ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى
ماقساتى: ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى جايلى ءتۇسىندىرۋ. تەوريالىق ويلاۋىن، سوزدىك قورىن، تابيعات قۇبىلىستارىنىڭ ۇقساس بولاتىنى، ەرەكشەلىگى تۋرالى ويىن دامىتۋ.
تابيعاتقا جاناشىر، تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، سلايد، بەينەروليك.
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، جيناقتاۋ
بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. امانداسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن، نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءبىلىمدى تەكسەرۋ كەزەڭى:
1. سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ.
- شالعىندى ايماق پەن دالالى جەردىڭ وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى تىرشىلىگىندەگى ۇقساستىق پەن ايىرماشىلىق تۋرالى نە ايتا الاسىڭدار؟
- بودەنە تىرشىلىگى مەن سۋىر تىرشىلىگى جايلى نە بىلەمىز؟
ولاردى قورعاۋدىڭ قانداي ماڭىزى بار؟
ءىىى. ماقساتىن قويۋ كەزەڭى: تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلاۋ. ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
ءىV: جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى: بەينەروليك. (ءشول دالا.)
كىرىسپە: ءشول دالا دەگەندە كوز الدارىڭا قانداي دالا ەلەستەيدى؟ ءشول دالانىڭ وسىمدىكتەرى، جانۋارلارى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟ وسى سۇراقتارعا جاۋاپ العاننان جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ءشول — سۋعا تاپشى ايماق. ونىڭ اۋاسى، توپىراعى قۇرعاق، وسىمدىكتەرى سەلدىر، سيرەك بولىپ كەلەدى. ءشول — قۇمدى، سورتاڭدى، سازدى، تاقىر، تاستاقتى شولدەرگە اجىراتىلادى.
قۇمدى شولدەر جازىقتى جەرلەردىڭ بورپىلداق تاۋ جىنىستارىنىڭ ۇستىندە قالىپتاسادى.
قۇمدى شولدەردى وسىمدىكتەر توقتاتىپ، بەكىتەدى. ولار سەلەۋبوياۋ، قۇم قياعى، جۇزگىن، دومالاق كىرپىگە ۇقساس قۇمارشىق، اقسەكسەۋىل. تەڭىز تاباندى جازىقتاردىڭ توپىراعى سازدى كەلەدى.
وسىمدىكتەرى ناشار دامىعان. تاقىر شولدەرگە وزەندەردىڭ ەسكى اتىراۋىنداعى جەرلەر جاتادى. ونىڭ جيەكتەرىندە عانا ارەگىدىك وسكەن كۇيرەۋىكتەر مەن جىڭعىلدار كوزگە تۇسەدى. ولاردىڭ تۇقىمدارى مەن جەمىستەرىن تاقىرعا جەل ايداپ اكەلەدى. ولار كوكتەمدە ءونىپ شىققانىمەن، ءوز دامۋىن اياقتاي الماي قۋراپ كەتەدى. سورتاڭدى ءشولدى جەردىڭ توپىراعى تۇزدى كەلەدى. مۇنداعى سۋ توپىراق بەتىنە جاقىن جاتادى. ۇنەمى بۋلانىپ، جەر بەتىنە تۇز الا شىعادى. تۇز قاباتىندا كۇيرەۋىكتەر وسەدى. جەر بەتىنە تاستارى شىعىپ جاتاتىن ءشولدى تاستاقتى ءشول دەيدى. ءار جەردە تىكەنەك بۇتالار كەزدەسەدى. تاقىرلار – ادامنىڭ جاۋاپسىزدىعىنان پايدا بولعان شولدەر. ول --- ءشوبىن مال وتاپ، تاپتاپ، ابدەن تاقىرلاپ تاستاعان، بۇتالارى تامىرىمەن قوپارىلىپ، سىندىرىلىپ جويىلعان تاقىرلار. مۇنداي جەرلەردى قالپىنا كەلتىرۋگە بولادى. ول ءۇشىن كوپ ادام كوپ جۇمىس جۇرگىزۋى كەرەك.
سۋى مەن ازىعى تاپشى، جازى ىستىق، قىسى سۋىق، تىرشىلىككە ءشولدى جەرلەردى مەكەندەيتىن جانۋارلار وسىنداي قاتال جاعدايلارعا تۇرلىشە بەيىمدەلەدى
قاراقۇيرىق، اقبوكەن، بۇلدىرىق، قۇلاقتى كىرپى، قوساياق، تاسباقا، سۇر كەلەس، سارىشايان سياقتى جانۋارلار شولدە ءومىر سۇرەدى7
وقۋلىقپەن جۇمىس. داۋىستاپ تىزبەكتەي وقىتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. كۇن رەتىن، اۋا رايىن جازۋ.. ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىن جازۋ.
سەلەۋبوياۋ، اقسەكسەۋىل، جۇزگىن، قۇم قياعى، كەرمەك، قۇمارشىق - وسىمدىكتەرى.
سارىشايان، قوساياق، قاراقۇيرىق، اقبوكەن، بۇلدىرىق، سەكسەۋىل جورعا تورعايى، قۇلاقتى كىرپى، تاسباقا، سۇر كەلەس، تىشقان، جىلان - جانۋارلارى.
ۆەنن دياگرامماسى:
توپتىق جۇمىس:
1 - توپ: شالعىن وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
2 - توپ: دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
3 - توپ: ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
5 - جول ولەڭ: اقبوكەن.
Vءى جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ كەزەڭى:
ءشول تۋرالى سۋرەتتەردى كورسەتىپ وتىرىپ، وقۋشىلارعا اڭگىمەلەتۋ.
VII. سەرگىتۋ ءساتى.
VءىىI. بەكىتۋ كەزەڭى:
تەست.
1. ءشولدى جەردى مەكەندەيتىن جانۋار
ا) قاسقىر
ۆ) ارقار
س) كەسىرتكە
2. دالا وسىمدىگىن اتا.
ا) سەلەۋ
ۆ) جۋسان
س) قاراعاي
3. ۋلى وسىمدىكتى بەلگىلە.
ا) بوز
ۆ) بەتەگە
س) سارعالداق
4. قايسىسى ارتىق؟
ا) شالعىندى، ورماندى
ۆ) دالا، ءشول
س) قالا، اۋىل
5. كۇرىش قاي وبلىستا وسىرىلەدى؟
ا) باتىس قازاقستان وبلىسى
ۆ) قىزىلوردا وبلىسى
س) تالدىقورعان وبلىسى
IX. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ كەزەڭى: 82 - 86 - بەتتەردى وقۋ، مازمۇنى. ءشول دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى تۋرالى مالىمەت جيناقتاۋ.
ماقساتى: ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى جايلى ءتۇسىندىرۋ. تەوريالىق ويلاۋىن، سوزدىك قورىن، تابيعات قۇبىلىستارىنىڭ ۇقساس بولاتىنى، ەرەكشەلىگى تۋرالى ويىن دامىتۋ.
تابيعاتقا جاناشىر، تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە تاربيەلەۋ.
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، سلايد، بەينەروليك.
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، اڭگىمەلەۋ، كورنەكىلىك، سۇراق - جاۋاپ، تالداۋ، جيناقتاۋ
بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. امانداسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن، نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
ءىى. ءبىلىمدى تەكسەرۋ كەزەڭى:
1. سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ.
- شالعىندى ايماق پەن دالالى جەردىڭ وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى تىرشىلىگىندەگى ۇقساستىق پەن ايىرماشىلىق تۋرالى نە ايتا الاسىڭدار؟
- بودەنە تىرشىلىگى مەن سۋىر تىرشىلىگى جايلى نە بىلەمىز؟
ولاردى قورعاۋدىڭ قانداي ماڭىزى بار؟
ءىىى. ماقساتىن قويۋ كەزەڭى: تاقىرىبىن، ماقساتىن حابارلاۋ. ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
ءىV: جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى: بەينەروليك. (ءشول دالا.)
كىرىسپە: ءشول دالا دەگەندە كوز الدارىڭا قانداي دالا ەلەستەيدى؟ ءشول دالانىڭ وسىمدىكتەرى، جانۋارلارى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟ وسى سۇراقتارعا جاۋاپ العاننان جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
ءشول — سۋعا تاپشى ايماق. ونىڭ اۋاسى، توپىراعى قۇرعاق، وسىمدىكتەرى سەلدىر، سيرەك بولىپ كەلەدى. ءشول — قۇمدى، سورتاڭدى، سازدى، تاقىر، تاستاقتى شولدەرگە اجىراتىلادى.
قۇمدى شولدەر جازىقتى جەرلەردىڭ بورپىلداق تاۋ جىنىستارىنىڭ ۇستىندە قالىپتاسادى.
قۇمدى شولدەردى وسىمدىكتەر توقتاتىپ، بەكىتەدى. ولار سەلەۋبوياۋ، قۇم قياعى، جۇزگىن، دومالاق كىرپىگە ۇقساس قۇمارشىق، اقسەكسەۋىل. تەڭىز تاباندى جازىقتاردىڭ توپىراعى سازدى كەلەدى.
وسىمدىكتەرى ناشار دامىعان. تاقىر شولدەرگە وزەندەردىڭ ەسكى اتىراۋىنداعى جەرلەر جاتادى. ونىڭ جيەكتەرىندە عانا ارەگىدىك وسكەن كۇيرەۋىكتەر مەن جىڭعىلدار كوزگە تۇسەدى. ولاردىڭ تۇقىمدارى مەن جەمىستەرىن تاقىرعا جەل ايداپ اكەلەدى. ولار كوكتەمدە ءونىپ شىققانىمەن، ءوز دامۋىن اياقتاي الماي قۋراپ كەتەدى. سورتاڭدى ءشولدى جەردىڭ توپىراعى تۇزدى كەلەدى. مۇنداعى سۋ توپىراق بەتىنە جاقىن جاتادى. ۇنەمى بۋلانىپ، جەر بەتىنە تۇز الا شىعادى. تۇز قاباتىندا كۇيرەۋىكتەر وسەدى. جەر بەتىنە تاستارى شىعىپ جاتاتىن ءشولدى تاستاقتى ءشول دەيدى. ءار جەردە تىكەنەك بۇتالار كەزدەسەدى. تاقىرلار – ادامنىڭ جاۋاپسىزدىعىنان پايدا بولعان شولدەر. ول --- ءشوبىن مال وتاپ، تاپتاپ، ابدەن تاقىرلاپ تاستاعان، بۇتالارى تامىرىمەن قوپارىلىپ، سىندىرىلىپ جويىلعان تاقىرلار. مۇنداي جەرلەردى قالپىنا كەلتىرۋگە بولادى. ول ءۇشىن كوپ ادام كوپ جۇمىس جۇرگىزۋى كەرەك.
سۋى مەن ازىعى تاپشى، جازى ىستىق، قىسى سۋىق، تىرشىلىككە ءشولدى جەرلەردى مەكەندەيتىن جانۋارلار وسىنداي قاتال جاعدايلارعا تۇرلىشە بەيىمدەلەدى
قاراقۇيرىق، اقبوكەن، بۇلدىرىق، قۇلاقتى كىرپى، قوساياق، تاسباقا، سۇر كەلەس، سارىشايان سياقتى جانۋارلار شولدە ءومىر سۇرەدى7
وقۋلىقپەن جۇمىس. داۋىستاپ تىزبەكتەي وقىتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس. كۇن رەتىن، اۋا رايىن جازۋ.. ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارىن جازۋ.
سەلەۋبوياۋ، اقسەكسەۋىل، جۇزگىن، قۇم قياعى، كەرمەك، قۇمارشىق - وسىمدىكتەرى.
سارىشايان، قوساياق، قاراقۇيرىق، اقبوكەن، بۇلدىرىق، سەكسەۋىل جورعا تورعايى، قۇلاقتى كىرپى، تاسباقا، سۇر كەلەس، تىشقان، جىلان - جانۋارلارى.
ۆەنن دياگرامماسى:
توپتىق جۇمىس:
1 - توپ: شالعىن وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
2 - توپ: دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
3 - توپ: ءشول وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى.
5 - جول ولەڭ: اقبوكەن.
Vءى جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرگەنىن تەكسەرۋ كەزەڭى:
ءشول تۋرالى سۋرەتتەردى كورسەتىپ وتىرىپ، وقۋشىلارعا اڭگىمەلەتۋ.
VII. سەرگىتۋ ءساتى.
VءىىI. بەكىتۋ كەزەڭى:
تەست.
1. ءشولدى جەردى مەكەندەيتىن جانۋار
ا) قاسقىر
ۆ) ارقار
س) كەسىرتكە
2. دالا وسىمدىگىن اتا.
ا) سەلەۋ
ۆ) جۋسان
س) قاراعاي
3. ۋلى وسىمدىكتى بەلگىلە.
ا) بوز
ۆ) بەتەگە
س) سارعالداق
4. قايسىسى ارتىق؟
ا) شالعىندى، ورماندى
ۆ) دالا، ءشول
س) قالا، اۋىل
5. كۇرىش قاي وبلىستا وسىرىلەدى؟
ا) باتىس قازاقستان وبلىسى
ۆ) قىزىلوردا وبلىسى
س) تالدىقورعان وبلىسى
IX. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ كەزەڭى: 82 - 86 - بەتتەردى وقۋ، مازمۇنى. ءشول دالا وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى تۋرالى مالىمەت جيناقتاۋ.
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: ەۋرازيا جاعالاۋىنداعى مۇحيتتار مەن تەڭىزدەر
