شەتەل تىلىنە ۇيرەتۋدە اقپاراتتىق تەحنولوگيانى قولدانۋ
شەتەل تىلىنە ۇيرەتۋدە اقپاراتتىق تەحنولوگيانى قولدانۋ
قازىرگى كەزدە ءبىلىم جۇيەسى كۇننەن-كۇنگە اقپاراتتىق تەحنولوگيالار مەن كومپيۋتەرلىك تەلەكوممۋنيكاسيالاردى قولدانۋدا. اسىرەسە قاشىقتىقتان وقىتۋ جۇيەسى دامىپ كەلەدى، بۇعان دالەل وقۋ ورىندارىنىڭ كومپيۋتەرمەن قامتاماسىز ەتىلۋى جانە ينتەرنەت جەلىلەرىنىڭ دامۋى.
وقىتۋدىڭ دارىس-سەمينار فورماسى ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن جوعالتتى، وقۋ ۋاقىتىنىڭ 50% تەككە كەتەتىنىن پراكتيكا دالەلدەدى. شەتەلدىك تاجىريبەنى زەرتتەي كەلە، كەلەسى ماڭىزدى اسپەكتىنى كورسەتۋگە بولادى: ءمۇعالىم اقپاراتتى تاراتۋشى رولىندە ەمەس، كەڭەسشى، كەيدە ءتىپتى كوللەگا رەتىندە بولادى بۇنداي ىس-ارەكەتتىڭ مىناداي جاعىمدى جاقتارى بار: وقۋشى وقۋ پروسەسىنە اكتيۆتى تۇردە قاتىسادى، ءوز بەتىمەن ويلاۋعا بەيىمدەلەدى، ءوز كوزقاراسىن ايتىپ جانە شىن سيتۋاسيالاردى مودەلدەيدى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردىڭ دامۋى ساباق وتكىزۋگە – قاشىقتان وقۋ فورماسىن كىرگىزۋگە مۇمكىندىك جاسادى. بۇل، بىرىنشىدەن، وقۋشىنىڭ وقۋ ۋاقىتى مەن ورنىن ءوزى تاڭداۋىنا مۇمكىنشىلىك جاسايدى، ەكىنشىدەن، ءداستۇرلى ءبىلىم الۋ مۇمكىنشىلىگىنەن ايىرىلعان ادامدارعا ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى، ۇشىنشىدەن، جاڭا اقپاراتتىڭ وقۋعا كەتكەن شىعىندى ازايتادى. سونىمەن قاتار، قاشىقتان ءبىلىم الۋ جەكە تۇردە ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىن كۇشەيتەدى.
ەرەجە بويىنشا، قاشىقتان وقىتۋ فورماسىندا ەلەكتروندى وقۋلىقتار قولدانىلادى. بۇل وقۋلىقتاردىڭ تيىمدىلىگى، ءبىزدىڭ ويىمىزشا: بىرىنشىدەن، ولاردىڭ موبيلدىگى، ەكىنشىدەن، كومپيۋتەر جەلىلەرىنىڭ دامۋىنا بايلانىستى كەز-كەلگەن جەردە قولدانۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋى. ەلەكتروندى وقۋلىقتاردىڭ جاساۋ اقپارات ماتەريالدارىن ۇنەمى جاڭارتىپ تۇرۋعا مۇمكىندىك جاسايدى. ەلەكتروندى وقۋلىقتاردا جاتتىعۋلار مەن مىسالدار تۇرلەرى كوپتەپ قاراستىرىلادى (بەرىلەدى). سونىمەن قاتار، ەلەكتروندى وقۋلىقتار كومەگىمەن ءبىلىمدى باقىلاۋ – كومپيۋتەر ارقىلى تەستىلەۋ جۇزەگە اسىرىلادى.
قازىرگى كەزەڭدە قاشىقتان وقىتۋ دۇنيە جۇزىندە وتە بەلگىلى ءبىلىم بەرۋ فورماسى بولىپ تابىلادى. قازىرگى كەزدە كوپتەگەن ۋنيۆەرسيتەتتەر مەن كوللەدجدەردە قاشىقتان وقىتۋ ءادىسى قولعا الىنىپ وتىر. حالىقارالىق اقپاراتتىق اكادەميا قۇرىلدى، بۇل جەردە 1998 جىلى دۇنيەجۇزىلىك ۋنيۆەرسيتەت جۇمىس جاسايدى، بۇل ۋنيۆەرسيتەت ءۇش ەلدە – رەسەي، قازاقستان جانە بەلگيادا بار. ەلەكتروندى وقۋلىقتاردى قولدانۋ – بەرىلگەن ماتەريالدى وقۋشىنىڭ سانالى يگەرۋىنە كومەكتەسەدى. سونىمەن، اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ دامۋى ءبىلىم بەرۋدە ادىستەمەنىڭ جاڭا ادىستەرىن ويلاپ تابۋعا مۇمكىندىك جاسايدى جانە ساپاسىن ارتتىرادى.
قاشىقتان وقىتۋ – ءبىلىم بەرۋدىڭ كەشەندى ءتۇرى، ەلدە جانە شەت ەلدەگى حالىقتىڭ باسىم بولىگىنە ارنايى اقپاراتتىق جۇيە ارقىلى (سپۋتنيكتى تەلەديدار، راديو، كومپيۋتەر بايلانىسى جانە ت. ب. ) ىسكە اسادى. قاشىقتان وقىتۋدىڭ اقپاراتتى ءبىلىم جۇيەسى وقۋشىنى اقپاراتتىق رەسۋرستارمەن، باعدارلامالىق، ۇيىمداستىرۋ-ادىستەمەلىك ماتەريالدارمەن قامتاماسىز ەتەدى. قاشىقتان وقىتۋ جۇمىس ىستەي ءجۇرىپ ءبىلىم الۋ فورماسىنىڭ ءبىر ءتۇرى، ادامنىڭ ءبىلىم جانە اقپارات الۋعا دەگەن قۇقىعىن جۇزەگە اسىرادى. ياعني قاشىقتان وقىتۋ ءبىلىم بەرۋدىڭ ءبىر ءتۇرى، وقۋشى مەن وقىتۋشىنىڭ ۋاقىتى مەن ورنى ءبىر ۋاقىتقا سايكەس كەلمەسە دە، ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋى. ەگەر دە بۇل انىقتامامەن كەلىسسەك، سىرتتاي وقۋ قاشىقتان وقىتۋعا ۇقساس، ءبىراق جەكە ەرەكشەلىگى جوق.
مۋلتيمەديالىق كومپيۋتەر – بۇل اقپاراتتى جەتكىزۋشى جاڭ ا قۇرال عانا ەمەس، بۇل «face to face» مودەلىن كورسەتەتىن قوندىرعى. سونىمەن قاتار، تەك كومپيۋتەردە عانا اقپاراتتى-انىقتاما جۇيەسى ەرەكشەلىگىن (ينديۆيدۋاليزاسيا) كورسەتەدى.
«ەلەكتروندى وقۋلىق» دەگەن نە جانە ونىڭ كادىمگى وقۋلىقتان قانداي ايىرماشىلىعى بار؟ كوبىنە ەلەكتروندى وقۋلىقتىڭ قۇرامىنا ءبىلىم بەرەتىن، تەكسەرەتىن، مودەلدەيتىن جانە باسقا باعدارلامالار كىرەدى، پيەۆم ديسكتەرىندە، وقۋ پاندەرىنىڭ نەگىزگى مازمۇنى كورسەتىلەدى. ەلەكتروندى وقۋلىق كوبىنەسە كادىمگى وقۋلىقتى تولىقتىرادى، اسىرەسە مىناداي جاعدايلاردا ءتيىمدى:
كەرى بايلانىستى تەز قامتاماسىز ەتەدى؛
كەرەكتى ينفورماسيانى تەز تابۋعا كومەكتەسەدى، ال كادىمگى وقۋلىقتا بۇل قيىن؛
ۋاقىتتى ۇنەمدەيدى؛
قىسقا ماتىنمەن قاتار كورسەتەدى، اڭگىمەلەيدى، مودەلدەيدى جانە ت. ب. (وسى جەردە مۋلتيمەديا-تەحنولوگياسىنىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن ارتىقشىلىعى بايقالادى) جەكە ادامدى بەلگىلى ءبىر ءبولىم بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋگە مۇمكىندىك جاسايدى.
ەلەكتروندى وقۋلىقتىڭ 3 نەگىزگى جۇمىس ءتارتىبىن كورسەتۋگە بولادى:
1. تەكسەرۋسىز وقۋ؛
2. تەكسەرۋمەن وقۋ، ءار تاقىرىپتىڭ (پاراگرافتىڭ) سوڭىندا وقۋشىعا بىرنەشە سۇراقتار قويىلادى، بۇل سۇراقتار ماتەريالدىڭ يگەرىلۋ دەڭگەيىن انىقتايدى؛
3. تەستىلەۋ ارقىلى باقىلاۋ.
جارىلقاسىن نازگۇل ايبولات قىزى
№24 ورتا مەكتەپ، اعىلشىن ءپانى ءمۇعالىمى
قىزىلوردا وبلىسى قازالى اۋدانى ايتەكە بي كەنتى
قازىرگى كەزدە ءبىلىم جۇيەسى كۇننەن-كۇنگە اقپاراتتىق تەحنولوگيالار مەن كومپيۋتەرلىك تەلەكوممۋنيكاسيالاردى قولدانۋدا. اسىرەسە قاشىقتىقتان وقىتۋ جۇيەسى دامىپ كەلەدى، بۇعان دالەل وقۋ ورىندارىنىڭ كومپيۋتەرمەن قامتاماسىز ەتىلۋى جانە ينتەرنەت جەلىلەرىنىڭ دامۋى.
وقىتۋدىڭ دارىس-سەمينار فورماسى ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن جوعالتتى، وقۋ ۋاقىتىنىڭ 50% تەككە كەتەتىنىن پراكتيكا دالەلدەدى. شەتەلدىك تاجىريبەنى زەرتتەي كەلە، كەلەسى ماڭىزدى اسپەكتىنى كورسەتۋگە بولادى: ءمۇعالىم اقپاراتتى تاراتۋشى رولىندە ەمەس، كەڭەسشى، كەيدە ءتىپتى كوللەگا رەتىندە بولادى بۇنداي ىس-ارەكەتتىڭ مىناداي جاعىمدى جاقتارى بار: وقۋشى وقۋ پروسەسىنە اكتيۆتى تۇردە قاتىسادى، ءوز بەتىمەن ويلاۋعا بەيىمدەلەدى، ءوز كوزقاراسىن ايتىپ جانە شىن سيتۋاسيالاردى مودەلدەيدى.
اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردىڭ دامۋى ساباق وتكىزۋگە – قاشىقتان وقۋ فورماسىن كىرگىزۋگە مۇمكىندىك جاسادى. بۇل، بىرىنشىدەن، وقۋشىنىڭ وقۋ ۋاقىتى مەن ورنىن ءوزى تاڭداۋىنا مۇمكىنشىلىك جاسايدى، ەكىنشىدەن، ءداستۇرلى ءبىلىم الۋ مۇمكىنشىلىگىنەن ايىرىلعان ادامدارعا ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى، ۇشىنشىدەن، جاڭا اقپاراتتىڭ وقۋعا كەتكەن شىعىندى ازايتادى. سونىمەن قاتار، قاشىقتان ءبىلىم الۋ جەكە تۇردە ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىن كۇشەيتەدى.
ەرەجە بويىنشا، قاشىقتان وقىتۋ فورماسىندا ەلەكتروندى وقۋلىقتار قولدانىلادى. بۇل وقۋلىقتاردىڭ تيىمدىلىگى، ءبىزدىڭ ويىمىزشا: بىرىنشىدەن، ولاردىڭ موبيلدىگى، ەكىنشىدەن، كومپيۋتەر جەلىلەرىنىڭ دامۋىنا بايلانىستى كەز-كەلگەن جەردە قولدانۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋى. ەلەكتروندى وقۋلىقتاردىڭ جاساۋ اقپارات ماتەريالدارىن ۇنەمى جاڭارتىپ تۇرۋعا مۇمكىندىك جاسايدى. ەلەكتروندى وقۋلىقتاردا جاتتىعۋلار مەن مىسالدار تۇرلەرى كوپتەپ قاراستىرىلادى (بەرىلەدى). سونىمەن قاتار، ەلەكتروندى وقۋلىقتار كومەگىمەن ءبىلىمدى باقىلاۋ – كومپيۋتەر ارقىلى تەستىلەۋ جۇزەگە اسىرىلادى.
قازىرگى كەزەڭدە قاشىقتان وقىتۋ دۇنيە جۇزىندە وتە بەلگىلى ءبىلىم بەرۋ فورماسى بولىپ تابىلادى. قازىرگى كەزدە كوپتەگەن ۋنيۆەرسيتەتتەر مەن كوللەدجدەردە قاشىقتان وقىتۋ ءادىسى قولعا الىنىپ وتىر. حالىقارالىق اقپاراتتىق اكادەميا قۇرىلدى، بۇل جەردە 1998 جىلى دۇنيەجۇزىلىك ۋنيۆەرسيتەت جۇمىس جاسايدى، بۇل ۋنيۆەرسيتەت ءۇش ەلدە – رەسەي، قازاقستان جانە بەلگيادا بار. ەلەكتروندى وقۋلىقتاردى قولدانۋ – بەرىلگەن ماتەريالدى وقۋشىنىڭ سانالى يگەرۋىنە كومەكتەسەدى. سونىمەن، اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ دامۋى ءبىلىم بەرۋدە ادىستەمەنىڭ جاڭا ادىستەرىن ويلاپ تابۋعا مۇمكىندىك جاسايدى جانە ساپاسىن ارتتىرادى.
قاشىقتان وقىتۋ – ءبىلىم بەرۋدىڭ كەشەندى ءتۇرى، ەلدە جانە شەت ەلدەگى حالىقتىڭ باسىم بولىگىنە ارنايى اقپاراتتىق جۇيە ارقىلى (سپۋتنيكتى تەلەديدار، راديو، كومپيۋتەر بايلانىسى جانە ت. ب. ) ىسكە اسادى. قاشىقتان وقىتۋدىڭ اقپاراتتى ءبىلىم جۇيەسى وقۋشىنى اقپاراتتىق رەسۋرستارمەن، باعدارلامالىق، ۇيىمداستىرۋ-ادىستەمەلىك ماتەريالدارمەن قامتاماسىز ەتەدى. قاشىقتان وقىتۋ جۇمىس ىستەي ءجۇرىپ ءبىلىم الۋ فورماسىنىڭ ءبىر ءتۇرى، ادامنىڭ ءبىلىم جانە اقپارات الۋعا دەگەن قۇقىعىن جۇزەگە اسىرادى. ياعني قاشىقتان وقىتۋ ءبىلىم بەرۋدىڭ ءبىر ءتۇرى، وقۋشى مەن وقىتۋشىنىڭ ۋاقىتى مەن ورنى ءبىر ۋاقىتقا سايكەس كەلمەسە دە، ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋى. ەگەر دە بۇل انىقتامامەن كەلىسسەك، سىرتتاي وقۋ قاشىقتان وقىتۋعا ۇقساس، ءبىراق جەكە ەرەكشەلىگى جوق.
مۋلتيمەديالىق كومپيۋتەر – بۇل اقپاراتتى جەتكىزۋشى جاڭ ا قۇرال عانا ەمەس، بۇل «face to face» مودەلىن كورسەتەتىن قوندىرعى. سونىمەن قاتار، تەك كومپيۋتەردە عانا اقپاراتتى-انىقتاما جۇيەسى ەرەكشەلىگىن (ينديۆيدۋاليزاسيا) كورسەتەدى.
«ەلەكتروندى وقۋلىق» دەگەن نە جانە ونىڭ كادىمگى وقۋلىقتان قانداي ايىرماشىلىعى بار؟ كوبىنە ەلەكتروندى وقۋلىقتىڭ قۇرامىنا ءبىلىم بەرەتىن، تەكسەرەتىن، مودەلدەيتىن جانە باسقا باعدارلامالار كىرەدى، پيەۆم ديسكتەرىندە، وقۋ پاندەرىنىڭ نەگىزگى مازمۇنى كورسەتىلەدى. ەلەكتروندى وقۋلىق كوبىنەسە كادىمگى وقۋلىقتى تولىقتىرادى، اسىرەسە مىناداي جاعدايلاردا ءتيىمدى:
كەرى بايلانىستى تەز قامتاماسىز ەتەدى؛
كەرەكتى ينفورماسيانى تەز تابۋعا كومەكتەسەدى، ال كادىمگى وقۋلىقتا بۇل قيىن؛
ۋاقىتتى ۇنەمدەيدى؛
قىسقا ماتىنمەن قاتار كورسەتەدى، اڭگىمەلەيدى، مودەلدەيدى جانە ت. ب. (وسى جەردە مۋلتيمەديا-تەحنولوگياسىنىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن ارتىقشىلىعى بايقالادى) جەكە ادامدى بەلگىلى ءبىر ءبولىم بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋگە مۇمكىندىك جاسايدى.
ەلەكتروندى وقۋلىقتىڭ 3 نەگىزگى جۇمىس ءتارتىبىن كورسەتۋگە بولادى:
1. تەكسەرۋسىز وقۋ؛
2. تەكسەرۋمەن وقۋ، ءار تاقىرىپتىڭ (پاراگرافتىڭ) سوڭىندا وقۋشىعا بىرنەشە سۇراقتار قويىلادى، بۇل سۇراقتار ماتەريالدىڭ يگەرىلۋ دەڭگەيىن انىقتايدى؛
3. تەستىلەۋ ارقىلى باقىلاۋ.
جارىلقاسىن نازگۇل ايبولات قىزى
№24 ورتا مەكتەپ، اعىلشىن ءپانى ءمۇعالىمى
قىزىلوردا وبلىسى قازالى اۋدانى ايتەكە بي كەنتى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
«جاڭاشا وقىتۋ تاسىلدەرىمەن وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق دەربەستىگىن قالىپتاستىرۋدىڭ جولدارى»
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى. باۋىرلاستىق دەگەن نە؟ م.ءماعاۋيننىڭ «ءبىر اتانىڭ بالالارى» پوۆەسىندەگى جەتىمدەر تاعدىرى.
