قۇتىرۋ - ءقاۋىپتى دەرت
قۇتىرۋ - ادامنىڭ مي جاسۋشالارىن قاتتى زاقىمدايتىن جىرتقىشتار ءتىسىن باتىرعاندا، تەرىسىنىڭ زاقىمدانعان جەرىنە ولاردىڭ سىلەكەيى جۇققاندا پايدا بولاتىن ۆيرۋستىق زوونوزدى جۇقپا.
بۇل دەرت كوز جۇمۋعا اكەپ سوعاتىن جۇيكە جۇيەسىنىڭ توزۋ بەلگىلەرى: قوزۋشىلىق، اگرەسسيالىق، وي قابىلەتىنىڭ تومەندەۋىمەن سيپاتتالادى. العاشقى قۇتىرۋ اۋرۋىن اۆل كورنەليي سەلس سيپاتتاعان(ءبىزدىڭ داۋىرگە دەيىنگى I - عاسىر)، ول ونى سۋدان ۇرەي دەپ اتاعان. قۇتىرۋ اۋرۋى ادامدارعا كوبىنەسە، ءۇي حايۋاناتتارىنان – يتتەردەن، مىسىقتاردان (سيرەك كەزدەسەدى)، سونداي - اق ەت قورەكتى اڭداردان (قاسقىر، تۇلكى) تارايدى. 1885 جىلى لۋي پاستەر ادامدى اۋرۋدان ساقتايتىن انتيرابيالىق ۆاكسينا ويلاپ تاپقان.
اۋرۋدىڭ قوزدىرعىشى ۆيرۋس بولىپ تابىلادى، ال جۇقپا كوزى جانە جۇقپا قورى – جۇقتىرىلعان مال. ۆيرۋس اۋرۋ باستالعانشا دەيىن 8 - 10 كۇننىڭ ىشىندە جۇقپالى سىلەكەيمەن بىلىنەدى. ۆيرۋس قاڭعىما يتتەردە اينالىپ، مىسىقتار مەن اۋىل شارۋاشىلىق مالدارىندا تارالادى. تارالۋ مەحانيزمى – قارىم - قاتىناس ارقىلى، ادام ادەتتەگىدەي مال قاپقان كەزدە، قۇتىرۋ اۋرۋىمەن اۋىراتىن ناۋقاستاردىڭ سىلەكەيىنەن تارالادى. اەروگەندى تارالۋ جولى دا ىقتيمال (جارعاناتتار مەكەندەيتىن ۇڭگىرلەردە، زەرتحانا ىشىندەگى جۇقتىرۋ)، تاماقتان جانە ترانسميسسيۆتىك – جاندىكتەردىڭ شاعۋى ارقىلى. دارىگەرلەرگە كەش قارالۋ، ەگۋ ءتارتىبىنىڭ بۇزىلۋى، ەگۋلەردىڭ اياقتالماۋ سالدارىنان قۇتىرۋ اۋرۋى بەلەڭ الادى.
كلينيكالىق تۇردە 3 كەزەڭ بەلگىلەنەدى: باستاپقى (دەپرەسسيالىق)، قوزۋشىلىق جانە سال اۋرۋلار كەزەڭى. اۋرۋ الدىنداعى بەلگىلەر بۇرىننان جازىلعان جارا ورنى سولقىلداپ اۋرادى جانە كۇيدىرىپ اشيدى، شاققان جەر قىزارىپ، ىسەدى. دەنە قىزۋى ورتاشا نەمەسە سۋبفەبريلدى.
ناۋقاس مۇڭايىپ، ىشتەي تۇڭىلەدى، كەيدە اشۋلانشاقتىق، تاماق ىشپەۋى، السىزدىك، باس اۋرۋى مەن ناشار ۇيقى مازاسىزداندىرادى. ناۋقاستاردا كەۋدەسى قىسقانى بايقالادى. قوزۋشىلىق كەزەڭى دەنە قىزۋى - 37 ºس، جالپى قوزۋشىلىق، سۋدان ۇرەيمەن سيپاتتالادى.
الدىن الۋ شارالارى - الدىن الۋ ەگۋلەر، قاڭعىما جانە قۇتىرما يتتەردى جويۋ، ءۇي جانۋارلارىن دۇرىس ۇستاۋ ەرەجەلەرىن ساقتاۋ ق ر جانە باسقا ەلدەردە ءۇي جانۋارلارىنىڭ تاسىمالدانۋىن باقىلاۋ ارقىلى مال اراسىندا جۇيەلى تۇردەگى جوسپارلى كۇرەس.
ەلدى مەكەندەردە يتتەر مەن مىسىقتاردى ۇستاۋ، تىركەۋ جانە ەسەپكە الۋ ءتارتىبىن جەرگىلىكتى اكىمشىلىك بەلگىلەيدى.
بەلگىلى كاسىپتەگى تۇلعالار اراسىندا (يت اۋلاۋشىلار، ۆەتەرينارلىق زەرتحانا قىزمەتكەرلەرى، اڭشىلار) قۇتىرۋ اۋرۋىنىڭ جۇقتىرىلۋىنا جول بەرمەۋ ءۇشىن الدىن الۋ ەگۋ كۋرسىن جۇرگىزەدى. مال تىستەگەن نەمەسە تىرناعانعا ۇشىراعان ناۋقاستاردى دەرەۋ تراۆماتولوگيالىق بولىمشەگە، ال ول بولماعان جاعدايدا ەگۋ تاعايىنداپ، جاساۋ ءۇشىن حيرۋرگيا بولىمشەسىنە جىبەرەدى. قۇتىرۋعا قارسى جۇرگىزىلەتىن ۆاكسيناسيا كۋرسى يت قاپقاننان كەيىن 14 كۇنىن كەشىكتىرمەي باستاعاندا عانا ءتيىمدى.
بۇل دەرت كوز جۇمۋعا اكەپ سوعاتىن جۇيكە جۇيەسىنىڭ توزۋ بەلگىلەرى: قوزۋشىلىق، اگرەسسيالىق، وي قابىلەتىنىڭ تومەندەۋىمەن سيپاتتالادى. العاشقى قۇتىرۋ اۋرۋىن اۆل كورنەليي سەلس سيپاتتاعان(ءبىزدىڭ داۋىرگە دەيىنگى I - عاسىر)، ول ونى سۋدان ۇرەي دەپ اتاعان. قۇتىرۋ اۋرۋى ادامدارعا كوبىنەسە، ءۇي حايۋاناتتارىنان – يتتەردەن، مىسىقتاردان (سيرەك كەزدەسەدى)، سونداي - اق ەت قورەكتى اڭداردان (قاسقىر، تۇلكى) تارايدى. 1885 جىلى لۋي پاستەر ادامدى اۋرۋدان ساقتايتىن انتيرابيالىق ۆاكسينا ويلاپ تاپقان.
اۋرۋدىڭ قوزدىرعىشى ۆيرۋس بولىپ تابىلادى، ال جۇقپا كوزى جانە جۇقپا قورى – جۇقتىرىلعان مال. ۆيرۋس اۋرۋ باستالعانشا دەيىن 8 - 10 كۇننىڭ ىشىندە جۇقپالى سىلەكەيمەن بىلىنەدى. ۆيرۋس قاڭعىما يتتەردە اينالىپ، مىسىقتار مەن اۋىل شارۋاشىلىق مالدارىندا تارالادى. تارالۋ مەحانيزمى – قارىم - قاتىناس ارقىلى، ادام ادەتتەگىدەي مال قاپقان كەزدە، قۇتىرۋ اۋرۋىمەن اۋىراتىن ناۋقاستاردىڭ سىلەكەيىنەن تارالادى. اەروگەندى تارالۋ جولى دا ىقتيمال (جارعاناتتار مەكەندەيتىن ۇڭگىرلەردە، زەرتحانا ىشىندەگى جۇقتىرۋ)، تاماقتان جانە ترانسميسسيۆتىك – جاندىكتەردىڭ شاعۋى ارقىلى. دارىگەرلەرگە كەش قارالۋ، ەگۋ ءتارتىبىنىڭ بۇزىلۋى، ەگۋلەردىڭ اياقتالماۋ سالدارىنان قۇتىرۋ اۋرۋى بەلەڭ الادى.
كلينيكالىق تۇردە 3 كەزەڭ بەلگىلەنەدى: باستاپقى (دەپرەسسيالىق)، قوزۋشىلىق جانە سال اۋرۋلار كەزەڭى. اۋرۋ الدىنداعى بەلگىلەر بۇرىننان جازىلعان جارا ورنى سولقىلداپ اۋرادى جانە كۇيدىرىپ اشيدى، شاققان جەر قىزارىپ، ىسەدى. دەنە قىزۋى ورتاشا نەمەسە سۋبفەبريلدى.
ناۋقاس مۇڭايىپ، ىشتەي تۇڭىلەدى، كەيدە اشۋلانشاقتىق، تاماق ىشپەۋى، السىزدىك، باس اۋرۋى مەن ناشار ۇيقى مازاسىزداندىرادى. ناۋقاستاردا كەۋدەسى قىسقانى بايقالادى. قوزۋشىلىق كەزەڭى دەنە قىزۋى - 37 ºس، جالپى قوزۋشىلىق، سۋدان ۇرەيمەن سيپاتتالادى.
الدىن الۋ شارالارى - الدىن الۋ ەگۋلەر، قاڭعىما جانە قۇتىرما يتتەردى جويۋ، ءۇي جانۋارلارىن دۇرىس ۇستاۋ ەرەجەلەرىن ساقتاۋ ق ر جانە باسقا ەلدەردە ءۇي جانۋارلارىنىڭ تاسىمالدانۋىن باقىلاۋ ارقىلى مال اراسىندا جۇيەلى تۇردەگى جوسپارلى كۇرەس.
ەلدى مەكەندەردە يتتەر مەن مىسىقتاردى ۇستاۋ، تىركەۋ جانە ەسەپكە الۋ ءتارتىبىن جەرگىلىكتى اكىمشىلىك بەلگىلەيدى.
بەلگىلى كاسىپتەگى تۇلعالار اراسىندا (يت اۋلاۋشىلار، ۆەتەرينارلىق زەرتحانا قىزمەتكەرلەرى، اڭشىلار) قۇتىرۋ اۋرۋىنىڭ جۇقتىرىلۋىنا جول بەرمەۋ ءۇشىن الدىن الۋ ەگۋ كۋرسىن جۇرگىزەدى. مال تىستەگەن نەمەسە تىرناعانعا ۇشىراعان ناۋقاستاردى دەرەۋ تراۆماتولوگيالىق بولىمشەگە، ال ول بولماعان جاعدايدا ەگۋ تاعايىنداپ، جاساۋ ءۇشىن حيرۋرگيا بولىمشەسىنە جىبەرەدى. قۇتىرۋعا قارسى جۇرگىزىلەتىن ۆاكسيناسيا كۋرسى يت قاپقاننان كەيىن 14 كۇنىن كەشىكتىرمەي باستاعاندا عانا ءتيىمدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
