سىرباي ماۋلەنوۆ «مەنىڭ رەسپۋبليكام»
اقتوبە وبلىسى، مۇعالجار اۋدانى،
قۇمجارعان نەگىزگى مەكتەبىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
بالگارينا ايزادا رومانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سىرباي ماۋلەنوۆ «مەنىڭ رەسپۋبليكام»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: تاۋەلسىز قازاقستان تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. تاۋەلسىز قازاقستان تۋرالى سىن تۇرعىسىنان باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ. ىزدەنىمپازدىققا، شىعارماشىلىققا دەگەن ىنتالارىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن شىعارماشىلىققا، زەرتتەۋشىلىككە ۇشتاستىرۋ، جيناقتاۋ، ءتىل بايلىعىن مولايتۋ.
تاربيەلىك: ونەر الدى قىزىل ءتىلىمىز ارقىلى شەشەندىككە، ىزەتتىلىككە تاربيەلەۋ.
ءادىسى: وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ.
ءتۇرى: اشىق
كورنەكىلىك: س. ماۋلەنوۆ پورترەتى، شىعارمالارى، قازاقستاننىڭ رامىزدەرى، ماقال - ماتەلدەرى جازىلعان كەستەلەر، سلايد
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ا) ج. مولداعالييەۆ «ار - ۇيات تۋرالى»وزدەرىنە ۇناعان شۋماقتاردى تەرىپ جازىپ جاتتاپ الۋ.
ءا) ولەڭدەگى ايتىلعان وي - پىكىرلەرگە ءوز كوزقاراستارىن سالىستىرۋ
توپتاستىرۋ
ار ۇيات
3. وي شاقىرۋ.
ءۇنتاسپادان بەكبولات تىلەۋحانوۆتىڭ ورىندالۋىندا «مەنىڭ ەلىم»انىنەن ءۇزىندى تىڭداۋ.
- بالالار، تىڭداعان اندەرىڭ نە تۋرالى؟
- وتان تۋرالى.
- ال «وتان»دەگەنىمىز نە؟
- وتان دەگەنىمىز - ادامنىڭ تۋىپ وسكەن جەرى. تۋعاندارىمەن، وتانداستارىمەن بىرگە تۇراتىن جەرى.
- ال، ءبىزدىڭ وتانىمىز قالاي اتالادى؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى.
- ولاي بولسا، بالالار، ءبىزدىڭ كوپتەگەن اقىن اعالارىمىز وسى رەسپۋبليكا تۋرالى ولەڭدەر شىعارعان. سونىڭ ءبىرى س. ماۋلەنوۆ اعامىز.
4. ماعىنانى تانۋ.
سىرباي ماۋلەنوۆ 1922ج قوستاناي وبلىسى، جانگەلدين اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.
- اقىننىڭ «ولەڭدەر»اتتى تۇڭعىش جيناعى1948ج جارىق كوردى.
-«جولداس»، «جاس جۇرەك»، «جۇلدىز جىرلار» «جول ۇستىندەگى جالىندار»ت. ب قىرىققا جۋىق جىر جيناقتىڭ اۆتورى.
- بالالارعا ارناپ «بارلاۋشى بالا»، «قۇلىنشاق»، «بالا جولبارىس» «قورقاق تورپاق» ت. ب جازعان
- ا. س. پۋشكين، م. يۋ. لەرمونتوۆ، ت. گ. شيەۆچەنكو، ءا. ناۋاي شىعارمالارىن قازاق تىلىنە اۋدارعان.
-«قۇرمەت بەلگىسى» وردەنى، قازاقستان مەملەكەتىنىڭ لاۋرەاتى(1970ج)،
1 - دارەجەلى وتان سوعىسى(1985ج)، «قىزىل تۋ»، حالىقتار دوستىعى(1982ج) ماراپاتتالعان
2.«مەنىڭ رەسپۋبليكام»ولەڭىمەن تانىستىرۋ.
5«پوەزيا مينۋتى» ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ ولەڭدى تالداۋ
مەنىڭ رەسپۋبليكام.
تاۋدى كورسەڭ كۇن كوزىمەن تالاسقان، 11 ا
اسپان كورسەڭ اي مەن كۇنگە جول اشقان. 11 ا
مەنىڭ بايتاق رەسپۋبليكام تاۋلارى، 11ءا
مەنىڭ كوگىم - مولدىرەگەن سول اسپان. 11ا
دالا كورسەڭ كوكجيەكپەن ۇشتاسقان،
كولدى كورسەڭ سەكىلدى ءبىر تۇسكى اسپان.
مەنىڭ بايتاق رەسپۋبليكام دالاسى،
مەنىڭ كولىم تەڭىزبەن قول ۇستاسقان.
قىزىل بۇلتتاي كورسەڭ قىردىڭ گۇلدەرىن،
كورسەڭ اشىق الاتاۋدىڭ كۇندەرىن.
جەرىندە گۇل، كوگىندە كۇن ءبىر جۇزگەن،
ۇلان - بايتاق رەسپۋبليكام بۇل مەنىڭ.
ۇلى وتانىمىز قانداي تاماشا! ونىڭ ۇشى - قيىرى جوق بايتاق دالاسى، جاسىل ورماندارى، حالىق داستارحانىن تولتىراتىن ەگىستىگى، سۋى ءمولدىر وزەندەرى كىمدى بولسىن تاڭعالدىرادى. ارينە وسىنداي وتانىڭ بولعانىن ماقتان تۇتاسىڭ.
مەنىڭ وتانىم - قازاقستان. نەتكەن كەرەمەت، شۋاقتى ۇعىم. وسى ءبىر ءسوز جانىڭا جاقىن، جۇرەگىڭە ىستىق.
سىرباي ماۋلەنوۆتىڭ «مەنىڭ رەسپۋبليكام»ولەڭى جالپى تۋعان ەلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمدى ادام بويىندا ورنىقتىرادى. اقىن بۇل ماڭگىلىك وشپەس سەزىمدى تاۋ، اسپان، اي، كۇن، كول، تەڭىز، جىل سايىن كوكتەمدە جاڭارىپ وتىراتىن دۇنيە سياقتى ماڭگىلىك قۇبىلىستاردى سۋرەتتەۋ ارقىلى جەتكىزەدى. بۇل - مەتافورا. مەتافورا كوركەمدەۋىش قۇرال رەتىندە ولەڭنىڭ يدەياسىن ءبىلدىرىپ تۇر. ويتكەنى اقىن قولدانعان كوركەمدەۋىش سوزدەر - ماڭگى قۇبىلىستار. دەمەك تۋعان ەل دە، وعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىك تە ماڭگى دەگەن قورىتىندى تۋادى.
سىرباي ماۋلەنوۆتىڭ «مەنىڭ رەسپۋبليكام» ولەڭى ءورشىل رۋح، قۋاتتى وي كوتەرىڭكى لەپپەن وقىلۋى شارت.
7. وي تولعانىس. «ەركىن جازۋ» تىرەك سوزدەردى پايدالانىپ ەسسە جازۋ.
ۇلانىمىن ۇلى ەلدىڭ. تۋعان ولكە. تاۋلى جەر. حوش ءيىستى گۇلدەر. وزەن. قازاقستان. رەسپۋبليكا. كەڭ. حالىق. ىسىق. ەلىم. تىرشىلىك. وتان. اقىن. ىرىس. باقىت. بولاشاق
ۇيقاسپەن ولەڭ قۇراۋ.
............................................ جەرىم ----------(قازاقستان كەڭ بايتاق مەنىڭ جەرىم)
......................................... بەلىڭ.------------ (ىستىق ماعان تاۋ - تاسىڭ، قىرىڭ - بەلىڭ)
......................................... ---------------------(كوگىندە كۇنى ءاردايىم قالىقتاعان)
......................................... ەلىم ---------------(جاساي بەرشى، تاۋەلسىز مەنىڭ ەلىم)
بۇگىنگى ساباعىمدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ حالىققا جولداۋىمەن اياقتايمىز.
جولداۋ: ەلىمىزدىڭ بولاشاقتا كوركەيىپ، باسەكەگە بارىنشا قابىلەتتى ەلۋ مەملەكەتتىڭ قاتارىنا قوسىلۋى بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ قانداي ءبىلىم مەن تاربيە الاتىنىنا تىكەلەي بايلانىستى. ن. ءا. نازاربايەۆ
الداعى ۋاقىتتا ءبىزدىڭ باستى مىندەتىمىز ءبىلىم الۋ، تاۋەلسىزدىك قازاقستان بولاشاعىنا ساپالى بىلىممەن عانا قالانا الامىز.
- باعالاۋ
- ۇيگە تاپسىرما: س. م «مەنىڭ رەسپۋبليكام» جاتتاۋ، تاقىرىپقا سۋرەت سالۋ.
قۇمجارعان نەگىزگى مەكتەبىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
بالگارينا ايزادا رومانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سىرباي ماۋلەنوۆ «مەنىڭ رەسپۋبليكام»
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: تاۋەلسىز قازاقستان تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. تاۋەلسىز قازاقستان تۋرالى سىن تۇرعىسىنان باعالاي بىلۋگە ۇيرەتۋ. ىزدەنىمپازدىققا، شىعارماشىلىققا دەگەن ىنتالارىن ارتتىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن شىعارماشىلىققا، زەرتتەۋشىلىككە ۇشتاستىرۋ، جيناقتاۋ، ءتىل بايلىعىن مولايتۋ.
تاربيەلىك: ونەر الدى قىزىل ءتىلىمىز ارقىلى شەشەندىككە، ىزەتتىلىككە تاربيەلەۋ.
ءادىسى: وقۋ مەن جازۋ ارقىلى سىن تۇرعىسىنان ويلاۋدى دامىتۋ.
ءتۇرى: اشىق
كورنەكىلىك: س. ماۋلەنوۆ پورترەتى، شىعارمالارى، قازاقستاننىڭ رامىزدەرى، ماقال - ماتەلدەرى جازىلعان كەستەلەر، سلايد
ساباقتىڭ ءجۇرۋ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ا) ج. مولداعالييەۆ «ار - ۇيات تۋرالى»وزدەرىنە ۇناعان شۋماقتاردى تەرىپ جازىپ جاتتاپ الۋ.
ءا) ولەڭدەگى ايتىلعان وي - پىكىرلەرگە ءوز كوزقاراستارىن سالىستىرۋ
توپتاستىرۋ
ار ۇيات
3. وي شاقىرۋ.
ءۇنتاسپادان بەكبولات تىلەۋحانوۆتىڭ ورىندالۋىندا «مەنىڭ ەلىم»انىنەن ءۇزىندى تىڭداۋ.
- بالالار، تىڭداعان اندەرىڭ نە تۋرالى؟
- وتان تۋرالى.
- ال «وتان»دەگەنىمىز نە؟
- وتان دەگەنىمىز - ادامنىڭ تۋىپ وسكەن جەرى. تۋعاندارىمەن، وتانداستارىمەن بىرگە تۇراتىن جەرى.
- ال، ءبىزدىڭ وتانىمىز قالاي اتالادى؟
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى.
- ولاي بولسا، بالالار، ءبىزدىڭ كوپتەگەن اقىن اعالارىمىز وسى رەسپۋبليكا تۋرالى ولەڭدەر شىعارعان. سونىڭ ءبىرى س. ماۋلەنوۆ اعامىز.
4. ماعىنانى تانۋ.
سىرباي ماۋلەنوۆ 1922ج قوستاناي وبلىسى، جانگەلدين اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن.
- اقىننىڭ «ولەڭدەر»اتتى تۇڭعىش جيناعى1948ج جارىق كوردى.
-«جولداس»، «جاس جۇرەك»، «جۇلدىز جىرلار» «جول ۇستىندەگى جالىندار»ت. ب قىرىققا جۋىق جىر جيناقتىڭ اۆتورى.
- بالالارعا ارناپ «بارلاۋشى بالا»، «قۇلىنشاق»، «بالا جولبارىس» «قورقاق تورپاق» ت. ب جازعان
- ا. س. پۋشكين، م. يۋ. لەرمونتوۆ، ت. گ. شيەۆچەنكو، ءا. ناۋاي شىعارمالارىن قازاق تىلىنە اۋدارعان.
-«قۇرمەت بەلگىسى» وردەنى، قازاقستان مەملەكەتىنىڭ لاۋرەاتى(1970ج)،
1 - دارەجەلى وتان سوعىسى(1985ج)، «قىزىل تۋ»، حالىقتار دوستىعى(1982ج) ماراپاتتالعان
2.«مەنىڭ رەسپۋبليكام»ولەڭىمەن تانىستىرۋ.
5«پوەزيا مينۋتى» ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ ولەڭدى تالداۋ
مەنىڭ رەسپۋبليكام.
تاۋدى كورسەڭ كۇن كوزىمەن تالاسقان، 11 ا
اسپان كورسەڭ اي مەن كۇنگە جول اشقان. 11 ا
مەنىڭ بايتاق رەسپۋبليكام تاۋلارى، 11ءا
مەنىڭ كوگىم - مولدىرەگەن سول اسپان. 11ا
دالا كورسەڭ كوكجيەكپەن ۇشتاسقان،
كولدى كورسەڭ سەكىلدى ءبىر تۇسكى اسپان.
مەنىڭ بايتاق رەسپۋبليكام دالاسى،
مەنىڭ كولىم تەڭىزبەن قول ۇستاسقان.
قىزىل بۇلتتاي كورسەڭ قىردىڭ گۇلدەرىن،
كورسەڭ اشىق الاتاۋدىڭ كۇندەرىن.
جەرىندە گۇل، كوگىندە كۇن ءبىر جۇزگەن،
ۇلان - بايتاق رەسپۋبليكام بۇل مەنىڭ.
ۇلى وتانىمىز قانداي تاماشا! ونىڭ ۇشى - قيىرى جوق بايتاق دالاسى، جاسىل ورماندارى، حالىق داستارحانىن تولتىراتىن ەگىستىگى، سۋى ءمولدىر وزەندەرى كىمدى بولسىن تاڭعالدىرادى. ارينە وسىنداي وتانىڭ بولعانىن ماقتان تۇتاسىڭ.
مەنىڭ وتانىم - قازاقستان. نەتكەن كەرەمەت، شۋاقتى ۇعىم. وسى ءبىر ءسوز جانىڭا جاقىن، جۇرەگىڭە ىستىق.
سىرباي ماۋلەنوۆتىڭ «مەنىڭ رەسپۋبليكام»ولەڭى جالپى تۋعان ەلگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمدى ادام بويىندا ورنىقتىرادى. اقىن بۇل ماڭگىلىك وشپەس سەزىمدى تاۋ، اسپان، اي، كۇن، كول، تەڭىز، جىل سايىن كوكتەمدە جاڭارىپ وتىراتىن دۇنيە سياقتى ماڭگىلىك قۇبىلىستاردى سۋرەتتەۋ ارقىلى جەتكىزەدى. بۇل - مەتافورا. مەتافورا كوركەمدەۋىش قۇرال رەتىندە ولەڭنىڭ يدەياسىن ءبىلدىرىپ تۇر. ويتكەنى اقىن قولدانعان كوركەمدەۋىش سوزدەر - ماڭگى قۇبىلىستار. دەمەك تۋعان ەل دە، وعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىك تە ماڭگى دەگەن قورىتىندى تۋادى.
سىرباي ماۋلەنوۆتىڭ «مەنىڭ رەسپۋبليكام» ولەڭى ءورشىل رۋح، قۋاتتى وي كوتەرىڭكى لەپپەن وقىلۋى شارت.
7. وي تولعانىس. «ەركىن جازۋ» تىرەك سوزدەردى پايدالانىپ ەسسە جازۋ.
ۇلانىمىن ۇلى ەلدىڭ. تۋعان ولكە. تاۋلى جەر. حوش ءيىستى گۇلدەر. وزەن. قازاقستان. رەسپۋبليكا. كەڭ. حالىق. ىسىق. ەلىم. تىرشىلىك. وتان. اقىن. ىرىس. باقىت. بولاشاق
ۇيقاسپەن ولەڭ قۇراۋ.
............................................ جەرىم ----------(قازاقستان كەڭ بايتاق مەنىڭ جەرىم)
......................................... بەلىڭ.------------ (ىستىق ماعان تاۋ - تاسىڭ، قىرىڭ - بەلىڭ)
......................................... ---------------------(كوگىندە كۇنى ءاردايىم قالىقتاعان)
......................................... ەلىم ---------------(جاساي بەرشى، تاۋەلسىز مەنىڭ ەلىم)
بۇگىنگى ساباعىمدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ حالىققا جولداۋىمەن اياقتايمىز.
جولداۋ: ەلىمىزدىڭ بولاشاقتا كوركەيىپ، باسەكەگە بارىنشا قابىلەتتى ەلۋ مەملەكەتتىڭ قاتارىنا قوسىلۋى بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ قانداي ءبىلىم مەن تاربيە الاتىنىنا تىكەلەي بايلانىستى. ن. ءا. نازاربايەۆ
الداعى ۋاقىتتا ءبىزدىڭ باستى مىندەتىمىز ءبىلىم الۋ، تاۋەلسىزدىك قازاقستان بولاشاعىنا ساپالى بىلىممەن عانا قالانا الامىز.
- باعالاۋ
- ۇيگە تاپسىرما: س. م «مەنىڭ رەسپۋبليكام» جاتتاۋ، تاقىرىپقا سۋرەت سالۋ.