شىن دوس - اسىل قازىنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شىن دوس – اسىل قازىنا
ساباقتىڭ ماقساتى: ادامنىڭ بويىندا بولاتىن دوستىق سەزىم قاسيەتتەرى دە قاستەرلى سەزىم ەكەندىگىنە كوز جەتكىزۋ. دوستىق سەزىمدى بويلارىنا ءسىڭىرىپ، وعان باسشىلىق جاساي بىلۋگە تاربيەلەۋ، دوسقا دەگەن ادالدىق، شەكسىز ىقىلاس سەزىمدەرىن باعالاي بىلۋگە جانە ادال دوستىقتى جالعان دوستىقتان ايىرا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
جۇرگىزۋشى: قايىرلى كۇن! ۇستازدار مەن وقۋشىلار! جالپى دوس دەگەنىمىز نە، قالاي دوس بولۋ كەرەك ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى. ءبىراق كەيبىرەۋلەر شىندىعىندا دوس دەگەن ءسوزدىڭ مانىنە جەتپەيدى. «جوستىق - ءومىر ءۇشىن ەڭ قاجەتتى نارسە، ويتكەنى ەشكىم ەشقاشاندا بارلىق باسقا يگىلىككە تۇگەل يە بولا تۇرسا دا، دوس – جارانسىز ءومىردى قالاماق ەمەس» دەپ اريستوتەل اتامىز ايتقانداي بۇگىنگى ساباعىمىزدى جالپى دوس تۋرالى تالقىلايتىن بولامىز.
وقۋشىلار الدىمەن دوستىق دەگەن نە، ونى قالاي تۇسىنەمىز، سونى ايىرىپ الايىپ الايىق. سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟ دوس دەگەن نە؟
وقۋشىلار: دوس دەگەنىمىز ەكى ادامنىڭ ءبىر – بىرىنە دەگەن قارىم – قاتىناسى.
دوس دەگەن قينالعاندا جانىنان تابىلاتىن، كومەكتەسەتىن جاناشىر جان.
جۇرگىزۋشى: ءيا، دوستىق دەگەن قاسيەتتى ءسوز، قاسيەتتى سەزىم، ول تەك ءجونى ءتۇزۋ ادامدار اراسىندا عانا قالىپتاستىرىپ، ءوزارا قۇرمەت نەگىزىندە عانا داميدى.
«دوستىقتى جىرلايمىز»
دوسىم، ساعان سەنەمىن، سەنىپ وتەم،
جولدى بوتەن دەمەيمىن، ءجونى بوتەن.
دوستىق دەگەن – ادامنىڭ كورىگى ەكەن،
دوستىق دەگەن – اقىلدىڭ سەرىگى ەكەن.
قىران – كۇلكى تاماشا – ءبارى وسىندا،
وتىرمىن دۋمان اسىپ جاتقانىمەن
ولقى تۇر كوڭىلىم مەنىڭ ناناسىڭ با؟
ءان: «دوستار»
جۇرگىزۋشى: ەندىگى كەزەكتى ۇلى دانالارىمىزدىڭ دوستىق تۋرالى ناقىل سوزدەرىنە بەرەيىك.
1. «دوسى جوقپەن سىرلاس، دوسى كوپپەن سىيلاس» (ا. قۇنانبايەۆ)
2. «ەڭ بولماسا ءبىر ناعىز دوسى جوق ادام ءومىر سۇرمەي – اق قويسا بولادى» (دەموكريت)
3. «جۇرتتىڭ بارىنە بىردەي دوس بولامىن دەگەندەر ەشكىمگە دە دوس بولا المايدى» (ومار حاييام)
4. «جامان دوس - كولەڭكە: باسىڭدى كۇن شالسا قاشىپ قۇتىلا المايسىڭ، باسىڭدى بۇلت شالسا، ىزدەپ تابا المايسىڭ» (سەنەكا)
5. «دۇشپاندارىنىڭ كوپتىگىنەن قورىقپا، ولاردىڭ بىرىگۋىنەن قورىق» (نامادا)
6. ورگە جۇزگەن ونەگەلى ىسىمەن،
تاڭدا ادال دوس ءوز تەڭىڭنىڭ ىشىنەن.
7. جاقسىمەن دوس بولساڭ،
الدىڭنان شىعار ەلپەكتەپ.
جامانمەن دوس بولساڭ،
سىرتىڭنان جۇرەر وسەكتەپ. (ماحامبەت وتەمىس ۇلى)
جۇرگىزۋشى: سالەم ورەن دوستارىم،
ومىرگە كەپ قوسقانىم.
مولايتىڭدار شاتتىقتى،
ءان ايتىڭدار باقىتتى – دەي وتىرىپ، كەلەسى كەزەكتى انگە بەرەمىز.
دوستىق تۋرالى ماقال – ماتەلدەر:
1. سەنىمدى دوس تىرەگىڭ،
قالدىرما ونى ءبىر ەلى.
2. دوستى كەكەتپە،
ءسوزىن ەكى ەتپە.
3. دوستىق مەكتەبىندە ەسەپ ءپانى جۇرمەيدى.
4. الدىمەن دوستىڭ قامى،
سودان سوڭ باستىڭ قامى.
5. دوستاردىڭ پ ۇلى ورتاق،
ءتىلى ورتاق.
دوستاردىڭ داۋى ورتاق،
جاۋى ورتاق.
«پىكىر الىسۋ»
1. جوس پەن جولداستىڭ ايىرماشىلىعى.
2. ءۇش ادام ناعىز دوس بولا الا ما؟
3. ناعىز دوس قانداي بولۋى ءتيىس؟
4. ناعىز دوس قانداي جاعدايدا سىنالادى؟
د – دۇنيەدەگى
و - وزىق ويلى
س – سابىرلى
ت – تۇراقتى
ى – ىستىق
ق – قارىم – قاتىناس.
ادام بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەر، ادامگەرشىلىك نورمالارى، الەمنىڭ تاتۋلىعى ءبارى دە وسى دوستىقتان باستاۋ الادى. سول باستاۋ سىزدەردىڭ بويلارىڭىزعا قالاندى دەپ سەنەمىن.
باس اۋىرىپ، بالتىرىڭ ءسال سىزداسا،
قيىنى سول، اۋىرى سول بىزگە اسا.
قايران دوستار، كۇن شۋاق قوي قىزدىرار،
الدە كىمگە كوڭىلىڭ ءبىر مۇزداسا.
جاماندىققا باستىرمايدى قاققىلاپ،
جولداس ءۇشىن باسىڭدى بەر، جات قۇلاپ.
جاقىن ولسەڭ تاعى سولار جۇرگەنى،
جۇمىسپەنەن ءارلى – بەرلى شاپقىلاپ.
دوس ۇيىندە سايراندايدى ەركىن ۇل،
جولداسى عوي جىگىتتىڭ ءبىر توركىنى.
تاعى سولار جالعىز تاستاپ كەتپەيدى،
تۇعىرىڭنان ءتۇسىپ قالساڭ ءبىر كۇنى.
جولداسپەنەن جەڭىل ءومىر ازابى،
جەڭىلىرەك كوتەرەسىڭ قازانى.
سودان شىعار،
ادام بىرگە ومىرگە
جولداسىمەنەن تۋادى ەكەن عاجابى.
قورىتىندى: دوستىعىمىز ءارقاشان بەرىك بولسىن! كەلگەندەرىڭىزگە كوپ – كوپ راحمەت!
ساباقتىڭ ماقساتى: ادامنىڭ بويىندا بولاتىن دوستىق سەزىم قاسيەتتەرى دە قاستەرلى سەزىم ەكەندىگىنە كوز جەتكىزۋ. دوستىق سەزىمدى بويلارىنا ءسىڭىرىپ، وعان باسشىلىق جاساي بىلۋگە تاربيەلەۋ، دوسقا دەگەن ادالدىق، شەكسىز ىقىلاس سەزىمدەرىن باعالاي بىلۋگە جانە ادال دوستىقتى جالعان دوستىقتان ايىرا بىلۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى:
جۇرگىزۋشى: قايىرلى كۇن! ۇستازدار مەن وقۋشىلار! جالپى دوس دەگەنىمىز نە، قالاي دوس بولۋ كەرەك ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى. ءبىراق كەيبىرەۋلەر شىندىعىندا دوس دەگەن ءسوزدىڭ مانىنە جەتپەيدى. «جوستىق - ءومىر ءۇشىن ەڭ قاجەتتى نارسە، ويتكەنى ەشكىم ەشقاشاندا بارلىق باسقا يگىلىككە تۇگەل يە بولا تۇرسا دا، دوس – جارانسىز ءومىردى قالاماق ەمەس» دەپ اريستوتەل اتامىز ايتقانداي بۇگىنگى ساباعىمىزدى جالپى دوس تۋرالى تالقىلايتىن بولامىز.
وقۋشىلار الدىمەن دوستىق دەگەن نە، ونى قالاي تۇسىنەمىز، سونى ايىرىپ الايىپ الايىق. سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟ دوس دەگەن نە؟
وقۋشىلار: دوس دەگەنىمىز ەكى ادامنىڭ ءبىر – بىرىنە دەگەن قارىم – قاتىناسى.
دوس دەگەن قينالعاندا جانىنان تابىلاتىن، كومەكتەسەتىن جاناشىر جان.
جۇرگىزۋشى: ءيا، دوستىق دەگەن قاسيەتتى ءسوز، قاسيەتتى سەزىم، ول تەك ءجونى ءتۇزۋ ادامدار اراسىندا عانا قالىپتاستىرىپ، ءوزارا قۇرمەت نەگىزىندە عانا داميدى.
«دوستىقتى جىرلايمىز»
دوسىم، ساعان سەنەمىن، سەنىپ وتەم،
جولدى بوتەن دەمەيمىن، ءجونى بوتەن.
دوستىق دەگەن – ادامنىڭ كورىگى ەكەن،
دوستىق دەگەن – اقىلدىڭ سەرىگى ەكەن.
قىران – كۇلكى تاماشا – ءبارى وسىندا،
وتىرمىن دۋمان اسىپ جاتقانىمەن
ولقى تۇر كوڭىلىم مەنىڭ ناناسىڭ با؟
ءان: «دوستار»
جۇرگىزۋشى: ەندىگى كەزەكتى ۇلى دانالارىمىزدىڭ دوستىق تۋرالى ناقىل سوزدەرىنە بەرەيىك.
1. «دوسى جوقپەن سىرلاس، دوسى كوپپەن سىيلاس» (ا. قۇنانبايەۆ)
2. «ەڭ بولماسا ءبىر ناعىز دوسى جوق ادام ءومىر سۇرمەي – اق قويسا بولادى» (دەموكريت)
3. «جۇرتتىڭ بارىنە بىردەي دوس بولامىن دەگەندەر ەشكىمگە دە دوس بولا المايدى» (ومار حاييام)
4. «جامان دوس - كولەڭكە: باسىڭدى كۇن شالسا قاشىپ قۇتىلا المايسىڭ، باسىڭدى بۇلت شالسا، ىزدەپ تابا المايسىڭ» (سەنەكا)
5. «دۇشپاندارىنىڭ كوپتىگىنەن قورىقپا، ولاردىڭ بىرىگۋىنەن قورىق» (نامادا)
6. ورگە جۇزگەن ونەگەلى ىسىمەن،
تاڭدا ادال دوس ءوز تەڭىڭنىڭ ىشىنەن.
7. جاقسىمەن دوس بولساڭ،
الدىڭنان شىعار ەلپەكتەپ.
جامانمەن دوس بولساڭ،
سىرتىڭنان جۇرەر وسەكتەپ. (ماحامبەت وتەمىس ۇلى)
جۇرگىزۋشى: سالەم ورەن دوستارىم،
ومىرگە كەپ قوسقانىم.
مولايتىڭدار شاتتىقتى،
ءان ايتىڭدار باقىتتى – دەي وتىرىپ، كەلەسى كەزەكتى انگە بەرەمىز.
دوستىق تۋرالى ماقال – ماتەلدەر:
1. سەنىمدى دوس تىرەگىڭ،
قالدىرما ونى ءبىر ەلى.
2. دوستى كەكەتپە،
ءسوزىن ەكى ەتپە.
3. دوستىق مەكتەبىندە ەسەپ ءپانى جۇرمەيدى.
4. الدىمەن دوستىڭ قامى،
سودان سوڭ باستىڭ قامى.
5. دوستاردىڭ پ ۇلى ورتاق،
ءتىلى ورتاق.
دوستاردىڭ داۋى ورتاق،
جاۋى ورتاق.
«پىكىر الىسۋ»
1. جوس پەن جولداستىڭ ايىرماشىلىعى.
2. ءۇش ادام ناعىز دوس بولا الا ما؟
3. ناعىز دوس قانداي بولۋى ءتيىس؟
4. ناعىز دوس قانداي جاعدايدا سىنالادى؟
د – دۇنيەدەگى
و - وزىق ويلى
س – سابىرلى
ت – تۇراقتى
ى – ىستىق
ق – قارىم – قاتىناس.
ادام بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەر، ادامگەرشىلىك نورمالارى، الەمنىڭ تاتۋلىعى ءبارى دە وسى دوستىقتان باستاۋ الادى. سول باستاۋ سىزدەردىڭ بويلارىڭىزعا قالاندى دەپ سەنەمىن.
باس اۋىرىپ، بالتىرىڭ ءسال سىزداسا،
قيىنى سول، اۋىرى سول بىزگە اسا.
قايران دوستار، كۇن شۋاق قوي قىزدىرار،
الدە كىمگە كوڭىلىڭ ءبىر مۇزداسا.
جاماندىققا باستىرمايدى قاققىلاپ،
جولداس ءۇشىن باسىڭدى بەر، جات قۇلاپ.
جاقىن ولسەڭ تاعى سولار جۇرگەنى،
جۇمىسپەنەن ءارلى – بەرلى شاپقىلاپ.
دوس ۇيىندە سايراندايدى ەركىن ۇل،
جولداسى عوي جىگىتتىڭ ءبىر توركىنى.
تاعى سولار جالعىز تاستاپ كەتپەيدى،
تۇعىرىڭنان ءتۇسىپ قالساڭ ءبىر كۇنى.
جولداسپەنەن جەڭىل ءومىر ازابى،
جەڭىلىرەك كوتەرەسىڭ قازانى.
سودان شىعار،
ادام بىرگە ومىرگە
جولداسىمەنەن تۋادى ەكەن عاجابى.
قورىتىندى: دوستىعىمىز ءارقاشان بەرىك بولسىن! كەلگەندەرىڭىزگە كوپ – كوپ راحمەت!
You Might Also Like
-
قۇتىرۋ - ادامنىڭ مي جاسۋشالارىن قاتتى زاقىمدايتىن جىرتقىشتار ءتىسىن باتىرعاندا، تەرىسىنىڭ زاقىمدانعان جەرىنە ولاردىڭ سىلەكەيى جۇققاندا پايدا بولاتىن ۆيرۋستىق زوونوزدى جۇقپا.
