InfoHub Logo

«كەدەيلىك كەتكەندە جاقسى، بايلىق كەلگەندە جاقسى» دەيدى حالقىمىز. بۇگىنگى قوعامدا تامىر­-تانىسسىز، ەشقانداي زاڭعا قارسى كەلمەي-اق ادال ەڭبەكپەن بايۋعا بولادى. وعان دالەل كوپ. «Forbes» جۋرنالىندا وتاندىق ميلليونەرلەر تىزىمىندە ەلىمىزدىڭ ەڭ جاس كاسىپكەرى مارات ابييەۆتىڭ ەسىمى جاريالاندى. اقتوبەلىك جيىرما ءتورت جاستاعى بيزنەسمەننىڭ بايلىعى 11 ملن دوللارعا جەتكەن.

العاشقى ساۋدا

ماراتقا ميلليونداعان دوللار اسپاننان سالبىراپ تۇسكەن جوق. وسىنداي دەڭگەيگە جەتۋ ءۇشىن 13 جىل جۇمىس ىستەدى. ەڭ العاش اقشانى ون جاسىندا تاپتى. كەزىندە ەل-جۇرت ايلىعىن الا الماي، جۇمىس ورىندارى جابىلعانى بەلگىلى. توقىراۋ ابييەۆتەردىڭ دە وتباسىن اينالىپ وتپەدى. اياق استىنان كۇندە «ماكارون» جەيتىن كۇندەر باستالعان تۇستا ون جاستاعى مارات اناسىنا كەلىپ، «نەگە ەتى جوق تاماق جەپ ءجۇرمىز؟» دەپ سۇرايدى. اناسى بالا دەمەي، ەلدەگى جاع­داي­دى بايىپپەن تۇسىندىرەدى. تەك بۇل وتباسى عانا ەمەس، كورشىلەرىنىڭ دە، تانىس­تارىنىڭ دا، تۋعان-تۋىستارىنىڭ دا جايى وسىنداي ەكەنىن ايتادى.

سول كەزدە وزىمەن قاتارلاس بالالار ءاقتو­­بە­­ءنىڭ «شىعىس» بازارىندا كولىك جۋىپ، اقشا تاباتىن. ول سول توپقا قوسى­لادى. كۇنىنە بىرنەشە ماشينا جۋىپ، العاشقى تابىسىن العاندا ۇيىنە ازىق-تۇلىك اكەلەدى. وتباسىنا اجەپتاۋىر كومەك بولعانىمەن كاسىبى كوپكە سوزىل­ما­دى. اياق استىنان «كرىشا» دەگەن بالە شىعادى. وعان كۇندەلىكتى تاپقان تابىسىنىڭ تەڭ جارتىسىن وتكىزۋ كەرەك ەكەن. ايتپەسە، كولىك جۋدىرمايدى. مۇن­داي تالاپقا شىداماعان مارات اقشا تابۋ­دىڭ باسقا جولىن ىزدەيدى.

وقۋ جىلى اياقتالاردا بارلىق وقۋشىلار كىتاپتارىن رەتتەيدى. ول كەزدە سكوچ – تاپتىرماس قۇرال. مارات ويلانباستان 2000 تەڭگەگە جاقىن دۇكەندەردەگى سكوچتاردىڭ ءبىرىن قالدىرماي ساتىپ الادى. مەكتەپكە كەلگەننەن كەيىن، سىنىپتاستارىنا ءار بەتىن 5 تەڭگەگە جابىستىرىپ بەرەدى. ءبىرى كۇلەدى، ءبىرى تاڭ قالادى. وعان ءمان بەرەتىن مارات جوق. وسىلايشا جەتى مىڭ تەڭگە تاپقانىنا قۋانادى.

ودان كەيىن ەلىمىزگە ەندى عانا تارالىپ جاتقان جەلىلىك ماركەتينگپەن اينالىسادى. ايەلدەر قولداناتىن ءتۇرلى كوسمەتيكالىق تاۋارلاردى جارنامالاۋدا الدىنا جان سالمايدى. كەيىننەن بۇل كاسىپ ەركەككە ءتان ەمەس ەكەنىن ءتۇسىنىپ، تاستاپ كەتەدى.

14 جاسىندا اقتوبەلىك رەپ-توپتاردىڭ پروديۋسەرى بولادى. دوستارىمەن بىرلەسىپ «Life» اتتى توپ قۇرىپ، انشىلەردىڭ كون­سەر­ءتىن ۇيىمداستىرىپ، اقشا تاپقان. «سۋپەر ستار KZ» جوباسىنىڭ جەڭىمپازى قايرات تۇنتەكوۆتىڭ، «باقاي»توبىنىڭ كون­سەرتىنە قالاي بيلەت ساتقانى ءالى ەسىن­دە. بۇل جاستاعى بالالاردىڭ قىزدارعا ۇناۋ­دى ويلايتىنى بەلگىلى. مارات تا ادەمى قىزدارعا تەگىن بيلەت تاراتادى. ونى كورىپ، جولداستارى دا سولاي ىستەيدى. سوڭىندا بۇل كاسىپ تە ساتسىزدىكپەن اياقتالادى.
 
تاۋەكەلدىلىك تابىس اكەلدى

مارات ابييەۆ مەكتەپتى ءتامامداعان سوڭ اقتوبە كووپەراتيۆتىك تەحنيكۋمىن «اقپا­رات­تى وڭدەۋ مەن باسقارۋدىڭ اۆتومات­تان­دى­رىلعان جۇيەلەرى» ماماندىعى بويىنشا بىتىرگەن. مۇنان سوڭ كومپيۋتەرلىك قىزمەت كورسەتۋمەن اينالىسىپ، ينتەرنەت سايتتارىن جاساپ، ارناۋلى ستۋديا اشادى. دوسىمەن بىرلەسىپ اشقان فيرماسى ەداۋىر تابىس اكەلەدى. ال، 19 جاسقا تولعاندا كولىك قۇرال­دارىنا سپۋتنيكتىك مونيتورينگ جۇرگى­زە­ءتىن «ەۆروموبايل قازاقستان» ءجشس-نىڭ نەگىزىن قالايدى. ارينە، ونى قۇرۋ ماراتقا وڭاي بولماعان. رەسەيلىك كومپانيا باستاپقىدا ماراتقا سەنبەي، تاۋار اقىسى ءۇشىن 80 مىڭ دوللاردى الدىن الا تولەۋدى تالاپ ەتكەن. ۇزاق ويلانا كەلە تىم بولماسا فيرمانىڭ برەندىن ءوزىنىڭ جشس-نىڭ اتاۋىنا تەگىن پايدالانۋدى سۇرايدى. العان بەتىنەن قايتپاعان ول، وسىلايشا تاۋار وتكىزۋدە اتالمىش برەندتىڭ ماڭىزدى ەكەنىن ايتىپ، ولاردى سەندىرەدى. «ازامات­تار مەن ۇيىمدارعا قىزمەت تۇرلەرىن ۇسىن­عان­دا، تۇرىمە قاراپ كوبى ديرەكتور ەكەنى­مە سەنىمىسىزدىك ءبىلدىردى. سوندىقتان 40 جاستاعى ايەلدى ديرەكتور ەتىپ قويىپ، ءوزىمدى مەنەدجەر رەتىندە تانىستىردىم» دەيدى ول. مارات رەسەيلىك GPS-داچيكتەرىن ورناتۋشى العاشقى ديستريبيۋتەر بولعاننان كەيىن، كاسىبى ورگە دومالادى. نارىقتا باسە­كە­گە قابىلەتتى فيرمانى كەيىننەن اتالمىش كوم­پانيانىڭ وزىنە ءبىر ميلليون دوللارعا ساتىپ جىبەرەدى.

بيزنەسىن ودان ءارى جانداندىرۋ ءۇشىن 2011 جىلى «KSP Steel» ءجشس-ىن قۇردى. مۇناي-گاز سالاسىنداعى كاسىپورىندار مەن جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلارعا ارنال­عان جوعارى ساپالى بولات قۇبىرلار شىعا­را­تىن جالعىز ءوندىرۋشىنىڭ ءونىمىن وتكىزۋدى ۇلعايتۋ ماقساتىندا «KSP Steel ساۋدا ءۇيىن» دە اشتى. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، جينالعان اقشانىڭ باسىم بولىگىن شەتەلدەن تاپقان. اتاپ ايتقاندا، يراننان. «پارسى جەرىندە شيەلەنىس ورىن الىپ جاستا دا سول جاقپەن بايلانىستىم. ەلدى ەكونوميكالىق سانكسيا بۋىپ، الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرى ءوز ازاماتتارىن الىپ كەتىپ جاتقاندا، تاۋە­كەل دەپ تەگەرانعا تارتتىم. مۇنداعى بيز­نە­ءسىم­ءدى الدىمەن ازىق-تۇلىك تاۋارلارىن جەت­كى­زۋ­دەن باستادىم. ودان كەيىن ول اقشاعا بىرنەشە شەتەلدىك كومپانيالارمەن بىرگە تاعى دا تاۋەكەلگە بەل بايلاپ تانكەر ساتىپ الدىم. وسى تانكەر ارقىلى قىتايعا مۇناي تاسىدىق. العاشقى ميلليوندار وسىلاي كەلدى» دەيدى جاس كاسىپكەر.

مارات بىلتىر «قازاقستان تاۋار ءوندىرۋ­ءشى­لەرىنىڭ قاۋىمداستىعىن» قۇرۋعا باستاماشى بولدى. بۇگىندە لوندوندا، ماسكەۋدە جانە تاعى باسقا ەلدەردە قازاقستاندىق تاۋارلاردى وتكىزۋمەن اينالىساتىن كومپانيالاردىڭ قۇرىلتايشىسى بولىپ تابىلادى.
 
ۇلتتىق مەنتاليتەتتى ۇمىتپاعان ءجون

مارات ابييەۆتىڭ قازاقستاندا قالاي بايۋعا بولاتىنى جونىندە جازعان «قازاقستاندىق ارمان» كىتابى شىقتى. جۋرناليست اقمارال ماي­كو­زو­ۆامەن بىرلەسىپ جازعان كىتاپتا بەدەلدى ادامدارمەن بايلانىسپاي-اق، اتا­-انا­نىڭ بايلىعىنا جۇگىنبەي-اق، ادال ەڭبەك­پەن ميلليون دوللار تابۋدىڭ جولىن جازادى.

«كەيبىر دوستارىم مەنەن قارىزعا اقشا سۇرايدى. قينالىپ تۇرعان سوڭ بەرەمىن. الايدا كوبى قايتارۋعا اسىقپادى. سۇراسام، «سەندە اقشا كوپ قوي» دەگەن جاۋاپ الامىن. راس، مەندە اقشا بار. ءبىراق، ونىڭ ءبارى ادال ەڭبەكپەن كەلگەن. «ادامعا بالىق بەرمە، بالىق اۋلايتىن قارماق بەر» دەگەندەي، اقشا ادامدى بۇلدىرەدى. سوندىقتان ولارعا اقشا تابۋعا مۇمكىندىك بەرگەن دۇرىس دەپ­ ويلادىم. مۇمكىندىك ولاردىڭ دا بايۋىنا جول اشادى. ءوز تاجىريبەمنەن ءتۇي­گە­ءنىم،­­ اقشا تابۋ – قاجىرلى ەڭبەك. مەن 10 جا­­سىم­­نان 23 جاسىما دەيىن ەڭبەك ەتتىم. بۇل كىتاپتا جيناعان تاجىريبەممەن ءبولىستىم. ونى وقىعان جاستاردىڭ كوبى شابىت­تانىپ، تەككە جۇرمەۋگە تىرىسادى دەگەن ءۇمىتىم بار. سونىمەن قاتار، كەز كەلگەن بيزنەس باستامانىڭ تابىستى بولۋى قازاق مەنتاليتەتى مەن پسيحولوگياسىن بىلۋگە بايلانىستى. ىشتەي بيازى بولىپ، قازاقتىڭ ءتىلىن، ءسالت-داستۇرى مەن مادەنيەتىن قۇرمەتتەۋ كەرەك» دەيدى مارات ابييەۆ. مارات ءوزىنىڭ بايلىعىن «Forbes» باسى­لى­مىنا جاريالاۋدىڭ وزىندىك سەبەبى بارىن ايتادى. قارشادايىنان تابىس تاپقانىمەن، جاسىنىڭ كىشكەنتايلىعى الدىنان تالاي كەدەرگى كەلتىرگەن. سوعان قاراماستان تىعى­رىق­تان شىعۋدىڭ جولىن تاۋىپ، الدىنا قويعان ماقساتىنا جەتتى. ماڭداي تەرىمەن تاپقان بايلىعىن پاش ەتۋ ارقىلى ەلىمىزدەگى جاستاردىڭ مۇمكىندىگى مول ەكەنىن دالەلدەدى.

جاس بولسا دا، باس بولا بىلگەن قاراپايىم قازاقتىڭ بالاسى حالىققا قايىرىمدىلىق جاساۋدى دا ۇمىتقان ەمەس. الايدا، ونى جاريالاۋدى جانى سۇيمەيدى. كاسىپكەر بولعىسى كەلەتىندەرگە ارنالعان كىتاپتىڭ تيراجى 7777 دانا ەكەن. مارات ابييەۆ كىتاپ­تان تۇسكەن بارلىق قارجىنى قاتەرلى ىسىكپەن اۋىراتىن بالالاردىڭ ەمىنە جۇم­ساي­تىنىن ايتتى.

دەرەك كوز: www.astana-akshamy.kz

---