشىلىعىنا ۇڭىلەمىز.
2. ەلەكتروندىق وقۋلىقپەن جۇمىس (15 مينۋت)
1 - توپ
ومىرلىك جولى دەگەن تاراۋدى اشامىز.
2 - توپ
ۇرپاقتارى دەگەن تاراۋدى اشىپ، تانىسامىز
1. ءار توپ زەرتتەگەن ماسەلەسىن ورتاعا سالادى
2. 2 توپقا دا ورتاق
ءببۇ كەستەسىن تولتىرامىز
3. شىعارماشىلىعىنا توقتالۋ
«عافيز» كۇيى ورىندالىپ تۇرادى
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى:
قاي اقىن بولماسىن ءوز ءداۋىرىنىڭ پەرزەنتى، ءوز زامانىنىڭ جەمىسى. شاكارىم دە سونداي. كۇردەلى تاريحي كەزەڭدە عۇمىر كەشتى. تۋعان حالقىنىڭ باسىنداعى ەكونوميكالىق جانە رۋحاني، مادەني اۋىرتپالىقتاردى، زامان ماسەلەلەرىن كوزىمەن كوردى، كوڭىلىمەن سارالادى. ءوز جۇرتىنىڭ جاعدايىن وتە جاقسى ءتۇسىندى. سوندىقتان دا ول زاماننىڭ شىندىعىن، الەۋمەتتىك - قوعامدىق ماسەلەردى تانۋدا جانە ءوز شىعارماشىلىعى ارقىلى كوتەرۋدە اسقان شەبەرلىك تانىتتى. تۇتاستاي العاندا شاكارىمنىڭ ادەبي مۇراسى - اسا باي قازىنا. ول ادەبيەتتىڭ بارلىق جانرىندا قالام تەربەدى. حالقىمىزدىڭ مادەني مۇراجايىندا ءتىلى نەگىزىندە عاجايىپ سۇلۋ، مازمۇنى تەرەڭ، كەستەسى كوركەم ليريكالىق ولەڭدەر قالدىردى. ۇلى ابايدىڭ ۇلگىسىن ولشەم ەتە وتىرىپ، «قالقامان - مامىر»، « ەڭلىك - كەبەك»، «نارتايلاق - ايسۇلۋ»، اتتى تاماشا پوەمالار جازدى. كوركەم پروزا ۇلگىسىندەگى شاكارىمنىڭ شىعارمالارى حح عاسىردىڭ باسىنداعى ۇلتتىق پروزاعا ءوز ۇلەسىن قوسىپ قانا قويماي، ونىڭ ورنىعىپ، ىلگەرىلەۋىنە ىقپال جاسادى. اسىرەسە «ءادىل - ماريا» رومانى كوركەمدىك مازمۇنى جاعىنان وتە باي بولىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، كەزىندە ءوز تاراپىنان ىزدەنىپ، مول ءبىلىم جيناعان شاكارىم الەم ادەبيەتىنىڭ ۇزدىك ۇلگىلەرىن قازاق اراسىنا تاراتۋدا ءبىراز ەڭبەك اتقاردى. اتاپ ايتساق، ا. س. پۋشكيننىڭ «دۋبروۆسكيي» مەن «بورانىن»، تولستويدىڭ اڭگىمەلەرىن، ءحافيزدىڭ ورنەكتى جىرلارىن، كلاسسيكالىق «ءلايلى - ءماجنۇنىن» سيۋجەتىن داستانعا اينالدىرۋى ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلەتىن ونەر بولماسا كەرەك. شاكارىمنىڭ ءبىلىمدارلىعى دا وسىناۋ اقىندىق، ويشىلدىق قۋاتى دا وسىناۋ تۋىندىلاردان ايقىن اڭعارىلادى. شاكارىمنىڭ مۇراسىنىڭ تاعى ءبىر سالاسى – ونىڭ تاريحي، فيلوسوفيالىق تراكتات ۇلگىسىندەگى تۋىندىلارى. ولەڭدەرىندە شاكارىم ار تازالىعى، يماندىلىق، ادامگەرشىلىك ماسەلەلەرىن كوتەرەدى. اقىننىڭ ولەڭدەرىنىڭ تاقىرىپتىق دياپازونى اسا كەڭ.
III. رەفلەكسيا (14 مينۋت)
5 مينۋتتىك ەسسە جازۋ (5م )
«اۆتور ورىندىعى» ستراتەگياسى ارقىلى تەكسەرۋ. 1، 2 وقۋشى شىعىپ ءوز ەسسەسىن وقيدى، 1 پىكىر، 1 سۇراق قويۋ كەرەك. (3م)
1، 2 سانالۋ ارقىلى ەكى توپقا بولىنەمىز، شەڭبەرگە تۇرامىز
«قوزعال – توقتا» ستراتەگياسى بويىنشا «شاكارىم تۋرالى نە ءبىلدىم؟» (6م)
«قىلقالام ۇشىنداعى دانىشپان بەينەسى» اتتى سۋرەتتەر كورمەسىنە قايتا ورالى، مۇقيات قاراپ، ەندى قانداي ويلار تۋىندادى؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. (2 مين)
IV. ءۇي جۇمىسى كەزەكشى پوشتاشى بولىپ ءۇي تاپسىرماسىن تاراتادى: «قالقامان - مامىر» پوەماسىن وقۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شاكارىم قۇدايبەردييەۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى
ساباقتىڭ ماقساتى: 1) وقۋشىلارعا شاكارىم قۇدايبەردييەۆ
تۋرالى تولىق مالىمەت بەرە وتىرا، بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. ومىرلىك جولى مەن شىعارماشىلىق جولىن زەردەلەۋ.
2) وقۋشىلاردىڭ ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ، ءوزىنىڭ ويىن ەركىن جەتكىزۋگە داعدىلاندىرۋ.
3) حالقىمىزدىڭ تاريحىنا، ادەبيەتىنە، ۇلى تۇلعالارعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ. ادالدىققا، ادامدىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: تۇسىندىرمەلى، ءببۇ، قوزعال - توقتا،
5 مينۋتتىك ەسسە، اۆتور ورىندىعى
ستراتەگيالارى.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: شاكارىمنىڭ پورترەتى، «قىلقالام
ۇشىنداعى دانىشپان بەينەسى» اتتى
سۋرەتتەر كورمەسى، ەلەكتروندىق وقۋلىق،
مۋلتيمەديالىق تاقتا.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، بەينەلەۋ ونەرى، مۋزىكا.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ (3 مينۋت)
كۇي ورىندالىپ تۇرادى «قىلقالام ۇشىنداعى دانىشپان بەينەسى» اتتى سۋرەتتەر كورمەسىن مۇقيات قاراپ، قانداي ويلار تۋىندادى؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
II. ماعىنانى اجىراتۋ
1. كىرىسپە ءسوز (2 مينۋت)
بيىل ەلىمىز ۇلى دانا، دانىشپان، ابايدىڭ ناعىز شاكىرتى ش. قۇدايبەردييەۆتىڭ 150 جىلدىعىن اتاپ ءوتتى. مىنە، بۇگىنگى ساباعىمىزدى، دا از بولسا وسى ۇلى تويعا قوسقان ۇلەسىمىز دەپ ەسەپتەيىك. بۇل ساباقتا ءبىز اقىننىڭ تولىق ومىرلىك جولىن زەردەلەۋمەن قاتار، ونىڭ شىعارماشىلىعىنا دا توقتالامىز. وسىنداي جۇمىستاردى ەلەكتروندىق وقۋلىق ارقىلى جۇزەگە اسىرامىز. وقۋلىقتىڭ مازمۇنىمەن تانىسىپ وتەيىك.....
بۇگىنگى ساباقتا بۇل تاراۋلاردىڭ بارلىعىنا توقتالمايمىز،
تەك الدىندا ايتىلعانداي ومىرلىك جولى مەن شىعارماشىلىعىنا ۇڭىلەمىز.
2. ەلەكتروندىق وقۋلىقپەن جۇمىس (15 مينۋت)
1 - توپ
ومىرلىك جولى دەگەن تاراۋدى اشامىز.
2 - توپ
ۇرپاقتارى دەگەن تاراۋدى اشىپ، تانىسامىز
1. ءار توپ زەرتتەگەن ماسەلەسىن ورتاعا سالادى
2. 2 توپقا دا ورتاق
ءببۇ كەستەسىن تولتىرامىز
3. شىعارماشىلىعىنا توقتالۋ
«عافيز» كۇيى ورىندالىپ تۇرادى
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى:
قاي اقىن بولماسىن ءوز ءداۋىرىنىڭ پەرزەنتى، ءوز زامانىنىڭ جەمىسى. شاكارىم دە سونداي. كۇردەلى تاريحي كەزەڭدە عۇمىر كەشتى. تۋعان حالقىنىڭ باسىنداعى ەكونوميكالىق جانە رۋحاني، مادەني اۋىرتپالىقتاردى، زامان ماسەلەلەرىن كوزىمەن كوردى، كوڭىلىمەن سارالادى. ءوز جۇرتىنىڭ جاعدايىن وتە جاقسى ءتۇسىندى. سوندىقتان دا ول زاماننىڭ شىندىعىن، الەۋمەتتىك - قوعامدىق ماسەلەردى تانۋدا جانە ءوز شىعارماشىلىعى ارقىلى كوتەرۋدە اسقان شەبەرلىك تانىتتى. تۇتاستاي العاندا شاكارىمنىڭ ادەبي مۇراسى - اسا باي قازىنا. ول ادەبيەتتىڭ بارلىق جانرىندا قالام تەربەدى. حالقىمىزدىڭ مادەني مۇراجايىندا ءتىلى نەگىزىندە عاجايىپ سۇلۋ، مازمۇنى تەرەڭ، كەستەسى كوركەم ليريكالىق ولەڭدەر قالدىردى. ۇلى ابايدىڭ ۇلگىسىن ولشەم ەتە وتىرىپ، «قالقامان - مامىر»، « ەڭلىك - كەبەك»، «نارتايلاق - ايسۇلۋ»، اتتى تاماشا پوەمالار جازدى. كوركەم پروزا ۇلگىسىندەگى شاكارىمنىڭ شىعارمالارى حح عاسىردىڭ باسىنداعى ۇلتتىق پروزاعا ءوز ۇلەسىن قوسىپ قانا قويماي، ونىڭ ورنىعىپ، ىلگەرىلەۋىنە ىقپال جاسادى. اسىرەسە «ءادىل - ماريا» رومانى كوركەمدىك مازمۇنى جاعىنان وتە باي بولىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، كەزىندە ءوز تاراپىنان ىزدەنىپ، مول ءبىلىم جيناعان شاكارىم الەم ادەبيەتىنىڭ ۇزدىك ۇلگىلەرىن قازاق اراسىنا تاراتۋدا ءبىراز ەڭبەك اتقاردى. اتاپ ايتساق، ا. س. پۋشكيننىڭ «دۋبروۆسكيي» مەن «بورانىن»، تولستويدىڭ اڭگىمەلەرىن، ءحافيزدىڭ ورنەكتى جىرلارىن، كلاسسيكالىق «ءلايلى - ءماجنۇنىن» سيۋجەتىن داستانعا اينالدىرۋى ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلەتىن ونەر بولماسا كەرەك. شاكارىمنىڭ ءبىلىمدارلىعى دا وسىناۋ اقىندىق، ويشىلدىق قۋاتى دا وسىناۋ تۋىندىلاردان ايقىن اڭعارىلادى. شاكارىمنىڭ مۇراسىنىڭ تاعى ءبىر سالاسى – ونىڭ تاريحي، فيلوسوفيالىق تراكتات ۇلگىسىندەگى تۋىندىلارى. ولەڭدەرىندە شاكارىم ار تازالىعى، يماندىلىق، ادامگەرشىلىك ماسەلەلەرىن كوتەرەدى. اقىننىڭ ولەڭدەرىنىڭ تاقىرىپتىق دياپازونى اسا كەڭ.
III. رەفلەكسيا (14 مينۋت)
5 مينۋتتىك ەسسە جازۋ (5م )
«اۆتور ورىندىعى» ستراتەگياسى ارقىلى تەكسەرۋ. 1، 2 وقۋشى شىعىپ ءوز ەسسەسىن وقيدى، 1 پىكىر، 1 سۇراق قويۋ كەرەك. (3م)
1، 2 سانالۋ ارقىلى ەكى توپقا بولىنەمىز، شەڭبەرگە تۇرامىز
«قوزعال – توقتا» ستراتەگياسى بويىنشا «شاكارىم تۋرالى نە ءبىلدىم؟» (6م)
«قىلقالام ۇشىنداعى دانىشپان بەينەسى» اتتى سۋرەتتەر كورمەسىنە قايتا ورالى، مۇقيات قاراپ، ەندى قانداي ويلار تۋىندادى؟ دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. (2 مين)
IV. ءۇي جۇمىسى كەزەكشى پوشتاشى بولىپ ءۇي تاپسىرماسىن تاراتادى: «قالقامان - مامىر» پوەماسىن وقۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: احمەت ياساۋي «ديۋاني حيكمەت» كىتابى
