«ءسىز» دەگەن - ادەپ، «ءبىز» دەگەن – كومەك
تاقىرىبى: «ءسىز» دەگەن - ادەپ، «ءبىز» دەگەن – كومەك
ماقساتى: بالالاردىڭ «سىيلاستىق»، «قامقورلىق» قۇندىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
مىندەتتەرى:
ءوزارا سىيلاستىق قارىم - قاتىناستارىنىڭ ادام ومىرىندەگى ءمانىن ءتۇسىندىرۋ؛
بىرلەسىپ ەڭبەك ەتۋگە قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ؛
ءوزارا سىيلاستىققا، ءوزارا كومەككە، بىرلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: وقۋلىق، داپتەر، ءتۇرلى - ءتۇستى قاعازدان قيىپ جاسالعان ءۇيدىڭ ماكەتى.
شاتتىق شەڭبەرى:
بالالار مۇعالىممەن بىرگە شاتتىق شەڭبەرىن قۇرادى. بارلىعى بىرگە ولەڭ جولدارىن قايتالايدى.
ادەپ
ب. ۇسەنبايەۆ
سىيلاستىقتى ىزدەگەن،
ادەپ ساقتار ىزگى ورەن
سىپايىلىق بەلگىسى –
ۇلكەندەرگە «ءسىز» دەگەن...
اڭگىمەلەسۋ
ا) «ءوزارا سىيلاستىق» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ءا) سەندەر قانداي جاعدايدا، كىمدەرگە كومەك كورسەتەسىڭدەر؟
ماتىنمەن جۇمىس
وقۋشىلارعا ە. وتەتىلەۋوۆتىڭ «بىرلىك» اڭگىمەسىن وقىپ بەرۋ، مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ، سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ.
1) «بىرلىك» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
2) جالعىز بوپ ىستەگەن جۇمىستان، كوپ بولىپ جاساعان ءىستىڭ قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
3) سەندەر دوستارىڭمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەگەندە قانداي سەزىمگە بولەندىڭدەر؟
ساحنالاۋ
بالالار ا. ەستەنوۆتىڭ «بەس نارسەگە اسىق بول!» اتتى ولەڭىن ساحنالاپ كورسەتەدى.
قاتىسۋشىلار: ءمۇعالىم، قاناعات، راقىم، تەرەڭ وي، تالاپ، ەڭبەك
جاعداياتتاردى تالداۋ
بالالاردىڭ ساباقتا تۇيگەن ويلارىن بەكىتۋ ماقساتىندا جاعداياتتاردى تالداۋ ۇيىمداستىرىلادى.
1. ۇلانعا اكە - شەشەسى جۇمىسقا كەتەردە:
- بالام، ءبىز جۇمىستان كەلگەنشە ساباعىڭدى وقىپ بولعان سوڭ، ءۇيدىڭ اينالاسىن جيناستىر، ۇيگە سۋ الىپ كەل،- دەپ تاپسىردى. ۇلان ساباق وقىپ بولعان سوڭ، ۇيگە ونىڭ دوستارى ايدىن مەن ديدار كەلىپ، ۇلاندى فۋتبول ويناۋعا شاقىردى. ۇلان اكە - شەشەسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋدى، الدە دوستارىنىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەدى.
سەندەر ۇلاننىڭ ورنىندا بولساڭدار، نە ىستەر ەدىڭدەر؟
2. جاڭىل ءوزىنىڭ ءىنىسى ەرنارمەن ءۇيدىڭ اۋلاسىندا ويناپ ءجۇر ەدى. ەكەۋىنىڭ تۇسىنان كورشى ۇيدەگى گۇلناردىڭ اناسى دۇكەننەن كەلە جاتىر ەدى، ەرنار:
- گۇلنار بىزبەن ويناسىن، شاقىرىپ جىبەرشى،- دەدى. جاڭىل ءىنىسىنىڭ سوزىنە
ۇيالىپ قالىپ، ەرنارعا الدەنەنى تۇسىندىرە باستادى.
جاڭىل ىنىسىنە نە تۋرالى ايتتى؟
3. بۇگىن سەنبىلىك. كەشە ءمۇعالىم مەكتەپكە سىپىرتقى، شەلەك الىپ كەلۋلەرىن تاپسىرعان. مەكتەپ الدىندا بارلىق مەكتەپ وقۋشىلارىنا جينالىس بولىپ، ءار سىنىپقا ءار ءتۇرلى جۇمىستار تاپسىرىلدى. 3 - سىنىپ وقۋشىلارىنا مەكتەپ اۋلاسىن سىپىرۋدى جانە گۇلدەرگە سۋ قۇيۋ جۇمىستارى تاپسىرىلدى. سەنبىلىككە سىنىپتاعى بارلىق وقۋشىلار جينالدى. ۇلدار مەكتەپ اۋلاسىن سىپىرىپ، ال قىزدار گۇلگە سۋ قۇيدى. سىنىپ جەتەكشىسى بالالارعا قىزىعا قاراپ تۇر. بالالار وزدەرىنە جۇكتەلگەن جۇمىستى ۇيىمشىلدىقپەن تەز ءارى ۇقىپتى اياقتادى.
بۇل سىنىپتى قانداي سىنىپ دەپ ويلايسىڭدار؟
دايەكسوز
«كوپ جۇرگەن جەر - كوڭىلدى،
كوپ ەڭبەگى - ءونىمدى»
ويىن – جاتتىعۋ
ماقال - ماتەلدەردەگى كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى سوزدەردى قويۋ.
1. كوپشىلىكتەن بەرەكە كەتپەس،
بەرەكەدەن.......... كەتپەس. (مەرەكە )
2. بىرلىك بار جەردە،.......... بار (تىرلىك)
3. تاتۋلىق – تابىلماس......... (باقىت )
4. يگىلىك باسى –............. (ىنتىماق)
5. بىرلىگى....... ەل توزادى، (جوق)
بىرلىگى....... ەل وزادى. (كۇشتى)
جاڭا اقپارات
ادامدار اراسىنداعى ىزگىلىك، سىيلاستىق قارىم - قاتىناسىنان ادەپتىلىك تۋادى. ادەپتى ادام بيازى، سىپايى، يناباتتى، ىزەتتى، ءتارتىپتى بولادى.
داپتەرمەن جۇمىس
تاپسىرما
ولەڭدى وقىڭدار. ولەڭنەن تۇيگەن ويلارىڭدى جازىڭدار.
«ءسىز»، «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز
ءو. تۇرمانجانوۆ
«ءسىز»، «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز – بارشاعا كەرەك جاقسىلىق!
جىلىتادى جۇرەكتى. قىزعانباي ءبولىپ الىڭىز!
جاقسىلىق بيلەپ جاندى تەز، «ءسىز»، «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز –
وياتادى يگى تىلەكتى. جاقسىلىقتىڭ مەيىرى.
بىرەۋگە بىرەۋ جاقسىلىق، ءبىر - بىرىنە بولىپ كوز،
تىلەسە اركەز جانى اشىپ، كەڭ بولسىن ادام پەيىلى!
وسى ءبىر شىرىن – تاتتىلىك،
تۇرماي ما جانعا جاراسىپ؟!
قورىتىندىلاۋ
ءاربىر ادام «ءسىز» بەن «ءبىز» تۋرالى ۇمىتپاسا، ونى ومىردە قولدانسا، وندا بارلىق ادامدار ءبىر - بىرىمەن جاراستىعىن، سىيلاستىعىن تابادى، الەمدە تىنىشتىق ورنايدى، بەيبىت، باقىتتى ءومىر بولادى.
جۇرەكتەن – جۇرەككە
بالالار دوستىق شەڭبەرىن قۇرادى.
ا. ەستەنوۆتىڭ «ادەپ» اتتى ولەڭىن وقيدى.
ادەپ، ىزەت، يبا دا – ادەپ - التىن سابىرىڭ،
شارايناسى جانىڭنىڭ جەتەلەيتىن مۇراتقا
ادەپتىنى سىيلا دا، ادەپ - تالاپ، جالىنىڭ،
تاڭىرىڭدەي تابىنعىن. اق جەلكەنىن قۇلاتپا.
ماقساتى: بالالاردىڭ «سىيلاستىق»، «قامقورلىق» قۇندىلىقتارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
مىندەتتەرى:
ءوزارا سىيلاستىق قارىم - قاتىناستارىنىڭ ادام ومىرىندەگى ءمانىن ءتۇسىندىرۋ؛
بىرلەسىپ ەڭبەك ەتۋگە قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ؛
ءوزارا سىيلاستىققا، ءوزارا كومەككە، بىرلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: وقۋلىق، داپتەر، ءتۇرلى - ءتۇستى قاعازدان قيىپ جاسالعان ءۇيدىڭ ماكەتى.
شاتتىق شەڭبەرى:
بالالار مۇعالىممەن بىرگە شاتتىق شەڭبەرىن قۇرادى. بارلىعى بىرگە ولەڭ جولدارىن قايتالايدى.
ادەپ
ب. ۇسەنبايەۆ
سىيلاستىقتى ىزدەگەن،
ادەپ ساقتار ىزگى ورەن
سىپايىلىق بەلگىسى –
ۇلكەندەرگە «ءسىز» دەگەن...
اڭگىمەلەسۋ
ا) «ءوزارا سىيلاستىق» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ءا) سەندەر قانداي جاعدايدا، كىمدەرگە كومەك كورسەتەسىڭدەر؟
ماتىنمەن جۇمىس
وقۋشىلارعا ە. وتەتىلەۋوۆتىڭ «بىرلىك» اڭگىمەسىن وقىپ بەرۋ، مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ، سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ.
1) «بىرلىك» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
2) جالعىز بوپ ىستەگەن جۇمىستان، كوپ بولىپ جاساعان ءىستىڭ قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
3) سەندەر دوستارىڭمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەگەندە قانداي سەزىمگە بولەندىڭدەر؟
ساحنالاۋ
بالالار ا. ەستەنوۆتىڭ «بەس نارسەگە اسىق بول!» اتتى ولەڭىن ساحنالاپ كورسەتەدى.
قاتىسۋشىلار: ءمۇعالىم، قاناعات، راقىم، تەرەڭ وي، تالاپ، ەڭبەك
جاعداياتتاردى تالداۋ
بالالاردىڭ ساباقتا تۇيگەن ويلارىن بەكىتۋ ماقساتىندا جاعداياتتاردى تالداۋ ۇيىمداستىرىلادى.
1. ۇلانعا اكە - شەشەسى جۇمىسقا كەتەردە:
- بالام، ءبىز جۇمىستان كەلگەنشە ساباعىڭدى وقىپ بولعان سوڭ، ءۇيدىڭ اينالاسىن جيناستىر، ۇيگە سۋ الىپ كەل،- دەپ تاپسىردى. ۇلان ساباق وقىپ بولعان سوڭ، ۇيگە ونىڭ دوستارى ايدىن مەن ديدار كەلىپ، ۇلاندى فۋتبول ويناۋعا شاقىردى. ۇلان اكە - شەشەسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋدى، الدە دوستارىنىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەدى.
سەندەر ۇلاننىڭ ورنىندا بولساڭدار، نە ىستەر ەدىڭدەر؟
2. جاڭىل ءوزىنىڭ ءىنىسى ەرنارمەن ءۇيدىڭ اۋلاسىندا ويناپ ءجۇر ەدى. ەكەۋىنىڭ تۇسىنان كورشى ۇيدەگى گۇلناردىڭ اناسى دۇكەننەن كەلە جاتىر ەدى، ەرنار:
- گۇلنار بىزبەن ويناسىن، شاقىرىپ جىبەرشى،- دەدى. جاڭىل ءىنىسىنىڭ سوزىنە
ۇيالىپ قالىپ، ەرنارعا الدەنەنى تۇسىندىرە باستادى.
جاڭىل ىنىسىنە نە تۋرالى ايتتى؟
3. بۇگىن سەنبىلىك. كەشە ءمۇعالىم مەكتەپكە سىپىرتقى، شەلەك الىپ كەلۋلەرىن تاپسىرعان. مەكتەپ الدىندا بارلىق مەكتەپ وقۋشىلارىنا جينالىس بولىپ، ءار سىنىپقا ءار ءتۇرلى جۇمىستار تاپسىرىلدى. 3 - سىنىپ وقۋشىلارىنا مەكتەپ اۋلاسىن سىپىرۋدى جانە گۇلدەرگە سۋ قۇيۋ جۇمىستارى تاپسىرىلدى. سەنبىلىككە سىنىپتاعى بارلىق وقۋشىلار جينالدى. ۇلدار مەكتەپ اۋلاسىن سىپىرىپ، ال قىزدار گۇلگە سۋ قۇيدى. سىنىپ جەتەكشىسى بالالارعا قىزىعا قاراپ تۇر. بالالار وزدەرىنە جۇكتەلگەن جۇمىستى ۇيىمشىلدىقپەن تەز ءارى ۇقىپتى اياقتادى.
بۇل سىنىپتى قانداي سىنىپ دەپ ويلايسىڭدار؟
دايەكسوز
«كوپ جۇرگەن جەر - كوڭىلدى،
كوپ ەڭبەگى - ءونىمدى»
ويىن – جاتتىعۋ
ماقال - ماتەلدەردەگى كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى سوزدەردى قويۋ.
1. كوپشىلىكتەن بەرەكە كەتپەس،
بەرەكەدەن.......... كەتپەس. (مەرەكە )
2. بىرلىك بار جەردە،.......... بار (تىرلىك)
3. تاتۋلىق – تابىلماس......... (باقىت )
4. يگىلىك باسى –............. (ىنتىماق)
5. بىرلىگى....... ەل توزادى، (جوق)
بىرلىگى....... ەل وزادى. (كۇشتى)
جاڭا اقپارات
ادامدار اراسىنداعى ىزگىلىك، سىيلاستىق قارىم - قاتىناسىنان ادەپتىلىك تۋادى. ادەپتى ادام بيازى، سىپايى، يناباتتى، ىزەتتى، ءتارتىپتى بولادى.
داپتەرمەن جۇمىس
تاپسىرما
ولەڭدى وقىڭدار. ولەڭنەن تۇيگەن ويلارىڭدى جازىڭدار.
«ءسىز»، «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز
ءو. تۇرمانجانوۆ
«ءسىز»، «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز – بارشاعا كەرەك جاقسىلىق!
جىلىتادى جۇرەكتى. قىزعانباي ءبولىپ الىڭىز!
جاقسىلىق بيلەپ جاندى تەز، «ءسىز»، «ءبىز» دەگەن جىلى ءسوز –
وياتادى يگى تىلەكتى. جاقسىلىقتىڭ مەيىرى.
بىرەۋگە بىرەۋ جاقسىلىق، ءبىر - بىرىنە بولىپ كوز،
تىلەسە اركەز جانى اشىپ، كەڭ بولسىن ادام پەيىلى!
وسى ءبىر شىرىن – تاتتىلىك،
تۇرماي ما جانعا جاراسىپ؟!
قورىتىندىلاۋ
ءاربىر ادام «ءسىز» بەن «ءبىز» تۋرالى ۇمىتپاسا، ونى ومىردە قولدانسا، وندا بارلىق ادامدار ءبىر - بىرىمەن جاراستىعىن، سىيلاستىعىن تابادى، الەمدە تىنىشتىق ورنايدى، بەيبىت، باقىتتى ءومىر بولادى.
جۇرەكتەن – جۇرەككە
بالالار دوستىق شەڭبەرىن قۇرادى.
ا. ەستەنوۆتىڭ «ادەپ» اتتى ولەڭىن وقيدى.
ادەپ، ىزەت، يبا دا – ادەپ - التىن سابىرىڭ،
شارايناسى جانىڭنىڭ جەتەلەيتىن مۇراتقا
ادەپتىنى سىيلا دا، ادەپ - تالاپ، جالىنىڭ،
تاڭىرىڭدەي تابىنعىن. اق جەلكەنىن قۇلاتپا.
You Might Also Like
