سىني تۇرعىدان ويلاۋعا وقىتۋ ءمودۋلى ساباقتار توپتاماسىندا
تاقىرىبى: «سىني تۇرعىدان ويلاۋعا وقىتۋ» ءمودۋلى ساباقتار توپتاماسىندا.
سىني تۇرعىدان ويلاۋ «ويلاۋ تۋرالى ويلانۋ» دەپ سيپاتتالعان. ول ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلاۋ جانە تاجىريبەنى وي ەلەگىنەن وتكىزۋدى قامتيدى. بۇل مودۋل وقۋشىلاردىڭ دا، مۇعالىمدەردىڭ دا سىني تۇرعىدان ويلاۋدى دامىتۋدى سانالى جانە ويمەن قابىلداۋىن كوزدەيدى. (مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق 49 - بەت)
ساباقتار توپتاماسىنىڭ جالپى ماقساتى: ورىستىڭ بەلگىلى اقىنى ا. س. پۋشكيننىڭ ءومىربايانى، شىعارماشىلىعى تۋرالى دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، توپتا بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋ، بىلىمدەرىن جۇيەلەپ قولدانۋ، جاۋاپتارىن دۇرىس، ناقتى تاۋىپ ايتۋعا قالىپتاسۋ، اقپارات تالداۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، ادامگەرشىلىك سەزىمدەرگە تاربيەلەۋ، سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەنۋ، اقپاراتتى ءوز بەتىنشە ىزدەۋگە باعىتتاۋ، وي قورىتۋعا داعدىلانۋ.
سىني تۇرعىدان ويلاۋ - باقىلاۋدىڭ، تاجىريبەنىڭ، ويلاۋ مەن تالقىلاۋدىڭ ناتيجەسىندە الىنعان اقپاراتتى ويلاۋعا، تالداۋعا، جانە سينتەزدەۋگە باعىتتالعان پاندىك شەشىم. ول بولاشاقتا ارەكەت جاساۋعا نەگىز بولا الادى. سىني تۇرعىدان ويلاۋ كوبىنەسە قارسى پىكىر ايتۋعا، بالامالى شەشىم قابىلداۋعا، ويلاۋ جانە ءىس - ارەكەتىمىزگە جاڭا نەمەسە تۇرلەندىرىلگەن تاسىلدەردى ەنگىزۋگە دايىن بولۋعا، ۇيىمداستىرىلعان قوعامدىق ارەكەتتەرگە جانە باسقالاردى سىني تۇرعىدان ويلاۋعا باۋلۋدى بىلدىرەدى. (49 بەت)
سىني تۇرعىدا ويلاۋ باعدارلامانىڭ ءون بويىندا ەكى ماعىنادا قاراستىرىلادى: وقۋشىلاردىڭ سىني تۇرعىدا ويلاۋىن دامىتۋ جانە مۇعالىمدەردىڭ سىني تۇرعىدا ويلاۋىن دامىتۋ. باعدارلاما ءوزارا بۇل بايلانىستى بۇل ۇدەرىستەردىڭ ەكەۋىن دە دامىتۋدى قاراستىرادى. وقۋشىلارعا قاتىستى سىني تۇرعىدان ويلاۋ اقپارات پەن يدەيالاردى سينتەزدەۋ قابىلەتى، اقپارات پەن يدەيانىڭ شىنايىلىعى مەن سالىستىرمالى تۇردە ماڭىزدىلىعى تۋرالى ويلانا ءبىلۋ قابىلەتى، ءوزىنىڭ وقۋىنا قاتىستى تاڭداۋ جاساۋ جانە باسقالاردىڭ يدەيالارىنا كۇمانمەن قاراۋ قابىلەتى رەتىندە تۇسىندىرىلەدى. مۇعالىمدەردىڭ سىني تۇرعىدان ويلاۋى ءوزىنىڭ جۇمىس تاجىريبەسىن، جاڭا تاسىلدەردى قولدانۋ جانە باعالاۋ ارەكەتتەرىن سىني تۇرعىدان باعالاۋدى قامتيدى.
ساباق بارىسىندا بەلگىلى ءبىر ءمودۋلدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەردى پايدالانا وتىرىپ وقۋشىعا قالاي وقۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتۋ قاجەت دەپ ويلايمىن. «وقۋدى ۇيرەتۋدىڭ» قوزعاۋشى كۇشى «مەتاتانۋ» بولىپ تابىلادى. ادامدار ويلاۋعا قابىلەتتى جانە ويلاۋ تۋرالى ويلانۋعا دا قابىلەتتى. «مەتاتانۋ» دەپ ينديۆيد قالاي ويلايتىنىن، وقيتىنىن قاداعالاۋ، باعالاۋ، باقىلاۋ، ويلاۋ ناتيجەلەرىن سانالى قولدانۋ ۇدەرىسى رەتىندە سيپاتتاۋعا بولادى. بۇل ۇدەرىستە ءمۇعالىم وقۋشىعا:
- ءبىلىم مىندەتى قوياتىن تالاپتاردى تۇسىنۋگە؛
- جەكە ويلاۋ ۇدەرىستەرىن جانە ولاردىڭ جۇمىس قاعيداتتارىن زەرتتەۋگە؛
- مىندەتتەردى ورىنداۋ ستراتەگيالارىن ازىرلەۋگە جانە ويلاستىرۋعا؛
- ناقتى مىندەت ءۇشىن سايكەس كەلەتىن ستراتەگيالاردى تاڭداۋعا كومەكتەسەدى.
وقۋشىلاردان وقۋدى تالاپ ەتكەن كەزدە ءمۇعالىم ءوزىنىڭ ساباق بەرۋىنە ەمەس، وقۋشىلاردىڭ وقۋ ەپتىلىگىن دامىتۋعا نازار اۋدارۋى ءتيىس، سوندىقتان ءمۇعالىم وقۋ ورتاسىن قۇرۋى كەرەك، سوندا وقۋشى اقپاراتتى ەنجار قابىلدامايدى، وقۋ ۇدەرىسىنە بەلسەنە قاتىساتىن بولادى. ءار ساباقتىڭ ۇدەرىسىنە بەلسەندى قاتىسۋ ارقىلى وقۋشىلار وزدەرىنىڭ بولجامدارى مەن سۇراقتارىن قۇراستىرادى، ءبىر - بىرىنە كەڭەس بەرەدى، ءوز الدىنا ماقسات قويادى، الىنعان ناتيجەلەردى قاداعالايدى، يدەيالارمەن ەكسپەريمەنت جاسايدى جانە قاتەلەر وقۋدىڭ اجىراماس بولىگى ەكەنىن تۇسىنە وتىرىپ، تاۋەكەلگە بارادى. ولار تاۋەكەلگە بارۋدان قورىقپايدى، ويلاۋعا تۇرتكى بولاتىن تۇسىنىكتەمەلەر جاسايدى، جەتەكشى سۇراقتار قويادى، ءوز يدەيالارى مەن جولداستارىنىڭ يدەيالارىن تالداي وتىرىپ، پروبلەمالاردى شەشۋ جولدارىن باياندايدى. «جاڭانى بىلگىسى كەلۋ» ولار ءۇشىن ماڭىزدى قادام. وسىنداي جۇمىستار جۇرگىزىلۋى كەزىندە بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ىشىندە جۇمىس ىستەۋگە ارنالعان.
سىني تۇرعىدان ويلاۋ «ويلاۋ تۋرالى ويلانۋ» دەپ سيپاتتالعان. ول ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلاۋ جانە تاجىريبەنى وي ەلەگىنەن وتكىزۋدى قامتيدى. بۇل مودۋل وقۋشىلاردىڭ دا، مۇعالىمدەردىڭ دا سىني تۇرعىدان ويلاۋدى دامىتۋدى سانالى جانە ويمەن قابىلداۋىن كوزدەيدى. (مۇعالىمگە ارنالعان نۇسقاۋلىق 49 - بەت)
ساباقتار توپتاماسىنىڭ جالپى ماقساتى: ورىستىڭ بەلگىلى اقىنى ا. س. پۋشكيننىڭ ءومىربايانى، شىعارماشىلىعى تۋرالى دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، توپتا بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋ، بىلىمدەرىن جۇيەلەپ قولدانۋ، جاۋاپتارىن دۇرىس، ناقتى تاۋىپ ايتۋعا قالىپتاسۋ، اقپارات تالداۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، ادامگەرشىلىك سەزىمدەرگە تاربيەلەۋ، سىني تۇرعىدان ويلاۋعا ۇيرەنۋ، اقپاراتتى ءوز بەتىنشە ىزدەۋگە باعىتتاۋ، وي قورىتۋعا داعدىلانۋ.
سىني تۇرعىدان ويلاۋ - باقىلاۋدىڭ، تاجىريبەنىڭ، ويلاۋ مەن تالقىلاۋدىڭ ناتيجەسىندە الىنعان اقپاراتتى ويلاۋعا، تالداۋعا، جانە سينتەزدەۋگە باعىتتالعان پاندىك شەشىم. ول بولاشاقتا ارەكەت جاساۋعا نەگىز بولا الادى. سىني تۇرعىدان ويلاۋ كوبىنەسە قارسى پىكىر ايتۋعا، بالامالى شەشىم قابىلداۋعا، ويلاۋ جانە ءىس - ارەكەتىمىزگە جاڭا نەمەسە تۇرلەندىرىلگەن تاسىلدەردى ەنگىزۋگە دايىن بولۋعا، ۇيىمداستىرىلعان قوعامدىق ارەكەتتەرگە جانە باسقالاردى سىني تۇرعىدان ويلاۋعا باۋلۋدى بىلدىرەدى. (49 بەت)
سىني تۇرعىدا ويلاۋ باعدارلامانىڭ ءون بويىندا ەكى ماعىنادا قاراستىرىلادى: وقۋشىلاردىڭ سىني تۇرعىدا ويلاۋىن دامىتۋ جانە مۇعالىمدەردىڭ سىني تۇرعىدا ويلاۋىن دامىتۋ. باعدارلاما ءوزارا بۇل بايلانىستى بۇل ۇدەرىستەردىڭ ەكەۋىن دە دامىتۋدى قاراستىرادى. وقۋشىلارعا قاتىستى سىني تۇرعىدان ويلاۋ اقپارات پەن يدەيالاردى سينتەزدەۋ قابىلەتى، اقپارات پەن يدەيانىڭ شىنايىلىعى مەن سالىستىرمالى تۇردە ماڭىزدىلىعى تۋرالى ويلانا ءبىلۋ قابىلەتى، ءوزىنىڭ وقۋىنا قاتىستى تاڭداۋ جاساۋ جانە باسقالاردىڭ يدەيالارىنا كۇمانمەن قاراۋ قابىلەتى رەتىندە تۇسىندىرىلەدى. مۇعالىمدەردىڭ سىني تۇرعىدان ويلاۋى ءوزىنىڭ جۇمىس تاجىريبەسىن، جاڭا تاسىلدەردى قولدانۋ جانە باعالاۋ ارەكەتتەرىن سىني تۇرعىدان باعالاۋدى قامتيدى.
ساباق بارىسىندا بەلگىلى ءبىر ءمودۋلدى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن وقىتۋ مەن وقۋداعى جاڭا تاسىلدەردى پايدالانا وتىرىپ وقۋشىعا قالاي وقۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتۋ قاجەت دەپ ويلايمىن. «وقۋدى ۇيرەتۋدىڭ» قوزعاۋشى كۇشى «مەتاتانۋ» بولىپ تابىلادى. ادامدار ويلاۋعا قابىلەتتى جانە ويلاۋ تۋرالى ويلانۋعا دا قابىلەتتى. «مەتاتانۋ» دەپ ينديۆيد قالاي ويلايتىنىن، وقيتىنىن قاداعالاۋ، باعالاۋ، باقىلاۋ، ويلاۋ ناتيجەلەرىن سانالى قولدانۋ ۇدەرىسى رەتىندە سيپاتتاۋعا بولادى. بۇل ۇدەرىستە ءمۇعالىم وقۋشىعا:
- ءبىلىم مىندەتى قوياتىن تالاپتاردى تۇسىنۋگە؛
- جەكە ويلاۋ ۇدەرىستەرىن جانە ولاردىڭ جۇمىس قاعيداتتارىن زەرتتەۋگە؛
- مىندەتتەردى ورىنداۋ ستراتەگيالارىن ازىرلەۋگە جانە ويلاستىرۋعا؛
- ناقتى مىندەت ءۇشىن سايكەس كەلەتىن ستراتەگيالاردى تاڭداۋعا كومەكتەسەدى.
وقۋشىلاردان وقۋدى تالاپ ەتكەن كەزدە ءمۇعالىم ءوزىنىڭ ساباق بەرۋىنە ەمەس، وقۋشىلاردىڭ وقۋ ەپتىلىگىن دامىتۋعا نازار اۋدارۋى ءتيىس، سوندىقتان ءمۇعالىم وقۋ ورتاسىن قۇرۋى كەرەك، سوندا وقۋشى اقپاراتتى ەنجار قابىلدامايدى، وقۋ ۇدەرىسىنە بەلسەنە قاتىساتىن بولادى. ءار ساباقتىڭ ۇدەرىسىنە بەلسەندى قاتىسۋ ارقىلى وقۋشىلار وزدەرىنىڭ بولجامدارى مەن سۇراقتارىن قۇراستىرادى، ءبىر - بىرىنە كەڭەس بەرەدى، ءوز الدىنا ماقسات قويادى، الىنعان ناتيجەلەردى قاداعالايدى، يدەيالارمەن ەكسپەريمەنت جاسايدى جانە قاتەلەر وقۋدىڭ اجىراماس بولىگى ەكەنىن تۇسىنە وتىرىپ، تاۋەكەلگە بارادى. ولار تاۋەكەلگە بارۋدان قورىقپايدى، ويلاۋعا تۇرتكى بولاتىن تۇسىنىكتەمەلەر جاسايدى، جەتەكشى سۇراقتار قويادى، ءوز يدەيالارى مەن جولداستارىنىڭ يدەيالارىن تالداي وتىرىپ، پروبلەمالاردى شەشۋ جولدارىن باياندايدى. «جاڭانى بىلگىسى كەلۋ» ولار ءۇشىن ماڭىزدى قادام. وسىنداي جۇمىستار جۇرگىزىلۋى كەزىندە بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ىشىندە جۇمىس ىستەۋگە ارنالعان.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ ماقساتى: «سابىرلىلىق» جانە «ۇستامدىلىق» ۇعىمدارىنىڭ قۇندىلىعى مەن ماڭىزدىلىعىن اشۋ.
