InfoHub Logo

NASA-نىڭ الدىن الا دەرەكتەرىنە، سونىمەن قاتار جاپون مەتەورولوگيالىق اگەنتتىگىنە سايكەس 2015 جىلدىڭ شىلدەسى باقىلاپ كەلە جاتقان ۋاقىتتان بەرى، ياعني 19 عاسىردىڭ سوڭىنان عالامشارداعى ەڭ ىستىق اي بولعان. 

عالىمدار جاناما ايعاقتاردى دا زەرتتەگەن: اعاشتاردىڭ جىلدىق شىعىرشىقتارىن، مۇزدى كەرندەر مەن مۇحيت تۇبىندەگى مارجان تۇزىندىلەردى. بۇل دەرەكتەر جەردىڭ سوڭعى 4000 جىلدا ماكسيمالدى دەڭگەيگە دەيىن قىزعانىن راستايدى. 

جيناقتالعان NASA مالىمەتتەرى تاعى دا انىقتالىپ، الداعى اپتا جانە ايلاردا سارالانادى، ءبىراق ءقازىر تەمپەراتۋرا 2015 جىلدىڭ شىلدە ايىندا 2011 جىلدىڭ شىلدە ايىندا جاسالعان رەكوردتان 0،02ºC-قا جوعارىلاعانى انىق. بيىلعى جىلدىڭ ءاربىر ايى، NASA دەرەكتەرى بويىنشا، زەرتتەۋ جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقان ۋاقىتتان بەرى ەڭ ىستىق ايلاردىڭ تورتتىگىنە كىرىپ وتىرعان. 

NASA جانە باسقا دا اگەنتتىكتەر تەمپەراتۋرانىڭ ايلىق جانە جىلدىق ورتاشا مولشەرىن ولشەگەنگە كىشكەنە ءارتۇرلى تاسىلدەردى قولدانادى، سوندىقتان مالىمەتتەر بازاسى ۇقساس بولعانىمەن، ناتيجەلەرى بىر-بىرىنەن ءسال وزگەشە. مىسالى، كەلەسى كەستەدە جاپون مەتەورولوگيالىق اگەنتتىگىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس تەمپەراتۋرانىڭ 1980-2015 جىلدارداعى ورتاشا ايلىق كورسەتكىشى كەلتىرىلگەن.

 

وسىعان قاراعاندا، ەگەر الەم بويىنشا كۇز ادەتتەگىدەي سالقىن بولماسا، بيىلعى جىل ولشەم جۇرگىزگەن ۋاقىتتان بەرى ءابسوليۋتتى رەكورد جاساعالى تۇر. ءبىراق وسى جىلى قاتتى بولادى دەپ كۇتىلىپ وتىرعان ەل-نينو تەمپەراتۋرالىق انومالياسىنىڭ ءتۇسۋىن ەسەپتەسەك، مۇنداي بولۋى ەكىتالاي. 

ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ىستىق اي ەۋروپا، ازيا مەن امەريكانىڭ كوپتەگەن قالالارىندا ولشەم ىسكە قوسىلعاننان بەرى تەمپەراتۋرانىڭ ابسوليۋتتىك رەكوردىن جاساعان. كوشەلەردە اسفالت ەرىپ، ال كولىك قاقپاقتارىندا جۇمىرتقا پىسىرۋگە بولاتىنداي بولدى. 
مىسالعا كەلتىرسەك، 9 شىلدە كۇنى مادريدتە كولەڭكەدە تەمپەراتۋرا 39،9ºC بولعان. گەرمانيا ۇلتتىق رەكوردىن 5 شىلدەدە جاڭارتتى – باۆار قالاسى كيتسينگەندە 40،3ºC بولدى. 

ب ا ق ءۇندىستان، پاكىستان، مىسىر جانە باسقا ەلدەردە ىستىقتان مىڭداعان ادام قايتىس بولعانىن ايتادى. 
تەمپەراتۋرانىڭ جىلدىق ورتاشا مولشەرى تاعى ۇلعايسا مۇنىڭ ارتى اپاتقا ۇلاسۋى مۇمكىن دەيدى عالىمدار: سۋ دەڭگەيىنىڭ كوتەرىلۋى، توتەنشە ىستىق كەزەڭ، جان-جانۋارلاردىڭ جاپپاي قىرىلۋى مەن تابيعي اپاتتاردىڭ ۇلعايۋى. بالكىم، وتكەن شىلدە ادامزاتقا جاسالعان ەسكەرتۋ بولۋى دا مۇمكىن. 
كەيبىر كليماتولوگتار جاھاندىق كۇننىڭ ىسۋىن يندۋستريالىق داۋىردەگى ادامداردىڭ قىزمەتىمەن بايلانىستىرادى.

---